Индикатив режалаштириш ва иқтисодий ҳодисаларнинг тамойиллари - Iqtisodiyot - Referatlar

Индикатив режалаштириш ва иқтисодий ҳодисаларнинг тамойиллари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

46 KB

Ko'chirib olish

Индикатив режалаштириш ва иқтисодий ҳодисаларнинг тамойиллари Режа: 1. Индикатив режалаштириш функциялари. 2. Индикатив режалаштириш методологиясининг асосий қонуниятлари. 3. Иқтисодий тангликлар ва режалаштириш тажрибаси.

1. Индикатив режалаштириш функциялари. Индикатив режалаштиришда корхоналар мувофиқлаштирувчи органга (бу ижро этувчи ҳокимият органи бўлиши мумкин) ўзининг маҳсулотни сотиш (етказиб бериш) тўғрисидаги таклифларини юборади. Агар улар қабул қилинса, бу иккала томон учун ҳам тегишли мажбуриятларни юклайди: а) мувофиқлаштирувчи орган ҳажмларни амалга ошириш ва рағбатлантириш тизимига киритади; б) корхона олинган мажбуриятни бажаришга мажбур бўлади. Шунга ўхшаш тартиб директив режалаштиришда ҳам юқоридан ва қуйидан белгиланган режаларни уйғунлаштириш шаклида амал қилди, фарқ фақат шундаки, энди режа корхонага мажбурий тартибда етказилмайди, балки у томонидан ихтиёрий равишда қабул қилинади. Ижтимоий-иқтисодий ривожланиш индикаторлари сифатида иқтисодиётнинг динамикаси, таркиби ва самарадорлигини; молия-кредит сиёсатининг ҳолатини; товарлар ва қимматли қоғозлар бозори, валюта бозорининг ҳолатини; нархлар ҳаракатини; аҳолининг бандлиги ва турмуш даражасини тавсифловчи кўрсаткичлардан фойдаланилади. Кўрсаткичларнинг ўзаро боғлиқ ва мувазанатлашган тизими давлатнинг таъсири чоралари билан тўлдирилади, шу жумладан бюджет маблағлари, амортизация меъёрлари, кредит учун фоиз, солиқлар, божхона божлари, лицензиялар ва квоталар, давлат буюртмалари ва бошқалардан фойдаланилади. 2. Индикатив режалаштириш методологиясининг асосий қонуниятлари. Режалаштириш тамойили – ривожланиш қонунларининг умумий ҳаракатини ифодаловчи ҳамда дастурлар, лойиҳалар ва режаларнинг вазифаларини, йўналишларини ва бажарилиш имкониятларини белгилаб берувчи объектив категория. Биринчи тамойил – узлуксизлик – режаларнинг изчиллигида, ички ва ташқи шароитлар ўзгариши муносабати билан режаларга тузатишлар киритишда ифодаланади.

Иккинчи тамойил – ягоналик – режалаштиришнинг тизимли хусусиятини назарда тутади ва мувофиқлаштириш (бошқарувнинг бир даражасининг функционал ўзаро ҳамкорлиги) ва интеграция (режаларни даражалараро мувофиқлаштириш) орқали амалга оширилади. Учинчи тамойил – режалаштиришнинг қайишқоқлиги – ички ва ташқи шароитларга қараб режалар йўналишини ўзгартириш. Тўртинчи тамойил – иқтисодиёт ва сиёсатнинг ягоналиги. Режа ҳужжатлари ижтимоий-иқтисодий, ташкилий-техник ва сиёсий қарорлар сифатида кўриб чиқилади. Бешинчи тамойил – марказлашув ва мустақилликнинг ягоналиги – бунда давлат бошқаруви органлари қарорларининг лойиҳалари қонунчилик доирасида хўжалик фаолиятини мустақил равишда амалга оширишга қодир бўлган иқтисодиёт субъектларининг манфаатларини ҳисобга олади. Олтинчи тамойил – стратегик дастурлар ва режаларнинг илмий асосланганлиги ва самарадорлиги қуйидагиларни англатади: - иқтисодиётни, ишлаб чиқаришни таркибий қайта қуриш, унинг ижтимоий йўналтирилишини, меҳнат самарадорлигининг юқори даражасини

таъминлаш мақсадида режалаштиришда фан-техника тараққиёти

ютуқларидан амалда фойдаланиш; - жамиятнинг ўзгарувчан эҳтиёжларига тезда мослашиш; - стратегик режаларни тузиш ва ҳисоблаб чиқиш учун режа ахборотининг ишончлилик даражасини ошириш; - режаларни ишлаб чиқиш технологиясини такомиллаштириш. 3. Иқтисодий тангликлар ва режалаштириш тажрибаси. Иқтисодий беқарорликни мамлакат молиявий тизимидаги иқтисодий фаолликка салбий таъсир кўрсатувчи муаммолар сифатида таърифлаш мумкин. Кўп сонли тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаки, тангликдан олдин юз берадиган молиявий беқарорлик даврлари умумий асосий унсурларга эга бўлиши мумкин. Молиявий инқирозлар натижасида иқтисодиёт кўрадиган катта миқдордаги харажатлар танглик олдидан юз берадиган ҳодисаларнинг ўсишини билиш ва иқтисодий агентларга уларга барҳам бериш учун вақт бериш имконини берувчи моделларни тузишга ундади. Шундай қилиб, танглик авж олишининг олдини олиш учун мамлакат иқтисодиёти ҳолатининг мониторингини юритиш зарур. Мамлакат иқтисодиётидаги умумий вазиятни акс эттирувчи асосий макроиқтисодий индикаторлар қуйидаги тарзда гуруҳланиши мумкин:

 o o  o o o o o o o  o o нисбати.  Малакат иқтисодий ўсиш суръатлари: Мамлакат ЯИМнинг ўсиш суръатлари; Мамлакатда саноат ишлаб чиқариш динамикаси. Тўлов баланси: жорий ҳисобварақ сальдоси; Мамлакат олтин-валюта заҳиралари; Мамлакат ташқи қарз; савдо шартлари (экспорт нархлари); импорт ва экспорт; реал самарали курс; сармоянинг оқиб чиқиши. Фоиз ставкалари: реал фоиз ставкаси; кредитлар бўйича ставкаларнинг депозитлар бўйича ставкаларга Мамлакатда пул индикаторлари: 4.Ижтимоий-иқтисодий ривожланиш концепциялари. Ижтимоий-иқтисодий прогнозлар макроиқтисодий, тармоқ, идоравий, ҳудудий хусусиятга эга бўлиб, улар умуман мамлакат бўйича, халқ хўжалиги мажмуалари ва иқтисодиёт тармоқлари бўйича, минтақалар бўйича ишлаб чиқилади. Иқтисодиёт давлат секторининг ривожланишини прогноз қилиш алоҳида ажратилади. Ижтимоий-иқтисодий ривожланиш прогнозлари узоқ муддатли, ўрта муддатли ва қисқа муддатли истиқболлар учун бир неча вариантларда ишлаб чиқилади. Узоқ муддатли истиқбол учун ижтимоий-иқтисодий ривожланиш прогнози 5-10 ва ундан ортиқ йиллар учун ишлаб чиқилади. У биринчи навбатда қурилиш кўламларидаги, муддатлардаги, харажатларни қоплашдаги хатолар жамият учун қимматга тушадиган ҳолатларда йирик қимматбаҳо лойиҳаларни амалга оширишда зарур. Узоқ муддатли прогнознинг асосида фан, техниканинг ривожланиш тенденциялари, фан-техника тараққиётида кутилаётган юксалишлар ётади.

Ўрта муддатли истиқбол учун ижтимоий-иқтисодий ривожланиш прогнози 3 йилдан 5 йилгача бўлган даврга ишлаб чиқилади ва унга ҳар йили тузатишлар киритилади. Ўрта муддатли истиқбол учун ижтимоий-иқтисодий ривожланиш концепцияси ушбу прогнозни ишлаб чиқиш учун бошланғич асос бўлади. Ўрта муддатли истиқбол учун ижтимоий-иқтисодий ривожланиш прогнози эълон қилиниши лозим. Қисқа муддатли истиқбол учун ижтимоий-иқтисодий ривожланиш прогнози ҳар йили ишлаб чиқилади. Қисқа муддатли истиқбол учун ижтимоий-иқтисодий ривожланиш прогнози қуйидаги бўлимларни ўз ичига олади :

O'xshashlar

Индикатив режалаштириш ва иқтисодий ҳодисаларнинг тамойиллари

Индикатив режалаштириш ва иқтисодий ҳодисаларнинг тамойиллари 2

Индикатив режалаштириш усуллари

Минтақаларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишида индикатив режалаштириш мақсади ва вазифалари

Солиқларнинг иқтисодий моҳияти ва тамойиллари