Менежмент самарадорлиги ва глобаллашув - Iqtisodiyot - Referatlar

Менежмент самарадорлиги ва глобаллашув

Yuklangan vaqt:

05.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

54.83203125 KB

Ko'chirib olish

Менежмент самарадорлиги ва глобаллашув Режа: 1. Менежментнинг самарадорлиги 2. Меҳнат жараёни ва менежментнинг глобаллашуви

1. Менежментнинг самарадорлиги Менежментнинг самарадорлиги – бу бошқарув фаолиятининг корхона, фирма ишининг якуний натижасига қўшган ҳиссасини акс эттирувчи иқтисодий тушунча. Менежментнинг функционал вазифаси асосий фаолиятнинг самарадорлигини таъминлашдан иборат, шунинг учун унинг самарадорлиги ишлаб чиқариш фаолиятининг самарадорлиги даражаси билан белгиланади. Бундан шундай хулоса келиб чиқадики, менежментнинг самарадорлиги корхона мақсадларининг амалга оширилиши даражаси билан белгиланади. Шу билан бирга менежментнинг самарадорлиги фирмалар фаолият кўрсатишининг ижтимоий жиҳатлари билан ҳам боғлиқ. Биринчи навбатда, бу меҳнат турмушининг сифатига ҳамда корхона ўз персоналига тақдим этадиган имтиёзлар ва имкониятларга тааллуқли. Бу ерда Япония менежментидан умрбод ёллаш тизимини тилга олиш ўринли. Мазкур тизим ходимга бутун меҳнат ҳаёти мобайнида бандликни ҳамда турли ёлловчилар томонидан ўз персоналига тақдим этадиган бир қатор бошқа имтиёзлар ва имкониятларни кафолатлайди. Бу персонал турмушининг маданиймаиший шароитларига, унинг умумтаълим ва касбий даражасининг ошишига, мансабда кўтарилишига, моддий фаровонлигининг ошишига тааллуқли. Менежмент амалиётида самарадорликнинг ўсиши ёки пасайиши динамикасини аниқлаш ва унинг асосида асосий фаолиятни ривожлантириш ёки хусусан бошқарув фаолиятини яхшилаш юзасидан тегишли чораларни кўриш мақсадида менежментнинг самарадорлигини бундан аввалги давр ва турдош фирмалар билан солиштиришни талаб қиладиган вазият юзага келмоқда. Бундай ҳолатларда менежмент самарадорлигининг мезонлари ва кўрсаткичларидан фойдаланилади. Мезон (юнонча – мулоҳаза қилиш воситаси) – бу баҳолашнинг асосида ётувчи сифатий белги; кўрсаткич – бу менежментнинг самарадорлигини тавсифловчи муайян миқдорий хусусиятлар хусусиятлар ёки белгилар.

Фирмалар асосий фаолиятининг режалаштирилган натижаларига ва фойдага эришиш кўрсаткичлари энг муҳим мезонлар ҳисобланади. Менежментнинг самарадорлигини баҳолаш ялпи хусусиятга эга бўлиши ва ресурслардан фойдаланиш даражасини ҳамда фирмаларни ривожлантириш, ишлаб чиқариш, ижтимоий ва иқтисодий мақсадларга эришиш имкониятларини ҳисобга олиши лозим. Бошқарув самарадорлиги анъанавий тарзда иккита асосий усул билан аниқланди. Биринчиси: бошқарув самарадорлиги (Эу) ишлаб чиқариш тизимида эришилган самара билан ўлчанади: Эу = Рп/Зу. бу ерда: Рп – умуман ишлаб чиқариш тизими томонидан эришилган натижа (самара); Зу – бошқарув харажатлари. Иккинчиси: бошқарув самарадорлиги бошқарув фаолиятининг ҳажми ва хусусияти билан ўлчанади: Эу = Ру/Зу, бу ерда Ру – бошқарув фаолиятини амалга ошириш натижасида эришиладиган ва тегишли параметрлар билан ифодаланувчи бошқарув самараси. Таъкидлаш лозимки, бошқарув самарадорлигини баҳолашнинг ушбу иккита тури бир-бирини инкор этмайди, балки тўлдиради, яъни муаммога нисбатан комплекс тарзда ёндашиш, биринчи усул бўйича баҳолашда фирмалар фаолиятининг умумий яхши натижалари ортида яширилиши мумкин бўлган бошқарув аппарати ишининг самарадорлигини ошириш захираларини аниқлаш имконини беради. Иқтисодий объектларни бошқариш самарадорлиги бошқарув меҳнатининг, шу жумладан, раҳбарлар меҳнатининг самарадорлиги (1), бошқарув тизимининг тежамлилиги (2), ишлаб чиқариш ёки бошқа бошқариладиган объект фаолият кўрсатишининг самарадорлиги (3) билан аниқланади.

Бошқарув персонали меҳнатининг самарадорлигини тавсифловчи кўрсаткичлар қуйидагилардан иборат:  бошқарув ахборотига ишлов бериш ишларининг осонлаштирилганлиги;  ахборотга ишлов бериш муддатларининг қисқартирилганлиги;  бошқарув аппаратининг таркибини мақбуллаштириш ҳисобидан бошқарув персонали сонининг қисқартирилганлиги;  кўп меҳнат талаб қилувчи операциялар ва таомилларнинг механизациялаштирилганлиги ва автоматлаштирилганлиги;  меҳнатни ташкил этишни яхшилаш ҳисобидан иш вақти йўқотилишининг қисқартирилганлиги;  бошқарув ахбороти ишончлилиги ва тўлиқлигининг оширилганлиги;  қабул қилинадиган қарорлар асослилигининг оширилганлиги;  бошқарув маданиятининг оширилганлиги;  меҳнат шароитларининг яхшиланганлиги;  персонал малакасининг оширилганлиги;  бошқарув ишлари сифатининг оширилганлиги. Раҳбарнинг меҳнати бошқариладиган объект фаолият кўрсатишининг якуний натижалари (1), бошқарув аппаратининг ишини ташкил этиш даражаси (2), раҳбар ишининг даражаси (3) бўйича баҳоланади. Ҳозирги шароитда раҳбар томонидан яратилган бошқарув тизимининг сифати раҳбар меҳнатининг энг муҳим ёки асосий баҳолаш кўрсаткичи ҳисобланади. Илмий бошқарувнинг асосчиларидан бири Г.Эмерсон бу борада шундай ёзган эди: «Билвосита инсонлар қўлидаги тўғри тамойиллар даҳонинг тизимсиз ва тасодифий урунишларига қараганда кучлироқ бўлиб чиқади». Умумий кўринишда бошқарув тизимининг самарадорлиги қуйидагилар билан баҳоланади:  бошқарув объекти олдига вазифаларни қўйишнинг асослилиги;

 бажариладиган вазифаларнинг сони ва сифати;  қабул қилинадиган қарорларнинг сони ва сифати;  бошқарув қарорларининг бошқарув объектига таъсири даражаси. Менежмент тизимларининг самарадорлигини аниқлашда қуйидагиларни баҳолаш зарур:  бошқарув таркиби, шу жумладан бошқарув персоналининг штатлари;  бошқарув тизимидаги меҳнат, унинг ташкил этилиши, шароитлари, самарадорлиги;  тизимидаги бошқарув технологияси, шу жумладан ахборот технологияси, функцияларни бажариш технологияси, бошқарув қарорларини қабул қилиш ва амалга ошириш таомили;  бошқарув техникаси билан таъминланганлик, унинг сифати, фойдаланиш даражаси;  бошқарув усуллари, шу жумладан иқтисодий, ташкилийтақсимлаш ва ижтимоий-руҳий усуллар;  бошқарув харажатлари мажмуи, хусусан: меҳнат ҳақи ва мукофотлар, хизмат сафарлари харажатлари, алоқа, енгил автотранспортни сақлаб туриш, бошқарув техникаси воситаларини харид қилиш ва улардан фойдаланиш харажатлари билан тавсифланадиган бошқарув тизимининг тежамлилиги;  бошқарув тизимининг ишлаб чиқаришнинг техник-иқтисодий кўрсаткичларига ва ижтимоий жараёнларга таъсири. Менежмент тизимларининг самарадорлигини баҳолаш жараёнида бошқарувни мақбуллаштириш йўналишларини, ютуқлар ва камчиликлар сабабларини, бошқарув фаолиятининг иқтисодий, ишлаб чиқариш ва ижтимоий жараёнларга таъсирини аниқлаш муҳим аҳамият касб этади. Бошқарув тизими самарадорлигининг кўрсаткичлари сифатида қуйидагилар қўлланилиши мумкин:  бошқарув аппаратининг бир ходими учун фойда миқдори;

 бошқарув аппарати ходими иш вақтининг бирлигига фойда миқдори;  бошқарув аппаратини сақлаб туриш билан боғлиқ харажатлар бирлигига фойда миқдори. Ушбу кўрсаткичлардан бошқарув самарадорлигини баҳолашнинг ўлчови сифатида фойдаланишда баҳоланаётган давр кўрсаткичларини ўтган йиллар кўрсаткичлари билан, шунингдек, турдош корхоналар, фирмаларнинг шу каби маълумотлари билан таққослаш усули қўлланилади. Муайян ишлаб чиқариш вазиятларида бошқарув самарадорлиги бошқарув харажатлари билан ишлаб чиқариш натижалари ўртасидаги турли хил нисбатларда намоён бўлади. Масалан, маҳсулот ҳажми ва сифати доимий бўлгани ҳолда бошқарув харажатларининг камайтирилиши; бошқарув харажатлари доимий бўлгани ҳолда маҳсулот ҳажми ва сифатининг оширилиши; бошқарув харажатлари ошгани ҳолда маҳсулот ҳажми ва сифатининг оширилиши; бошқарув харажатлари доимий бўлгани ёки ошгани ҳолда ижтимоий натижаларнинг яхшиланиши. Бундан ташқари, бошқарув ходимларининг умумий сонида улар улушининг ўзгариши, муҳандис-техник ходимлар, хизматчилар ва ишчилар сонининг нисбати, бошқарувнинг кўп меҳнат талаб қилиши кабилар ҳам бошқарув самарадорлиги ошишининг муайян иқтисодий кўрсаткичлари бўлиб хизмат қилиши мумкин. Шу билан бирга, менежмент самарадорлигини аниқлашнинг миқдорий усуллари бой берилган имкониятлар, мавжуд захиралар ва муаммолар, такомиллашмаган бошқарув фаолияти ҳақида ҳар томонлама, аниқ ва муайян тасаввурга эга бўлиш имконини бермайди. Менежмент назарияси ва амалиёти шуни тасдиқлаб турибдики, менежмент тизимини баҳолашга нисбатан бундай ёндашувни тизимларни шакллантириш ва улар фаолият кўрсатишининг қонунлари, қонуниятлари ва тамойилларига асосланган тизимли методология асосида амалга ошириш мумкин. Энг умумий кўринишда ушбу ёндашув қуйидаги тизимли тамойиллар асосида амалга оширилиши мумкин:

1) менежмент тизими (См) менежментнинг мақсадларига (Цм) мос келиши керак; 2) менежмент тизимини ташкил этувчи қисмлар менежментнинг мақсадларига мос келиши керак; 3) ҳар бир қисм мазкур тизимнинг қолган қисмларидан ҳар қандайига мос келиши керак. Инқирозга юз тутилган вазиятларда ҳақиқий ва расмана манфаатларнинг фарқ қилиши оғир оқибатларга, ҳатто фирмаларнинг банкрот бўлишигача олиб келади. Шунинг учун раҳбарлар олдида турган энг муҳим вазифалар қуйидагилардан иборат: шерикларнинг ҳақиқий манфаатларини билиш ва уларни биргаликдаги фаолиятда амалга ошириш; ходимларнинг ҳақиқий манфаатларига зид бўлган омилларни доимий равишда таҳлил қилиш ва уларни раҳбарлик жараёнида ҳисобга олиш. Америкалик тадқиқотчилар Т.Питере ва Р.Уотерманнинг фикрига кўра, намунавий уддабурон компанияларга хос бўлган самарали менежмент қуйидагиларни ўзида намоён этади:  ҳаракат қилишга, муваффақиятларга эришишга интилиш, бунинг учун “оёқлар тезлиги”ни сақлаб туриш ва имилланишга қаршилик кўрсатишнинг бой амалий усулларидан фойдаланиш;  юқори сифат, хизмат кўрсатиш ва ишончлилик, истеъмолчининг эҳтиёжларини ҳисобга олиш;  мустақиллик ва тадбиркорлик. Фирмалар ташкилотда кўплаб етакчилар ва новатор-ташаббускорлар, янгилик ижодкорлари бўлишидан манфаатдор, муваффақиятли ташаббусни қўллаб-қувватлайди, ўзини оқлаган таваккалчиликни рағбатлантиради;  ходим меҳнатининг унумдорлиги. Ушбу тамойил индивидга нисбатан ҳурмат билан қарашга асосланади, ҳар бир ишчига шунчаки ҳаракатчан ишчи қўллар жуфтлиги сифатида эмас, балки ғоялар манбаи сифатида қаралади. Фирмаларда персонални маҳсулот сифатини ва меҳнат унумдорлигини оширишга доир ишга жалб этиш дастурлари амал қилади;

 ҳаёт билан боғлиқлик, қадриятлар тизимига асосланган. Фирмалар ҳаёт (истеъмолчилар) талаб этадиган билим даражаси стандартларини белгилайди ва уларга оғишмай амал қилинишига ундайди. Қадриятлар тизимига қуйидагилар киради:  ўзининг устунлигига ишониш;  майда ҳодисалар, ишни яхши бажариш барча жиҳатларининг муҳимлигига ишониш;  инсоннинг шахс сифатида аҳамиятлилигига ишониш;  юқори сифат ва хизмат кўрсатишга ишониш;  барча ходимлар новаторлар эканлигига ишониш;  ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш учун норасмий мулоқотнинг муҳимлигига ишониш;  иқтисодий ўсишга ва фойда олишга ишониш ҳамда уларнинг муҳимлигини эътироф этиш;  ўз ишига содиқлик. Бизнеснинг юксак самарадорлигига эришиш имкониятлари асосан ўзи биладиган ишни бажарувчи фирмаларда каттароқ;  фирманинг оддийлиги, камтарона бошқарув штати. Намунавий фирмаларни бошқариш тизимининг ташкилий тузилмалари оддийлиги ва бошқарувнинг кам сонли юқори даражаси билан ажралиб туради;  эркинлик ва бир вақтнинг ўзида қатъийлик. Мувоффақиятли ишловчи фирмалар ўзлари содиқ бўлган кам сонли туб қадриятларга амал қилиш нуқтаи назаридан ғоят марказлашган. Шу билан бирга улар, агар гап фирманинг умумий мақсадларига эришиш учун катта эркинлик бериладиган гуруҳлар ва «маҳсулотлар ташаббускорлари» ҳақида бораётган бўлса, ғоят марказлашмаган. М.Вудкок ва Д.Френсис менежмент самарадорлигига раҳбарменежер ишининг сифати ва муваффақиятли бошқаришга тўсқинлик қилувчи чекловлар нуқтаи назаридан қарайди.

 1. Ўзини бошқара олмаслик: вақт, энергия, маҳоратдан тўлиқ фойдалана олмаслик, бошқарувчининг ҳозирги ҳаёти стрессларини енга олмаслик.  2. Шахсий қадриятларнинг йўқотилганлиги: ўзининг шахсий қадриятларини аниқ тушунмаслик; замонавий иш ва шахсий ҳаёт шароитларига мос келмайдиган қадриятларнинг мавжудлиги.  3. Ноаниқ шахсий мақсадлар: ўзининг шахсий ҳаёти ёки ишининг мақсадлари масаласида аниқликнинг мавжуд эмаслиги; замонавий иш ва ҳаёт шароитларига мос келмайдиган мақсадларнинг мавжудлиги.  4. Мустақил ривожланишдан тўхташ: янги вазиятлар ва имкониятларни қабул қилиш ҳиссининг мавжуд эмаслиги.  5. Муаммоларни ҳал этиш кўникмаларининг етишмаслиги: қарорлар қабул қилишда зарур бўлган стратегиянинг, шунингдек, ҳозирги муаммоларни ҳал этиш қобилиятининг мавжуд эмаслиги.  6. Ижодий ёндашувнинг етишмаслиги: янги ғояларни топиш қобилиятининг мавжуд эмаслиги, янги ғоялардан фойдалана олмаслик.  Инсонларга таъсир кўрсата олмаслик: атрофидагилар томонидан иштирок ва ёрдамни таъминлаш ёки уларнинг қарорларига таъсир этиш қобилиятининг етарли эмаслиги.  8. Заиф раҳбарлик кўникмалари: қўл остидагилар ишидан натижага эришиш амалий қобилиятларининг мавжуд эмаслиги.  9. Ўргата олмаслик: бошқаларга ўз имкониятларини ривожлантириш ва кенгайтиришга ёрдам бериш қобилияти ёки истагининг мавжуд эмаслиги. Раҳбарнинг юқорида санаб ўтилган маҳорат ва қобилиятлари улар ишининг сифатини баҳолаш мезонлари сифатида қўлланилиб, улар бўйича мазкур ходим менежментининг самарадорлиги даражасини тасаввур қилиш мумкин. Ушбу дарсликнинг тегишли бўлимларида келтирилган замонавий менежмент тамойилларидан фойдаланиш хусусияти ҳам шу нуқтаи назардан кенг тасаввур беради.

Менежмент самарадорлигини аниқлашнинг юқорида кўриб чиқилган усуллари бошқарув фаолиятининг сифати ҳақида тасаввур беради. Хўжалик юритишнинг бозор шароитида персонални ривожлантиришга эътибор қаратиш, ишлаб чиқариладиган маҳсулот, ишлар, истеъмолчиларга хизмат кўрсатишнинг сифати, шунингдек, ички ва ташқи бозорларда рақобатбардошлик, фаолиятнинг фойдалилиги ташкилотни бошқариш самарадорлигининг асосий кўрсаткичи ҳисобланади. Бундан шундай хулосага келиш мумкинки, менежмент самарадорлигини баҳолашнинг кенг ва мукаммал тизими мавжуд. Унинг самарадорлигини оширишга доир мақсадли вазифаларни ҳал этиш учун ушбу тизимнинг алоҳида қисмларидан фойдаланиш мумкин. 2. Меҳнат жараёни ва менежментнинг глобаллашуви Ҳозирги кунда юзага келган вазият топ-менежерлардан персонални бошқаришнинг қатъий ва синалган тамойилларини ўзгартиришни талаб қилди. Биринчи галда бу эндиликда классик истеъмол стандартлари бўйича маҳсулотлар ишлаб чиқаришнинг мумкин эмаслиги билан боғлиқ. Уларни қайта ишлаб чиқариш вақти келди. Биринчидан, меҳнатга бўлган эҳтиёжнинг йўқолиши, иккинчидан, шахснинг тенглаштирилиши, учинчидан, шахсни ривожлантириш мотивациясининг мавжуд эмаслиги туфайли сифат жиҳатдан бошқача истеъмол талабларига жавоб берадиган маҳсулотларни аввалги персонал томонидан ишлаб чиқиш ва ишлаб чиқаришнинг иложи бўлмай қолаяпти. Моддий ва номоддий ишлаб чиқаришнинг марказида инсон турганлиги боис, персонални бошқариш фалсафаси ҳам ўзгармоқда. Агар 1990-йилларга қадар ушбу фалсафани “фирмага яхши – сенга яхши” деб ифодалаш мумкин бўлган бўлса, эндиликда “сенга яхши – фирмага яхши” фалсафасига ўтилмоқда. Сўнгги йилларда меҳнат муаммолари ҳақида борган сари кам сўз юритилмоқда. Бу ҳол шу билан изоҳланадики, саноат ва у билан боғлиқ тармоқлар ривожланмаяпти, балки таназзулга юз тутмоқда. Лекин жамият

мавжуд бўлиши ва ривожланишининг асосида саноат ишлаб чиқариши ва у билан боғлиқ хизматлар кўрсатиш ётади. Башарият ўзининг бутун тарихи мобайнида инсонларнинг моддий ва маънавий аҳволини яхшилаш борасида моддий неъматларни ишлаб чиқариш ва маънавий асосларни ривожлантиришдан бошқа усулни ўйлаб топмади. Моддий ва маънавий неъматларни ишлаб чиқаришни, шунингдек, бу билан боғлиқ тармоқларни биз глобал ишлаб чиқариш деб номлаймиз. Албатта, глобал ишлаб чиқариш камида қуйидаги бешта тамойилга жавоб бериши керак, акс ҳолда у ўз маъносини йўқотиб, фақат харажатларни келтириб чиқаради ва инқироз ёқасига олиб келади: 1) доимий равишда ошиб борувчи истеъмол қиймати тамойили; 2) маҳсулот ва хизматларнинг ошиб борувчи сифати тамойили; 3) истеъмол стандартларининг янги сифат даражасига ўтиш тамойили; 4) товарлар ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатишда рақобат устунликларига эришиш; 5) ишлаб чиқариш жараёнининг экологик жиҳатдан қулайлиги. Ушбу тамойилларнинг ҳар бири ҳақида алоҳида сўз юритиш мумкин. Мазкур бўлимда инсон ҳаёт кечиришининг муҳим шарти ҳисобланган глобал меҳнат жараёни ҳақида сўз боради. Глобал ишлаб чиқариш инсон фаолиятининг барча соҳаларини қамраб олганлиги боис, глобал ишлаб чиқаришнинг мавжуд бўлишини таъминловчи меҳнат жараёнини биз глобал меҳнат жараёни деб атаймиз. Меҳнат ишлаб чиқаришнинг жадал ва мутаносиб ривожланишида муҳим роль ўйнайди. Цивилизациялашган жамият ўз олдига иккита асосий мақсадни қўяди: биринчидан, бу жамиятнинг ҳар бир аъзоси ўзини намоён этиши; иккинчидан, бу биринчи мақсадни амалга ошириш учун моддий, ижтимоий ва маънавий-аҳлоқий шароитларни яратиш. Албатта, башарият ушбу мақсадларга фақат узоқ истиқболда эришиши мумкин, лекин унга элтадиган йўл айнан ҳозир белгиланади. Бунда ҳар бир мамлакатнинг ҳамда бутун

инсониятнинг ҳозирги куни ва келажаги мазкур йўлнинг қанчалик тўғри танланишига, ушбу йўл бўйича ҳаракатнинг самарали бўлишига боғлиқ. Меҳнат – бу нафақат инсонлар ҳаёт фаолиятининг асосий соҳаси, табиат билан ўзаро муносабатлар усули, балки инсонлар ўртасидаги муносабатлар соҳаси ҳамдир. Меҳнат фаолияти жараёнида инсоннинг ривожланиши, унинг қобилиятлари, манфаатлари, оқилона эҳтиёжларининг шаклланиши ва амалга оширилиши юз беради. Мазкур тизим қисмларининг ҳажми ҳал этилаётган вазифаларнинг кўлами билан белгиланади. Бунда ўта муҳим савол туғилади: доимий равишда зиддиятли бўлган ушбу муносабатларни қанақа механизм ёрдамида тартибга солиш ва уйғунлаштириш мумкин? Инсоният тарихи шуни кўрсатмоқдаки, бунга фақат ишлаб чиқаришни ривожлантириш ёрдамида эришиш мумкин, унда инсонлар эҳтиёжлари ва манфаатлари амалга оширилади ва ҳар томонлама ўзгаради. Бу ягона глобал ўзаро боғланган ишлаб чиқариш ва меҳнат жараёнининг муаллиф томонидан ҳис этилишидир. У инсон, меҳнат, техника ва ишлаб чиқариш ривожланишининг ягона глобал тизимига бирлаштирилган олтита ўзаро боғланган кичик тизимдан иборат. Инсоннинг меҳнат фаолияти уни техниканинг ривожланишига мувофиқ такомиллашиб борадиган тегишли меҳнат воситалари билан таъминлашга боғлиқ бўлиб, бир вақтнинг ўзида меҳнат воситалари тегишли тизимининг фаолият кўрсатишини таъминловчи “восита” сифатида иштирок этади. Ўз навбатида, глобал меҳнатни, бир томондан, жамият мавжуд бўлишининг ўзининг ривожланишига қараб шахслар ўртасидаги ўзаро муносабатларни ва шахс томонидан жамиятга нисбатан қўйиладиган талабларни шакллантирадиган моддий шарт-шароитларини яратувчи меҳнат сифатида кўриб чиқиш лозим. Иккинчи томондан, глобал меҳнат таркибига муайян инсоннинг жамият томонидан мерос қилинадиган меҳнат воситаларидан фойдаланиш борасидаги муайян кўникмалари киради. Агар инсон ўзининг шахс сифатида ривожланишида аввалги авлодлар томонидан

қурилган тизимдан жой олса ва шу асосда ўз позициясини шакллантирса, у ҳолда ходим кўникмаларини инсон ўзига тегишли бўлган муайян меҳнат кўникмаларига эга бўлиш орқали қўлга киритади. Демак, ижтимоий ишлаб чиқаришда иштирок этувчи ҳар қандай шахс (ҳатто у давлат органларида рўйхатга олинмаган фаолият билан шуғулланса ҳам) ўз меҳнат сарфларига мос келадиган мукофотни олишга умид қилади. Айни пайтда, муайян миқдордаги «бўнакни» олиб, у ўз саъйҳаракатлари асосида меҳнат тақсимотининг тегишли тизимига қўшилиши керак. Мазкур ҳолат қуйидаги нотўғри фикрга олиб келади: жамият ФТТ натижасида шахсни унинг шаклланишининг дастлабки босқичида қанчалик кўп бўнак билан таъминласа, муайян шахснинг талаблари шунчалик юқори бўлади ва у умумий тизимдан жой олишга шунчалик кам интилади. Жамият фақатгина инсоннинг меҳнат фаолияти жараёнида ишлаб чиқарувчи кучларнинг тараққий этиши асосида ривожланиши мумкин. Меҳнат ўз моҳиятига кўра креатив хусусиятга эга. У 1-расмда келтирилган муайян жисмоний меҳнатдан мураккаб мавҳум меҳнатгача бўлган босқичларда намоён бўлади. ГЛОБАЛ МЕҲНАТ Мавҳум Интеллектуал Мозий ( моддийлаштирилган ) Мураккаб ( малакали ) Муайян Жисмоний Ж онли ( ҳозирги ) Оддий ( паст малакали )

1-расм. Глобал меҳнат ўзаро боғлиқликлари схемаси Меҳнатнинг глобаллашуви жараёнини кўриб чиқишда корхона даражасидаги кадрлар сиёсати ва умуман давлатнинг кадрлар сиёсатини, яъни макродаражадаги кадрлар сиёсатини бирлаштиришнинг муҳимлигини таъкидлаш лозим. Масалан, бошқарув объектлари сифатида мамлакат, минтақалар, саноат, унинг тармоқлари иштирок этадиган макродаражада микродаражага хос бўлган менежерлик тамойиллари ва усуллари қўлланилади. Корхоналарда эса, аксинча, макродаражага хос бўлган усуллар қўлланилади. Микродаражадаги ҳокимият субъект (фирма, корхона) олдига қўйилган мақсадларга эришиш учун амал қилади. Фирма президентининг (директорлар кенгашининг) ҳокимияти барча учта (линия, ўрта, олий) даражадаги менежерларга ўз ваколатига мувофиқ тўлиқ ҳажмда топширилади. 1-жадвал Бошқарув объекти ва инсоннинг ўзаро муносабатлари тизими сифатида макро ва микродаражада кадрлар сиёсатининг қисмлари Макрдаража Микродаража давлат —►инсон корхона —► инсон Ишга жойлаштириш – муносиб турмуш даражасини таъминлаш Ишга жойлаштириш; меҳнат ва дам олиш шароитлари; меҳнат жараёни; мукофотлаш ва ҳ.к. «Panasonic» фирмаси асосчиси Мацусита Коносукэнинг сўзларига кўра: «Энг асосийси – бу фирма ва умуман жамиятнинг аъзоси сифатида инсон фаолиятининг ҳақиқий йўналишларини кўриш. Ушбу кўришнинг асоси – бу оқилона жамоат тартиботининг зарурлиги, вақт ўтиши билан мазкур тартиб ва у ҳақидаги тасаввурлар ўзгаришини ҳисобга олишнинг зарурлиги. Лекин жамоат тартиботининг асоси ҳамма вақт ўзгармасдан қолади – бу инсонлар ҳаётини тараққин эттирувчи ишлаб чиқариш ва руҳий осойишталик (бунга фақат севимли меҳнат ёрдамида эришиш мумкин). Инсонларни моддий ва маънавий тараққин эттириш – корхонани, персонални ва умуман жамиятни бошқаришнинг асосий аҳамияти ана шунда».

Демак, ҳозирги шароитда персонални бошқаришга нисбатан ёндашувнинг шакли қуйидаги кўринишга эга бўлиши мумкин: Шундай қилиб, жамиятнинг фаровонлиги умуман жамият ривожига ўз ҳиссасини қўшувчи ҳар бир алоҳида инсоннинг фаровонлигига боғлиқ. Фақат ушбу ҳолатда жамият ўзининг ривожланиш истиқболларига эга бўлиши мумкин.

Адабиётлар : 1. Д . Шим и Д . Сигел . Финансовый менеджмент . М .,2006. 2. Д . Шим и Д . Сигел . Методы управления стоимостью и анализа затрат . М ., 1995. 3. А . Д . Шеремет , Р . С . Сайфулин . Методика финансового анализа . М .: Инфра , 1995. 4. И . Н . Герчекова . Менеджмент . М .: Банки и биржи , 2005. 5. И . А . Бланк . Основы финансового менеджмента . Киев , 2010. 6. И . А . Ковалев . Управление финансами . М .,1998. 7. Теория финансов - Под ред . Л . А . Дробозинова , М ., 1995. 8. Б . Л . Дайзберг . Основы экономики , М ., 1995. 9. Валютный рынок и валютное регулирование . Учебное пособие - Под ред . Платановой И . Х ., М ., 2007

O'xshashlar

Менежмент самарадорлиги

Менежмент самарадорлиги

Ташкилий режа ва менежмент

Бизнес этикаси ва менежмент

Менежмент қонунлари ва тамойиллари