Кичик ва хусусий корхоналарни ташкил этиш асослари ва жараёнлари - Iqtisodiyot - Referatlar

Кичик ва хусусий корхоналарни ташкил этиш асослари ва жараёнлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

86.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни яратишнинг ҳуқуқий асослари 2. Кичик бизнеснинг моҳияти ва афзалликлари 3. Корхона хажмини аниқлаш мезонлари 4. Кичик ва хусусий корхоналарни рўйхатдан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизими ва уни такомиллаштирилиши 5. Тадбиркорлик субъектларини яратиш ва тугатишдаги муаммолар

www.arxiv.uz 1. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни яратишнинг ҳуқуқий асослари Р е с п у б л и к а м и з м у с т а қ и л л и к к а э р и ш г а н и д а н к е й и н м и л л и й иқтисодиётни мустаҳкамлаш уни ҳар тамонлама ривожлантириш йўлида дадил одимлади. Республикаси Президенти мамлакатимиз обру-эътиборини халқаро миқъёсда кўтариш, чет эл инвестициясига кенг йўл очиш, хусусий тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш борасида катта ишларни амалга оширмоқдалар. Бозор муносабатларига ўтиш жараёнида кўпгина муаммоларни биринчи марта ҳал этишга тўғри келмоқда. Кейинги йилларда қабул қилинган қарор ва фармонлар бунга яққол мисол бўла олади. Кичик бизнес фаолиятини яратиш ва ривожлантириш қуйидаги асосий норматив ҳужжатларни билан тартибга солинади: Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1992 йил 21 январдаги «Иқтисодий ислоҳотларни янада чукурлапггириш, ривожлантириш чора- тадбирлари тўғрисида»; 1994 йил 15 мартдаги «Ўзбекистон Республикасида мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш жараёнини янада ривожлантиришнинг устивор йуналишлари тўғрисида», «Кичик ва хусусий тадбиркорликни рағбатлантириш тўғрисида» ги Ўзбекистон Республикасининг 1995 йил 21 декабрь қонуни; 1995 йил 5 январдаги «Хусусий тадбикорликда ташаббус кўрсатиш ва уни рағбатлантириш тўғрисида»ги Фармон; «Кичик ва ўртача тадбиркорликни ривожлантиришни рағбатлантиришнинг қўшимча чоралари тўғрисида»ги 31 январь 1997 й. Фармони; «Хусусий тадбиркорликда ташаббус кўрсатишнинг баъзи чора- тадбирлари тўғрисида»ги Фармони; «Хусусий тадбикорлик кичик ва ўрта бизнесни ривожлантиришни янада рагбатлантириш чоралари тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1998 йил 9 апрелдаги VII- 1978 т.р-ли Фармони; 2001 йил 22 августдаги "Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизимини таокмиллаштириш тўғрисида"ги 347 т. р. Қарори ва бошқа қонуний ҳужжатлар. Тадбиркорликка, шу жумладан кичик ва хусусий тадбиркорликка бағишланган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар Узбекистонда етарли миқдорда қабул қилинган. «Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида»ги

www.arxiv.uz Узбекистон Республикаси Қонуни қабул қилинди (25 май 2000 йил). Лекин хусусий бизнесни амалга ошириш жараёнида қонунчиликда янги муаммолар пайдо бўла бошлади. Қонунларни купчилигида хусусий ва кичик бизнесни давлат томонидан куллаб- кувватланиши чоралари, шарт-шароитлари, шакллари акс этдирилган. Тадбикорликни ривожлантириш фонди яратилган. Булардан аввал шунинг учун биз бозор тизимини, баҳо ва ракобат омилини, ракобатни бозор механизми тизимини яхши билишимиз зарур. Кичик ва хусусий корхоналарни яратишнинг ва рўйхатдан ўтказишнинг умумий шартлари ва тамойиллари корхона тўғрисидаги, акционер жамиятлари тўғрисидаги, кичик ва хусусий корхоналарни рагбатлантириш тўғрисидаги, тадбикорлик тўғрисидаги, "Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизимини таокмиллаштириш тўғрисида"ги 2001 йил 22 августдаги 347 т.р. Узбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Қарори ва бошқа Қонуний ҳужжатлар асосида тартибга солинади. 2. Кичик бизнеснинг моҳияти ва афзалликлари Корхоналар йириклиги бўйича: Йирик, ўртача, майда корхоналарга ажратилади. Уларни йириклигини аниқлашда қуйидаги кўрсаткичлар ишлатилади. А) Асосий ишлаб чиқариш фондлари қиймати; Б) Ишчи ва хизматчиларнинг сони; В) Йиллик маҳсулот ҳажми. Кичик бизнес, кичик корхона, хусусий фирмалар каби тушунчалар бозор иқтисодиётида кўп ишлатиладиган бўлиб бизнинг кундалик ҳаётимизга кўпроқ кириб бормоқда. Бу тушунчалар қандай тушунча ҳисобланади, кичик корхоналарни яратиш асослари уларни фаолият кўрсатиш қоидалари нималардан иборат? Кичик тадбиркорликнинг субъектлари корхоналар бўлиб, уларда ходимлар сони қонун билан белгиланган меъёр даражасидан ошмайди.

www.arxiv.uz Кичик бизнесни йириклигини аниклаш зарурияти уларни фаолиятини яхшилаш максадида давлат томонидан қўллаб-қувваталниши рағбатлантирилиши билан белгиланади. Кичик ва ўртача корхоналарни алоҳида гуруҳларга ажратишнинг зарурияти улар фаолиятини самарадорлигини таҳлил қилиш махсус илмий кузатувлар олиб бориш уларни иқтисодиётнинг умумий тизимидаги аҳамияти ва тутган ўрнини аниқлашдадир. Бозор иқтисодиёти амал қилаётган барча давлатларда кичик ва ўртача йирикликдаги корхоналарни ажратишда қуйидаги критерийлар, мезонлар ишлатилади: 1. Миқдорий кўрсаткичлар-ходимлар сони сотиладиган маҳсулот ҳажми асосий капиталнинг баланс қиймати; 2. Сифат кўрсаткичлар - нисбатан камроқ ишлаб чиқариладиган м аҳсулот миқдори, чекланган миқдордаги ресурслар ва ишлаб чиқариш қуввати, камроқ ривожланган бошқарув тизими ва х.к.лар 3. Аралаш курсаткичлар-булар биринчи ва иккинчи гуруҳ кўрсаткичларидир транспорт соҳасида йилига-3, 5 дан 20 млн долл; гача қурилишда 9-сон 21 улгуржи савдода 15-дан 35-гача, чакана савдода 3,5 дан 13,5 млн. долл. гача хизмат кўрсатиш соҳасида-2,5 дан 14,5 млн. долларгача маҳсулотдан тушум олган корхоналар киритилади. Узбекистон Республикаси қонунчилиги корхоналар йириклигини ажратиш мезонларига анчагина ўзгартиришлар киритган. Бу эса бозор иқтисодиётига ўтиш давридаги холатларни, шарт-шароитларни ўзгариб боришнинг натижасидир. Хўжалик амалиёти жамият ижтимоий - иқтисодий ҳаёти ва хўжалий юритиш усулларида бозор муносабатларида содир бўладиган ўзгаришлардан далолат беради. Амалдаги қонунларга мувофиқ 2004 йилнинг 1 январидан кичик тадбиркорлик (бизнес) субъектлари тоифасига қуйидагилар киради: - Якка тартибдаги тадбиркорлар;

www.arxiv.uz Якка тартибдаги тадбиркор юридик шахс ташкилисиз ва ишчи ёллаш ҳуқуқига эга бўлмаган, қўлида хусусий тадбиркор сифатида давлат рўйхатидан ўтганлиги ҳақида гувоҳномаси бор бўлган жисмоний шахсдир. ишлаб чиқариш тармоқларида банд бўлган ходимларининг ўртача йиллик сони 20 кишидан, хизмат кўрсатиш соҳаси ва бошқа ишлаб чиқаришга алоқадор бўлмага тармоқларда 10 кишидан, улгуржи, чакана савдо ва умумий овқатланиш соҳасида 5 кишидан ошмаган микрофирмалар; қуйидаги тармоқларнинг ўртача йиллик ходимлари сони: енгил ва озиқ-овқат саноати, металлга ишлов бериш ва асбобсозлик, ёғочни қайта ишлаш, мебел саноати ва қурилиш материаллари саноати - 100 кишидан: машинасозлик, металлургия, ёқилғи-энергетика ва кимё саноати, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириш ва қайта ишлаш, қурилиш ҳамда бошқа саноат-ишлаб чиқариш соҳалари - 50 кишидан; фан, илмий хизмат кўрсатиш, транспорт, алоқа хизмат кўрсатиш соҳаси (суғурта компанияларидан ташқари), савдо ва умумий овқатланиш ҳамда бошқа ишлаб чиқаришга алоқадор бўлмаган соҳалар - 25 кишидан ошмаган кичик корхоналар.» микрофирмалар ва кичик корхоналарнинг ўртача йиллик ходимлари сонини аниқлашда шўъба корхоналар, филиаллар ва ваколатхоналарда ишловчи ходимлар сони ҳам ҳисобга олинади. - деҳкон хўжалиги - ўз фаолиятини юридик шахс сифатида амалга оширувчи ва оила бошлиғига умрбод мерос қилиб берилган ўз томорқасида оила аъзоларининг шахсий меҳнати асосида оилавий майда товар ишлаб чиқарувчи хужаликдир. - фермер хўжалиги - фермер хўжаликлари аъзоларининг фаолиятига а со сл ан га н, ун га у зо қ м уд да тг а ф ой да ла ни ш у чу н иж а ра га бе ри лг ан е р томоқаларида кишлок хўжалик маҳсулотларини ишлаб чиқаришни амалга оширадиган юридик шахс ҳуқуқига эга бўлган мустақил хўжалик субъектидир. Корхона йириклигини ажратишнинг бундай мезонлари уларни солиққа тортишдаги имтиёзларни аниқлаш, кичик бизнесни қўллаб қувватлашнинг аниқ чораларини ишлаб чикиш, Узбекистонда кичик корхоналарни кўпайтириш

www.arxiv.uz билан боғлиқ бўлган инфратузилма ташкилотларининг фаолиятини такомиллаштириш имкониятини яратади. Бизда кичик ва ўртача бизнес субъектларини энг асосий кўрсаткичи бу ишчи ва хизматчилар сонидир. Бу кўрсаткич фирмадаги барча ходимлар сони, жумладан шартнома асосида ва қўшимча равишда ишлаётган ходимларнинг хақиқий ишлаган вақтини, ва шунингдек филиалларда, корхонадан бошқа жойда ажралиб турган бўлинмалардаги ходимлар сонини ҳисобга олган ҳолда аниқланади. Агар кичик корхонада ходимлар сони белгиланган меъёрдан ортиб кетса шу муддат мобайнида ва ундан кейинги уч ой давомида имтиёзлар бекор қилинади. Бизнинг фикримизча корхоналар йириклигини аниқлашда уларнинг йиллик маҳсулот ҳажми, ишлаб чиқариш қуввати ва ёки капиталининг миқдорини ҳисобга олиш зарур. Ҳозирги замон фан-техника ютуқларини ишлаб чи қа ри шг а к ир ит или ши ко рх он ал ар да ги хо дим ла р с он ин и а лб ат та камайтиради. Бунга сабаб оғир ишлар янгилашади, жисмоний меҳнатнинг маълум қисми ақлий меҳнат билан алмашади. Демак, маълум миқдордаги ходимлар ишлаб чиқаришдан бўшатилади. Турли хил малакатларда корхоналар йириклигини аниқлашнинг ўзига хос мезонлари ишлатилади. Европа иттифоқининг услубига кўра кичик ва ўртача корхоналар куйидаги кўрсаткичлари орқали аниқланади. 3. Корхона хажмини аниқлаш мезонлари Корхона хажмини аниқлаш мезонлари Корхона Банд бўлган ходимлар сони (киши) Ииллик оборот (млн.экю) Балансдаги қиймати (млн.экю) Кичик 50 дан кам 4 дан кам 2 дан кам Уртача 50-250 16 данкам 8 дан кам

www.arxiv.uz Хорижий мамлакатларда масалан, Францияда 10 кишигача ходими бўлган корхоналар хунармандчилик корхоналари ҳисобланади. АҚШда кичик бизнес корхоналарига 500 тагача ходимлари бўлган корхоналар киритилади. Улар тармоқца етакчи ўринда эмаслар. Кичик корхоналар йириклигини ажратишда корхоналарни тармоққа мансублиги бўйича, йиллик маҳсулотҳхажми, даромади асос қилиб олинади. Германияда ходимлар сони ва йиллик оборот кўрсаткичи ишлатилади. Бу ерда кичик корхоналарга Ютагача, ўртача корхоналар қаторига 50- тагача ходими бўлиб йиллик обороти 100 млн маркага етган корхоналр киритилади. Францияда кичик бизнес тушунчасига 10 дан 50-тагача ходимлари бўлган микрофирмалар; кичик ва ўртача корхоналарга 50 дан 500-тагача ходими бўлган корхоналар киритилади. Голландияда кичик фирмалар қаторига 10 тагача, ўртача фирмага-ЮОтагача ходими бўлган ишлаб чиқаришлар киради. Жанубий Кореяда саноат ва транспортда 20 тагача ходим банд бўлган фирмалар кичик ҳисобланади 21 тадан 200 тагача кишиси бўлган фирмалар ўртача ҳисобланади; Савдо ва хизмат соҳасида шунга мувофик ходими 5 тадан кам. Бундай корхоналарнинг ҳар бири бозорда юқори ўрин олмайди. Бу ерда барча хўжалик-бошқарув ишларини корхона эгасининг ўзи олиб боради. Қисқа даврга айрим мутахасисларни ёллаб ўз фаолияти мулк эгаси ўз кучига ва маблағларига таянади, албатта давлат томонидан ҳам қўллаб-қуввтлаб туришига ҳам ишонади. Хусусий тадбиркорликнинг субъектлари (иштирокчилари) бўлиб ташабускорлик билан фаолият кўрсатувчи юридик шахслар ҳисобланади. Улар фаолияти ўз меҳнати ёки ёлланган меҳнатдан таваккалчилик ва мулкий жавобгарликни ўз устига олиш билан ўзларининг ёки бошқа шахсларнинг жалб этилган мулки асосида товар ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш фойда (даромад) олишга қаратилган кичик ва хусусий тадбикорликнинг субъектлари бўлиб юридик шахс бўлмай туриб тадбикорлик фаолияти билан шуғулланувчи жисмоний шахслар ҳам ҳисобланади.

www.arxiv.uz Кичик фирма - бу шундай корхонаки у бошқа корхоналарга боғлиқ бўлмаган ҳолда амал қилади. Шу билан бирга у ўз бизнеси соҳасида кўзга кўринмайди. Кўпгина кичик фирмалар бир кишига ёки оилага тегишли бўлади ва шунингдек ўртоқлик уюшмаси шаклида ҳам яратилади. Кўпгина холларда кичик бизнесменлар ҳам менеджер, ҳам молиячи ва мулк эгаси бўлиб ҳисобланади. Демак, фирмани бошқарув ишларига шуларни ўзи билан чекланади. Маъмурият ва хизматчилар одатда корхона қаерда бўлса ўша ерда яшайдилар. Лекин фирма учун бозор шу фирма жойлашган худудда (жойда) ва шунингдек ундан ташқарида ҳам бўлиши мумкин. Кичик бизнес тадбиркорларга бойлик келтиради, ишловчи ходимлар ўз ишидан хузур қилади ва фаолиятида бошқаларга боғлиқ бўлмайди. Бу хил тадбиркорлик ўз табиати билан миллий тадбиркорликка, махаллий хунармандчиликка яқин келади: - Иш хақи харажатлари, дастгоҳлар учун инвестиция харажатлари нисбатан кам бўлади; - Тезроқ моддий қониқишига ишонч бўлади; Бир вақтда бизнесдан меҳнат ҳақи ва дивидентлар олиш мумкин: - Узоқ муддат фойда кўриш; - Зарур бўлса ўз ишини осонлича бошқаларга сотиши ва фойда кўриши мумкин. Бу омил кўпгина тадбиркорларни қизиқтиради; - Бир қанча касбларни бирга қўшиб олиб бориш мумкин (молиячи, менеджер ва бошкалар) - Тадбикорлик ҳиссиётини узоқ вақтгача сақлаб қолиш Иирик корпорацияларга қараганда кичик фирмалар айниқса истиқболли тармоқларда кўпроқ иннавацион жараёнлар, тадбикорлик рухи кўпроқ кўринади. Шунинг учун кичик бизнес замонавий тармоқлар бўлган электронника, компьтерлаш ва бошқаларда кўпроқ ўрин эгалаган. Кичик бизнесмен бўлиш хохиши пайдо бўлганда киши ўз фаолият турини аниқлаб олиши зарур. Бунда бир қароррга келишга таъсир эътувчи омиллар куйидагилар:

www.arxiv.uz 1. Уз тажрибангиз ва иқтисодий қувватингиз; 2. Мижозлар талаби-ҳозир ва келажакда. Сиз сотмоқчи бўлган нарсаларга мижозларда талаб бўладими, йўқми. Улар бошқа иқтисодий шароитларда Сиз сотадиган махсулотни ҳарид қилишни узоқ вақт давом эттирадиларми ёки хизматлардан фойдалана оладими; 3. Рақобат даражаси Бунда рақобатдаги фирмалар маҳсулоти ёки ишлари сифатига объектив баҳо бериш зарур. Сабаб ўзнинг келажак фаолиятини аниқлаш, мижозлар талабини, хохишини, манфаатини юзага чиқариш ва шунингдек келажакда рақобатчининг шароитини белгилаш учун. 4. Киши ўзининг заиф томонларини аниқлаб олиши лозим. Масалан, бизнесмен бўлмоқчи бўлган шу киши техникани кучли билади, комерция қобилиятлари ёки молиявий билим соҳаларида эса бўш... Бизнесни бошлашнинг дастлабки босқичларида малакали юрист маслаҳатчидан фойдаланиш муҳим аҳамиятга эга. Кичик корхоналар кимлар томонидан яратилади? - фуқаролар, оила аъзолари ва бошқа шахслар томонидан яратилади; - давлат, ижара, жамоа, қўшма корхоналар хиссадорлик жамиятлари, хўжалик ассоциациялари ва бошқалар томонидан; - ижтимоий ташкилотлар; - юқорида айтилган ташкилотлар билан ҳамкорликда яратилади; - фаолият кўрсатиб турувчи корхоналар таркибидан мулк эгаси рози бўлган холда, жамоа аъзоларининг ташаббуси натижасида яратилади. Бундан ташқари кичик корхоналар монопол хокимликка қарши ташкилот қарори асосида мажбурий равишда ёки бирлашма ва корхоналарни йириклашиб кетиши натижасида яратилади. Кичик корхоналар биринчи галда халқ истеъмол товарларини ишлаб чиқариш ва аҳолига маиший хизмат кўрсатиш учун яратилади. Улар бошқа ҳар қандай халқ хўжалиги тармоқларида ҳам турли хил мулк шакллари асосида ташкил этилиши мумкин.

www.arxiv.uz Кичик корхоналарни таъсис этувчилар бир ёки бир неча юридик шахс ёки жисмоний шахслар бўла олади. Кичик бизнес фаолияти кенг тарқалган улар қонун билан ман этилмаган ҳар қандай фаолият тури билан шуғулланишлари мумкин Улар битимлар тузиши, мулк топиб фаолият кўрсатиши ташқи бозорга чиқиши, савдо сотиқ ишларини амалга ошириши, воситачилик қилиши, валюта билан ишлаш ва бошқа ишлар буйича битимлар тузиши мумкин. Кичик бизнес-хўжалик юритишнинг шундай шаклики - бунда корхоналар давлатга боғлиқ бўлмаган холда мустақил амал қиладилар. Улар ишлаб чиқарадиган махсулоти турларини, ҳажмини, ўзлари белгилайдилар; ўз хохишига кўра маҳсулотни хохлаган баҳода, хохлаган шароитда сотадилар ёки хизмат ишларини бажарадилар; корхонани ривожлантириш фондига, ижтимоий ишларга, резерв фондига фойдадан ажратмалар меъёрини, меҳнатга хақ тўлаш шакли ва миқдорини ҳам ихтиёрий равишда аниқлайдилар; маҳаллий шароитга тез мослашадилар, тезда бир қарорга келадилар ва ҳ.к. Шундай қилиб, кичик корхоналарнинг бошқа корхоналардан фарқи уларнинг ана шу афзалликларидадир. Кичик корхоналар муттасил фаолият кўрсатишлари учун уюшма, ассоциацияларга бирлашишлари, турли хил кооперативлар тартибига киришлари мумкин, яъни хақлари бор, мажбур эмаслар деб кўрсатилган "Тадбиркорлик фаолиятини эркинлигининг кафолатлари тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонунида... Бу тўғрида батафсил бошқа манбаларга мурожаат қилиш мумкин. Кичик корхоналар асосида ташкил этилган корхоналар уларни моддий- техника ресурслари билан таъминлаб туришлари зарур. Корхоналарни кичиклиги, уларнинг афзалликлари уларга имтиезлар берилиши зарурлигини келтириб чиқаради. Бундай шароит уларни албатта рағбатлантиради. 4. Кичик ва хусусий корхоналарни рўйхатдан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизими ва уни такомиллаштирилиши

www.arxiv.uz Ҳозирги вақтда кичик ва хусусий корхоналарни рўйхатдан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизими ва такомиллаштирилиши 22 август 2001 йилда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг "Тадбиркорлик субъектларини Давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизимини такомиллаштириш тўғрисида"ги 347-сон Қарорига асосан амалга оширилади. Ўзбекистонда кичик ва ўрта бизнесни жадал ривожлантириш учун қўллай иқтисодий ва ҳуқуқий шарт- шароитларни яратиш, тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш жараёнини енгиллапггириш, соддалаштириш мақсадида Қўлланма қабул қилиниб у 1 октябр 2001 йилдан амал қила бошлади. Тошкентда, Қорақалпоғистон Республикасида ва унинг вилоятларида рўйхатдан ўтказувчи ташкилотлар бўлиб Адлия Вазирлиги ва Қорақалпоғистон Республикаси вилоятларининг Адлия бошқармалари, туман ва шаҳар ҳокимиятлари аниқланди. Рўйхатга олинган тадбиркорлик субъектини солиқ ва статистика ташкилотларида, йўл фондида, туман (шаҳар) меҳнат бўлимида, аҳолини иш билан банд этиш ва ижтимоий химоялаш ёки ижтимоий таъминот бўлимида учётга олиш ишларини барчасини фақат рўйхатга олувчи ташкилотнинг ўзи бажаради. Бунда у рўйхатдан ўтганлиги тўғрисида гувоҳнома беради. Лекин тадбиркорлиларни рўйхатдан ўтказиш тартиби бирмунча ўзгарди. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Тадбиркорлик фаолиятини ташкил этиш учун рўйхатдан ўтказиш тартиботлари тизими тубдан такомиллаштириш тўғрисида»ги 20 август 2003 йил Фармонига («Халқ сўзи» 21.08.03.) кўра корхоналарни д авлат рўй хатид ан ўткази ш муд дати улар жойлашган манзилдаги шаҳар, туман ҳокимияти хузурида ташкил этилга Инспекцияга ҳужжатлар топширилгандан сўнг 7 иш кунидан 1 ойгача белгиланади. Рўйхатдан ўтказувчи органга тақцим этиладиган хужжатлар қуйидагилар: ■ тадбиркорлик субъектларини юридик шахс сифатида руйхатдан ўтказиш учун рўйхатдан ўтказувчи органга ариз; ■ таъсис хужжатларининг нотариал тасдиқланган икки асл нусхаси; ■ тадбиркорлик субъектининг почта манзилини тасдиқловчи хужжат; ■ давлат божининг ёки руйхатдан ўтказиш йиғимининг белгиланган миқдори

www.arxiv.uz тўланганлиги тўғрисидаги банк тўлов хужжати; ■ белгиланган тартибда шахарлар (туманлар) хокимликларининг ваколатли органлари томондан берилган фирма номи тўғрисидаги гувоҳнома; мухр ва штамп эскизлари уч нусхада илова қилинади. Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва уларни ҳисобга қуйиш. Шундай қилиб, кичик ва ўрта бизнес субъектларини рўйхатдан ўтказиш тартибини бирмунча соддалаштирилди. Илгариги тартиб бўйича эндигина иш бошлаётган тадбиркор ҳали бу соҳага қадам қўйиб улгурмасданоқ, ўз корхонасини рўйхатдан ўтказиш пайтидан бошлаб турли-туман бюрократик тўсиқларга, кўпинча очиқдан-очиқ таъмагирлик ҳолатларига ҳам дуч келади. И.Каримов фикрича: микрофирмаларни, кичик ва ўрта корхоналарни рўйхатдан ўтказиш тартибини жиддий равишда соддалаштириб, бу иш билан шуғулланадиган ягона марказлар тузиш вақти келди. Корхоналарни рўйхатдан ўтказиш ишини Товар ишлаб чиқарувчилар ва тадбиркорлар палатаси орқали амалга ошириш мақсадга мувофиқ. Улар барча шаҳар ва туманларда тузилган Ахборот-маслаҳат марказлари орқали нафақат тадбиркорларга керакли ҳужжатларни тайёрлаб бериши, ҳатто рўйхатдан ўтказиш органларида тадбиркорларни вакили вазифасини бажариши ҳам мумкин. 5. Тадбиркорлик субъектларини яратиш ва тугатишдаги муаммолар Республикамизда 1992 йилдан бошлаб, айниқса 1995 йилдан кейин тадбиркорлик субъектларини яратиш кичик ва хусусий корхоналарни яратишнинг умумий шартлари ва тамойиллари корхона тўғрисидаги, акционер жамиятлари, тадбиркорлик тўғрисидаги, кичик ва хусусий корхоналарни рағбатлантириш, тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисидаги (28 май 2000 й.) ва «Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизимини такомиллаштириш тўғрисида» 2001 й. 22

www.arxiv.uz август 347 т.р. Ўзбекистон Республикаси Қарори ва бошқа қонуний ҳужжатлар асосида тартибга солинади. Лекин расмий ва амалий ахборотларни синчковлик билан ўрганиш тадбиркорлик соҳасида Республикамизда анчагина муаммолар мавжудлигини кўрсатади.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар : 1. Ўзбекистон республикасининг конституцияси . (Ўн иккинчи чақириқ Ўзбекистон Республикасининг Олий Кенгаши П-сессиясида 1992 йил 8 декабрда қабул қилинган), Тошкент, «Ўзбекистон», 1992 йил. 2. Ўзбекистон республикаси. қонунлар ва фармонлар . 1-китоб, Тошкент, «Ўзбекистон», 1992 йил. 3. Ўзбекистон республикаси. қонунлар ва фармонлар . 2-китоб. Тошкент, «Ўзбекистон», 1994 йил. 3-китоб Тошкент, «Ўзбекистон», 1995 йил. 4. Ўзбекистон Республикасининг « Ўзбекистон Республикасида мулкчилик тўғрисида »ги Қонуни, 1990 йил 30 октябрда қабул қилинган. 5. Ўзбекистон Республикасининг « Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида »ги Қонуни, Тошкент, «Халқ сўзи» газетаси, 2000 йил 25 май. 6. « Ўзбекистонда тадбиркорлик тўғрисида »ги Қонуни, 1991 йил 15 февраль. 7. Ўзбекистон Республикасининг « Лизинг тўғрисида »ги Қонуни, 1999 й. 14 апрель. 8. Ўзбекистон Республикасининг « Банкротлик тўғрисида »ги (янги таҳрири) Қонуни, 2003 йил 24 апрель. 9. Ўзбекистон Республикасининг « Фермер хўжалиги тўғрисида »ги Қонуни, 1998 йил 30 апрель (Қонун 1998 й. 1 июлдан амалга киритилган). 10. Ўзбекистон Республикасининг « Деҳқон хўжалиги тўғрисида »ги Қонуни, 1998 йил. 30 апрель (Қонун 1998 й. 1 июлдан амалга киритилган).

O'xshashlar

Кичик ва ўрта корхоналарни ташкил этиш

Бизнесни режалаштириш. Кичик ва хусусий корхоналарнинг иқтисодий самарадорлиги

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик иқтисодий ривожланиш гаровидир

Бюджет жараёнини ташкил этиш асослари

Ўзбекистонда аудиторлик фаолиятини ташкил этиш ва унинг ҳуқуқий асослари