Дам олиш ва байрам кунлари ишлаганда иш ҳақи тўлаш

Yuklangan vaqt:

04.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

31.7978515625 KB

Ko'chirib olish

Дам олиш ва байрам кунлари ишлаганда иш ҳақи тўлаш Режа : Кириш 1. Меҳнат муносабатларида ходимларнинг ижтимоий-иқтисодий ҳуқуқлари ва уларнинг амалга оширилиши. 2. Дам олиш ва байрам кунлари. Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 1

$Кириш Давлатимиз ва миллатимиз ўз мустақиллигига эришганидан кейин ўтган йилларда мамлакатимизда туб ижтимоий-иқтисодий ислоҳотлар амалга оширилиб келинмоқда. Бу ислоҳотларнинг бош мақсади - инсон учун қулай ва фаровон турмуш шароитини барпо этиш, унинг қонуний ҳуқуқлари ва манфаатларини самарали ҳимоялаш, тўла кафолатлашдан иборатдир. Республикамиз Президенти И.А. Каримов таъкидлаганидек: "Бозор иқтисодиѐтини барпо этиш шунчаки бир мақсад эмас. Барча иқтисодий, демократик, сиѐсий ислоҳотларнинг пировард мақсадларининг ўзи, бу энг аввало инсон учун муносиб турмуш ва фаолият шароитларини яратишдир". 1 Инсон учун ана шундай муҳим аҳамиятга эга бўлган ижтимоийиқтисодий ҳуқуқларидан бири - меҳнат қилиш соҳасидаги ҳуқуқлардир. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 37-моддасида ҳар бир шахс меҳнат қилиш ҳуқуқига эга эканлиги, бу ҳуқуқни рўѐбга чиқарилиши давлат томонидан кафолатланиши мустаҳкамлаб қўйилган. Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексида шахсларнинг меҳнат қилиш ҳуқуқи мазмуни атрофлича ѐритилган ва ундаги қоидалар инсон ҳуқуқларига оид бўлган энг нуфузли халқаро-ҳуқуқий ҳужжатлар: БМТ нинг "Инсон ҳуқуқлари Умумжаҳон Декларацияси", "Иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқлар тў\рисида"ги, "Фуқаролик ва сиѐсий ҳуқуқлар тў\рисида"ги Пактлар, Халқаро Меҳнат Ташкилотининг Конвенциялари ҳамда тавсияларига тўла мос келади. "Инсон ҳуқуқлари Умумжаҳон Декларацияси"нинг 23-моддаси, 2бандига кўра: "Ҳар бир инсон ҳеч бир камситишсиз тенг меҳнат учун тенг ҳақ олиш ҳуқуқига эга". 2 Яъни иш ҳақи олиш меҳнат қилиш ҳуқуқининг таркибий қисми ва асосий мақсадларидан бири сифатида инсон ҳуқуқларининг энг муҳимларидан бири сифатида қаралади. 1 Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. Т., "Ўзбекистон", 1994й., 105- бет. 2 Инсон ҳуқуқлари. Ўқув қўлланма. Т., "Ўзбекистон", 1997й., 188-бет. 2$ $Бозор муносабатларининг жорий этилиши ва собиқ социализм тузуми давридаги меҳнат ҳақи соҳасидаги сунъий тенглик, боқимандачилик кайфиятлари ҳамда бу соҳада амал қилган маъмурий чеклашларга барҳам берилиши меҳнатга ҳақ тўлаш соҳасида янги тамойиллар ва қоидаларни жорий этилишига олиб келди. Меҳнатга ҳақ тўлаш чо\ида сунъий баробарлаштириш, иш ҳақи миқдорини норматив йўл билан чеклаш барҳам топди ва унинг ўрнига энг кам иш ҳақи давлат томонидан белгилаб қўйилгани ҳолда унинг энг кўп миқдорининг чекланмаслиги, иш ҳақи тўлашда корхоналарнинг ўзига (иш берувчилар ва ходимлар вакиллик органлари ўзаро келишувлари орқали) кенг ваколатлар берилиши, иш ҳақи миқдори ва унинг тизимларини белгилашда меҳнатнинг ра\батлантирувчи кучини тўла ишга солиниши, иш ҳақи тўлашда қонунийлик ҳамда ижтимоий адолатни тўла таъминлашга ҳаракат қилиниши каби янги тамойилларни жорий этилиши иш ҳақини ижтимоий ҳодиса сифатида чуқур ва атрофлича илмий талқин қилишликни, бозор шароитида унинг инсон ҳуқуқларини таъминлашдаги ўрни ва аҳамиятини янгича мушоҳада қилишликни тақазо қилади. Мамлакат ишга яроқли аҳолисининг жуда кўпчилиги ѐлланма меҳнат асосида корхона ва ташкилотларда меҳнат қилишлари уларнинг ҳамда оила аъзоларининг асосий тирикчилик манбаи корхоналардан олинадиган иш ҳақидан иборат эканлиги ушбу ҳодисани чуқур ўрганиш заруратини янада оширади. Зеро, иш ҳақи тўлаш чоғида қонунийлик ва ижтимоий адолатни тўла таъминланиши демократик, ҳуқуқий давлатнинг асосий хоссаларидан саналади. 3$