Маркетинг менежменти - Iqtisodiyot - Referatlar

Маркетинг менежменти

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

108 KB

Ko'chirib olish

Маркетинг менежменти Режа: 1. Маркетинг тушунчаси, турлари ва старатегияси. 2. Бозор имкониятлари ўрганиш. 3. Корхона бозори.

Маркетинг - инсоннинг айирбошлаш воситасида талаб ва эхтиёжни қонд и ришга қ аратилган фаолиятидир. Маркетинг таркибига бозорни ўрганиш. Истеъмолчи буюртмасига кўра махсулотлар ассортиментини режалаштириш, бозорни эгаллаш, реклама, товарлар ва хизматларни ишлаб чиқарувчидан истеъмолчига етказиб бериш билан боғлиқ тадбиркорлик фаолияти киради. Маркетинг конструктор, мухандис, иқтисодчи ва бошқа мутахассисларга бозор эхтиёжлари билан танишиш, истеъмолчи ушбу махсулотнинг қандай бўлишини исташи, унга қанча хақ тўлаши, у ким учун зарурлиги ҳақида мулохаза юритиш имконини беради. Бозор шароитида корхонани бошқариш маркетингни ишлаб чиқариш циклининг бошига қўяди, чунки хўжалик қарорларини қабул қилиш асосида ишлаб чиқариш имкониятлари эмас, балки бозор талаблари, ҳаридор эхтиёжлари ётади. Охир натижада корхона кўлами, корхонани бошқариш ташкилий таркибини, бошқарув тамойил ва усулларини, хизмат кўрсатиш йўналишларини бозор белгилайди. Бозор муносабатлари шароитида корхона бозор коньюктураси, бўлажак шериклар имкониятлари, нархлар ўзгариши ҳақида ахборот олиш асосида ўз ишлаб чиқариш ини моддий-техникавий таъминлаш ва капитал қурилишни товарлар ва хизматлар бозоридан (бевосита ишлаб чиқарувчидан, улгуржи савдода, шу жумладан, ярмарка, кимошди савдоси, ҳамда моддий-теъминот ва бошқа воситачи ташкилотлардан) ресурслар сотиб олиш йўли билан амалга оширади. Натижада корхонанинг режа-иқтисод, техника, технология, таъминот ва сотув бўлимлари вазифалари ўзгаради. чунки корхона мухандис- техниклари ресурслардан қай даражада фойдалана олиш имкониятига эга эканликларини билишлари, бозор таъсиридан эркин бўлишлари

учун корхонада бозор иқтисодиёти, корхона ишлаб чиқариш ва молия сиёсати масалалари бўйича ахборот манбааси, бўлган махсус маркетинг хизматини ташкил этиш эхтиёжи вужудга келади. Маркетинг бўлими бозорни, ижтимоий талаб холати ва ўзгариши, коньюктурани ўрганиш натижасида корхонада ишлаб чиҳариладиган махсулот зарурлиги, истиқболи масаласини хал этади. Корхонани маркетинг воситасида бошқариш анча мушкул бўлиб, катта хажмда режа-ҳисоб китобларини, кадрларни қайта тайёрлашни, бошқарув вазифа ва усулларини тубдан ўзгартиришни талаб қилади. Фақат корхона, бутун иқтисодиёт хўжалик механизмини тубдан қайта қуриши асосидагина маркетинг тенденциясини қўллаш мумкин. Акс ҳолда корхона тез ўзгарувчан талабга мослаша олмай рақобат курашига бардош бера олмайди. Бу корхона фойда кўрмаслиги ва ундан келиб чиқувчи бошқа оқибатларга олиб келади. Чунки фақат истеъмолчилар эхтиёжини ҳисобга олиб, фан-техника тараққиёти ютуқларидан фойдалана олган корхонагина ўз махсулотини сотишдан фойда олиши мумкин. Бу маънода америкалик автомобиль магнати Г.Форднинг фикрини таъкидлаб ўтиш зарур. Ундан қандай қилиб миллионер бўлганлигини сўраганларида қуйидагича жавоб берган: “Жуда осон. Мен ўз автомобилларимни бозорда бошқаларга нисбатан арзонроқ сотиб, ўз ишчиларимга бошқаларга нисбатан кўп хақ тўлаганман”. Бундай ҳолда у синиши керак эди, лекин у рақобатчиларини бозордан сиқиб чи қ ариб бозорни эгаллагани учун миллионер бўлди. Товар пул муносабатлари жамиятни ўз-ўзини бошқариш механизми билан қ у роллантиргани учун бебахо хусусиятга эга. Тартибга солинувчи бозор хўжалик фаолиятини истеъмолчига

қ аратиш, ташкилий тизимлар, бошқарув тамойили ва усулларини қайта қуриш, корхона мақсад ва вазифаларини ўзгартиришни талаб қилади. Америкалик иқтисодчи Филипп Котлер ўзининг машхур “Марк е тинг бўйича бошқарув” қўлланмасида маркетинг турларининг классификациясини берган. Маркетинг турлари Талаб холати Маркетинг вазифаси Маркетинг тури Салбий талаб Талаб яратиш Конверсион маркетинг Талаб йўқ Талабни рағбатлантириш Рағбатлантирувчи маркетинг Мумкин бўлган маркетинг Талабни ошириш Ремаркетинг Ўзгарувчан талаб Талабни мувозанатлаш Синхромаркетинг Тўлиқ талаб Талабни қўллаш қўлловчи маркетинг Ортиқча талаб Талабни камайтириш Демаркетинг Мақбул бўлмаган талаб Талабни тугатиш Қ аршилик қилувчи маркетинг Маркетинг стратегияси жамият ва корхона жамоасининг у звий манфаатлари ишлаб чиқариш самарадорлиги масалаларини хал қилишга хизмат қилиш керак. Маркетинг стратегияси босқичларини схема тарзида ифодалаш мумкин. Маркетинг босқичлари.

1-босқич - талаб коньюктурасини ўрганиш. Корхона бозордаги иқтисодий вазиятни ҳар томонлама ўрганади, талаб коньюктурасини, шунингдек. Ҳаридор имкониятларини ўрганади. 2-босқич - бозор си ғ имини ўрганади. Корхона кўзда тутилган савдо сиқимини аниқлайди. Бу ушбу соҳага капитал сарфлаш учун туртки бўлиб хизмат қилади. 3-босқич - мавжуд бозор шароитида корхона мақсад ва имкониятларини аниқлаш. Бозор эхтиёжларини билиш уларни корхона имкониятлари билан таққослашга имкон беради. Талаб конь - юктурасини ў рганиш Корхона ма қ сад ва имкониятларини ани қ лашБозорни тахлил этиш Маркетинг стратегиясини ишлаш Янги техника ва технологияни жорий қ илиш Савдо фаолиятини бош қ ариш Бозорга кириб бо риш. Товар харакати й ў лини танлаш Реклама ва бозорни ра ғ- батлантириш Товар ассор - тиментини бош қ ариш Савдодан кейинги хизмат кў рсатиш Маркетинг фаолиятини назорат қ илиш1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

4-босқич - маркетинг режа ва стратегиясини ишлаш. Ҳам мақсадга эришишнинг умумий стратегияси, ҳам корхона йўналиши ва бўлинмалари учун батафсил режа сифатида ишланади. 5-босқич - лимий-техник ва тажриба конструкторлик ишлари. 4 та босқичда ривожланиш йўллари белгилангандан сўнг бевосита сотиш учун махсулот ишлаб чиқаришга илмий-тақиқот, тажриба ва конструкторлик ишлари, технология, ишлаб чиқариш режаси, тажриба ишлаб чиқариш ва х.к.га ўтилади. Нихоят, махсулот яратилди. 6-босқич - махсулотни бозорга киритиш. Бунинг энг муҳим шарти бозорга чиқишнинг энг мақбул йўлини танлаш билан бирга, нарх сиёсатини ҳам белгилашдир. 7-босқич - рекламаю бозорда ўйлаб самарали иш юритмай муваффақиятга эришиб бўлмайди. Товар ҳақида ҳаридорларга ахборот бериш ва уни сотиб олишга ундаш - мураккаб ва маъсулиятли вазифа бўлиб, у билан бир вақтда савдони рағбатлантириш ҳақида ҳам ғ амхўрлик қилиш керак. 8-босқич - махсулот ассортиментини бошқариш. Талаб ҳаридорнинг ассортимент ўзгаришига талаби ўзгаришини ўрганиш. Ассортиментни ўзгартириш, бозорга таклиф этилган дастлабки вариантга тўзатиш киритиш. 9-босқич - савдо фаолиятини бошқариш. Савдо, икни ташиш, юкларни қадоқлашга алоҳида эътибор берилади. 10-босқич - савдодан кейинги хизмат кўрсатиш, истеъмолчига сервис хизмати кўрсатиш, товардан фойдаланишда кўмаклашиш. 11-босқич - маркетинг фаолиятини назорат қилиш. Бутун фаолият дастурини назорат қилиш. Охирги босқичнинг тугаши, биринчи босқичнинг бошланишини билдиради.

Маркетинг стратегиясини билиш “маркетингни бошқариш” тушунчасига таъриф беришга имкон яратади. Маркетингни бошқариш - бу ишлаб чиқариш ва бозорни фойда олиш, савдо хажмини ошириш, бозордаги хиссасини ошириш мақсадида ҳаридорлар билан фойдали айирбошлашни таъминлаш, мустахкамлаш мақсадида ўрганиш ва тахлил этишдир. Маркетингни бошқариш вазифалари жумласига талаб даражаси, вақти ва хусусиятига ташкилот олдида тутган мақсадга эришиш учун ёрдам бериш ниятида таъсир этиш ҳам киради. Бошқача қилиб айтганда маркетингни бошқариш - бу талабни бошқаришдир. Хақиқий талаб даражаси исталгандан паст ёки юқори бўлиши мумкин. Бундай холат билан маркетинг бўйича бошқарувчи дуч келиши мумкин. Маркетинг бўйича бошқарувчи - ташкилотнинг маркетинг вазиятини тахлил қилиш, белгиланган режаларни амалга оширувчи ва назорат вазифаларини амалга оширувчи ходимидир. Бунга савдо хизмати бошқарувчиси ва ходимлари, реклама хизмати ходимлари, савдони рағбатлантириш бўйича мутахассислар, маркетинг бўйича тақиқотчилар, маркетинг бўйича тақиқотчилар, товарлар бўйича бошқарувчилар ва нархни ташкил этиш бўйича мутахассислар кирадилар. 14.2. Бозор имкониятларини ўрганиш Бозор ўзгармас эмас ва доимо уни ўрганиши, савдо имкониятлари масаласи бўйича маълумотларни тахлил этишни талаб қилади. Бозорни ўрганиш мақсадни белгилаш ва изланиш режасини тўзишдан белгиланади. Ундан кейин бир неча йил давомида махсулот сотиш натижалари тахлил қилиниб, хато ва ноаниқликлар аниқланади,

маркетинг бўйича мутахассислар фикри ўрганилади. Ахборот турли манбаалар: матбуот, реклама, телефон орҳали, сўров анкеталари тарқатиш ва йиғиш воситасида йиғилади. Анкета сўрови интервью олиш ёки телефон орқали сўров ўтказиш билан тўлдирилиши мумкин. Бозорда мавжуд вазиятни билган ҳолда корхонада ишлаб чиқариш ва таъминлов - савдо фаолиятини ривожлантириш бўйича тависиялар ишлаб чиқиш мумкин. Корхоналар даврий равишда (йилига бир неча марта) бозордаги ўз холатини анқлаш лозим. Бозор потенциал сиқими деганда маълум вақт давомида амалга ошириш мумкин бўлган савдо хажми тушунилади. Ўзоқ истиқбол учун режалар 15-2? йилни, ўрта мудатли 5 йил, қисқа муддатли 1-2 йилга мўлжалланган бўлади. Бозор янги махсулот чиқариш да бозор сиқимини аниқлаш муҳим аҳамиятга эга. Бозор сиқими ва коньюктурасини ўрганиш билан корхонадан ташқари ёки унинг тапшириқи билан бошқа хўжалик ҳисобида ишловчи ташкилот (КИТИ, маркетинг изланувлари бўйича ширкат) шуқулланиши мумкин. Хўжалик ҳисоби асосида ишловчи пулли ахборот-маслахат берувчи бундай ташкилотлар бармоқини ташкил этиш мақсадида мувофиқдир. Бу ташкилотлар ўртасида рақобат муносабатлари бўлиши ҳам муҳимдир. Бозорни ўрганиш бўйича тақиқотлар олиб бориш кўп маблағ талаб этади, шу сабабли мавжуд ахборот манбааларидан иложи борича кенг фойдаланиш лозим. Тақиқот давомида барқарор қонун ва қонуниятларни аниқлаш муҳимдир. Бозор сиқимини ўрганиш бўйича марктинг изланишларини олиб боришда рақобатчилар фаолиятини, реклама, савдо сиёсатини, товарлар ассортиментини, техник хизмати, бўлимларташкилий тузилишини тахлил этишни унутмаслик керак.

Бозор бу орзу эмас, балки қатъий, баъзан шавқатсиз, хаёлни тан олмайдиган, ўйланиб қадам босиш лозим бўлган хақиқатдир. Бозор корхоналарни демополлаштириш, қатъий рақобат кураши, корхонанинг бутун хўжалик механизмини қайта ташкил этишни, илқор технологияни жорий қилиш, лойиха-конструктор мутахассисларнинг малакаси юқори бўлишига, маркетинг бўйича тажрибага эга бўлиш ва бошқаларни кўзда тутади. Жуда илқор ғоя ва тажриба конструкторлик лойихалари мавжуд бўлса ҳам, замонавий тахнологиясиз жаҳон бозори талабларига жавоб беруви махсулот ишлаб чиҳариб бўлмайди. Янги технология сотиб олиш учун валюта ишлаб топиш керак. Умумий ҳолда бозорни эгаллаш стратегияси қуидагича бўлади: қатор тадбирларни амалга ошириш ҳисобига дастлабки жамҳариш (мақсадни аниқлаш, ташкилий таркибни такомиллаштириш, кадрларни тайёрлаш ва малакасини ошириш, ишлаб чиқариш интизомини кучайтириш, меҳнат ва моддий ҳаражатларни қисҳартириш ва х.к.). Янги технологияларни, имкони бўлса қўшма корхона тузиш йўли билан сотиб олиш. Иқтидорли менежер ва конструкторларни жалб этиш йўли билан янги, юқори сифатли махсулот ишлаб чиқариш . Халҳаро талабга жавоб берувчи махсулот ишлаб чиқариш ва уни жаҳон ҳамда ички бозорга олиб чиқиш. Корхонани улгуржи савдо билан шуқуллана олувчи юқори самарали хўжаликка айлантириш. Бозорни эгаллаш стратегияси асосий мақсадга эришишни олий сифатли махсулот етиштириш, корхонада ишловчилар турмуш фаровонлигини ошириш, белгиланган ижтимоий дастурларни

бажаришини таъминлашдан иборат. Белгиланган тадбирлар муваффақиятли бажарилиши меҳнат жамоасининг ҳар бир аъзоси ишнинг охирги натижасидаги манфаатдор бўлишига боғлиқдир. Жамоа моддий манфаатдорлиги ижтимоий фаоллиги ва жавобгарлик хиссини ошириши зарур. Бунга эришиш учун эгаларига йилига 10-15% фойда келтирувчи акциялар чиқариш керак. Бозор имкониятлрини аниқлаш ва бақолаш одатда кўплаб янги ғояларни вужудга келтиради. Асосий вазифа-уларнинг энг яхши, корхона мақсадларига тўғри келувчиларини ажратишдан иборат. Масалан, корхона бозор имкониятларига баҳо бериш натижасида, энг қизиҳарлиси - “болалар велосипеди” бозори эканлигини аниқлади. Раҳбарият болалар велосипедини ишлаб чиҳарилувчи махсулотлар рўйхатига киритиш корхона мақсадига ҳам, ресурсларига ҳам тўғри келади деб ҳисоблаши мумкин. Бундай турдаги товар мавжуд маркетинг доирасига тўғри келади. Лекин корхона болалар велосипеди бозори вакиллари билан яхши ишлай олиши, истеъмолчилар билан яхши алоқа ўрната олиш, рақобатчи корхоналар ишлаб чиҳарган велосипеддан ҳаридоргир велосипед ишлаб чиҳара олишига ишониши керак. Бундай имкониятнинг ҳар бирини бозор хажми ва хусусити нуқтаи назаридан ўрганиш зарур. Бу жараён тўртта босқичдан иборат: талабни ўлчаш ва прогноз қилиш, бозорни сегментларга ажратиш, бозорнинг мақсадли сегментларини ажратиш, товарнинг бозордаги ўрнини аниқлаш. Корхона бозор кўламини бақолаш мақсадида унда сотилувчи болалар велосипедини аниқлаб ҳар бир модель сотилиш хажмига баҳо берадилар. Корхона бозорни эгалламоқчи бўлса болалар велосипеди бозорининг истиқболдаги хажмини билиш ҳам муҳимдир.

Бозорни сегментларга ажратиш - бу истеъмолчиларни эхтиёжлар, хусусиятлари, хулқидаги фарқларига асосан гуруҳларга бўлишдир. Нархига ҳарамай энг яхши велосипедларни стиб олувчи ҳаридорлар бир вегментни ташкил этади. Биринчи ҳолда нархга эътибор берувчилар бошқа сегментни ташкил этади. Бозорнинг ҳар бир сегментини, уларга хос хусусиятларини ўрганиш асосида тасвирлаш уларнинг ҳар бирини маркетинг имкониятлари нуқтаи назаридан корхона учун қизиҳарли эканлигини бақолаш зарур. Корхона бир бозорнинг бир ёки бир неча сегментига чиқишга қарор қилиши мумкин. Ҳаридорлар негабир товарни ҳарид қилишини яхшироқ тушуниши учун товарларнинг асосий хусусиятларини солиштириши керак. Солиштириш натижаларини товарларни позициялаш схемаси тарзида келтириш мумкин. Шундай қилиб бозор стратегиясини ишлаб чиқиш товар ишлаб чиқариш учун муҳимдир. Кўпчилик А Қ Ш компанияларини тақиқ қилиш бўйича маълумотлар у ёки бу товарга талаб шаклланиши ва уни истеъмолчига етказиб бериш амсаласи ишлаб чиҳарш ва технологиясидан муҳимроқ эканлигини намоён қилади. уларнинг фикрига кўра, янги товарни оммавий ишлаб чиқариш технологияси масалаларини хал этиш уларни бозорда сота олиш масалаларига нисбатан анча осон. Иқтисодий амалиётда маркетинг назарясидан ижодий фойдаланиш корхона хўжалик муханизмини ам ҳаражат тизимлар томонига оқиштириш, ишлаб чиқариш н бошқаришни истеъмолчилар ва жамият хаётий манфаатларига боғлашни таъминлаб бериш лозим. 14.3. Корхона бозори

Корхона - бу йирик хом ашё, бутловчи қисмлар, ускуналар, ёрдамчи учкуна, таъминот предметлари ва хизматлар бозоридир. Бир неча ўн минглаб хизмат кўрсатиш, қишлоқ хўжалиги, чакана савдо, ишлаб чиқариш ва давлат ташкилотларига ҳарашли корхоналар товар ва хизматлар сотиб олиш билан ш у ғ улланадилар. Корхона эхтиёжлари учун ҳарид қилиш бу аниқ товарларга бўлган эхтиёжни анқлаш, аниқ маркадаги товарларга баҳо бериш ва танлаш ҳамда бозорда мавжуд таъминотчилар арасидан бирортасини танлаш асосида қарор қабул қилиш жараёнидир. Корхона бозорларнинг уч тури мавжуд: саноат учун зарру товарлар бозори, оралиқ товарлар бозори ва давлат муассасалари бозори. Саноат учун мўлжалланган товарлар бозори - бошқа товар ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳасида бошқариш ва бошқа истеъмолчиларга сотилган товар ва хизматлар сотиб олувчи шахлар ва ташкилотлар йиғиндисидир. Товарлар коменклатураси ва пул обороти хажми жиҳатидан саноат учун мўлжалланган товарлар бозори кнг истеъмол товарлари бозоридан устун бўлади. Автомобиль ишлаб чиқариш ва сотиш учун металл, ойна, резина сотувчилар ўз махсулотларини машинасозларга сотишлари лозим, машинасозлар эса тайёр махсулотни истеъмолчиларга сотадилар. Саноатга мўлжалланган товарлар бозори кенг истеъмол моллари бозоридан фарқ қилувчи ўзига хос хусусиятларга эга:  Саноат учун мўлжалланган товарлар сотувчиси нисбатан ана кам ҳаридорга эга бўлади.  Хатто ишлаб чиқарувчилар кўп бўлган тармоқларда ҳам ҳариднинг катта қисми бир нечта йирик истъмолчи хиссасига тўғри келад.

 Ҳаридорлар худудий жиҳатдан ва нефть соноати, резина, пўлат қуйиш саноати каби тармоқлар бўйича тўпланган. Саноат учун мўлжалланган товарларга бўлган талаб кенг истеъмол молларига бўлган талаб билан ўлчанади. Масалан, хайвонлар териси поафзал ишлаб чиқариш учун сотиб олинади. Саноат учун мўлжалланган товарларга талаб кенг истеъмол товарлари ва хизматлар учун талабга нисбатан тезроқ ўзгаради. Бу айниқса янги ишлаб чиқариш ускуналарида яхши намоён бўлади. Баъзан истеъмол товарларига бўлган талаб 1% ортиши саноат учун мўлжалланган товарларга талабнинг 2% ортишига олиб келади. Саноат учун мўлжалланган товарлар кам ҳаражат қилиб ҳарид қилишни доимо ўрганувчи малакали агентлар томонидан ҳарид қилинади. Кенг истеъмолчи ҳарид қилиш соҳасида унча малакага эга эмас. Саноат учун қилинадиган ҳарид қанчалик мураккаб бўлса, у хақда қарор қабул қилиш жараёнида шунча кўп киши иштирок этади. Энг муҳим товарларни сотиб олишда одатда махсус ҳарид комиссиялари шу ғ улланиб, улар таркибига техникавий экспертлар ва раҳбарият вакиллари киради. Саноат учун мўлжалланган товар сотиб олиш жараёнида ҳаридор бир қанча қарор қабул қилиши керак бўлади. Қ арорлар миқдори ҳарид қилинаётган вазиятга боғлиқ бўлади. Ҳарид қилиниш жараёнида уч хил вазият вужудга келиши мумкин: Ўзгаришларсиз қайта ҳарид қилиш - бу ҳаридор бирор нарсага ўзгаришсиз буюртма берадиган вазиятдир. Ўзгаришли қайта ҳарид қилиш - бу вазиятда ҳаридор қайта буюртма бериш даврида товар техникавий хусусиятлар, нарх, савдонинг бошқа шартларига ўзгартириш киритган, ёки қисман

таъминотчиларни ўзгартирган ҳолда юз берувчи вазиятдир. Аввалги таъминотчи мижозни сақлаб қолишга, янгилари эса янги мижоз орттиришга ҳаракат қиладилар. Биринчи марта товар ёки хизматлар сотиб олувчи фирма янги масалаларни хал этиш учун ҳарид қилиши . Масалан, фирма биринчи компьютер тизимини ўрнатмоқчи бўлсин. Энг кам қарор ўзгаришсиз қайта ҳарид қилувчи ҳаридор хиссасига, энг кўп қарор - янги масалаларни ҳал этиш учун ҳарид қилувчи хиссасига тўғри келади. Биринчи марта ҳарид қилишда товарнинг техникавий техникавий хусусиятларини, нархлар чегараси, таъминот вақти ва шарти, техник хизмат кўрсатиш шартлари тўлов шартлари, буюртма хажмини аниқ, мақбул таъминотчиларни танлаш масалаларини хал этиш керак. Оралиқ товарлар бозори бошқа истеъмолчиларга қайта сотиш ёки ижарага б е риш йўли билан фойда кўриш мақсадида, ёки ўз хусусий корхонаси бетўхтов ишлаши учун зарур товар ва хизматлар сотиб олинадиган бозордир. Оралиқ товарлар бозори сотувчилари қайта сотиш учун мўлжалланган қайта сотиш учун мўлжалланган жуда катта хажмда турли-туман товарлар билан иш кўрадилар. Бундан ташқари, оралиқ товар сотувчиси қайси сотувчидан, қандай нархда ва шартлар бўйича сотиб олиш ва кимга, қандай нархда қ ачон сотиш масаласини хал этиш керак. Оралиқ товарлар бозорига товар биржалари, улгуржи савдо ва чакана савдо фирмалари киради. Давлат муассалари бозори ўз вазифаларини бажариши учун товарлар сотиб олувчи ёки ижарага олувчи республика хукумати муассасалари, автоном республика ва махаллий хокимият ташкилотлари киради. Хукумат мамлакат миқёсида энг йирик

ҳаридордир. Давлат муассасалари номидан республика олдида турган вазифаларни хал этиш учун зарур турли туман товарлар (самолёт, тепловоз, мебель, автомобиль ва х.к.) сотиб олинади.

Хулоса Маркетинг инсон эхтиёжи ва талабларини таъминлаш ва фойда олиш бозор билан амалга ошадиган, товарлар сотилишини таъминлаш, айирбошлашни тезлаштиришга қ аратилган фаолият. Маркетинг иши махсус маркетинг дастурлари орқали амалга оширилади, уларда ҳаридорларни ва рақобатчиларни ўрганиш асосида товарлар сифатини яхшилаш, товар нархини ўзлаштириш, реклама ўтказиш, товарларни ўз вақтида етказиб бериш, ҳаридорларга маъқул т у шадиган хизмат кўрсатиш каби чора тадбирлар киради. Маркетинг фақат бозордаги талаб-эхтиёжни қондириш воситасигина бўлмай, балки ишлаб чиқариш самарасининг ҳам юқори бўлишига қ аратилади. Шу сабабли бозор иқтисодиётини бошқариб туришда катта аҳамиятга эга. Товар - пул муносабатлари шундай бебахо хусусиятга эгаки, у жамиятни ўзини бошқариш механизими билан куроллантиради. Корхона - бу бутловчи курилма, ускуна, ёрдамчи курилмалар, таъминот предметлари ва ишбилармонлар доирасининг катта бозори. Маркетинг та д қиқотларининг мақсад ва мазмуни доимо ва системали равишда корхонани бошқариш жараёнида ташкил этилади.

Адабиётлар: 1. Технологии, системы. /Под ред. А.М. Карминского. 2-е изд., перерпб. и доп. - М.: Финансы и статистика, 2004. -624с. 2 . Вергилес Э.В. Менеджмент (практические навыки): Учеб. пособие – М. 2004. 3 . Воронина Э.М. Менеджмент предприятия и организации: Учебно- практ. пособ. - М.: 2004.-256 с. 4 . Дж. Чрейсон (младший), Карл О'Делл. Американский менеджмент на пороге XXI века. М.; Экономика, 2002 й. 5.Зайнутдинов Ш.Н. ва бош қ алар. “Менежмент асослари”. – Т.: Ўкитувчи, 2003. 6.Тулаганова Д.С. Менежмент фанидан пр а ктикум. – Т.: Нашриёт. 2004 й. 7. http // www . dis . ru / manag / index . html

O'xshashlar

Тадбиркорлик менежменти

Персонал менежменти

Маркетинг ва маркетинг хизмати

Маркетинг мухити

Халкаро маркетинг