Ихтисослашган савдолар - Iqtisodiyot - Referatlar

Ихтисослашган савдолар

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

101.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа : 1. Меҳмонхона инд у стриясида савдо нинг мо ҳ ияти . 2. Савдо бўлимини ташкил қилиш. 3. Ихтисослашган савдо бўйича ходимларни танлаш ва ўқитиш. 4. Савдо ходимларини бошқариш .

www.arxiv.uz Ме ҳ монхона индустриясида савдо нинг мо ҳ ияти Савдо ходими бу компанияни мижозлар билан бо ғ лаб турувчи воситадир. Савдо вақилини кўп мижозлар айнан компаниянинг ўзи деб қаб у л қиладилар. Ундан таш қ ари улар компания учун мижозлардан маълумот олиб келадилар. Савдо вакиллари ўз компаниялари учун битта ёки бир нечта вазифаларни бажарадилар: - янги мижозларни излайдилар ва топадилар; - ташви қ отларга ва мижозларга сарф қилинадиган вақтни таксимлайдилар; - савдо санъатини тўлиқ эгаллайдилар; - мижозларга масла ҳ атлар бериш, техник ёрдам кўрсатиш, етказиб бериш ва ҳ .к. каби қўшимча хизматларни кўрсатадилар; - маркетинг ташвикотларини олиб борадилар ва маълумотларни йи ғ адилар; - танкислик вақтида ма ҳ сулотларни айнан кайси мижозларга сотиш лозимлигини белгилайдилар. Одатда ме ҳ монхона хўжаликлари савдо бўлими ходимлари учун вазиф аларни белгилаб берадилар. Вазифа лар бир йил учун белгиланиб, сўнгра улар ойларга ва хафталарга ходимлар томонидан эса ўз навбатида кунларга бўлиб чиқилади. Ҳар йилги мақсадлардан ташкари барча меҳмонхона индустрияси учун умумий бўлган бир қатор вазифа лар мавжуд. Бўлар: савдо ҳ ажми ; ало ҳ ида олинган йўналишлар бўйича са в до ҳ ажми, савдо хажми ва нархлар, савдо даромади. Ме ҳ монхона компаниялари учун киммат ма ҳ сулотларни сотиш ва қўшимча хизматлар кўрсатиш орқали кўпро қ даромад олиш имкони мавжуд. Ме ҳ монхона бошқарувчиларини кўпинча бандлик, номернинг ўртача нархи, ишлаб чиқариш қ уввати, мижозлар таркиби каби масалалар безовта қилади. Ва ҳ оланки, корхонанинг бозордаги улуши, яъни тутган ўрни ме ҳ монхона индустриясидаги энг асосий масала ҳ исобланади. Ме ҳ монхона хизматларини сотиш, чет элликларни қабул қилиш ва уларга хизмат кўрсатиш н и ташкил қилиш малакали ходим лар ва мутахассисларнинг мавжудлигига боғлиқдир. Мутахассисларни тайёрлашни республиканинг бир қатор олий ўқув юртларида ташкил қилиш мумкин. Ундан энг самаралиси бу м у тахассисларни ало ҳ ида институтда марказлаштирилган ҳ олда

www.arxiv.uz тайёрлашдир. Масалан, "Ўзбектуризм" МК ҳўз урида халқаро бизнес ва туризм институтини ташкил қилиш мумкин. Шунингдек ра ҳ бар ходимларнинг малакасини ошириш ва чет элларда магистрларни тайёрлашнинг мунтазам фаолият к ў рсатувчи тизимини ташкил қилиш мақсадга мувофиқдир. Барча маркетинг йўналишлари каби ходим ларни тайёрлаш ҳ ам таълим кўринишлари ва шаклларига қараб режалаштирилиши лозим.

www.arxiv.uz 6-жадвал Меҳмонхона тизимининг ходимларни тайёрлашдаги эҳтиёжи № Кўрсаткичлар 1996 2000 2005 1 Туризм соҳасидаги ходимлар сони жами, ш.ж. хусусий сектор 12,0 0,6 30,0 2,0 50,0 10,0 2 Олий маълумотли кадрларга бўлган қўшимча эҳтиёж, жами: 1,2 3,0 5,0 3. ш.ж. менежерлар 0,2 0,5 1,0 Маркетологлар 0,2 0,3 0,5 Халқаро бизнесменлар 0,2 0,5 1,0 Ишчи ходимларга бўлган эҳтиёж, жами: 10,8 27,0 45,0 ш.ж. хусусий сектор 0,6 2,0 10,0 Манба: “Ўзбектуризм” М К си ҳ исоботларидан. Туризм со ҳ аси ходимларининг сони 4 маротабадан ортиқка кўпаймо қ да, 1996-200 8 йиллар давомида уларнинг сони 12 мингдан 50,0 мингтагача кўпаяди. Шунингдек, туризм со ҳ асини ози қ -ов қ атлар билан таъминлаш, туристларни ташиш ва уларга хизмат кўрсатиш билан шу ғ улланувчи хусусий секторни кенгайтириш режалаштирилмоқда. Олий маълумотли ходим ларга бўлган қўшимча эҳтиёж 2005 йилга келаб 5,0 минг кишини ташкил қилади. Бу туризм соҳасида хизмат қилаётган ходимлар сонининг 10 % ташкил қилади. Ходимлар тизимида менежерлар, маркетологлар ва туризм бўйича халқаро бизнесменлар асосий ўринларни эгаллайдилар. 2005 йилгача мўлжалланган тадбирларни амалга ошириш ўсиш суръатини жадаллаштириш ва бошқа ижтимоий-иқтисодий кўрсаткичларнинг ошишига олиб

www.arxiv.uz келади. Бошқа давлатларнинг валюталарини олиб келиш, туристик ташкилотларнинг фойда ва даромадларининг кўпаииши, иш ўринларининг кўпайиши ва аҳолининг амалдаги даромадининг кўпайиши юқорида таъкидланган тадбирларни амалга ошириш натижаси бўлади. "Ўзбектуризм" миллий компаниясининг туристик хизматларни сотиш ҳажми режа бўйича 17 маротабага ошади, ва 2005 йилга келиб хизматларни сотишдан тушган маблағ 0,5 млрд. АҚШ долларини ташкил қилади. Режалаштирилаётган тадбирларни амалга оширилиши натижасида туризмдан олинадиган халқ хўжалиги тушумлари 1,5 млрд. АҚШ долларини ташкил қилади. Туризмни ривожлантириш таълим даражасининг ошиши, халқаро стандартлар ва туристларнинг дидларига мос келувчи овқатлар ва уларни тайёрлаш маданиятининг ошишига олиб келади. 7-жадвал Ме ҳ монхона секторини ривожлантириш натижасида олинадиган тушумлар Кўрсаткичлар Ўлчов бирлиги 1996 2000 200 6 Туристик хизматларни сотиш хажми млн. сум 1,776 12,0 30,0 Умумий савдо хажми млн долл. 25,4 172,0 500,0 Туристик хизматлар экспорти млн. долл. 181,6 607,5 1500,0 Иш ў ринларининг ошиши — 20,0 70,0 Манба: “Ўзбектуризм” МКси ҳ исоботларидан. Ўзбекистонга республика ҳудудида меҳмонхоналар, ресторанлар, сервислар ва бизнес марказларни кўриш учун хорижий инвестициялар келиб тушмокда. Хорижий сармоялар ўзлари билан бирга маблағ ажратаётган компаниялардан мутахассисларни олиб келмоқдалар. Улар маҳаллий ходимларнинг билимларини,

www.arxiv.uz маданиятларини ва касбий маҳоратларини оширмоқдалар. Меҳмонхонадаги савдо бўлимининг тизими ташкил қилиш маданияти, мулк ҳажми, бозор табиати ва меҳмонхона тоифасига боғлиқ бўлади. Меҳмонхона фаолиятини ташкил қилиш тартиби баъзи бир мутахассислар томонидан танқид қилинган эди. Улар қуйидаги бир қатор камчиликларни таъкидлаб ўтишган: - бош директор розилигини олиш зарурияти тезлик билан қарор қабўл қилишга ҳалақит беради. - мижозларнинг талабларини қондириш учун барча бўлимлар яқиндан ҳамкорлик қилишлари лозим, лекин бу етарли даражада йўлга куйилмаган. - с авдога ихтисослаштирилишда бажариладиган вазифалар аниқ эмас. - маълум бир соҳа бўйича савдо мутахассислари бошқа соҳа маҳсулотлари хақида тўлиқ маълумотга эга бўлмасликлари натижасида, улар кўрсатилиши мумкин бўлмаган хизматлар бўйича ҳам ваъда бериб юборишлари мумкин. Оддий савдо ташкилотларида савдо вакиллари - маълум бир ҳудуд бўйича; - маҳсулотлар бўйича; - бозор сегментлари бўйича; - бозор каналлари б ў йича; - мижозлар б ў йича; - аралаш усулларда белгиланиши мумкин. Савдо ходимларининг ҳ ажми мижозларнинг кўринишлари ва сонига, бозордаги ўзгаришлар, ра қ обатчилик, компаниянинг умумий стратегияси ва сиёсатига боғлиқ бўлади. Ташиш тизими - ҳозирги кунда туристларни пиёда бир жойдан бошқа жойга ўтказишни истисно қилганда, техник тараққиёт даражаси билан белгиланади . Умуман, ташиш деганда қуйидаги тизим назарда тутилади: - ҳайвонлар (филлар, туялар, отлар, эшаклар, итлар каби жониворлар) билан ташиш; - ер усти механиқ ҳаракат воситалари (велосипед, автомобил, автобус, темир

www.arxiv.uz йўл) орқали ташиш; - ҳаво транспорти (верталёт, самолёт, ракета, дирижабл) дан фойдаланиш; - сув транспорти (қайиқлар, соллар, дарё ва денгиз, сув усти ва ости кемалари) дан фойдаланиш . Ҳозирча инсоннинг техник тафаккури ҳаракатланишнинг бошқа воситаларини ўйлаб топган эмас ва бундан ўзгасини ҳаёл қилиш - илмий фантастик ҳиқоялар сюжетларининг маҳсулидир. Туристларни бир жойдан - бошқа жойга олиб борувчилар иш босқичларига, уларнинг туристик маҳсулот таркибидаги ўрнига мувофиқ равишда асосий ва ёрдамчи ташувчиларга бўлинади. Ташишни иш босқичларига кўра қуйидагиларга бўлиш мумкин: 1. Трансфер, яъни туристларни жўнатиш жойидаги асосий ташувчига етказиб бериш, туристларни аэропорт терминалидан, вокзалдан меҳмонхонагача элтиш ҳамда худди шу операцияларни туристлар ватанларига қайтаётганларида бажариш. Бунда асосан кўп ҳолларда автобус орқали ташилади; 2. Туристларни боришлари керак бўлган ўзоқ масофаларга элтиш. Бунда ҳаво йўли, темир йўл ва сув транспортларидан фойдаланиб ўзоқ ҳудудларга элтиб қўйилади; 3. Автобус ва темир йўл турларида маршрут бўйича олиб юриш, бунда ташиш босқичи аслида тўрнинг зарурий ва асосий элементи бўлади, ташиш воситалари эса, кўпинча тунаш жойларига айланади, бунга денгиз саёҳатига доир маршрутларни ҳам киритиш мумкин; 4. Экскурсион йўналишлардаги ташиш, масалан, шаҳар бўйича, тематик боғлардаги ва бошқа ташишлар; 5. Ш оппинг турлар учун юк ташиш. Жойлаштириш - туризмнинг энг муҳим элементидир. Жойлаштириш (тунаш) бўлмаса - туризм ҳам бўлмайди. Бу катта даромад олишга ташна бўлган ҳар қандай туристик худуд ва марказ иқтисодиётининг қатьий талабидир. Меҳмонхона индустрияси (Изоҳ: шуни таъкидлаш керакки, туристларни бошқа жой ва мамлакатга жўнатиш ҳам маҳаллий ғазнага солиқлар кўринишида фойда келтиради. Шу билан бирга, агар туристларни қабул қилиш

www.arxiv.uz учун жойлаштириш масканлари, ташиш воситалари, аттракциялар ва бошқаларнинг ривожланган индустрияси зарур бўлса, жўнатиш маҳаллий ҳоқимиятдан шу индустрия тараққиёти учун анчагина кам капитал маблағ талаб қилади) меҳмондўстлик тизимининг моҳиятидир. У инсоният тарихидаги ҳар қандай ижтимоий формацияга хос бўлган меҳмонни ҳурмат қилиш, уни қабул қилиб олиш ва хизмат кўрсатиш тантаналари каби, энг қадимги анъаналаридан келиб чиқади. Шуни таъкидлаш керакки, мутлақо транзит туристлар ва экскурсион хизмат кўрсатиш ҳисобига яшайдиган туристик марказ ва жойлар ҳам мавжуд. Лекин, бу ҳолда яхши фойда олиш учун туристик маҳсулот ва товарни сотишда устамонлик билан ташкил қилувчилик хусусиятга эга бўлиш керак. Жойлаштириш воситалари ва тизими, яъни асосий воситалар - булар вақтинча келиб кетувчиларга (мижозларга) турли даражада хизмат кўрсатиш билан боғлиқ ҳолда уларни қабул қилиш ва тунашларини ташкил этиш бўйича маҳсус мослаштирилган турли хилдаги ва кўринишдаги (чайладан тортиб то улкан меҳмонхоналаргача бўлган) бинолардир. Меҳмонхона соҳасидаги ўринларниг сони - туристларни қабул қилиш борасида туристик марказ ёки худуднинг имкониятини баҳолашда фойдаланиладиган энг асосий кўрсаткичдир. Масалан, туристик марказга келиб кетувчи туристлар сонини намойиш этувчи нолларнинг сони исталганча бўлган ҳар қандай рақамни ўйлаб топиш мумкин ва бу ишни раҳбарият олдида ўз фаолликларини исботлашга интилган маҳаллий маъмурият чиновниклари доимо амалга ошириб келадилар. Лекин, меҳмонхоналардаги жойларнинг сони мазкур туристик марказида туристларнинг жойлашуви учун мавжуд бўлган жойлаштириш воситаларининг ҳажми ва ҳақикий имкониятларини аниқ белгилаб беради. Жойлар (номерлар) фондини тўлиқ ишлатиш жадаллиги эса, маҳаллий маъмурият ва туризм ташкилотчилари фаолиятидаги самарадорликни унга мувофиқ ҳолда аниқлаб беради. Номақбул режалаштириш (ёки уни йўқлиги) шунга олиб келадики, жойлаштириш мавсум пайтида мумкин бўлган имкониятдан ошиб кетади ва ҳаттоки тунаш учун пулни олдиндан тўлаб қўйган туристлар ҳам чалкашлик туфайли кўчада қолиб кетадилар. (Изоҳ: бундай ҳоллар мавсумнинг айни қизиган пайтларида тез - тез бўлиб туради).

www.arxiv.uz Меҳмондўстликнинг (меҳмон қабул қилиш) бугунги индустрияси - бу худуд ёки туристик марказ хўжалигининг энг кучли тизмидир ва туризм иқтисодиётининг муҳим таркибий қисмидир. Меҳмон қабул қилиш индустриясида коллектив (жамоа) ва индивидуал (якка) жойлаштиришни турли хилдаги отеллар, меҳмонхоналар, мотеллар, ёшларнинг хостел ва ётоқхоналари, аппортоментлар, туристик хуторлар ташкил этишади. Республикамизда замонавий меҳмонхоналар барпо этиш учун "Меҳмонхоналар классификацияси" ишлаб чиқилган бўлиб, ушбу ҳужжат билан мазкур ўқув қўлланмамизнинг 1 - мавзусида атрофлича фикр билдирганмиз. Овқатланиш ҳар қандай инсоннинг табиий эҳтиёжидир. Овқатланиш, туризмда одатдаги оддий ва зарурий эҳтиёждан ташқари яна кўнгил очиш ва маҳаллий маданиятнинг, хусусан, гастрономиянинг муҳим таркибий қисмини англаш сифатида ҳам қаралади. Миллий таом - халқ маданиятининг муҳим қисми бўлиб, ўзида аниқ ажралиб турувчи хусусиятларни мужассамлантиради ва ҳўзур - ҳаловат олишнинг воситаси ҳисобланади. Умумий овқатланиш тизими туристик марказ ёки худудга ташриф буюрувчиларнинг эҳтиёжларини қондирувчи турли тоифадаги ресторанлар, барлар, кафе ҳамда ошхоналар, тез овқатланиш ва ўзига - ўзи хизмат қилиш жойларидан ташкил топади. Овқатланишнинг турлари (эрталабки нонушта, ярим пансион, пансион) доимо туристик хизматлар кўрсатиш таркибида белгиланган бўлади. Ярим пансионда (икки марта овқатланиш) эрталабки нонушта ва тушлик ёки кечки овқат назарда тўтилган бўлади. Пансион - бу уч марталик овқатланишдир. Қимматбаҳо хизмат кўрсатиш вариантларида бутун кун давомида ва ҳаттоки тунда исталган вақтда ва исталган миқдорда овқатланиш ҳамда ичимликлар (спиртли ичимликларни ҳам қўшиб ҳисоблаганда) ичиш имконияти назарда тутилиши мумкин. Шунингдек, таклиф этилаётган овқат хилларининг миқдори ташриф буюрилаётган мамлакат ёки минтақанинг анъаналарига боғлиқ бўлади ва кўпинча калориялилиги ҳамда хизмат кўрсатишнинг турлари белгиланган бўлади. Масалан, (европача, континенталь, инглизча, америкача ва ҳ. к.). Меҳмонларга хизмат кўрсатишнинг тури ҳам муҳимдир (масалан, шведча дастурхон).

www.arxiv.uz Умуман олганда, турист эрталаб енгил овқат тановвул қилиши, яъни енгил нонушта қилиши қабул қилинган. Шунинг учун, одатда, меҳмонхоналарнинг кўп қисми овқатланиш жойларига ёки ресторанларга эга бўлиб, меҳмондўстликнинг зарурий таркибий қисми ҳисобланган хизмат кўрсатишларни таклиф қилади, бу эса кўп ҳолларда жойлаштиришнинг қийматига киритилган бўлади. Меҳмонхона қошидаги ресторанда овқатлантириш жойлари мавжудлигининг кўрсаткичи жуда муҳим. Агар бу кўрсаткич (миқдор) мавжуд номерлар фонди миқдорига мос бўлса (тўғри келса) яна ҳам яхши. Нонушта масаласида энг яхшиси шуки, турист меҳмонхонадан ташқарига чиқмаслиги керак, гарчи овқатланиш жойлари назарда тутилмаган, туристларга эса яқинрокда жойлашган ресторанда овқатланиши мумкинлиги тавсия қилинган жойлаштириш воситалари ҳам мавжуд бўлсада. Бундай ҳолда жойлаштириш хизматининг қиймати кескин пасайиб кетади. Таом ҳар бир инсоннинг шунчаки оддий эҳтиёжи бўлиб қолмай, балки туристлар томонидан кўнгил очиш ва роҳатланиш ҳам, - деб қаралади. Турли халқларнинг ва ҳаттоки жойларнинг таоми ўзига хосликка, кўп ҳолларда ўзига жалб этувчи хусусиятига эга. Бундан ташқари, ардоқли меҳмонни яхшилаб зиёфат қилиш - барча халқларга хос бўлган ёқимли анъанадир. Кўпчилик туристлар учун миллий таомлар тур дастўрининг жуда қизиқарли элементи ҳисобланади. Овқат шинавандалари учун маҳсус турлар ҳам мавжуд бўлиб, бунинг асосини мунтазам равишда турли хилдаги миллий таомлар, ресторанларга бориш, гастрономия принципларини ўрганиш ва алоҳида маҳсус таомлар тайёрлаш, маҳсулотларни дегустация қилиш, вино, пиво ҳамда колбаса заводларини бориб кўриш ва бошқалар ташкил этади. Тиғиз экскурсион дастурларнинг айрим ҳолларида кундўзги овқат туристларга қуруқ паёк ҳолида берилади. Иссиқ мамлакатларда туристларга катта миқдордаги ичимлик суви бериш назарда тутилади. Овқатлантиришни ташкил этиш тиббий соҳани ҳам ҳисобга олган бўлиши керак. Нотўғри овқатланиш, ёмон (қоидаларга риоя қилмаган ҳолда) тайёрланган овқат заҳарланишга олиб келиши мумкин. Айниқса, кўчадаги майда сотувчилар қўлидаги сув ва овқат, шунингдек, сифатсиз ресторанлардаги таомлар хавфлидир. Айрим тоифадаги туристлар руҳида диний белгилар бўйича умум қабул қилинган

www.arxiv.uz чекланишалар (чўчқа гўштини истеъмол қилмаслик, рўза тўтиш), болалар овқати талабларини ҳам ҳисобга олиш керак. Овқатланишга бўлган бундай талабларнинг ўзига хослигини туристлар тур сотиб олаётганларида кўрсатишлари керак. Савдо бўлимини ташкил қилиш Ҳозирги кунга келиб кўп меҳмонхоналарда аввал савдо бўлими деб юритилган хизматлар, савдо бўйича менежерлар деб аталмоқда. Ҳозирда савдо бўйича менежерлар ичида икки тоифадаги ходимлар мавжуд: ички савдо ходимлари ҳамда сайёр савдо ходимлари. Шy билан бирга олдиндан буюртма қабул қилиш бўлим фаолияти учун жуда катта аҳамиятга эга. Чунки, у компаниянинг 80% мижозлари билан мулоқотда бўлиш имконига эга. Электрон ва телефон тизимлари орқали савдо менежментини ташкил қилиш меҳмонхоналарнинг савдо бўйича менежерлари орасида борган сари кўпроқ эътибор қозонмоқда. Шахсий компьютерларига эга бўлган мижозлар сони кўпайган сари уларга бўлган эҳтиёж янада ортади. Кўплаб меҳмонхоналар буюртма беришнинг ягона тизимига аъзо бўлишмокда. Олдиндан банд қилишга бўлган эҳтиёж ошган сайин йирик меҳмонхона компанияларининг раҳбарлари савдо бўйича ходимларига меҳмонхоналарнинг маълумотлар базасига компьютер орқали кириб электрон алоқа орқали жойларни банд қилиш ҳақида кўрсатма бермоқдалар. Меҳмонхоналар кўпинча штатдан ташқари маълум миқдордаги ҳак тўлаш эвазига ишловчи савдо вакилларининг хизматларидан фойдаланмоқдалар. Уларнинг аксарияти хорижий бозорларда фаолият кўрсатадилар. Лекин кўпинча бундай вакиллар ва компания ўртасида етарли даражада алоқа ўрнатилмайди. Салбий ҳолатлар вужудга келмаслиги учун ҳак олувчи савдо вакиллари билан ишлашда қуйидаги бир нечта қоидаларга амал қилиш лозим: 1.Бозорларни танлашда компаниянинг умумий стратегик вазифаларидан келиб чиқкан ҳолда эҳтиёткорлик билан иш олиб бориш лозим. 2. Ушбу бозорларни шахсан бориб кўриб келиш, савдо вакилларининг ушбу бозорларга мувофиқ келишларига эътибор қаратиш лозим.

www.arxiv.uz 3.Савдо вақилини ме ҳ монхонанинг савдо ходимлари таркибига киритиш лозим. Ойлик иш ҳ аки олувчи (штатдаги) савдо ходимлари. Ме ҳ монхоналарнинг савдо ходимлари асосан якка тартибда ишлашга одатланганлар. Лекин ҳ озирги кун савдо ходимларининг фаолиятларини ташкил қилиш янги к ў ринишлардан фойдаланишни талаб қ илмо қ да. Команда бўлиб савдони ташкил қилишда команда аъзолари албатта битта компания ходимлари бўлишлари шарт эмас. Энг асосий вазифа бу якка ходим томонидан бажарилиши мумкин бўлмаган ёки команда бўлиб бажарилганда арзон тушадиган вазифаларни амалга оширишдир. Команда турли мақсадларда ташкил қилиниши мумкин. Лекин уларнинг асосий мақсадлари бу меҳмонхонанинг савдо даражасини ошириш, меҳмонхонанинг ра қ обатбардошлигини оширишга қаратилади. Ихтисослашган савдо бўйича ходимларни танлаш ва ўқитиш Савдо вакилларини танлашда уларнинг махоратларига алоҳида эътибор қаратиш лозим бўлади. Таҳлиллар шуни кўрсатдики, савдо вакилларининг 28% малакали мутахассислари барча савдо ҳажмининг 52% амалга ошириши мумкин экан. Малакасиз ходимларни ишга олиш натижасида компания жуда катта миқдорда зарар кўриши мумкин. Компания савдо ходимларини танлашда уларнинг виждонлиликларига, ишончли, доимо ёрдамга тайёр турувчи бўлишига эътибор қаратишлари лозим. Шу билан бирга уларнинг таваккал қила олиш, муаммоларни муста қ ил равишда ҳ ал қила олишлари, мижоз учун қ айгура олиш ва режалаштира олиш кобилиятлари ҳам бўлиши керак. Ме ҳ монхоналарнинг савдо ходимлари ушбу лавозимга ишга кирар эканлар уларни нима кутаётганлиги хақида аниқ тасаввурга эга бўлишлари лозим: • бу жуда қувноқ индустриядир; • одатда мижозлар салобатли бўлиб, бошқа со ҳ алардаги мижозлардан фарқли улароқ меҳмонхона индустрияси мижозлари уларга нисбатан маданиятли муносабатда бўладилар; • касбдошлари ҳ ам одатда эътиборли, қувноқ, маданиятли одамлар бўлади;

www.arxiv.uz • саё ҳ атларга чиқиш имконлари кўп бўлади; • ме ҳ монхона индустриясини яхши ўзлаштириш натижасида бир қатор бошқа соҳаларда ҳам бемалол фаолият кўрсатиш имкони бўлади; • бошқарувчи мансаблардан бирини эгаллаш имкони бўлади. Малакали ходимларни ишга қабул қилиш ме ҳ монхона индустриясида мунтазам давом этувчи жараёндир. Савдо ҳ одимларини ишга қаб у л қилиш хақида эълон берилганда аввалдан қандай талаблар қўйилишини маълум қилиш лозим бўлади. Менежерлар ходимларни ишга қабул қилишда қуйидаги тамойилларга риоя қиладилар: • ходимларни гуру ҳ лаб қабул қилиш ва ўқитиш, натижада уларнинг ичида яхшироқларини танлаб олиш • фақат зарур а т туғилган ҳ олдагина ишга қабул қилиш ; • жуда катта талаблар қўйиб, ходимларни ишга қабул қилишни мунтазам равишда олиб бориш. Ходимларни ўқитиш меҳмонхона бизнесининг муваффақият қозонишида муҳим аҳамиятга эга бўлишига қарамай, ҳозирги кунга қадар бу мазкур бизнеснинг яхши ривожланмаган томонларидан бири бўлиб қолмокда. Савдо бўлими ходимлари учта й ў налиш бўйича малака оширишлари лозим: • маҳсулотлар ва хизматлар бўйича; • корхона сиёсати ва режалаштириш бўйича; • савдо технологияси бўйича; Савдо ходимларининг малакасини ошириш жараёнида уларнинг қуйидаги камчиликларини бартараф қилишга эътибор қаратиш лозим: - Эшита олмаслик; - Диққатларини асосий йўналишларда саклаб қола олмаслик; - Етарли даражада ҳ аракат килмаслик ; - Мижозларнинг талабларини белгилай олмаслик ; - Савдо презентацияларини режалаштира олмаслик; - Маҳсулот хизматлар ҳақида етарли тасаввурга эга бўла олмаслик.

www.arxiv.uz Савдо ходимларини бошқариш Меҳмонхона индустриясида савдони бошқариш бу аниқ фан эмас, уни аниқ формулалар бўйича бошқариш мумкин эмас. Ушбу соҳада мижозлар билан ўзоқ муддатли илиқ муносабатларни ўрнатиш муҳим аҳамиятга эга. Ме ҳ монхона индустрияси вакиллари савдонинг олтита асосий стратегиясини м ук аммал эгаллаб олишлари лозим: 1. Доимий мижозларни йўқотиб қўйишнинг олдини олиш 2. Доимий мижозларни тарбиялаш 3. Тасодифий мижозларни тарбиялаш 4. Баъзи тасодифий мижозлардан воз кечиш 5. Баъзи тасоддифий мижозларни ушлаб қ олиш, лекин савдони кам ҳ ар а жат қў ллашни таъминлаш 6. Ало ҳ ида мижозлардан янги бизнесни йўлга қўйиш. Савдо ходимининг асосий мақсади- бу сотиш ҳисобланади . Савдо ходимларини ўқитишнинг асосий мақсади уларни буюртмалар қаб у л қилиш бўйича пассив ходимдан, буюртмалар ортидан югурувчи актив ходимга айлантиришдир. Уларни ўқитишда иккита услубдан фойдаланиш лозим-савдога ва мижозга эътибор қ аратиш. Биз савдонинг саккизта томонига эътибор қаратамиз: • исти қ болларни ўрганиш ва уларни тоифаларга бўлиш • одиндан кўра олиш • м уносабат • т аништириш ва намойиш қилиш • мўз окаралар • э ътирозларга жавоб қайтара олиш • с авдони тугатиш ва давом эттириш Хулоса Малакали ходимларни ишга қаб у л қилиш ме ҳ монхона индустриясида мунтазам давом этувчи жараёндир. Савдо ходимларини ишга қаб у л қилиш ҳ ақида

www.arxiv.uz эълон берилганда аввалдан қандай талаблар қў йилишини маълум қилиш лозим бўлади. Ходимларни ўқитиш ме ҳ монхона бизнесининг муваффа қ ият қ озонишида му ҳ им а ҳ амиятга эга бўлишига қ арамай, ҳ озирги кунга қадар бу мазкур бизнеснинг яхши ривожланмаган томонларидан бири бўлиб қ олмокда.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар р ў йхати : 1.Комилова Ф.К Хал қ аро туризм бозори - Т.: ТДИУ, 2006 й 2. Александрова А.Ю. Международный туризм. Учебник.-М.: Аспект Пресс – 2004, 470с. 3 .Биржаков М.Б. Введение в туризм. Учебник- изд.6-е перераб. И доп. – СПб.: Изд.дом Герда, 2004.-448с. 4 .Гвозденко А.А. Логистика в туризме: Учеб ное .пособ ие . – М.:ФиС, 2004,272 с. 5 .Гуляев В.Г. Туризм: экономика и социальное развитие. –М.:ФиС, 2003-304 с. 6 .Дехтярь Г.М. Лицензирование и сертификация в туризме: Уч ебное .пособ ие .-М. ФиС – 2004, 256с. 7 .Дурович А.П. Маркетинг в туризме: Уч ное .пособ ие . 4-е изд.стереотип.-Мн.: Новое знание-2004, 496 с. 8 .Дурович А.П. Реклама в туризме. Уч ебное .пос обие . –М. Новое знание, 2003, 254стр. 9 .Запесоцкий А.С. Стратегический маркетинг в туризме: Теория и практика.- Спб.: СпбГУП – 2003, 252 с. 10. Здоров А.Б. Экономика туризма. Учебник. –М.: ФиС, 2004 272 с.

O'xshashlar

Ихтисослашган савдолар

Ихтисослашган савдолар

Электрон валюта биржа

Кимматли когозлар бозори

Кимматли когозлар бозорининг давлат томонидан тартибга солиниши