Мехмонларга хизмат кўрсатишга тайёргарлик кўришнинг моҳияти - Iqtisodiyot - Referatlar

Мехмонларга хизмат кўрсатишга тайёргарлик кўришнинг моҳияти

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

95.5 KB

Ko'chirib olish

Мехмон ларга хизмат кўрсатишга т айёргарлик кўришнинг моҳияти Режа: 1. Бош официантнинг вазифалари 2. Официантга қўйиладиган талаблар

1. Бош официантнинг вазифалари Бош официантнинг асосий вазифаси истеъмолчилар- ни кўнгилхушлик билан кутиб олиш, ресторанда бор ҳамма яхши имкониятларни уларга қаратиш: лаззатли таомлар, дилрабо мусиқа, хушчақчақлик билан вақтни ўтказиш. Шундай шароит яратиш керакки, бу ердагилар ўзларини худди уйидагидек, эркин ҳис қилишсин. Бош официант-нинг вазифаси рестораннинг асосий хизмат тармоғини бошқаришдир. Бош официант ресторанда меҳмондўстлик муҳитини яратиши керак. Бош официант эрталаб ишга келибоқ, савдо хоналари-нинг ҳолатини текширади, зал, вестибюл, гардероб, бар, ҳожатхоналарни кўздан кечиради. Бино ичининг йиғиш-тирилиши, тозалигига эътибор беради. Мебеллар, жиҳоз-лар, ёритиш воситаларининг бутлиги ва созлигига назар ташлайди. Камчиликлар ва носозликлар бўлса, уларни тезда созлаш чораларини кўради. Бош официант савдо хоналарини кўриб чиққач, кеча-ги сменанинг қолдирган ёзувларини кўздан кечиради. Буюртмалар билан танишади, ўрганиб чиқади ва стол яса-тиш учун тегишли топшириқ беради. Дастурхон ясатили-шини, стол ва сервантлар тозалигини шахсан ўзи текши-ради. Унинг вазифасига таомномада ёзилган овқатлар ҳақиқатан бор-йўқлигини текшириш ҳам киради. Таом ва маҳсулотлар таомномада ёзилиб, ошхонада буфетда бўлма- са, таомномага тузатиш киритади. Ҳар куни бўладиган «беш дақиқа» лик йиғилишда бош официант официантлар бригадирларининг ахбаротини эшитади, улар залда бригаданинг неча аъзоси бор, қайси столлар қайси официантга тайинланганлиги ҳақида айтади. Бош официант ходимларнинг ташқи қиёфасини ҳам текширади, улар хизматга тайёр эканлигига ишонч ҳосил қилади. Сўнгра бош официант кечаги кун официантлар томонидан йўл қўйилган хатоларни муҳокама қилади, олинган танбеҳ ва раҳматномалар ҳақида гапиради. Бу-гунги кун вазифалари, таом ва маҳсулотларни реализация қилиш йўлларини кўрсатади. Бош официант ишдаги ўзга-ришлар, ресторан, трест бўйича эълон қилинган буйруқ, фармойишлар ҳақида

официант, буфетчи, швейцар, фар-рош ва бошқаларни хабардор қилиши керак. «Беш дақиқа» лик йиғилишга бош официант рестораннинг цех, бўлим ва бошқа хизмат бошлиқларини чақиради. Бу йиғилиш-ларда ресторан директори ёки унинг муовини қатнаши-ши шарт. Бош официант ҳамкасбларига нисбатан хушмуомала, ғамхўр, очиқ кўнгилли, ўртоқлик муносабатида бўлиши лозим. Бош официант бригадаларга тегишли жойларни бўлиб беради, тантанали қабуллар, банкетлар, тўйларда хизмат қилиш бўйича бригадир тайинлайди. Юқоридаги масалалар ҳал бўлгандан кейин бош офи-циант ўзининг асосий вазифасини бажаришга киришади. Бу вазифа меҳмонларни кутиб олишдир. Бош официант кўп нарсаларни хотирасида сақлаши лозим, масалан, зал-да қанча бўш жой бор? Баъзи ресторанларда бўш ўринлар ҳақида вестибюлда ёритиладиган табло бўлади. Кўп ҳол-ларда ресторанга келувчилар таблога назар ташлаб, бўш жой борлигини билиб, ичкарига кираверади. Бош офици- ант истеъмолчиларни қарши олар экан, саломлашади, уларни официант иштирокида ўтиришга таклиф қилади, мижоз ўзига қулай жойга ўтиргач, таомлар ассортименти билан таништиради. Бутун иш куни давомида бош официант овқатлар қоидага биноан берилаяптими, идишлардан тўғри фойда-ланилаяптими, ҳисоб-китоб тўғри амалга оширилаяпти-ми — буларни назорат қилади. Бундан ташқари бош офи-циант мижозларнинг таклиф ва эътирозларига қулоқ со-лади, биринчи талабдаёқ, «мулоҳаза ва таклифлар дафтари»ни истеъмолчиларга олиб чиқиб беради. Дафтарга ёзилган мулоҳаза, таклиф бўйича шу заҳо-тиёқ чора кўради ва ресторан директорини бу ҳақца ха-бардор қилади. Ресторан беркитилгач, бош официант кун бўйи тушган пулни официантлар кассага топширдими- йўқми, идиш-анжомларнинг топширилганини текшира-ди. Хизмат қилган ходимлар ўз вақтида уйларига кетиш-ларини таъминлайди. Ресторанда тантанали қабуллар, банкет, тўйлар ўтка-зилганда бош официант зиммасига катта масъулият юк- ланади. Бундай ҳолларда

бериладиган буюртмаларни қабул қилиб олади, хизмат устидан раҳбарликни амалга оширади. Тантанали қабул, банкет, тўйларда энг аввало бош офи- циант ташкилий масалаларни йиғилиш вакили билан ке-лишиб олади. Расмий қабул бўладиган бўлса, бош офици-ант одамларни жой-жойига ўтқазиш режасини тузади. Қа-бул ёки банкет ўтказиш ҳақида келишув тузилганлигининг расмийлашгани аванс берилиши (олдиндан пул тўлаш) ёки кафолат хати берилиши билан бошланади. Агар хорижий туристлар ресторанда овқатланадиган бўлса, бош официант улар учун таомнома тузишда қатна-шади. Бунда уларнинг умумий диди ва удумлари ҳисобга олинади. Хорижий туристлар ҳақида официантлар ҳам маълумотга эга бўлишлари керак. Бош официант вазифасига официантлар томонидан ўз вақтида ҳисоб реестри тузишни назорат қилиш ҳам кира-ди. У кун бўйи официантлар ва бошқа унга қарашли хо-димлар ишини кузатади, бошқаради ва назорат қилади, хизмат жараёнида сезилган хато, камчиликларни барта-раф қилишни талаб қилади. Бош официант мунтазам ра-вишда, официантларнинг истеъмолчилар билан ҳисоб-ки-тоблари қандай қилинганлигини назорат қилиши мумкин. Ошхона ва буфетдан берилган таомларнинг тўла ва тўғри- лиги, идиш-товоқлар сақланаётган жойда уларнинг тоза-лиги бош официант назоратида бўлади. Аммо бош официант кўпроқ вақтини мижозлар кутишга сарфлайди. Залдаги тартиб кўпинча меҳмонларнинг қан-дай кутиб олиниши, тегишли ўринларга ўтқазилишига боғлиқ. Шунинг учун бу вазифа бош официантга юкла-тилган. Залга мижозларни таклиф қилганда энг аввал аёл-ларни олиб боради ва ўтқазади, улар қўлига таомнома ту тади. Ресторанга эндигина одам қўйилган ёки бўш жой-лар бемалол бўлган ҳолларда жой танлашда мижозлар ҳоҳишига қаралади: осойиштароқ, бурчакроқда ўтириш дурустми, мусиқачиларга яқинроқми ёки деразалар олди- дами — бу меҳмонлар хоҳиши. Мижоз хохдаган қулай жой бўш бўлмаса, бошқа бўш жойга ўтирилади. Мижоз хохлаган жойни бошқа

одамлар банд қилиб турган бўлса, улар рози- лиги билангина жой алмаштирилиши мумкин. Ҳали стол усти йиғиштирилиб, дастурхон тузалмаган жойни ҳам ми- жозга тавсия қилиш мумкин эмас. Бордию, мижозлар ку- тамиз, шу столга дастурхон солинсин, десалар — бошқа гап. Рестораннинг доимий мижозлари бўлса, ҳамма вақт ўтирадиган ўринларига ўтқазилади. Истеъмолчилар қўлла- рида гуллар билан келса, сув қуйилган ваза келтирилади. Агар стол олдиндан банд қилиб қўйилган бўлса, бош офи- циант бу ҳақда белги қўйиб қўяди. Ресторанда турли ма-салалар бўйича турлича саволлар туғилиши мумкин. Бош официант мижозларни тинглаши, аниқ, мукаммал жавоб бериши керак. Хизмат жараёнида ресторанда турли вазиятлар юзага келиши мумкин. Бундай ҳолатларда бош официант ўзини тута билиши ва ахлоқ-одоб қоидаларига риоя қилиши шарт. Мисол тариқасида қуйидаги вазиятни кўришимиз мумкин. Кечқурун хизмат бошланишида иккита мижоз — эр- как ва аёл тўрт ўринли столга ўтқазилди. Улар бу ерга бошқа ҳеч кимни ўтқазмаслик кераклигини сўрашди. Эшик ортида эса одамлар навбат кутиб турибди. Бош официант нима қилиши керак? Люкс тоифадаги ресторан ва барларда икки ўринли столлар 50%, олий тоифадаги ресторанларда — 20 % ни, биринчи тоифадаги ресторанларда — 15 % ни ташкил қила- ди. Бош официант бу икки мижозга икки ўринли стол тавсия қилиши керак. Агар залда икки кишилик бўш стол бўлмаса, улардан иккита стулни олиб бориб олти ўринлик стол ясатиш мумкин. Бундай ҳаракат ресторанга келувчи- ларнинг хоҳишини кучайтиради, ресторанга келувчилар бундан кейин ҳам кўпаяди. Бош официант мунтазам равишда хизмат маданияти- ни ошириш мақсадида официантлар билан машғулот ўтка зиб туради. Машғулот ўтказишга тажрибали мутахассис кишиларни ҳам жалб қилиш мумкин. Кўпгина ресторанларда меҳмон кутиш бўйича ўқиш- лар ташкил қилинган, бу ерда ёш официантлар мустаҳкам касб кўникмаларини, ўз вазифаларини виждонан бажа- риш усулларини ўрганадилар. Хизмат маҳоратининг асос- ларини ўзлаштирадилар. Официантда доимо идиш-товоқ, сочиқлар, дастурхон бўлиши

лозим. Официант яхши шах- матчи тош сургани каби ишлаши керак. Ўзининг бутун хатти-ҳаракатларини олдиндан режалаб қўйиши унинг иш унумини оширади. У психолог бўлиши керак. Ресторанга келувчи фақат овқат ейиш учун келганми ёки ҳордиқ чи- қариш учунми, бу ердаги шароитдан лаззатланиш учун келганми, буни официант дарҳол сезиб олиши керак. Киши биринчи марта келган бўлса, унга таом ва ичим- ликлар танлашда ёрдам қилиш лозйм. Бу соҳада офици- ант ўз ишининг моҳир устаси бўлиши керак. Ресторанга келувчилар ҳам бу ердаги қоидаларга риоя қилишлари даркор, бордию улар интизомни бузса, бошқа- лар дам олишига ҳалал берса, бош официант уларга хизмат қилишни тўхтатиб қўйиши мумкин. Ресторанда бўладиган баъзи англашилмовчиликларни ҳам бош официант ҳал қилади. Қуйидаги вазиятни кўрайлик: Мижозлардан бири буюртма қабул қилмаганлиги учун официантдан норози бўлди. Чучвара ейишни хохдаб қол- ди. Чучвара таомномада бор, аммо тарқатишда тамом бўлган. Ресторан ёпилишига ҳали 4 соат вақт бор. Бош официант мижозга чучвара тайёрлаш учун анча вақт та-лаб қилинади, шунинг учун бошқа таом тавсия қиламиз, дейди. Аммо мижоз норози. Бундай ҳолларда бош офици-ант мижоздан кечирим сўрайди. Бош официант таом тай- ёрлашни буюради. Мижоз кутмай кетиб қолади. Ишлаб чиқариш кенгашида вақтида таом тайёрламагани учун ошпаз муҳокама қилинади. Бош официант ҳуқуқи: 1. Официант қоидани бузса, уни ишга қўймаслик, ҳатто ишдан четлатиш, бу ҳақца ресторан раҳбариятига маълум қилиш. 2. Овқат берилишида ёки шакллантирилишида қоидага риоя қилинмаса, таомномани ишлаб чиқаришга қайтариш. 3. Нуқсонли таомни, ҳатто мижоз эътироз биддирмаса ҳам, алмаштиришни талаб қилиш. 4. Тажрибали, малакали официантларни, ёшларни тар-биялашга жалб қилиш, ўқув дастурларининг бажарили-шини назорат қилиш.

5. Официантлар танлаб олишда комиссия таркибида қатнашиш, шу ташкилотда ишлаб кетиши мумкинлиги ҳақида тавсия бериш. 6. Официантларнинг даражасини ошириш ҳақида тав-сияномалар бериш. 7. Хизматчиларга қачон таътил бериш навбатини бел-гилаш. 2. ОФИЦИАНТГА ҚЎЙИЛАДИГАН ТАЛАБЛАР Ресторанга ходимлар танлашда, официантликка хоҳиш биддирувчилар олдига асосан иккита муҳим талаб қўйи-лади: самимийлик, софдиллик ва одамларга меҳр-ҳурмат. Бу ишга ғайратли, ҳис қилиш туйғуси кучли, саранжом-саришта одамларни топиш керак. Бошқа томондан, етук пазанда, таомлар, ичимликлар хусусиятини биладиган одамларгина официант бўлиб ишлаши мумкин. Юзаки би- лимга ишонган, ресторан ишини енгил-елпи ёдлаб олиб, ходимлар бўлимида ўзини билимдон қилиб кўрсатадиган одамлар бу ишни эплай олмайди. Ресторан ишини санъат деб қараб, жони- дили билан ишлайдиган одамгина офи-циант бўлиши мумкин. Дастлабки даврда у унча тушун-маслиги, лекин зеҳни, иродаси, меҳнатсеварлик ҳислат- лари мужассамлашган бўлсагина, официант лавозимини бажариши мумкин. Официант билимдонлик билан тегиш- ли таом ва ичимликларнинг сифати, уларнинг нафи ҳақида мижозларга тушунтира билиши керак. Официант таърифлаган таомлар, ичимликлар ҳақиқатга мос келгандагина мижоз шу ресторан томон яна йўлга тушади. Официант бош официант билан биргалиқда залнинг тўлақонли сардори ҳисобланади. Унинг кундалик хизма-ти одамлар билан муносабатда бўлиш, шунинг учун у фақат хизмат қилиш техникаси билимдони бўлиб қолмай, ахлоқ-одоб, руҳият талабларини ҳам билиши лозим. Ҳозирги замон официанти қиёфаси саранжом-сариш-та, чиройли кийинган, равон қадам ташлайдиган, ортиқ-ча гапирмайдиган, эпчил, ҳар қандай келишмовчилик ва-зиятидан чиқиб кетадиган бўлиши керак. Залда ахлоқ-одоб муҳитини яратган официант меҳр, хушмуомалаликни ҳамма нарсадан юқори қўйиши шарт.

Официант ўз қадр-қиматини, инсонлар учун қилаёт-ган меҳнати енгил эмаслигини, касб ғурурини ҳамма вақт ҳис қилиши керак. Официант билан истеъмолчилар ора-сидаги муносабатда ҳар икки томоннинг самимийлиги талаб қилинади. Айниқса, официантдан ресторанда хуш-чақчакдик, меҳмондўстлик кайфияти талаб қилинади. Официантга бўлган асосий талаблардан яна бири хиз-мат қилиш усулининг қоида ва техникасини билиш, ама-лий ишда уларни қўллай олишдир. Булардан ташқари официант озиқ-овқат маҳсулотлари товаршунослик асос-лари билан таниш бўлиши, зал жиҳозланишини яхши билиши, ишлатиладиган идиш-товоқлар, анжомларнинг қаерда фойдаланишини амалда қўллаши лозим. Официантнинг хизмати иш жараёнида зарур бўлади-ган нарсаларни олишдан бошланади. Улардан бири офи-циант билак учига солиб юрадиган сочиқчадир. Бу сочиқ официантнинг қўли қуйишига ва кийим енги ифлосла- нишига йўл қўймайди. Официант ҳисоб бланкасини тайёрлайди, у рақамлан-ган дафтарча шаклида бўлади ва ҳисобот учун ҳужжат ҳисобланади. Касса машинаси калитини тилхат орқали кассирдан олади. Бутилка очқич, авторучка, дастрўмол, агар залда чекишга рухсат бўлса, гугурт ёки зажигалка олади — булар официант хизматида фойдаланилади. Уз иш фаолиятида официант қуйидаги тамойилларга амал қилиши керак: касбий бурчни юқори даражада анг-лаш, меҳнатга ижодий муносабатда бўлиш, ўртоқларча ўзаро ёрдам муҳити. Бу тамойилларни амалга ошира бо- ришда ҳозирги ресторан официантларинингҳуқуқ ва бурч-лари бор. Официантнинг бурчи, вазифалари: — графиқда белгиланган вақгда албатта ишга етиб келиш; — мижозларга хизмат қилиш тартиби бўйича бош офи- циант кўрсатмаларини бажариш; — мижозларга хизмат қилиш ва ўзини тута билиш қоидаларига риоя қилиш, мулоҳазали, меҳрли, эътиборли бўлиш;

— таомномада кўрсатилган таом ва ичимликлар мав-жудлигини, баҳосини, уларни бериш тартиби ва уларни тайёрлаш технологияси асосларини билиш; — мижозларга таом ва ичимликлар тавсия этиш; — ишда белгиланган шаклдаги кийимда юриш, у дои-мо озода, кўркам бўлиши, пойафзаллари тоза тутилиши лозим; — шахсий гигиена қоидаларига риоя қилиш; — столларни истеъмолчилар келишига жиддий тайёр-лаш, бутун иш куни давомида иш жойи, столларни тоза ва тартибли тутиш, дастурхонни ўз вақгида тузаш, фойдала- нилган идишлар, анжомларни техника қоидаларига биноан йиғиштириб олиш; — ёрдамчи стол ва сервантларни озода сақлаш; — хушмуомалалик билан келувчиларни кутиб олиш, залга бошлаб кириб ўтқазиш, таомнома тавсия қилиш, хизмат қилиш техникаси қоидаларига мувофиқ тезлик билан буюртмаларни бажаришга киришиш; — синган, ёрилган, дарз кетган ёки доғи бор идиш-товоқ ва бошқа анжомлардан фойдаланишга йўл қўйилмайди; — қабулларда, банкетларда хизмат қилиш тартиби ва техникасини билиш, мижозларнинг мулоҳаза ва таклиф-ларини бош официантга етказиш. Хорижий мамлакат туристларига хизмат қилаётган официантлар зарур даражада чет тиллардан бирини би-лишлари шарт. Официант аниқ ва тўғри ишлаш учун касса хужжатла-рини, ҳисоб-китоб варақасини, реестрларни тўлдириш қоидаларига тўла риоя қилиши керак. Иш жараенида официант қуйидагиларни қилмаслиги лозим: — қайд қилинмаган ҳисоб-китоб варақалари бланка- ларидан фойдаланиш, шунингдек ўз бланкасини бошқа официантга бериш; - таомлар ва буфет маҳсулотлари номини кўрсатмас-дан бланкалар тўлдириш;

— ҳисоб-китоб варақасида, нусхасида, квитанция даф- тарчасининг йиртиб олингандан кейин қолган қисмида тузатиш, ўзгартириш қилиш. Официантга мутлақо тақиқланади: — бош официант рухсатисиз мижозларни столга так-лиф қилиш ва ўзича бошқа столга ўтқазиш; — тайёрланмаган столга мижозларни ўтқазиш; — мижозлар шикояти ва эътирозларини бош офици-антсиз ёки дирекция ходимисиз муҳокама қилиш; — залда чекиш, ўтириш, овқат ейиш, қаттиқ гапириш, шунингдек сервант, деворлар ва бошқаларга суяниш; — ресторан раҳбариятисиз, бош официантсиз ўзича «стол банд» ёзувини столга қўйиш; — ошпаздан сифати ёмон, яхши шаклланмаган таом олиш; — белгиланган меъёрдан ортиқ спиртли ичимликлар бериш; — банкет, тўй ва бошқа тадбирлар учун бош официант- сиз буюртмалар қабул қилиш; — хизмат қилиш жараёнида бригадир ёки бош офици-ант рухсатисиз узоқ муддатга кетиб қолиш; — мижозлардан ҳисоб-китоб варақасида кўрсатилган-дан ташқари пул олиш. Официантнинг иш техникаси тизимига хизмат қилиш-ни ташкил қилиш соҳаси, стол ясатиш, таом, ичимликлар келтириб бериш ва бошқалар киради. Касб маҳоратини ҳисобга олган ҳолда официантларга V — IV — III даража (разряд) берилади. Бу ихтисослигига қараб ҳал қилинади. Ихтисос характеристикаси икки бўлимдан иборат бўлади: «Иш бўйича характеристика» ва «Билиши керак». V разрядли официант Иш бўйича характеристика: — стол ясатишнинг турли хиллари, жумладан термик;

— стол, зал, пешзалларни жиҳозлаш учун гуллардан композиция; - нонушта, тушлик, кечки овқат, банкетлар учун ту-зиладиган таомномада идишлар, анжомлар, сочиқ ва бошқалар миқдорини ҳисобга олиш; — турли усуллар билан таом ва ичимликлар бериш; — мижозлар иштирокида таомлар тайёрлаш, шакллан-тириш ва нарсаларга бўлиш; — турли хил банкетларни ташкил қилиш ва ўтказиш; — хорижий туристларга хизматни ташкил қилиш; — «Швед столи» ва бошқа мижозларга хизмат қилиш-нинг прогрессив шаклларини ташкил қилиш; — мижозлар учун максимум қулайлик яратиш. Бшиши керак: — турли идиш-товоқлар, анжомлар, ошхонадаги латта буюмлари, уларни ҳисобга олиш ва сақлаш; — стол ясатиш қоидалари ва турлари; — гулдаста шакллантириш қоидалари; — таомноманинг вазифаси, турлари ва тузилиши та-мойиллари; — озиқ-овқат товарлари ҳақида қисқа маълумот; — ошпаз, овқат характеристикаси, таом ва ичимлик-лар бериш қоидаси ва ўзига хос хусусияти; — физиология ва санитария асослари; — психология асослари ва профессионал этика; — мижозларга хизмат қилиш тартиби ва банкет турлари; — мижозларга хизмат қилишнинг илғор шакллари; — маданий хизмат кўрсаткичлари ва уларга баҳо бе-риш усули; — хорижий туристларга хизмат қилишни ташкил қилиш. IV разрядли официант Иш бўйича характеристика: — стол ясатишнинг хиллари;

— столларни ясатиш учун гуллардан композиция; — нонушта, тушлик, кечки овқат, банкет учун таомно-ма тузиш, зарур идиш- товоқлар, анжом, ошхона бу-юмлари ҳисобини олиш; — турли усуллар билан таом ва ичимликлар бериш; — турли хил банкетларга хизмат қилиш; — хорижий туристларга хизмат қилиш; — мижозлар билан зарурий муомалада бўлиш; — фойдаланилган идиш ва анжомларни йиғиштириб олиш. Билиши керак: — идиш-товоқлар, анжомлар, ошхона буюмларининг ҳамма хилларини ҳисобга олиш ва сақлаш тартиби; — стол ясатишнинг қоида ва турлари; — гулдасталар қўйиш тартиби; — таомнома тузиш турлари ва тамойиллари; — озиқ-овқат маҳсулотлари ҳақида қисқа маълумот; — таом ва ичимликларни бериш қоидалари, хусусия-ти, овқат характеристикаси; — физиология ва санитария асослари; — профессионал этика; — официант иш жойини ташкил қилиш; — ичимликлар беришнинг қисқача характеристикаси ва хусусияти; — тантаналарда хизмат қилиш тартиби ва банкетлар тури; — хизмат қилишнинг илғор шакли. III разрядли официант Иш бўйича характеристика: — стол ясатишнинг хиллари; — стол ясатиш учун гуллардан композиция; — нонушта, тушлик, кечки овқат, банкетлар учун ту-зиладиган таомномада идишлар, анжомлар, сочиқ ва бошқалар миқдорини ҳисобга олиш; — турли усуллар билан таом ва ичимликлар бериш;

— турли хил норасмий банкетларда хизмат қилиш; — хорижий туристларга хизмат қилиш; — мижозлар билан зарурий муносабатда бўлиш; — фойдаланилган идиш-товоқ, анжомларни йиғишти-риб олиш; — назорат-касса машинасида ишлаш. Билиши керак: — идиш-товоқлар, анжомлар, ошхона буюмларининг ҳамма хилларини ҳисобга олиш ва сақлаш тартиби; — стол ясатишнинг қоида ва тартиблари, гуллар қўйиш; — таомнома тузиш тартиби, таом ва ичимликларнинг ёзилиши; — официант иш жойининг ташкил қилинишига талаблар; — озиқ-овқат маҳсулотлари ва ичимликлар ҳақида қисқа маълумот; — овқат характеристикаси ва таом, ичимликлар бериш тартиби; — профессионал этика қоидалари; — банкет турлари, хизмат қилишнинг илғор шакли; — официантнинг ташқи қиёфасига талаблар; — мижозларнинг ресторанда ўтириш одоби. Официант қобилиятли касб эгаси, юқори даражали му-тахассис бўлиши керак. Мутахассис шахс, қобилиятли официант қуйидаги пси- хологик сифатларга эга бўлиши лозим: — хушмуомалалик; — кишилар билан тил топишиб кетадиган; — чидамли, тоқатли, руҳан бардам, сипо, ўзини қўлга оладиган; — зийрак, яхши хотира эгаси; — бошқа одамлар кайфиятини сезадиган; — дидли, аниқ нутқли, сўзларни тушунарли айтадиган; — шакл, ранг, ҳажмни сезадиган; — диққатни ўзига ва бошқаларга жалб қила оладиган;

— ҳисоб-китобни тез ва аниқ бажарадиган; — одамлар хусусияти фарқига борадиган. Официант яхши психолог бўлиши керак, чунки: рес- торанга келувчиларнинг кайфиятини тез тушуниши, уларга муносиб муомалада бўлиши, тегишли хизматни бошлаши керак; ўзини тўғри англаши, ўз ҳиссиётини онгли бошқа-риши лозим; иш бўйича ўз ҳамкасбларини яхши билиши, бир-бирини тушунган ҳолда ўртокдарча муносабатда бўли- ши керак. Ҳар бир мижозга нисбатан официант меҳмондўстлик, зийраклик, сипо, боодабликни ўзида мужассам қилган бўлиши шарт. Агар мижозлар бирор масала бўйича нари-ги столдаги официантга мурожаат қилиб қолсалар, офи- циант сўзсиз қулоқ солиши, имконияти бўлса бажариши, агар имконияти бўлмаса, ўша мижозга хизмат қилаётган официантни чақириб масалани ҳал қилиши зарур. Бордию, мижоз бирон-бир нарсадан норози бўлиб, шовқин-сурон кўтарса, официант мулойимлик билан, гуноҳкор бўлмасаҳам, кечирим сўраб тинчитсин. Офици-ант шундай ишлаши керакки, залдагиларнинг диққатини ўзига жалб қилмасин, мижозлар суҳбатига ҳалақит берма-син: идиш- товоқларни тақир-туқур қилмасин, ҳамкасбла-рини бақириб чақирмасин, мижозларга секин, ёқимли овозда жавоб қилсин. Официантнинг шериги керак бўлган идишни ишлатиб қўйган бўлса, официант нима қилиши керак, залда иди-шимни топиб бер, деб жанжаллашиши керакми? Йўқ, бошқа идиш олиб келиб хизматни давом эттиравериш зарур. Официант мижозлар билан муносабатда жуда хушмуо-малали бўлиши талаб қилинади: бирон нарса олиб келиб қўйганда «марҳамат» дейиши, «кечирасиз, таом берсам бўладими» каби муомала қилиши. Агар мижоз қошиқ, вилка, салфетка ва бошқалардан биронтасини тушириб юборса, официант олдин ўрнига тозасини олиб келиб қўяди ва сўнгра пастга тушган буюмни олади. Полга туш-ган нарсани зинҳор мижоз олмасин. Тоза нарсаларни официант патнис ёки тарелкада олиб келиб бериши ло-зим.

Официант нарсаларни мижозга яқин турган қўли билан узатади. Ўзбек одати бўйича ҳамма вақг ўнг қўл билан узатиш лозим ва бу миллий анъанамиз талабларига мосдир. Официантнинг шахсий гигиенаси. Официантнинг кас- би артист фаолиятига ўхшаб кетади. Артистлар томоша-бинлар билан боғланганидек, официант ҳам залдаги ми-жозлар билан узлуксиз алоқада бўлади. Официант залда психологик муҳит яратади, уларнинг ҳаракатини, муома- ласини кузатаётган хўрандаларда бу ташкилот ҳақида ижо- бий фикр туғилади. Официантнинг ташқи кўринишига, юриш-туришига, ўзини тута билишига жуда кўп нарса боғлиқ. Хушмуома-лалик официантнинг юзидан, чеҳрасидан кўриниб тури-ши керак, бўйи-басти ўртача, сочи яхши таралган, чирой-ли қад-қомат ресторан залининг хуснига ҳусн қўшади. Бу табиат инъом этган гўзаллик, яхши эшитиш қобилияти, дона-дона сўз ифодаси — буларнинг ҳаммаси ресторанга ташриф буюрувчиларда официантга нисбатан ижобий муносабат уйғотади. Официант хизматининг ўзига хос хусусияти шундан иборатки, у мижозларга таом ташийди, керак бўлса стол атрофида айланиб хўрандаларга парвона бўлади. Бу ерда ҳам албатта у санитария-гигиена қоидаларига риоя қили- ши лозим: 1. Официантнинг сочи ажиб, ғайриодатий бўлмасли- ги, сочлар кўз устига тушмаслиги, иш жараёнида сочлар- ни тартибга солиш, тараш тавсия этилмайди, чунки соч таомга тушиши мумкин. 2. Оғиздан нохуш ҳид тарқалмаслиги учун махсус пас- та билан оғизни ювиш, чайиш лозим. Ҳар куни кечки овқатдан сўнг ва эрталаб иш бошлашдан олдин тишни ювиб тозалаш керак. 3. Ишга тушишдан олдин душ қабул қилиш, эркаклар ҳар куни соқолларини олишлари зарур. 4. Аёл официантларга ишга чиқиш олдидан косметик воситалардан ҳаддан ортиқ фойдаланиш, кучли ҳидли атир сепиш, йирик тақинчоқлар тақиш тавсия этилмайди. 5. Ишга тоза кийимда келиш керак, хизматга кири- шиш олдидан душга

тушиш, қўлларни совун билан тоза- лаб ювиш зарур. 6. Иш жараёнида ора-орада қўлини ювиб туриш, электр сочиқ билан қуритиш, агар у бўлмаса бир марта фойдала- ниладиган сочиққа артиш лозим. 7. Ресторан кийимида официант ташқарига чиқиши, бошқа бирон иш билан банд бўлиши мумкин эмас. 8. Официант кўп ҳаракатларни мижозлар олдида, улар кўз-ўнгида бажаради, шунинг учун қўлларида ҳам ҳеч қан- дай нуқсон бўлмаслиги лозим, масалан тирноқлар олин- ган бўлиши, қўлда яра аломатлари бўлмаслиги, бирор бар- моқ бинт билан боғланмаган бўлиши керак. Умумий овқатланиш ходимларининг ҳаммаси тиббий кўриқдан ўтган бўлиши шарт. Бундан мақсад касаллик таом орқали бошқаларга юқмасин, ҳам ресторан ходимлари, ҳам ресторанга келувчилар соғлом бўлсин.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати : 1. «Туризм тўғрисида» ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни. 2. «Ўзбекистон Республикасида 2006-2010 йилларда хизмат ва сервисни ривожлантиришни жадаллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Президенти қарори. 2006 йил 17 апрел, Тошкент. 3. З. Романович Ж.А., Калачев С.Л. Сервисная деятельность. Учебник.- М.: Изд. Торг. Корпорация «Дашков и К», 2007.- 268с 4. Э. Мухамадиев. Рангшунослик: Ўқув қўлланма.-Самарқанд, 2002 й 5. В.С. Сенин. Организация международного туризма: Учебник, 2-е изд., перераб.и доп.-М.: Финансы и статистика, 2004 г. 6. Туризм, гостеприимство, сервис: Словарь-справочник/ Г.А.Аванесова, Л.П.Воронкова, В.И.Маслов, А.И.Фролов; Под ред. Л.П. Воронковой.-М.: Аспект Пресс,2002г. 7. И.Ю.Ляпина. Организация и технология гостиничного обслуживания: Учебное пособие.-М.: ACADEMA , 2002г. 8. Д.Нозилов. Ўрта Осиё дизайни тарихидан. Халқ амалий-бадий саньати: Қўлланма.-Т.: «Ўзбекистон», 1998 й. 9. Т.З.Соибов. Дизайн: Қўлланма.-Т.: 2003 й. 10. В.П.Скараманга. Фирменний стиль в гостеприимстве: Учебное пособие.-М.: Финансы и статистика, 2005 г.

O'xshashlar

Ресторанларда савдо залини хизмат кўрсатишга тайёрлаш ишларини ташкил этиш

Тадбиркорликнинг моҳияти

Лойиҳаларни бошқаришнинг моҳияти

Ресторанларда хизмат кўрсатишнинг прогрессив усуллари

Ресторанларда хизмат қилиш менежменти