Mehmonxonada xodimlar bo‘limi - Iqtisodiyot - Referatlar

Mehmonxonada xodimlar bo‘limi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

83.5 KB

Ko'chirib olish

Mehmonxonada xodimlar bo‘limi Reja: 1. Mehmonxona sanoatida inson resurslarining roli 2. Xodimlarni tanlash 3. Xodimlarni tanlash mezonlari 4. Ishga qabul qilish

1.Mehmonxona sanoatida inson resurslarining roli So‘nggi yillarda mehmonxona sanoatida yangi texnologiyalar qo‘llanilishining kengayishi bu yerda ish joylari qisqarishiga olib keldi. Bu esa, o‘z navbatida , mehnatni tashkil etishning muqobil usullari qo‘llanishiga, boshqaruvda ijodiy va novatorcha yondashuvlarning ko‘payishiga sabab bo‘ldi. Katta mehnat sarfini talab qiladigan mehmonxona sanoatida odamlar kompaniyaning eng muhim aktivi hisoblanadi. Binobarin, xodimlarni boshqarish mazkur qudratli aktivlarni muvofiqlashtirish vazifasini bajaradi va kompaniya menejmenti tizimini va uslubini tarqatish va rivojlantirish ishiga qo‘shilgan katta hissa hisoblanadi. Xizmatlar ko‘rsatish sohasida mijozlarning talabiga javob beradigan xodimlarni tanlash juda muhim. Ko‘pgina xodimlar mijozlar Bilan bevosita aloqa qiladi va tashkilotning asosiy maqsadlariga erishish jarayoniga o‘z-o‘zidan jalb etiladi, xizmat ko‘rsatish sifati esa nafaqat ularning mahoratiga, balki onglilik darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Xizmatlar ko‘rsatish sohasida mijozlarni qanoatlantirishga xodimlarning xushmuomalaligi, jonkuyarligi Bilan ham erishish mumkin. Mehmonxona sanoatidagi kompaniyalarning aksariyati xodimlarni yordamchi komponenti deb hisoblab, ularni boshqarishda lozim darajada e’tibor berilmaydi. Ammo bu noto‘g‘ri, chunki mehmonxona sanoatida odamlar hech bo‘lmasa korxonaning tarkibiy qismi va pirovard mahsulotning ajralmas tarkibiy qismi hisoblanadi, Buning uchun tashkilotlar mijozlardan haq oladi. Masalan, mehmonxonada mehmon nafaqat yashash, xavfsizlik, tozalik uchun, balki mehmonxona xizmatchilarining e’tibori uchun ham haq to‘laydi. Mehmonxona sanoatida uzoq muddatli istiqbolda inson resurslaridan biznesning bosh strategiyasi sifatida foydalanishning samaradorligini oshirishda e’tibor kuchayadi. Mijozlarga xizmat ko‘rsatishning sifati menejmentdan inson resurslarini rivojlantirishga ko‘proq e’tiborberishni talab qiladigan xodimlar ta’siri ostida ta’minlanadi. Mehmonxona sanoati kompaniyalari mijozga yo‘naltirilgan

korxonaga aylanishi uchun xodimlar farovonligini oshirish va ularni rivojlantirishgan, ularda tashabbuskorlikni oshirishga ko‘proq mablag‘lar joylashtirish zarurligini anglab yetmoqda. Mehmonxona sanoatiga big‘ishlangan chet El adabiyotlarida so‘nggi yillarda inson resurslari Bilan bog‘liq jarayonlar, inson resurslari oldida turgan muammolar, ularni faoliyati, huquqlari va kelajagi haqida ko‘p yozilmoqda. Ammo mazkur jarayonlarni boshqaruvchi odamlar haqida esa juda kam gapirilmoqda. Shunday tadqiqotlardan birida Kanadadagi 83 mehmonxonaning xodimlar bo‘yicha menejerlari so‘rovdan o‘tkazildi. So‘rovdan o‘tkazilganlarning aksariyati, aniqrog‘i, 63%ni 39 yoshdan oshgan ayollar tashkil etgan, 60% esa o‘z lavozimida to‘rt yildan kamroq ishlayotgan bo‘lgan. Garchi so‘ralganlarning yosh doirasi uncha katta bo‘lmasada, so‘rov faqat bir mamlakatda o‘tkazilgan va Ushbu tahlil natijalarini dunyoning boshqa ilg‘or turistik mamlakatlariga tatbiq etish mumkin emas. Biroq axborot shu shu yo‘nalishda amalga oshiriladigan kelgusi tadqiqotlar uchun foydali bo‘lishi mumkin. Tadqiq qilingan menejerlarning 91% o‘z ishidan qoniqishini bildirdi. Va ularning majburiyatlariga asosan vakant o‘rinni reklama qilish, xodimlarni tanlash, ular Bilan suhbatlashish, ular boshqarish va o‘qitib- o‘rgatish kirishini qayd etdi. Yirik mehmonxonalarning xodimlar bo‘yicha menejerlari juda ko‘p masalalarni hal qilishga ko‘proq vaqt sarflashi, oliy rahbariyat kam nazorat qilinishi, bir so‘z Bilan aytganda, kichik korxonalardagi menejerlarga qaraganda ko‘proq narsalar uchun javob berishi aniqlandi. Inson resurslarini boshqarishning tabiati biznesning samaradorligini ham, uning muayyan a’zolari yutuqlarini ham belgilashi lozim. Ma’naviy muhitni, mehnatdan qanoatlanishni yaxshilash kabi his qilinmaydigan foydani ham hisobga olish kerak. Xodimlar hulq – atvori va malakasiga, mehmondo‘stlik sanoatidagi korxonaning samarali faoliyatiga xodimlarni boshqarish xizmatining oqilona siyosati va samarali faolyati ijobiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

2. Xodimlarni tanlash Firmaning ish rejasi tuzilganidan keyin(mehnat resurslari rejasi uning tarkibiy qismi hisoblanadi) menejerning eng muhim ishini bajarish- xodimlarni fursati keladi. Mazkur jarayonning mohiyati shundan iboratki, mavjud bo‘sh o‘ringa nomzodga qo‘yilgan talablarni hisobga olgan holda, baho berish va ishga qabul qilish uchun mos keladigan malakali xodimlarni jalb qilish. Xodimlarni tanlash uchun butun javobgarlik xodimlar Bilan ishlash bo‘yicha menejerning zimmasiga tushadi. Kadrlrni tanlash jarayoni boshqaru ishining boshqa jabhalari singari juda murakkabdir. Birinchi bosqichda nomzodga bo‘lg‘usi ish mohiyatini to‘g‘ri va Aniq tushuntirish ayniqsa muhim, aks holda zarur malakaga ega bo‘lmagan kishilarni qabul qilish va ular Bilan suhbatlashishga ko‘p vaqt sarflash mumkin. Xodimlarni tanlash sohasidagi kadrlar siyosati ishga qabul qilish prinsiplarini, tegishli funksiyalarni sifatli bajarish uchun zarur xodimlar miqdorini, xodimlarning ko‘nikmalarini mustahkamlash va ularni ukasbiy jihatdan o‘stirish metodologiyasini belgilashdan iborat. Kadrlarni tanlashga boshqaruvning shaxsga nisbatan amalga oshiriladigan kichik funksiyasi deb qaraladi. Xodimlarni tanlash jarayoni nomzodlar shaxsi va ishiga baho berish mezonlarini tanlashdan boshlanadi. Mezonlar xulq-atvor qoidalarini va kasbiy ko‘nikmalarining tafsilotlarini o‘z ichiga oladi. Xodimlarni tanlashning navbatdagi bosqichi – nomzodni ekspertbaholash. Ushbu bosqich test o‘tkazish, masalalar yechish va mashqlarni bajarishga asolanadi. Test o‘tkazilgandan keyin kuzatish bosqichi keladi: nomzod suhbatga chaqiriladi. Yuqorida zikr etilgan bosqichlardan o‘tilganidan so‘ng oligan natijalar tavsiflanadi va ular nomzodlarni baholash mezonlariga solishtirib ko‘riladi. Nomzodlarni tanlash jarayoni qaror qabul qilish Bilan yakunlanadi; agar uzul-kesil qaror qabul qilishda ma’lum qiyinchiliklar tug‘ilgan bo‘lsa, qo‘shimcha test o‘tkazilishi mumkin. Kadrlar tanlash muammosini to‘g‘ri hal qilishning ahamiyati ishchi kuchining ancha qimmatligi Bilan bog‘liq. Shu sababli birinchi navbatda mazkur nomzod

firmaga kerak yo kerak emasligini aniqlash lozim. Xato ancha qimmatga tushishi mumkin. Kadrlar tanlashga xatoga yo‘l qo‘ymaslikda har xil axborot manbalari yordam beradi(1-jadval). jadval Xodimlarni tanlashda axborot manbalari Manba Axborot mazmuni va uning ahamiyati Ishga olish to‘g‘risida ariza Nomzod haqidagi dastlabki umumiy taassurot haqida ma’lumot beradi Fotosurat Nomzodning tashqi ko‘rinishi haqida ma’lumot beradi. Tarjimai hol Nomzodning shakllanish jarayoni, hayotining tafsilotlari haqida ma’lumot beradi. Shaxsiy so‘rovnoma Nomzod haqida eng muhim ma’lumotlarni jamlaydi va tizimga soladi. Yetuklik attestati Nomzodning maktabdagi davomati haqida m’lumot beradi, uning kasbiy malakasi haqida eng nisbiy ma’lumot beradi. Mehnat daftarchasi Oldingi ish joylarini tasdiqlaydi, mehnat faoliyatini yoritadi. Tavsiyalar Kasbiy layoqatining barcha jihatlarini yoritadi; qoida tariqasida, faqat qo‘shimcha ko‘chirmalar olinadi. Nomzod Bilan suhbat Boshqa manbalardan olingan axborotlardagi bo‘shliq o‘rnini to‘ldirish, Nomzod haqida shaxsan tasavvur hosil qilishimkonini beradi. Sinov Nomzod muayyan ishni bajarish qobiliyati tekshirib ko‘riladi. Tibbiy ko‘rik; psixologik testlar Qisman nomzodning kasbiy layoqatini

tavsiflaydi. Tashkilot ichida xodimlarni tanlashning ijobiy tomonlari:  Xizmat pillapoyasi bo‘ylab ko‘tarilish imkoniyati, jamoadagi uyushqoqlik, ishlab chiqarishdagi yaxshi muhit;  Xodimlarni tanlashda kam harajat qilinishi;  Xodimning ish jarayonini bilishi;  Ishdagi rag‘batlantirishlar darajasining saqlanishi;  Bo‘sh lavozim tez egallanishi; yoshlar uchun bo‘sh o‘rinlar ochilishi. Tashkilot ichida xodimlarni tanlashning kamchiliklari:  Tanlash imkoniyatining kamayishi;  Malaka oshirishga katta harajatlar qilinishi;  Xodimga o‘z korxonasidagi kamchiliklar ko‘rinmaydi;  Hamkasabalarning ishdan ixlosi qaytishi;  Uzoq vaqt ishlagan xodimga «yo‘q» deya olmaslik. Tashkilotdan tashqarida xodimlarni tanlashning ijobiy tomonlari:  Tanlash imkoniyatining kengligi;  Korxonaga «yangi g‘oyalar»ning kirishi;  Ishga qabul qilish kadrlarga bo‘lgan talabni bevosita qondiradi;  Chetdan olingan xodim boshqa korxonalar bilimlarini olib keladi; Tashkilotdan tashqarida xodimlarni tanlashning kamchiliklari:  Tanlashda katta harajat qilinadi;  Yangi qabul qilingan xodimlar ulushining ko‘pligi kadrlar qo‘nimsizligiga imkoniyat yaratadi;  Jamoadagi muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin;  Yangi xodimning bilim va ko‘nikmalari kamligi tufayli sinov muddatiga ko‘p vaqt sarflanadi;  Ish jarayonini bilmaydi; 3. Xodimlarni tanlash mezonlari

Nomzodlarni baholash standart mezonlarga ko‘ra amalga oshirilishi lozim. Bu baholash mezonlari quyidagilar bo‘lishi mumkin. Ma’lumoti va ishlab chiqarish sohasidagi tajribasi:  Mustaqil tarzda, kimningdir rahbarligi ostida ishlash;  Ishlab chiqarish harajatlari uchun javobgarlik;  Xodimlarni boshqarish;  Boshqalar bilan birga ishlash. Xulq-atvori(o‘zini tutishi):  Tashqi ko‘rinishi;  O‘z kuchiga ishonchi;  Moslashuvchanlik va kirishimlilik;  Bosiqliq. Maqsadga intiluvchanligi:  Xizmat bo‘yicha ko‘tarilish istagi;  Tashabbuskorligi;  Topshiriqlarni bajarishga tayyorlik;  Tirishqoqliq.  O‘z bilimlari va ma’lumotini oshirish qobiliyati. Intellektual qobiliyati:  Zehni;  Abstrakt fikrlash qobiliyati;  Menejerning harakatlariga munosabati;  Fikrlash darajasi;  Muzokara olib borish qobiliyati. So‘zlashish uslubi:  Topqirliq;  Ko‘p so‘zlilik;  O‘z fikrini aniq bayon etish.

4. Xodimlarni baholash Xodimlarni baholash- shaxsning ishbilarmonlik va shaxsiy fazilatlari lavozim yoki ish o‘rni talablariga muvofiqligini aniqlashga yo‘naltirilgan izchil jarayondir. Xodimlarni baholash metodlarini uch asosiy guruhga birlashtirish mumkin: 1. prognostik metodlar. So‘rovnoma ma’lumotlaridan, yozma yoki og‘zaki ta’rifnomalardan, rahbar va hamkasabalarning fikr-mulohazalari va tavsiyanomalaridan, shaxsiy suhbatlar va psixologik testlardan foydalaniladi; 2. amaliy metodlar. Xodimning amaliy ish natijalariga asosan uning xizmat vazifalarini bajarishga yaroqliligi tekshiriladi. Buning uchun xodimni muayyan lavozimda sinash usullari va texnikasidan foydalaniladi; 3. imitatsion metodlar. Nomzodga muayyan vazifani hal qilish topshiriladi. Pirovardida shaxsning xususiyatlari va ishchanligi ekspert baholanadi.har bir holatlarda baholash mezonlari to‘plami bo‘lg‘usi ishning mazmuni va sifatiga bog‘liq bo‘ladi. Bunda nomzodning yo kasbiy yo shaxsiy fazilatlari birinchi o‘ringa qo‘yilishi mumkin. Xodimni muayyan lavozimda sinash usullari va texnikasidan foydalanilsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu usullar yordamida nomzod mehnatining samaradorlik darajasi aniqlanadi. Ayni holda ekspertlardan ob’ektiv baho olish ayniqsa mushkuldir. Ekspertiza uchun nomzod mehnatini baholashning quyidagi shakli taklif qilinadi(2-jadval). nomzod mehnatini baholash jadval Nomzod mehnatini baholash Sifat mezoni Mezonning rivojlanish darajasi A V S D E Mehnat miqdori Mehnat sifati Ishga

munosabat Ishda puxtalik Hamkorlikka tayyorlik Eslatma. A- mehnat unumdorligi yetarli emas; V- mehnat unumdorligi talab darajasida; S- mehnat unumdorligi talabga to‘liq javb beradi; D- mehnat unumdorligi talab darajasidan ham yuqori; Ye- mehnat unumdorligi talab darajasidan ancha yuqori. Mehnat miqdorini baholashda mehnat hajmi, mahsuldorligi, intensivligi, foydalanadigan vaqt aniqlinadi. Mehnat sifatini baholashda ishda yo‘l qo‘yilgan xatolar ulushi, mehmonxona mahsulining sifati, uning jahon andozalariga muvofiqligi aniqlanadi. Ishga munosabatni tahlil qilishda xodimning tashabbuskorligi, ishda katta og‘irlikni o‘z zimmasiga olish imkoniyati, turli vaziyatlarga moslashish imkoniyati va b.baholanadi. Ishda puxtalik ishlab chiqarish vositalariga munosabati, ulardan foydalanishni, xom ashyo va materiallardan oqilona foydalanishni, ish o‘rnida moddiy harajatlarning hisobga olinishi darajasini va b.nazarda tutadi. Hamkorlikka tayyorlikni bqo‘yilgan vazifalarni birgalikda hal qilishda xodimning ishtiroki, jamoadagi munosabatlar, jamoa ishida qatnashish ko‘nikmalari, chetdan aytilgan fikrga munosabat, boshqa shaxsiy fazilatlar e’tiborga olinadi. Ushbu mezonlar xodimni baholash negizini tashkil etadi. Ularning har birini miqdoriy ifodalash muhimdir(ballarda).Ballarda baholash mazkur mezonlar muayyan xodimda qay darajada mavjudligini aniqlash imkonini beradi. 4. Ishga qabul qilish

Xodimlarni baholash o‘tkazilgandan keyin, nihoyat, ko‘plab nomzodlar orasidan eng yuqori baho olgan bita talabgor tanlab olinadi. Tarmoq rahbari uni firmaga ishga olishga rozilik berganidan so‘ng yangi xodim Bilan shartnoma tuziladi. Shartnomani muhokama qilish ishga yollash jarayoning tarkibiy qismi ekanligini hisobga olish lozim. Shu sababli suhbatlashish paytida og‘zaki shaklda bo‘lsa ham qilingan takliflar shartnomaning tarkibiy qismi hisoblanadi. Odatda “shartnoma” atamasi ikki taraf o‘rtasida yuridik jihatdan rasmiylashtirilgan bitimni anglatadi. Har qanday shartnoma kimdir taklif qilinishi va kimdir bu taklifni qabul qilishini nazarda tutadi. Ishga olinayotgan xodimga taqdim etilishi lozim bo‘lgan shartnomaning shartlari va muddatlari haqidagi axborotning minimal hajmiga quyidagi ma’lumotlar kiradi:  taraflar(ish beruvchi va xodim)nomi;  ishning nomi;  ishni boshlash sanasi(shartnoma ma’lum muddatda tuzilayotgan bo‘lsa shartnoma muddati tugaydigan sana);  mehnat haqining tarif stavkasi yoki hisob-kitob qilish usuli;  mehnatga haq to‘lashning davriyligi(haftalik, oylik, b.);  bayram kunlari va ularga haq to‘lash;  kasallik va baxtsiz tasodif tufayli ta’tillarni rasmiylashtirish va ularga haq to‘lash qoidalari;  pensiyani hisob-kitob qilish sxemasi va pensiya sug‘urtasi davlat tizimi xodimga nisbatan amal qilish-qilmasligi haqida ma’lumot;  shikoyatlar berish tartibi;  shartnoma muddati tugagunga qadar xodim ishni to‘xtatish haqida xabarnoma olishi yoki ariza berishi lozim bo‘lgan muddat. Mehnat shartnomasida yuqorida zikr etilgan barcha bandlar bo‘lishi lozim.

Adabiyotlar : 1. Aleksandrova A.Yu. Mejdunarodniy turizm. - M: Aspekt Press, 2004. 2. Balabanov I.T., Balabanov A.I. Ekonomika turizma. Uchebnoye posobiye M.: Finansi i statistika.2003 g. 3. Balashova Ye «Gostinichniy biznes» M.2005g. 4. Bgatov A.P. Turistskiye formalnosti. «Akademiya». M. 2004. 5. Birjakov M.B. Vvedeniye v turizm. S.Pb.: Izdatelskiy Torgoviy Dom «Gerda», 2006. 6. Bogdanov Ye.I. Planirovaniye na predpriyatii turizma SPb.: Izd.d. «Biznes- press» 2005 7. Gulyayev V.G. Turizm: Ekonomika i sotsialnoye razvitiye. M.: FiS 2003 8. Kamilova F.K. – «Xalkaro turizm bozori»// o'quv kullanma, Toshkent. TDIU-200 1 9. Kvartalnov V.A. Menedjment turizma: ekonomika turizma. Uchebnik. 2002 10. Kabushkin.N.N. Menejment turizma. -Mn.: Novoye znaniye 2005 god.

O'xshashlar

Mehmonxonalarning tashkiliy-boshqarish tuzilmasi

Yirik mexmonxonani boshqarish sxemasi

Mehmonxonaning yordamchi xizmatlari

Mehmonxonaning yordamchi xizmatlari

Mehmonxonada nomer va joyni bron qilish tartibi