Меҳмонхонада персонал бўлими

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

62 KB

Ko'chirib olish

Меҳмонхонада персонал бўлими Режа: 1. Персонални танлаб олиш 2. Персонал тренинги (ўқитиш)

$Персонал бўлими наинки ишга ёллаш ва ишдан бўшатиш билан, қолаверса персонални ўқитиш, қайта ўқитиш, малакасини ошириш билан шуғулланади, турли хилдаги можароли вазиятларни муҳокама қилади. Бироқ юзтадан кам номерлар миқдорига эга бўлган меҳмонхоналар ҳатто ана шу масалалар шуғулланадиган биронта ходимга эга бўлиш имкониятига эга эмасдир (тўлиқ ставкада). Катта меҳмонхоналарда мазкур хизматда 2—3 киши ишлайди. Ана шу бўлинманинг асосий функцияларини кўриб чиқамиз. 1. Персонални танлаб олиш Қандайдир лавозимга вакансия (бўш турган лавозим) тўлдиришга икки хил ёндошув мавжуд: • отелда ишловчилар орасидан унинг лавозимини кўтарган ҳолда номзодини кўрсатиш; • «четдан» одам олиш. Ўар иккала ёндошув ҳам афзалликлар ва камчиликларга эгадир. Биринчи ёндошувнинг афзал жиҳати шундаки, одам ўзи ишлаётган тизмни яхши билади, шунинг учун ҳам янги лавозим мажбуриятларини бажара туриб, ана шу тизимда мўлжал олиши осон кечади. Унга нисбатан отел бошқаруви тузилмасини махсус ўргатиш, турли-туман бўлинмалар ўзаро алоқалари ва уларнинг фуекцияларини \атайин тушунтириб қўйиш талаб этилмайди. Бундан ташқари, хождимнинг фазилатлари раҳбариятга дурустгина маълум. Биринчи ёндошувнинг камчиликлари қуйидагилар саналади: • ходимнинг ҳар қандай кўтарилиши унинг ҳамкасблари ҳасадига нишон бўлади; • персонални вақти-вақти билан янгилаб туриш зарур, чунки узоқ вақт давомида тизимда янги кишиларнинг бўлмаслиги янги Қоялар олиб келмайди (америкалик психологларнинг маълумотларига қараганда, инсон бир жойда 7 йил мобайнида ишлаш асносида янги Қоялар захирасини бутунлай сарфлаб$

улгуради, шунинг учун ҳам 7 йилда иш ўрнини алмаштириш тавсия этилади, — янги иш жойида ходимда янги Қоялар пайдо бўлади). Янги Қоялар пайдо бўлиши имконияти иккинчи ёндошувнинг шубҳасиз афзаллиги саналади, негаки одатда, янги лавозимга ўта туриб, ходим оширилган иш ҳақи ола бошлайди, бундай ўтиш унинг учун янги жойда серҚайрат фаолият учун раҚбат бўлиб хизмат қилади. Бундан ташқари, «четдан» танлаб олганда эҳтимол тутиладиган номзодлар танланиши тизими «ичида» танлаб олишга қараганда анча юқори бўлади. Ва, қоида тариқасида, янада юқори малакага эга бўлган номзодни топиш мумкин. Бундай ёндошувнинг камчилиги эса янги ходимнинг ижобий ва салбий фазилатларини (ташаббускорлик, меҳнатсеварлик, зарарли одатлар йўқлиги ва бошқалар) баҳолаш жуда қийин бўлади. Бундан ташқари, янги кишининг раҳбарлик лавозимига келиши ҳар доим ана шу лавозимга номзод қилиб кўрсатилиши мумкин деб ҳисобловчи ходимларнинг аччиҚини келтиради. «Ташқаридан» мутахассисларни излаётганда ҳар хил усуллардан фойдаланилади: • ишга қабул қилиш тўғрисидаги эълон; • ўқув муасасасалари битирувчилари орасида номзодларни излаш; • мижозлар, етказиб берувчилар, ходимларни ҳавола этилаётган талабларга жавоб бера оладиган таниш-билишлари бор-йўқлиги хусусида сўровномалаш; • ишга жойлаштирув бўйича агентликларга мурожаат қилиш. Персонал бўлимида ишга қабул қилиш тўғрисидаги илтимос билан ўз ташаббусига кўра мурожаат қилган, аммо улар мурожаат қилган паллада вакансиядар йўқлиги туфайли рад жавоби берилган кишилар картотекасини юритади. Ана шу картотекада лаёқати отелга нисбатан муносабатда олдиндан итоаткорона ва мойиллик бўлган кишиларнинг тўғри келувчи номзоди топилиши мумкин.

Персонал бўлимига бўш турган жойга ходим излашга талабнома юбора туриб, бўлинма раҳбари унда ходимнинг хизмат мажбуриятларини ва ана шу лавозимдаги номзодга нисбатан қандай талаблар қўйилишини муфассал баён этиши лозим. Битта ёки бир неча номзодлар танлаб олинганидан кейин персонал хизмати қуйидаги амалиёт-таомилларни амалга оширади: 1) анкеталаштириш; 2) суҳбатлашиш (дастлаб кадрлар хизмати ходими билан, кейин жса ёлланаётган кишининг бўлҚуси раҳбари билан). Суҳбатлашиш, ҳарҳолда, кадрлар танлаб олишнинг муҳим босқичи саналади. Суҳбат ўтказилаётганда наинки номзоднинг тажриба ва малакаси, қолаверса, масалан, унинг ташқи кўриниши, бинобарин, нафақат кийинишидаги саранжом-саришталиги ва озодалиги, тана тузилиши хоссалари ҳам баҳоланади (тўладан келган ёки касалванд аёл 30—40 минут ичида йўлакни ёки 20 минут ичида номерни йиҚиштирадиган оқсочнинг оҚир ишини бажариши иложи йўқ, бунда бир смена давомида камида 10 та номерни йиғиштиришига тўғри келади). Оилавий аҳволи ва ҳатто истиқомат жойи ҳам муҳим: башарти, агар киши шаҳардан ташқарида яшаса ва бир томонга қараб йўлга унга 2 соат керак бўлса, эрталаб соат 7 да ишга кечикмасдан кела олмайди. Босиқроқ айтганда, мамлакатимизда хизмат кўрсатиш соҳасига ҳурматсизларча муносабат, «хизмат қилиш» уятли саналган бир кайфият узоқ вақт ҳукмрон бўлиб келгани туфайли бу соҳада ишлашга даъвогар қанчалик тайёр эканлигини баҳолаш жуда муҳим. Табиийки, суҳбатлашиш чоҚида зарур профессионал кўникмалар мавжудлиги текширилади (масалан, хорижий тилларни билиш). Одамлар билан муомалада, айниқса, стрессли вазиятларда психологик барқарорликни баҳолаш ҳам мақсадга мувофиқдир. 3) тестлаштириш (психологик характеристикани баҳолашга имкон беради); 4) аввалги иш жойига сўровнома жўнатиш (бундай сўровномаларга жавобларга нисбатан эҳтиёткорлик билан ёндошув зарур, негаки ходим

ишдан бўшатилганда унинг аввалги бошлиқлари воқеликка мос келмайдиган салбий характеристика беришлари мумкин); 5) тиббий гувоҳлантириш (нарколог билан мажбурий суҳбат, ўҚирликка мойилликни текшириш мақсадида полиграфда текшириш, маълум бир касалликлар мавжудлиги борасида анализ топшириш ва ҳоказо); Кўпинча синов муддати билан ишга қабул қилиш амалиёти қўлланади, бу нарса иш ўрнида янги ходимни баҳолашга имкон беради. Янги ходимни ишга қабул қилгандан кейин персонал хизмати функциясига ана шу ходимни отел, тузилмаси, фаолияти, сиёсати, ички тартибот қоидалари, меҳнатга ҳақ тўлаш тизими, таътиллар бериш тартиби, техника хавфсизлиги қоидалари ва ҳоказолар билан, шунингдек, ўзи ишлайдиган жамоа билан таништириш киради. 2. Персонал тренинги (ўқитиш) Персонални ўқитиш бошланғич (ишга кирганларни ўқитиш) ва малака оширишга бўлинади. Ўқитиш ишлаб чиқаришдан ажралган ҳолда ва ажралмаган ҳолда амалга оширилиши мумкин. Янги оқсочларни ўқитиш ишлаб чиқаришдан ажралмаган ҳолда ўқитишга мисол бўла олади. Икки ой янги оқсоч унга таълим бераётган оқсоч ишлаши устидан кузатиб туради, шундан кейин бир ой ўзи таълим бераётган оқсоч назорати остида ишлайди. Ишлаб чиқаришдан ажралган ҳолда хорижий тилларга, мижозлар билан муомала қилиш маҳоратига ўқитилади. «Дунёқарашни кенгайтириш» мақсадида бошқа меҳмонхоналарда стажировка ва отелнинг бошқа бўлинмаларида ишлаш ҳам шу сирага киради. Малака ошириш маълум бир даврийлик билан мунтазам равишда амалга оширилади. Меҳмонхона ходимлари шахсий делосини юритиш (apptaisal forms). Меҳмонхоналарда мунтазам равишда аттестация ўтказиш (чоракда бир марта, ҳеч бўлмаганда, йилда бир марта) одат бўлган бўлиб, аттестация

жараёнида ҳар бир бўлинма бошлиҚи ўз бўйсунувчиларининг қуйидаги фазилатларини баҳолайди (масалан, беш балли шкала бўйича): • техникавий маҳорат; • тиришқоқлик; • ташаббускорлик; • меҳмонлар, мижозлар, бошлиқлар билан муомала қилиш маҳорати. Ходимлар мотивацияси тизимини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш. Мотивация тизимига интизомий таъсир ва раҚбатлантириш методлари киради. Меҳмонхона ходимлари типик қоидабузарликларига қуйидагилар киради: • меҳнат ташаббускорлиги етарлича бўлмаслиги; • прогуллар; • ўҚирлик; • тақиқланган жойларда чекиш; • ишда спиртли ичимликлар ичиш (ёки ишга маст ҳолатда келиш); • сансоларлик. Таъзир қилмиш оҚирлигига қараб тайинланади (огоҳлантиришдан то зудлик билан ишдан бўшатиб юборишгача). Қоидабузарлик такрорланиши эса жазони янада кучайтиради. Барча қоидабузарликлар ва интизомий таъсирлар ходимнинг шахсий делосида қайд этиб борилади. Одатдаги пул мукофотларидан ташқари раҚбатлантириш методларига қуйидалар киради: • иш сменасини танлашни ҳавола этиш; • малака ошириш курсларига жўнатиш, уларни тугатгандан кейин иш ҳақи ва/ёки лавозимни кўтариш керак; • лавозимни кўтариш. Меҳмонхона ходимлари кўпчилиги ишининг спецификацияси шундаки, уларнинг бошлиқлари иш бажарилаётган пайтда бевосимта уларнинг устидан кузатиб турмайди. Бу специфика ходимлардан мустақилликни талаб қилади,

раҳбарлардан эса бўйсунувчилар ишини билвосита параметрлар бўйича баҳолашни талаб қилади. РаҚбатлантририш методларига шунингдек жамоада соҚлом муҳит яратишни ҳам киритиш мумкин, бунинг учун меҳмонхоналарда, масалан, қуйидагилар амалий қўлланади: • туҚилган кунларда совҚа (масалан, 50 ёш юбилярнинг уч нафар дўсти билан бирга ресторанда бепул нишонланади), пенсияга кузатиб қўйиш, болалари туҚилиши муносабатлоари билан ходимларга соҚа, меҳмондаги ишлашнинг 3, 5 ва 10 йиллик юбилейлари ва ҳоказо; • персоналнинг ҳар йилги байрамлари (бутун жамоа табиат қўйнида дам олишга чиқади, бунда бош директор ва бошқа менежерлар ходимларга шахсан ўзлари ичимликлар қуйиб берадилар). Ходимлар шикоятларини муҳокама қилиш. Персонал хизматининг ана шу функцияси ходимларнинг анъанавий ҳимоячиси — касаба уюшмаси Меҳмонхона тармоҚида ишчи кучи қўнимсизлигши катталиги, корхоналар ҳар жойдалиги ва тарқоқлиги, Меҳмонхона касбларининг кўпчилигини ташкил этувчи малакасиз ва малакаси паст ишчи кучининг уюшқоқлиги заифлиги туфайли жуда ҳам муҳимдир. Персонал хизмати ходими шикоятлар муҳокамасини шикоят қилувчининг «бевосита» раҳбари билан бошлайди, сўнгра юқори турувчилар ва ҳоказолар билан муҳокама қилади. Бош директор қарори эса узил-кесил бўлади. Анча ёқимсиз, аммо, афсуски, персонал бўлимининг кўпинча зарур функция штатлар қисқартирилиши саналади. Гап шундаки, штатлар қисқартирилиши — амалда ҳар доим отел менежменти меҳмонхона фаолиятида қийин дамлар рўй берган (иш юкланмаси камайиши, сотиб олинаётган материаллар ва хизматлар нархи ортиши ва ҳоказо) ҳолларда чиқимларни қисқартириш учун қўядиган биринчи қадамдир. Штатлар қисқартирилганида одатда қуйидаги йўналишларда иш кўрилади: 1) бевосита даромад яратмайдиган бўлинмаларда бошқарувчиларни қисқатириш (шу жумладан, персонал бўлимининг ўзида ҳам);

2) жуда ҳам муҳим бўлмаган лавозимлардаги ходимларни қисқартириш (швейцарлар, ҳаммоллар, пажлар, консьержлар); 3) ходимлар ишдан бўшатилишига мос келувчи қўшимча хизматлар рўйхатини қисқартириш (масалан, Room Service). Штатлар қисқартирилганда персонал бўлимининг энг муҳим вазифаси — меҳнатга оид қонун ҳужжатларига қатъий амал қилишдир.

Адабиётлар : 1. Уокер Д.Р. Введение в гостеприимство. Учебное пособие. -М., 2002 г. 2. Чудновский А.Д. Туризм и гостиничное хозяйство. Учебник. -М., 2000. 3. Филлиповский Е.Е., Шмарова Л.В. Экономика и организация гостиничного хозяйства. - М.: ФиС, 2005 4. Сенин В.С., Денисенко А.В Гостиничнўй бизнес: классификация гостиниц и других средств размешения: Учебное пособие. - М.: ФиС, 2004. 5. Папирян Г.А., Менеджмент в индустрии гостеприимства. М.: 2000 7. Лесник А.Л., Мацицкий И.П., Чернмшев А.В. Организация и управление гостиничньш бизнесом. Учебник - М.: «Интер Универсап», 2000

O'xshashlar

Меҳмонхонада ходимлар бўлими

Меҳмонхонада бошқарув тузилмаси

Персонал менежменти

Персонал бошқарувида меҳнат муносабатлари этикаси

Персонал ва инсон ресурсларини бошқариш