Фавқулодда вазиятда фуқаро ҳимояси фанининг асосий тушунчалари - Iqtisodiyot - Referatlar

Фавқулодда вазиятда фуқаро ҳимояси фанининг асосий тушунчалари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

106 KB

Ko'chirib olish

Фавқулодда вазиятда фуқаро ҳимояси фанининг асосий тушунчалари Режа: 1. Сўз боши. Фаннинг моҳияти, мақсади ва вазифалари. 2. Фаннинг асосий тушунчалари. 3. Фавқулотда вазиятларнинг умумий турланиши 1

Сўз боши. Фанинг моҳияти, мақсади ва вазифалари “Бугунимиз ва эртамизни Оллоҳнинг ўзи ёмон кўзлардан, бало-қазолардан, офат ва фалокатлардан асрасин, эзгу ишларимизда мададлар бўлсин!” - деб Президентимиз Ислом Каримов айтганларидек ҳаётимизда бериладиган турли фавқулодда вазиятда фуқаро ҳимоясига ҳам Оллоҳнинг ўзи мададкор бўлсин деймиз. Инсон ва табиат жамият ўртасидаги муносабатда, ҳам инсон табиатнинг қонунлари ва ундан келиб чиқадиган кўпгина ҳодисаларнинг олдида жамиятларнинг ўртасида ёки бошқа сабаблардан келиб чиқадиган вазиятларда анча ожизлик қилиши мумкин. Табиат ҳодисаларидан бири бўлган, сўнги йиллардаги ер юзининг глобал иши билан боғлиқ бўлган иқлим ўзгариши натижасида дунёнинг қатор минтақаларида табиий офатларни рўй беришда ўсиш кузатилмоқда. Масалан, Европадаги бултурги ёғингарчилик кўп бўлиши натижасида минтақада жойлашган кўпгина мамлакатларда, Россиянинг жанубий қисмларида, Хитой Халқ Республикасида кучли сув тошқинлари бўлиб ўтди. Бу минглаб кишиларнинг уй-жойларига катта моддий зарар етказиш билан бирга, аҳоли ҳаёт мувозанатининг бузилишига олиб келди. Энг аянчлиси офатлар оқибатида юзлаб кишилар қурбон бўлди. Тарихий ва яқин ўтмишдаги кучли зилзилалар даврида бу офатларнинг кўпи рўй берган ва кузатилган. Масалан, 1556 йилда Хитойдаги Шанси зилзиласидан 830 минг, 1737 йил Ҳиндистондаги Калькуттада 300 минг, 1923 йил Япониядаги Кантода 142 минг 807, 1970 йил Перуда 70 минг, 1976 йилда Хитойдаги Таньшанда 240 минг киши ҳаётдан кўз юмган. Зилзила даҳшатларини тасаввур қилиш учун яқингинада Японияда, Хитойда, Ҳиндистонда, Эронда, Туркияда бўлиб ўтган зилзилаларни ёки 1948 йилги Ашхобод ва 1949 йилдаги Хайит зилзилаларини эсалб ўтиш кифоя. Уларда юз минглаб одамларнинг ҳалок бўлганликлари сир эмас. 150 йил мобайнида зилзила туфайли дунё бўйича умумий қурбонлар сони 2 млн 300 мингдан ортиқроқдир. 2

Тарихий маълумотларга қараганда 838-839 йилларда Фарғонада, 942 йилда Бухорода, 1208-1209 йилларда Урганчда, 1490 йилда Самарқандда, 1494 йилда Наманганда, 1620 йилда Ахсикентда, 1821-1822 йилларда Бухоро ва Самарқанд яқинида талофатли зилзилалар бўлиб ўтган. Уларнинг айримлари ҳақида тўхтаб ўтамиз. Ахсикент зилзиласи – 1620 йилда Наманганда 5-15 км жануби-ғарбда содир бўлган кучли зилзила. У қадимий шаҳар Ахсикентни тўла вайронага айлантирган. Шаҳар кейин тикланмаган. Ҳозирда айрим археологик қолдиқлар сақланган, холос. Андижон зилзиласи . Андижонда 1902 йили содир бўлган 9-10 баллик зилзила халқимиз бошига тушган энг қора кунлар ва аянчли воқеаларга сабаб бўлди. Зилзила туфайли ўша пайтдаги шаҳардан нишона қолмади. Минг-минглаб одамларнинг ёстиғини қуритди. Халқнинг бу воқеага аталган юзлаб мунгли марсиялари маълум. Масалан: Тандирда нони қолди. Қозонда оши қолди. Бешикда бола қолди. Бечора андижонлик. Тошкент зилзиласи . Кўпчилик юртдошларимизнинг ёдида қолган ер қимирлаши – 1966 йилнинг 26 апрелида рўй берган Тошкент зилзиласидир. Бу зилзила Республикамиз учун, миллатимиз учун ниҳоятда аянчли тарихий воқеа ҳисобланади. Зилзиладан қурбон бўлганлар сони бор-йўғи 4-5 кишини ташкил этгани ҳолда, шаҳарнинг жуда кўп уйларига жиддий зарар етди. Минг-минглаб одамлар бошпанасиз қолди. Биринчи Хитой Халқ Республикасининг шимолий қисмида жойлашган Шанси вилоятида 18 июнда бўлиб ўтган кучли сув тошқини оқибатида 1миллиондан ортиқ аҳоли жабрланди, 600 киши қурбон бўлди. Орадан 4 кун ўтиб, яъни 22 июн куни Россиянинг Жанубий қисмлари Ставропол ўлкаси, Карачаева- Чернесий ва Чеченистонда кузатилган сув тошқинларида 300 дан ортиқ киши жабрланди, 91 киши қурбон бўлди. Худди шунингдек, бу йилги, яъни 2003 йил ёзининг Европа мамлкатларида жазирама иссиқ келиши ҳам, кўп ноқулай вазиятларни келтириб чиқарди. Минглаб гектар ўрмонларни куйдириб, миллионлаб одамларга ноқулайликларни пайдо қилди. Биргина Францияда 3 минг 3

кекса хаста одамлар қурбон бўлишди, минглаб одамлар касалхоналарга ётқизилди. Фавқуллода вазиятлар ҳодисаларидан яна бири, бу юқори технологиялар билан жиҳозланган техник воситаларнинг авария ҳолатларига тушиши ва унда кишиларни бевақт ҳаётдан кўз юмишлари одамзодни ташвишга солмасдан қўймайди. Масалан, бултур Нигерия, Россия, Эрон, Германия, Украина, Кения ва бошқа мамлакатларда содир бўлган авиаҳалокатлар минглаб инсонлар ҳаётига зомин бўлди. Шулардан, 25 майда Тайван пойтахти оэропортидан Гонконга учган бортида 225 киши бўлган «Боинг-747» самолётининг ҳалокатга учраши, ёки 27 июл куни Украинанинг Лвов шаҳри чеккасида ўтказилган авиашоу вақтида «Су - 27» кирувчи ҳарбий самолётнинг ва унда 69 кишининг жароҳат олиши ҳамда 76 кишини қурбон берилиши инсон қалбини ларзага солмасдан куймайди. Албатта бундай мисолларни дунё буйича юзлаб, минглаб мисолларда келтиришимиз мумкин. Айниқса жамиятлар, давлатлар ўртасидаги тасодифларда ҳам, минглаб кишиларнинг ҳаёти сўниб келмоқда. Бу иккинчи жаҳон уруши, Афғонистон, Ироқ Собиқ Югославия ва бошқа давлатлардаги вазиятлар, терроризм ўчоқлари айниқса Америкадаги, Исроил ва Фаластин давлатларидаги, Россиядаги Чеченистон ва Грузияда бўлган ҳодисалар мисол бўла олади. Дунё вақеаларига ҳам-оҳанг Ўзбекистон Республикасида ҳам содир бўлаётган табиат офатлари аҳоли ва ҳукуматимизнинг диққат эътиборини тортибгина қолмасдан, балки ташвишга ҳам солмоқда. Масалан, 2004 йилда мамлакатимизда 166 та фавқулодда вазият юз берган бўлиб, улардан 127 таси техноген ва 39 таси табиат фавқуллода вазиятлардир. Бу 2001 йилга 156 та эди, шунга нисбатан жами 15% га камайган бўлиб, шундан техноген хусусиятлиси 19% га камайган, табиат хусусиятлиси 2001 йилги кўрсаткичида қолган. Республикамизда қайд қилинган фавқулодда вазиятларнинг 149 таси локал (2001 йилда – 170 та) 16 таси маҳаллий (2001 йил - 22) ва 1 таси республика (2001 йил - 2) кўламида содир бўлган. Республика худудида қайд этилган фақулодда вазиятларнинг кўпчилик улуши Тошкент (50 маротаба), Қашдарё (20) ва Фарғона (17) вилоятларида тўғри 4

келади. Масалан : ўтган йилнинг 25 мартида Қашқадарё вилоятида Тошкент – Термез автомобил йўлининг 1298 километрда «Нексия» русумли автомобилнинг «Камаз – 5320» юк ташувчи автомобили билан тўқнашиши натижасида 4 киши қурбон бўлиб, 1 киши касалхонага ётқизилди. 23 майда Ургут туманида икки автоулов тўқнашиб 6 киши ҳаётдан кўз юмган ва 5 киши жароҳатланган. Ўтган давр мобайнида республикамизда 39 маротаба табиий жараёнлар билан боғлиқ вазият юз бериб, унинг оқибатида 60 киши нобуд, 138 киши жароҳатланди. 2004 йили 3-мартдаги зилзила бўлганда Қашқадарё вилоятининг Ғузор, Деҳқонобод, Қамаши, Чироқчи, Шаҳрисабз, Яккабоғ туманларида содир бўлиб, оқибатда бир қанча маъмурий ва шахсий бинолар зарар кўрди. Шу билан бирга, йил бошларида Қашқадарё вилоятининг Ғузор туманида, Наманган вилоятининг Косонсой туманларида сел оқимлари кузатилган бўлса, 12 феврал ва 26 апрел кунлари Тошкент вилоятининг Чимён зонасида, Оҳангарон туманининг Эртош-сой қишлоғи юқори қисмларида 3-6 минг куб.м. ҳажмдаги ер кўчкилари, 20 март куни Бўстонлик туманида қор кўчишлари бўлиб ўтди. Худди шундай, жиддий биологик вазият биринчи Фарғона вилоятининг Кува туманида тўй тантаналарида меҳмонларга тортилган таомдан сифатсиз гўштдан 49 киши заҳарланиб касалхонага ётқизилди. Жуда кўп сув ҳавзаларида ҳам вазиятлар содир бўлияпти. Жумладан: Қароқалпоғистон Республикаси Элликқалъа туманида 14 июн куни 20 кишидан иборат фуқаролар «Вихр» қайиғига ўтириб, Амударё орқали Хоразм вилоятининг Янгиариқ туманига ўтиш вақтида қайиқда мўлжалланган ортиқча оғирлик вужудга келиши оқибатида, қайиқ ағдарилган ва натижада 9 киши сувга чўкиб кетган. 2 июл куни Навоий вилоя3тининг Навбаҳор ҳудудидан оқиб ўтувчи каналда чўмилаётган уч опа-сингил хавфсизлик чоралари кўрилмаганлиги оқибатида чўкиб кетишган. Жорий йилда ҳам шу каби вазиятлар кўплаб содир бўлиб турибди. Ушбу, қисқа келтирилган таҳлилий материаллардан кўриниб турибдики, барча бўлаётган фавқулодда вазиятларда, уларнинг олдини олиш ва ҳаракат қилиш давлат тизимининг функционал ва ҳудудий қуйи тизимлари, корхона ва ташкилотларнинг фуқаро муҳофазаси бўйича мутахасисликлари учун юзага келиши мумкин бўлган фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш, бартараф этишда 5

тезкор ҳаракат қилиш, профилактик чора-тадбирларни ишлаб чиқиш, аҳолини фавқуллода вазиятларда тўғри ҳаракат қилишга ўргатишда фавқулодда вазиятда фуқаро ҳимояси фани муҳим аҳамият касб этади. Ушбунинг муҳимлигининг назарга олган ҳолда 1996 йил 4 мартда ПФ-1338 Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони билан Фавқулодда вазиятлар вазирлиги ташкил этилди ва барча фавқулодда вазиятда фуқаро ҳимояси вазифалари шу вазирликка юклатилди. Дуёнинг тараққий этган мамлкатлари каби Республикамиз ҳукумати XXI аср бўсағасида аҳолининг хавфсизлигини таъминлаш борасида шу куннинг долзарб қонун ва қарорларини қабул қилиб уларни ижро этиш бўйича қатор тадбирлар ўтказмоқда. Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисида»ги (1997 йил 27 август), «Аҳолини ва худудларни табиий, ҳамда техноген хусусиятни фавқулодда вазиятлардан муҳофаза қилиш тўғрисида»ги (1999 йил 20 август) ва «Фуқаролар муҳофазаси тўғрисида»ги (2000 йил 26 май) қонунларини, ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 9 декабрдаги «Ўзбекистон Республикаси аҳолисини фавқулодда вазиятлардан муҳофаза қилишга тайёрлаш тўғрисида»ги 427-сонли қарорини, Ўзбекистон Республикаси «Кадрлар тайёраш миллий дастури»ни (1997 йил 27 август) амалга оширишни таъминлашда умумий ўрта мактабларида «Ҳаёт хавфсизлиги асослари», ўрта махсус касб ҳунар таълими тизимида «Фуқаро муҳофазаси асослари ва ҳаёт хавфсизлиги», олий ўқув юртларида «Фуқаро муҳофазаси ва фавқулодда вазиятлар» ёки (2003 йилдан) «Фавқулодда вазиятда фуқаро ҳимояси» фанларини ўқитишни ташкил қилиш таълимнинг узлуксизлигини таъминлаш муҳим аҳамият касб этади. «Фуқаро муҳофазаси тўғрисида»ги қонуннинг 16 ва 18-моддаларида умумтаълим мактаблари, академик лицейлар, касб-ҳунар коллежлари, олий ўқув юртларида, ишлаб чиқариш ва турар жойларда аҳолини фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишга ўргатиш ва фуқаро муҳофазаси соҳаси бўйича ўқитиш умумий ва мажбурийдир, деб таъкидланган. «Фавқулодда вазиятда фуқаро ҳимояси» фанини олий ўқув юртларида ўқитишдан мақсад талабаларга аҳолини, ҳудудларни, халқ хўжалиги объектларни 6

турли фавқулодда вазиятлардан муҳофаза қилиш бўйича назарий ва амалий билимлар беришдан иборат бўлиб: 1. Талабаларни турли хил фавқулодда вазиятларни умумий тавсилотлари, фавқулодда вазиятларни олдини олиш, талафотларни камайтириш ва уларни оқибатларини бартараф этиш бўйича фуқаро муҳофазасини тадбирлари билан таништириш; 2. Олий ўқув юртларининг халқ хўжалиги иншооти сифатида уларни команда-бошқарув таркиби ва ҳарбийлашмаган тузилмалари фаолиятининг моҳиятини мосланган ўқув-моддий базасини, олий ўқув юртида бериладиган мутахассислигига мос фуқаро муҳофазаси тузилмаларини хизматини қўллаб ҳал этадиган фуқаро муҳофазаси масалаларини ўз ичига олувчи тадбирларнинг ягона тизимини ўргатиш; 3. Талабаларда Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлигини таъминлашда фуқаро муҳофазаси масалаларини, тадбирларини муҳимлигини ҳамда фавқулодда вазиятларда жароҳатланганларга ва ўзига-ўзи ёрдам кўрсатиш бўйича масъулият ва бурч ҳиссиётини тарбиялаш; 4. Талабаларга фавқулодда вазиятлар хавфи бўлганда ва рўй берганда уларнинг ҳаракатларида ахлоқий-руҳий барқарорлик сифатларини сингдириш; 5. Талабаларга фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилиш, аҳолини муҳофаза қилиш, фавқулодда вазиятлар оқибатларини бартараф этишда авария-қутқарув ва бошқа кечиктириб бўлмас ишларни ташкил қилиш ва ўтказиш асосларини, халқ хўжалик иншоотларини (корхоналарини) барқарор ишлашини кучайтириш ускуналарини ўргатиш ҳисобланади. Фаннинг асосий тушунчалари Ҳар бир фаннинг ўзининг асосий атамалари ва тушунчалари бўлганидай , фавқулодда вазиятларда фуқаро ҳимояси фанининг хам , ҳуқуқий - меъёрий ҳужжатларида ўз ўрнини топган , ҳозирда бир тизимга келтирилган асосий тушунчалари мавжуд . Бу асосий тушунчалар тизими Ўзбекистон Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш давлат марказининг махсус қарорига мувофиқ тасдиқланган ва амал қилиш учун жорий этилган. Бундан мақсад қабул қилинган асосий тушунчалар, атамалар ва уларнинг 7

таърифлари турли ҳужжатларда, илмий оммабоп, ҳамда ўқув адабиётларда бир хилда қўлланилиш ва тушунишини таъминлашдан иборат. Мазкур фавқулодда вазиятларда фуқаро ҳимояси фанининг асосий тушунчалар тизими уч қисмдан иборат бўлиб, фавқулодда вазиятлар оқибатларини тугатиш, ҳамда фавқулодда вазиятларда уларнинг олдини олиш ва ҳаракат қилиш давлат тизими ташкилий структурасининг атамалари ва таърифларини мужассамлаштирилган. Қуйида биз ана шу қабул қилинган асосий тушунчаларни кўриб чиқамиз. 1. Фавқулодда вазият (ФВ) деганда одамлар қурбон бўлиши, уларнинг соғлиғи ёки атроф табиий муҳитга зарар етиши, жиддий моддий талафотлар келтириб чиқариш ҳамда одамлар ҳаёт шароитини издан чиқишга олиб келиши мумкин бўлган ёки олиб келган авария, ҳалокат, хавфли табиат ҳодиса, ёки бошқа табиат офат натижасида муайян ҳудудида юзага келган вазият тушунилади. Келиб чиқиш сабаблари бўйича улар табиат, техноген, экологик, ҳарбий ва ижтимоий бўлиши мумкин. 2. Фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш – деганда, олдиндан ўтказилиб, фавқулодда вазиятлар рўй бериши хавфини имкон қадар камайтиришга, биноан, бундай вазиятлар рўй берган тақдирда эса одамлар соғлиғини сақлаш, атроф табиат муҳитга етказиладиган зарар ва моддий талофатлар миқдорини камайтиришга қаратилган тадбирлар комплексига тушунилади. Бунга энг аввал, олдиндан синалган, тажрибада кўрилган чора-тадбирлар қўлланилади. Айниқса олдиндан башоратлаш, ахборотини бериш, бўладиган вазиятларни олдини олишга давлатлар катта маблағлар сарфлаб эътибор бериб келишияпти. 3. Фавқулодда вазиятларни бартараф этиш – деганда, фавқулодда вазиятлар рўй берганда ўтказилиб, одамлар ҳаёти ва соғлиғини сақлаш, атроф табиий муҳитга етадиган зарар ва моддий талафотлар миқдорини камайтиришга, шунингдек фавқулодда вазиятлар рўй берган зоналарни халқага олиб, хавфли омиллар таъсирини тугатишга қаратилган авария-қутқарув ишлари кечиктириб бўлмайдиган бошқа комплекс ишларга тушунилади. 8

Албатта, бунда юз берган вазиятда, энг аввал шу вақтда, шу ерда ёки яқинида бўлган ушбу ишни тушунган матонатли кишиларнинг вазиятни бартараф этиш учун ҳаракат қилишлари лозим. Аммо, Республикамизда бундай вазифаларни адо этувчи махсус бўлинмалар мавжудки, булар фавқулодда вазиятнинг турига қараб доимий шай-тайёр ҳолатда бўладилар. Содир бўлган фавқулодда вазият ўчоғига биринчи бўлиб айнан шу бўлинма мутахассислари етиб келишади ва ушбу ишлар билан шуғулланишади. 4. Фавқулодда вазиятларни олдиндан башорат қилиш – деганда фавқулодда вазият юзага келишининг эҳтимол бўлган сабабларини, унинг илгариги ва ҳозирги манбаини таҳлил қилиш асосида фавқулодда вазият юзага келиши эҳтимолини ва ривожлана боришни олдинроқ акс эттиришга тушунилади. Бу башоратлаш узоқ муддатли, қисқа муддатли ҳамда тезкор бўлиши мумкин, бу фавқулодда вазиятлар хусусиятига ва содир бўлиши вақтига боғлиқдир. Масалан: табиий хусусиятли ФВ аксарият узоқ муддатли бўлиб харита кўринишида бўлади, техноген хусусиятдагиси объектнинг жойлашган ўрни, фаолияти, ишлаб чиқариш маҳсулоти тури, миқдорига қараб ҳисоб китоб қилинади. 5. Фавқулодда вазиятларда огоҳ бўлиш – деганда, атороф табиий ва потенциал хавфли объектларнинг, фавқулодда вазият манбалари пайдо бўлишини олдиндан башорат қилиш ва профилактика қилишнинг аҳволини кузатиш ва назорат қилишни ташкил этилишига, шунингдек фавқулодда вазиятларга тайёргарлик кўришга қаратилган ҳуқуқий, ташкилий, иқтисодий, муҳандислик техникавий, экологик муҳофаза санитария-гигиена, санитария-эпидемиологик ва махсус тадбирлар мажмуасига тушунилади. 6. Фавқулодда вазиятларга тайёргарлик кўриш – деганда муайян ҳудуд ёки потенциал хавфли объектда аҳолини ва моддий бойликларни фавқулодда вазият манбаларининг шикастловчи омиллари ва таъсиридан муҳофаза қилиш учун, шунингдек фавқулодда вазиятлари тугатишда бошқарув органлари, куч ва воситаларининг самарали фаолиятини таъминлаш учун шароит яратувчи олдиндан ўтказиладиган тадбирлар мажмуасига тушунилади. 9

7. Аҳолини эвакуация қилиш – бу фавқулодда вазият зоналаридан ёки эҳтимол бўлган фавқулодда вазият зоналаридан аҳолини пиёда ва транспортда уюшқоқлик билан олиб чиқиш, шунингдек эвакуация қилинганларни жойлаштириш манзилларида турмуш кечиришни таъминлаш тадбирлари мажмуасига тушунилади. Фавқулотда вазиятларнинг умумий турланиши Фавқулотда вазиятлар ўзининг келиб чиқиш манбаи, соҳаси, ўтиш характери, масштаби, қанчалик зарар келтириши ва қайси тармоқ соҳасига қарашлиги, ғаерда ва қайси вақтларда бўлиши ва ҳ.к. бўйича турланиши мумкин. Ҳар бир ҳудуднинг қаерда жойлашганлигига асосланиб, қайси фавқулотда вазият кўпроқ бўлишини ҳам, унинг қанчалик хавфлилиги, заралигини ҳам турлаш мумкин бўлади. Фавқулотда вазиятларнинг умумий турланишини биз Москва давлат университети олимлари тузган, расм 1.1. да умумий турланиш схемаси бўйича бўлишини кўрамиз. Демак, фавқулотда вазиятларнинг келиб чиқиш сабаби бўйича: техноген, табиий, ижтимоий ва ижтимоий биологик, экологик ва ҳарбий характерда бўлиши мумкин, албатта буларнинг таснифини кейинги маърузаларда тўлиқ кўриб чиқамиз. 10

Расм 1. ФВ турланишининг умумий схемаси. Изоҳ: Ушбу ва бундан кейинги маърузалардаги аксарият расм ва жадваллар Москва Давлат университетида тайёрланган: В.М.Емельянов, В.Н.Коханов, П.А.Некрасов “Защита населения и территорий в чрезвычайных ситуациях” – М.: Академически Проект МГУ. 2005 г. – 400 с китобидан ўзгартиришлар билан олинган. Жадвал 1 Фавқулотда вазиятларнинг масштаб ва келтирган зарари бўйича турланиши 11Фавқулотда вазиятлар Техноген ли Табиий Ижтимоий ва ижтимоий Экологик ҳ арбий характердаг Портлаш Секин ў тиши Локаль (объект) Ма ҳ аллий (туман, ша ҳ ар) Территори я б ў йича Регион б ў йича Федрал б ў йича Трансчега равий Саноат Қишлоқ хњжалиги Энергетика Маиший хизмат Транспорт ў тиш характери б ў йича зарар масштаби ва даражаси со ҳ алар б ў йичапайдо б ў лиши сфераси

ФВ тури ФВ зоналарини қўллаш Йўқолишлар ва моддий зарар жароҳатланга н-лар (одам) ҳаёт фаолиятини бузилиши (одам) моддий зарар (МРОТда) Локал Ижтимоий ёки ишлаб чиқариш объект ҳудуди 10 дан юқори эмас 100 тадан юқори эмас 1000 дан юқори эмас Маҳалли й Аҳоли пункти, туман, шаҳар ҳудуди 10 дан юқори 50 дан кам 100 дан юқори 500 дан кам 1 мингдан юқори 5 мингдан кам Ҳудудий Вилоят миқёсида 50 дан юқори 500 дан кам 300 дан юқори 500 дан кам 5 мингдан юқори 0,5 млн дан кам Регионал Иккита вилоят ҳудида 50 дан юқори 500 дан кам 500 дан юқори 1000 дан кам 0,5 млн дан юқори 5 млн дан кам Федерал Республикада 500 дан юқори 1000 дан юқори 5 млн дан юқори Траснчег а-равий ФВни талофат келтирувчи омиллари Республика чегарасидан чиқади 12

Фойдаланилган адабиётлар : 1. Каримов И.А. «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари» Т. «Ўзбекистон», 1997 йил. 2. Каримов И.А. «Янгига ишлаш ва фикрлаш давр талаби» Т. Ўзбекистон, 1997 йил. 3. Каримов И.А. «Хавфсизлик ва тараққиёт йўлида» Тошкент, 1995 йил. 4. Каримов И.А. «Иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида» Тошкент, 1995 йил. 5. Каримов И.А. «Адолатли жамият сари» Т. «Ўзбекистон», 1998 йил. 6. Каримов И.А. «Ўзбекистон буюк келажак сари» Т. «Ўзбекистон», 1999 йил. 7. Каримов И.А. «Озод ва обод ватан, эркин ва фаровон ҳаёт пировард мақсадимиз». Т. «Ўзбекистон», 2000 йил. 8. «Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлигини ташкил этиш тўғрисида» Ўзбекистон Республикасининг Президентини фармони, 4 март, 1996 йил, Тошкент. 9. «Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлигининг фаолиятини ташкил этиш масалалари тўғрисида» Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарори, №143, 11 апрел, 1996 йил, Ташкент. 10. «Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятларда уларни олдини олиш ва ҳаракат қилиш давлат тизими тўғрисида» Ўзбекистон Республиткаси Маҳкамасининг қарори, № 558, 23 декабр 1997 йил. 11. www.ziyonet.uz 13

O'xshashlar

Ўзбекистон Республикасида фавқулодда вазиятда фуқаро ҳимоясининг ҳуқуқий асослари

Инновацион менежментнинг асосий тушунчалари, мақсадлари ва вазифалари

Инновацион фаолиятнинг асосий тушунчалари, гуруҳланиши ва тамойиллари

Истеъмол иктисодининг асосий ўзига хос категориялари ва тушунчалари

Баланс муаммолари фанининг предмети, усуллари ва асосий вазифалари