Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini boshqarish psixologiyasi - Iqtisodiyot - Referatlar

Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini boshqarish psixologiyasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

82.5 KB

Ko'chirib olish

Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini boshqarish psixologiyasi Reja: 1. Tadbirkor rahbar faoliyatining ruhiy-psixologik xususiyatlari 2. Tadbirkor rahbar faoliyatida mojaroli holatlar

1. Tadbirkor rahbar faoliyatining ruhiy-psixologik xususiyatlari Bozor iqtisodiyoti sharoiti tadbirkor rahbarlardan tadirkorlik va ishbilarmonlikni, boshqaruv uslublarini takomillashtirishni talab etadi. Boshqarish uslublari, asosan, ongli ravishda muayyan maqsadlarga erishish uchun xizmat qiladi. Ular moxiyati va maqsadiga ko’ra tarbiyaviy, moddiy-rag’batlan-tiruvchi, ma’muriy-tashkiliy turlarga bo’linadi. Tarbiyaviy uslub, insonning ma’naviy takomillashishiga, ruhiyatiga va boshqa ijtimoiy xarakteriga mos ravishda tashkillashtiriladi. Moddiy-rag’batlantiruvchi uslub esa mehnat samaradorligini oshirish, mahsulot sifatini yaxshilash uchun ishchilarni moddiy qiziqtirish maqsadida tashkil etiladi. Ma’muriy-tashkiliy uslub asosan jamiyat talablarini qondirishga qaratilgan bo’lib, ishlab chiqarish jarayonini va mehnat taqsimotini rejali olib borish uchun qo’llaniladi. Bu uslub ikki turda bo’lishi mumkin: uzoq muddatga moslashtiriladigan va bir martalik bo’lishi mumkin. Shart-sharoitiga ko’ra, kerakli uslub qo’llaniladi va bu takomillashtirib boriladi. Boshqarish uslublarini takomillashtirishdan asosiy maqsad daromadni to’g’ri taqsimlash, har bir ishchi, xizmatchining o’z mehnatiga yarasha daromad olishini ta’minlashdir. Demak, boshqarish uslublarini h ayotga shunday tadbiq etish kerakki, har bir inson mehnat qilsagina, turmushi yaxshi bo’lishiga ishonch hosil qilsin. Xo’sh, boshqarish san’ati nima? Boshqarish san’ati tadbirkor rahbarlardan talab qilinadigan eng asosiy xislatlardan bo’lib, uning q o’l ostidagi ishchi- xizmatchilar bilan yaxshi munosabat o’rnatishini, korxonada ishlab chiqarishning eng samarali natijalarini beradigan muhit yaratishni taqazo etadi. Yaponiyaning boshqarish uslubi ana shu tamoyil asosiga q urilgan. Yaponlarning boshlang’ich ijtimoiy sharoiti shundayki, ular ishchini ijtimoiy himoya qilish bilan birga ma’naviy tarbiyalab borishadi, inson psixologiyasidan to’g’ri foydalanishadi, ishchini ishga tayyorlash jarayonida hal qq a ma’lum bo’lgan uslublarni qo’llashadi, ya’ni bajariladigan ishning nozik tomonlarini va qat’iylikni

o’rgatishadi. Ishchining ish joyini tez-tez o’zgartirishi qattiq q oralanadi, shu sababli ishchilar bir ish joyida uzoq yillar davomida ishlab, o’z kompaniyasiga sodiq bo’lishadi. Natijada, ishchilarning tajribasi va malakasi juda yuqori bo’ladi, bu esa, o’z navbatida, mehnat unumdorligining o’sishiga, yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqarishiga olib keladi. Mahsulot ishlab chiqarish bilan uning sifatini nazorat qilish jarayoni hech qachon ajratilmaydi yoki bir-biriga q arama- q arshi quyilmaydi. Ularning fikricha, nazoratni kuchaytirish yoki nazoratchining huquqini kuchaytirish bilan yuqori sifatli mahsulot olib bo’lmaydi. Vaholanki mahsulot sifatini tayyor bo’lgandan keyin emas, aksincha, uni tayyorlash jarayonida, bajarilgan har bir ish operatsiyasidan so’ng nazorat qilish kerak. Nazoratchining asosiy vazifasi sifatsiz mahsulot ishlab chiqarayotgan ishchini topib uni jazolash emas, balki uning sababini aniqlash va bartaraf qilishdan iborat bo’lishi kerak. Mana shu uslubni yaponlar to’g’ri yo’lga qo’ yganligi sababli har bir ishchi o’z-o’zini nazorat qilishga o’rgangan va doimo o’z ustida izlanishlar olib boradi. Kompaniyalarda sifat guruhlari tashkil qilingan. Bizda ham har bir tadbirkor rahbar ish joylarida mana shunday uslubni tashkil qila olishi kerak. Shundagina sifatsiz mahsulot sonini kamaytirib, yuqori sifatli mahsulot olishga erishish mumkin. Bozor iqtisodiyoti sharoiti boshqaruvida uzoq va yaqin muddatlarga mo’ljallangan rejalar tuzish, qarorlar qabul qilish, ijrochilar o’rtasida ishlarni taqsimlash, qarorlar ijrosini nazorat qilish, ijrochilarni rag’batlantirib borish kabi ishlar ham tadbirkor rahbar zimmasidadir. Boshqaruv qarorlari ichki va tash q i omillarga ega bo’lib, ular oddiy va murakkab sharoitlarda bir qarorni tayyorlash va qabul qilishda jamoa faollarining qatnashuvi hamda tadbirkor rahbar tashkilotchiligini, boshqaruvni demokratik uslubda olib borishi kerakligini ko’rsatadi. Tadbirkor rahbarning tashkilotchiligi – mehnat jamoasini uyushtirish, jipslashtirish, ishlab chiqarish va tarbiyaviy jarayonlarga ta’sir ko’rsatish, guruh faoliyatini oliy maqsadlarga qarata olish qobiliyati kabi masalalarni qamrab oladi.

Tadbirkor rahbarning tashkilotchilik qobiliyatining ikkinchi yo’nalishi – ishlab chiqarish tizimini yaxshilash tadbirlariga qaratilmo g’ i, yangi jamoada axloqiy-ruhiy muhitni qaror toptirish, yangi texnologiyani joriy etish, kuchlarni tezkor ishlarni bajarishga qaratish, boshqaruvdagi odamlarni imkon qadar kamaytirish, yangi xodimlar malakasini oshirib borish, odamlardagi «boqimandalik» ruhiyatiga barham berish, ishda har xil mojarolar kelib chiqishiga yo’l q o’maslik, mehnat intizomiga qattiq rioya qilishdir. Bozor iqtisodiyoti sharoitida tadbirkor rahbar faoliyatining mazmuni – uning boshqarish san’atini necho g’ lik egallagani, ya’ni odalarni jamoaga uyushtirish, ishlarni uzoq va yaqin muddatlarga rejalashtirish, nazorat qilish, axborotlar ayirboshlash, boshqarishni o q ilona tashkil etish kabi mezonlar bilan ham izohlanadi. Bunda tadbirkor rahbar ongliligi, tadbirkorliligi, ishlab chiqarishni ishning ko’zini bilib tashkil etishi, belgilangan natijalarga erishishi, odamlarning moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirib borishi, uning guruh, jamoa, jamiyat oldida ma’suliyat, burch tuyg’usini chuqur xis qilishi muhim ahamiyatga ega. Tadbirkorning tashkilotchilik qobiliyati hamma narsada muvaffaqiyatga erishuvining muhim shartidir. Qanday tadbirkor rahbar muvaffaqiyatiga tez erishadi? Ruhshunos olimlar uning bir necha omillarga bog’liqligini ta’kidlaganlar. Bular quyidagilardir: 1. Tadbirkor rahbarda tashkilotchilik qobiliyatining namoyon bo’lishi: – jamoyada sof a h loqiy muhit paydo qila olishi, hammaning hamkorlikda harakat qilishini ta’minlay olishi; – odamlarni ishontira olishi va jamoada o’zaro yaxshi munosabatlarni qaror toptirish uchun shart-sharoit yaratishi. 2. Rahbarning odamlar bilan til topib ishlash ma h orati: - tadbirkor o’z qo’ l ostidagilarning nimaga qodirligini hisobga olib ishlarni taqsimlashi; - odamlarni uyushtirishning eng muhim omillaridan foydalanishi; - har bir kishining ruhiy-psixologik kayfiyatlariga mos ravishda muloqot qilishi.

3. Tadbirkor rahbarning mehnatga munosabatida ishbilarmonligi: - ishlab chiqarish va boshqa jabhalarda har xil muammolarni hal etishda eng qulay yo’llarni izlab topish; - vijdonlilik va adolatlilik; - boshlagan ishlarni oxiriga etkazish. 4. Rahbar faoliyatida ijro etish qobiliyatining namoyon bo’lishi: - kasbiy malaka va ko’nikmaga ega bo’lishi; - texnik vazifalarni hal etishga u q uvliligi; - yangiliklar va g’oyalarni ishlab chiqarishga joriy etib borishi. 5. Tadbirkor rahbarning qarorlarni qabul qilishdagi u q uvi: - mustaqil ravishda qarorlar qabul qila olish; - qabul qilgan qarorining o q ibati va natijalarini ko’ra bilishi; - ishlab chiqarishda sodir bo’luvchi turli holatlarni hisobga olib borishi, tanglikdan q utulish yo’llarini izlashi; - noto’g’ri qaror qabul qilganda o’z xatolarini bo’yniga olishi; - xodimlarni boshqaruv masalalariga ko’proq jalb etishi. 6. Tadbirkor rahbarning odamlarga munosabati: - o’z va’dasi, so’zining ustidan chiqishi; - odamlarni bir-biridan ajratmasligi – hammaga bab-baravar munosabatda bo’lishi; - o’z qo’ l ostidagilarga va boshqalarga tavozeda bo’lishi va o’zini tuta bilishi, odobliligi va xushmuomalaligi; - odamlarga munosabatda har bir kishining ruhiy-psixologik xususiyatlarini hisobga olib muomalada bo’lishi. 7. Tadbirkor rahbarning o’z-o’ziga talabchanligi: - o’z h atti harakatlarini tanqidiy baholay olishi; - o’z imkoniyatlarini hisobga olib ishlashi; - boshqalarning unga bergan yaxshi va yomon baholarini ta h lil etib, ulardan tegishli xulosa chiqarishi.

Rahbar o’zida quyidagi ruhiy-psixologik, fiziologik, axloqiy, ma’naviy va ishbilarmonlik sifatlarini mujassamlashtirgan bo’lishi kerak. Tadbirkor rahbarning ruhiy - psixologik xususiyatlari: 1. Nut q va tafakkur sifatlari – kuchli xotira, doimiy di qq atning barqarorligi, sog’lom a q l, fikrning kengligi, chuqurligi, tezligi, muammo moxiyatini tez anglab olish, ijodiylik, fikrni og’zaki va yozma shaklda qisqa, tushunarli, aniq tarzda ifodalash. 2. Xarakter sifatlari – maqsadga intiluvchanlik, dadillik, mardlik, ishonch, o’zini tuta bilish, o’zi va boshqalargi nisbatan talabchanlik, tavakkal qilish qobiliyati, qiyin vaziyatlarda ham o’zini yo’qotmaslik, xazil-mutoyiba tuyg’usi. 3. Xis-tuyg’u sifatlari – xis-tuyg’ularning turg’unligi, aniqligi, ifodaliligi, kuchli xayajonli holatlarda to’g’ri harakatlar qilish qobiliyati, muloqotga kirishganda boshqalar kayfiyatini, xis-tuyg’ularini hisobga olish, o’z xis- xayajonlarini va kayfiyatlarini boshqara olish. 4. Hulq-atvor sifatlari – yanada yaxshilashga intilish va uni himoya etish, odamlar bilan munosabatda samimiylik, halollik. Tadbirkor rahbarning ruhiy-fiziologik sifatlari: 1. Arzimas narsalardan janjal chiqarmaslik, achchi q lanmaslik, ba’zan ko’rib ko’rmaganga olish; 2. Ruhiy jarayonlarda bosi q lik. 3. Ruhiy, xayajonli xavf-xatar hollarida o’zini yo’qotib qo’ ymaslik. 4. O’zini anglashda faollik, kayfiyatda o’ta sezgirlik. 5. Jismoniy sog’lom va har tomonlama barkamollik. Tadbirkor rahbarning axloqiy, ma’naviy sifatlari: 1. Mehnatsevarlik, odamlarga nisbatan mexribonlik, insonparvarlik, samimiylik, halollik, vijdonlilik, sabr-matonat, holislik. 2. Tartiblilik va intizomlilik, o’ziga va boshqalarga talabchanlik, o’zgalar fikrini tushunish va hisobga olish. Tadbirkor rahbarning ishbilarmonlik sifatlari:

Soha va kasb sirlarini yaxshi bilish, o’z ishi sohasida yuqori malakaga ega bo’lish, yangi texnologiya talablariga mos bilim va tajriba, ishlab chiqarish texnikasi va texnologiyasini chuqur bilish, boshqarish usullarini yaxshi o’zlashtirgan bo’lishi, uz bilimi, malaka va ko’nikmalarini oshirib borish, axborot ayirboshlashni bilish va hokazo. Tadbirkor rahbarning tash q i ko’rinishi ham alohida ahamiyatga ega. Uning kiyim-boshi hamisha toza, ozoda, tartibli bo’lishi, o’zi esa hulq-atvorda boshqalarga namuna ko’rsatishi, saranjom-sarishtalikka rioya qilishi kerak. Mana shu xususiyatlarni o’zida namoyon qilgan tadbirkor rahbar bozor iqtisodiyoti talablariga to’liq javob beradi. Zero, bozor munosabatlari ishni jiddiy asoslarda, texnologik jarayonlar bilan qo’shib olib borishni, tezkorlikni, malaka va ukuvni, kasb maxoratini yaxshi egallashni taqazo qiladi. Ishlab chiqarish, savdo- tijorat, xizmat idoralari, xalq xo’jaligining barcha tarmoqlarida faoliyat ko’rsatuvchi tadbirkorlarning xorijliklar bilan hamkorlik qilish, shartnomalar va bitimlar tuzish, muzoqaralar olib borish u q uvini namoyon etishi ham bozor munosabatlari talabidir. Tadbirkor rahbar o’z q o’l ostidagilarda faollik, onglilik, ijodkorlik, intizomlilik, o’z-o’zini tarbiyalab borish sifatlarini qaror toptirsa, mehnatda ham, xizmatda ham, el-ulus orasida ham obro’ topadi. Shuningdek, tadbirkor rahbarning ko’pchilik bilan muomala qila olish qobiliyati ham uning tashkilotchiligidan nishonadir. Bundan tashqari, tadbirkor rahbar mehnat jamoalarining uyushishi, jipslashishi va rivojlanishining ruhiy-psixologik jarayonlari bosqichlarini ham hisobga olishi kerak. 1. Uyushish-jipslashish bosqichi. Mehnat jamoasiga uyushish-jipslashish hamkorlikda faoliyat qilish zaruratidan kelib chiqadi. Bunda jamoa a’zolarining malakasi, qobiliyati, qiziqishlari e’tiborga olinadi. Shaxsiy ehtiyojlarni qondirishdagi faoliyat kishilarni jipslashtiradi. Tadbirkor rahbar mehnat jarayonida kishilarning bilimi, kasbi, malakasi, yoshini hisobga olib, ularni jamoaga to’playdi. Bunda tadbirkor rahbarning tashkilotchilik qobiliyati namoyon bo’ladi.

2. Jamoaning tarkib topish bosqichi. Bu bosqichda tadbirkor rahbar jamoa har bir a’zosining mehnatga munosabatini aniqlashga harakat qiladi. Kimki faoliyatining ijtimoiy ahamiyatini chuqur anglasa, o’zining bor kuchi, ijodkorligini ishga safarbar etadi. Jamoada faollar va dangasalar, ishga hala q it beruvchilar bo’lishi mumkin. Tadbirkor rahbar bunday holda xodimlar o’rnini almashtirish, mehnatga munosabatini o’zgartirish, o’z ishiga qiziqtirish, tashabbus ko’rsatishga undash orqali jamoa faoliyatini ta’minlaydi. U bu ishlarni qo’ l ostidagilar faoliyatini kuzatish, nazorat qilish, baholash, mehnat natijalarini chamalab ko’rish bilan qo’shib olib boradi. 3. Har bir a’zoning jamoaga moslashish bosqichi. Bu bosqichda « q olo q lar», «ishga hala q it beruvchilar» qolmaydi. Ularning shaxsiy qiziqishlari va ehtiyojlari jamoa faoliyati bilan uy g’u nlashib, moslashib ketadi. Sof axloqiy - ruhiy muhit yaratilgan mehnat jamoasida faollik, ijodkorlik, kasbga qiziquvchanlik barqaror tus oladi. Shaxsda yaxshi niyat paydo bo’ladi, maqsad va ehtiyojlarini qondirishga intilish, mehnatsevarlik kuchayadi. Hamkorlikdagi mehnatdan zav q olish shaxslararo munosabatlarni yaxshilaydi. 4. Insoniy q adriyatlarga erishish bosqichi. Bu bosqichda jamoa xis- tuyg’ulari bir maqsad yo’lida umumlashadi. Jamoaviy faollik vujudga keladi, an’anaviylik qaror topadi. Inson o’z qiziqishlari va intilishlarini jamoa xayoti bilan bog’laydi. Atrofdagilarga ishoni ortadi, do’stlik va mu h abbat rishtalari musta h kamlanadi. Bu jarayonlarda tadbirkor rahbar zimmasiga katta mas’uliyat yuklanadi. Bunda tadbirkorning o’ziga xos ish yuritishi, boshqaruv malakasi, tashkilotchiligi, tarbiyaviy ishlarni olib borish ma h orati yaqqol namoyon bo’ladi. Yaxshi tadbirkor rahbar uchun ma’lum shaxsiy sifatlar zarur. U qat’iyatligi va cha qq on, ziyrak bo’lishi kerak. Tadbirkor o’ziga kerakli fikrlarni yi g’ a bilishi kerak. 99 foiz ilgor g’oyalar mutaxassislar bilan muloqotda yuzaga kelsa, 1 foiz g’oyalar odamlarni eshita bilishida paydo bo’ladi. Buning uchun suhbatlashishni bilish, o’rganish, shaxsiy g’ arazlarni unutish, g’oyalarni tartibga solish, eng asosiysi, doimo o’qish-o’rganish kerak. Aks holda, u o’z ishini baholay olmaydi.

Tadbirkor rahbar bozor sharoitida o’z huquqidan to’la foydalanishi va zarur hollarda quyidagilarni amalga oshirishi, ya’ni yomon xodimlardan voz kechishi, o’z xodimlaridan zaruriy natijalarni talab etishi, fikrlash qobiliyatiga ega bo’lganlarni g’oyalarga yo’naltirishi kerak va hokazo. Shular bilan bir qatorda u qat’iy buyruqlar berishi, buyruqning bajarilishi natijalaridan vo q if bo’lib turishi zarurdir. Shuning uchun u xodimlarning ichki xususiyatlarini bilishi kerak. Ba’zan xodimlar qasddan mehnat intizomini buzadilar. Bunga sabab moddiy ta’minotining o’z vaqtida bo’lmasligi, bir necha vazifani bir vaqtda berilishi, uning aniq bajarilish vaqti ko’rsatilmaganligi, mukofotlash shaklining nomukammalligidir. Tadbirkor rahbar kishilarning bunday kamchiliklariga sabr-toqat bilan yondoshishi kerak. Tadbirkor rahbar kamsu q um, qat’iy, halol, shijoatli bo’lib, ishchi- xizmatchilarning fikri, taklifi, mulohazalari bilan hisoblashib, demokratik usulda ish ko’radi. Shu bilan bir qatorda, korxonada intizomni, tartibni talabchanlik bilan nazoratga oladi. Sifat bilan ko’rsatkichni e’tibordan chetda qoldirmaydi. Mehnatni aniq hisob-kitob, reja bilan yuritishga erishadi. O’zining qobiliyatiga ob’ektiv baho bera oladi. Kadrlarni tanlashda, ish jarayonida tanish-bilishchilikka emas, asl mutaxassislarga suyanadi. 2. Tadbirkor rahbar faoliyatida mojaroli holatlar va ularni hal etish usullari Tadbirkor rahbar faoliyatida har xil ziddiyat (konflikt)lar va mojarolar uchrab turadi. Mehnat shart-sharoitlari, mehnat natijalari, moddiy va ma’naviy ehtiyojlarning qondirilmasligi, mehnatdan q oni q maslik tufayli tadbirkor rahbar va xodimlar o’rtasida ziddiyatlar va mojarolar kelib chiqadi. Bu erda tadbirkor rahbar bilan xodimlar o’rtasidagi va shaxslararo ziddiyatlarni fikrlash kerak. Bu hollardagi ziddiyatlarning bir necha sabablari mavjud. 1. Moddiy-texnik sabablar – mehnat vositalari bilan mehnat jarayonlari, shart-sharoitlari o’rtasidagi ziddiyatlar. Asbob-uskunalar, ji h ozlar eskiligi uchun

mehnat sharoiti yomon, mehnat unumdorligi past va hokazo. Bular xodimlarga g’ amxo’rlik qilishga to’siq, moddiy va ma’naviy ehtiyojlar qondirilmasligiga sabab bo’ladi. 2. Xo’jalik-tashkiliy sabablar – mehnat natijalarini to’g’ri baholamaslik, mehnatni to’g’ri taqsimlamaslik. Bular xodimlarda norozilik tu g’ diradi. 3. Ijtimoiy-kasbiy sabablar – xodimlarning bilimi, malakasi va kasb ma h oratini nazar-pisand etmaslik, xodimdan o’z o’rnida foydalanmaslik, mehnat qonunchiligiga amal qilmaslik. 4. Ijtimoiy - demografik sabablar – xodimlarning yoshi, jinsi, millati, ma’lumoti kabi omillarni, oilaviy sharoitlarini inobatga olmaslik. 5. Ijtimoiy-psixologik sabablar – xodimlar faoliyatida yaqqol ko’zga tashlanadigan yaxshi va yomon xislatlar, qobiliyati, qiziqishlari, xotirasi, tafakkuri, xis-tuyg’usi kabi ruhiy holatlar bilan hisoblashmaslik. Tadbirkor rahbar faoliyatida qo’ l ostidagilar bilan muloqot-muomalada ham ziddiyatli holatlar ro’y berishi mumkin. Bunga rahbarning yoki xodimning kalondimo g’ ligi, muomala madaniyatining pastligi, qiziq q on-jizzakiligi, q o’rsligi, q o’polligi , tundligi va boshqalar sabab bo’ladi. Xodimning dangasaligi, yal q ovligi, ma q tancho q ligi, lo q aydligi, beparvoligi ham ba’zan ziddiyatlar tu g’ diradi. Tadbirkor rahbar va xodimlar o’rtasidagi ruhiy psixologik ziddiyatlar kelib chiqishga sabab: 1) mehnat jarayonining noto’g’ri uyushtirilishi; 2) shaxslararo munosabatlarning xilma-xilligi va murakkabligi; 3) jamoa a’zosining o’ziga xosligidir. Tadbirkor rahbar bunday ziddiyatli holatlarni to’g’ri idrok etishi, taxlil qilishi, baholashi muhim ahamiyatga ega. Agar rahbar har bir ziddiyatli xodisaga holisona, do’stona, samimiy munosabatda bo’lsa, masala to’g’ri echimini topadi, bordi-yu, jizzakilik qilib, engiltaklik bilan baholasa, nosog’lom axloqiy-ruhiy muhit paydo bo’lishiga yo’l qo’yadi. Tadbirkor rahbar har qanday ziddiyatli holatda o’zini tutishi, bosi q bo’lishi, uzoqni ko’zlashi, murosa-madora qilishi, holatga moslashishi, suhbatdoshini hamkorlikka, yaxshilikka da’vat qilishi yaxshi natija beradi.

Bizningcha, tadbirkor rahbarning har qanday ziddiyat va mojaroni bartaraf etish yo’llari quyidagilardan iborat: 1. Mojaroning kelib chiqish sabablarini aniqlash va uning o’tkirlashishiga yo’l qo’ ymaslik uchun chora-tadbirlar ko’rish. 2. Mojaroli vaziyatni yumshatish – ziddiyatga borgan kishilar bilan oshkora suhbat va ular sonini kamaytirish choralarini izlash. 3. Vaziyatni to’la idrok etish, o’zlashtirish – «ahvol»ning xo’jayini bo’lib olish va qat’iy chora ko’rish. 4. Mojaro va uning vaziyatlarini chuqur taxlil qilishi: a) mojarolashayotgan tomon va guvo h lar bilan alohida suhbatlashishi; b) ularning maqsadi, qiziqishlari, hulq-atvori, kasbi, tajribasi, turmush sharoiti va boshqa ruhiy-ma’naviy jihatlarini o’rganish; v) mojaroli vaziyatning sabablarini, jamoaning unga munosabatini aniqlash; g) mojaro haqidagi axborotlarni haqi q iy ahvol bilan solishtirish; 5. Mojaroni hal etishning har xil usullarini ishlab chiqish va taxlili qilish. 6. Mojaroni hal etishning eng qulay usuli, shakli, vositasi va sharoitlarini tanlash. 7. Tanlangan usullarni jamoa tarbiyasi, mehnat vazifalari, maqsadlari bilan qiyoslab, taroziga solib ko’rish. 8. Tanlangan va tekshirilgan usulni qo’llab, mojaroni bartaraf etish. 9. Mojaro bartaraf etilganidan hammani xabardor qilish. 10. Mojaro keltirib chiqargan tomonning nohaqlili gi isbotlanga ch ularni to’g’ri yo’lga boshlash va hokazo. Bozor iqtisodiyoti sharoitida har qaysi bo’g’indagi tadbirkor shuni tushunib etmog’i kerakki, har qanday sharoitda ham insonga g’amho’rlik qilish, inson ruhiy holatini barqaror etishga qaratilgan jarayonlarni tashkil etish, jamoaning har bir a’zosi mehnatdan moddiy va ma’naviy qoniqish hosil qilishiga erishish uning zimmasidagi muqaddas vazifadir.

Asosiy adabiyotlar 1. Karimov I.A. O’zbekiston demokratik taraqqiyotining yangi bosqichida –T.: O’zbekiston, 2005. 2. Lapusta M.G. Predrinimatelstvo.-M.: INFRA-M,2004.. 3. Sobirov M.A. O’zbekistonda tadbirkorlikni rivojlantirish muammolari. –T.: Fan, 2004. 4. Qosimova M.S., Xodiev B.Yu., Samadov A.N., Muxitdinova U.S., Kichik biznesni boshqarish. O’quv qo’llanma. –T.: O’qituvchi, 2003. 5. G’ulomov S.S. Tadbirkorlik va kichik biznes. –T.: Sharq, 2002. Internet veb-saytlari 1. www . biznes . ru 2. www . business.com 3. www.businesspress.ru 4. www.rambler.ru 5. www.rg.ru

O'xshashlar

Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini boshqarish

Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish va boshqarish

Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini rejalashtirish

Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatini axborot bilan ta’minlash

Kichik biznes va tadbirkorlik subyektlarida marketing faoliyatini tashkil etish