Бухгалтерия хисоби холати аудити - Iqtisodiyot - Referatlar

Бухгалтерия хисоби холати аудити

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

123 KB

Ko'chirib olish

Бухгалтерия ҳисоби холати аудити Режа: 1.Бухгалтерия ҳисоби, ҳисоботи аудити. 2.Бухгалтерия ҳисоботини шакллари бўйича таҳлили ва аудиторлик назорати: а) баланс аудити ; б) молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот аудити ; в) бошқа ҳисобот шакллари аудити. 1. Бухгалтерия ҳисоби ҳисоботи аудити

Ўзбекистон Республикасида мулкчилик шаклидан қатъий назар барча корхона ва ташкилотларда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Ўзбекистон Республикасида бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботи тўғрисидаги Низомини тасдиқлаш, ҳамда бухгалтерия ҳисоби счётлар тизимини такомиллаштириш ҳақида»ги 1994 йил 26 мартдаги 164- сонли қарорига асосан республикамизда бухгалтерия ҳисобини ташкил қилишнинг умумий қоидалари хўжалик муомалаларини хужжатлаштириш ва уларни бухгалтерия ҳисоботида акс эттириш каби қоидалар ўз ифодасини топган. Ўзбекистон Республикасида қабул қилинган «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги Қонун ҳисоб ишларини ташкил қилишни тартибга солиш, бош ҳисобчининг ҳуқуқи, вазифалари бухгалтерия ҳисобини юритиш тартибини белгилаб берди. Қонуннинг 2-моддасида: «Бухгалтерия ҳисобининг мақсади фойдаланувчиларни ўз вақтида тўлиқ, ҳамда аниқ молиявий ва бошқа бухгалтерия ахбороти билан таъминлашдир. Бухгалтерия ҳисобининг вазифалари: Бухгалтерия ҳисоби ҳисоб варақаларидаги активларнинг холати ва ҳаракати, мулкий ҳуқуқлар ва мажбуриятларнинг холати тўғрисидаги тўлиқ аниқ маълумотларни шакллантириш; Самарали бошқариш мақсадида бухгалтерия ҳисоби маълумотларини умумлаштириш; Молиявий, молиққа доир ва бошқа ҳисоботларни тузишдан иборатдир» деб белгилаб берилган. Бухгалтерия ҳисоби холати назоратидан ўтказилар экан, амалдаги қонун ва йўриқномаларга амал қилиш холати текширилади. Бухгалтерия ҳисоби холати аудитида счётлар режасига тўғри амал қилиш, хужжатларни белгиланган талабларга тўлиқ жавоб бериши аниқланади. Текшириш давомида баланс моддаларидаги маълумотларга алоҳида эътибор берилади. Бухгалтерия ҳисоби холатини тўғри тахлил қилиш

биринчидан маблағлар холатини, уларни турлари бўйича ўрганишни таъминласа, иккинчидан амалга оширилган хўжалик муомалаларини тўлиқлигини аниқлаш имконини беради. Аудитор томонидан бош дафтардаги ёзувларни журнал-ордерлардаги маълумотлар билан таққослаш ишлари ўтказилар экан бош ҳисобчининг иш фаолиятига алоҳида эътибор берилади. Бухгалтерия ҳисобининг ўзига хос хусусияти ва бошқа ҳисоб турларидан фарқи, амалга оширилган хўжалик муомалаларини хужжатлар асосида олиб борилиши бўлса, иккинчидан уни узлуксиз тарзда олиб борилишидир. Ҳар бир амалга оширилган хўжалик муомаласи тегишли хужжатлар билан расмийлаштирилиб бўлгандагина счётларда акс эттириш учун асос яратилади. Бухгалтерия ҳисобида ифода этиладиган барча хужжатлар Молия Вазирлиги томонидан тасдиқланган бўлиши шарт. Ҳар бир хужжатда бир турли хўжалик жараёнларининг холати акс эттирилади. Хужжат ёрдамида амалга оширилган хўжалик муомаласининг Қонунлиги счётларда акс эттириш имконияти яратилади, демак бухгалтерия ҳисобини юритиш асоси бўлиб, хужжат ҳисобланади. Ўзбекистон Республикасида қабул қилинган «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги Қонуннинг 9-моддасида: «Хўжалик муомалаларининг бухгалтерия ҳисоби учун муомалаларни амалга оширишганлигини қайд этувчи бошланғич ҳисоб хужжатлари ва уларни ўтказишга доир фармойишлари асос бўлади. Бошланғич ҳисоб хужжатларининг мажбурий реквитлари қуйидагилардир: 1. Корхона (муассаса)нинг номи; 2. Хужжат номи ва рақами, у тузилган сана ва жой; 3. Хўжалик муомаласининг номи, мазмуни ва миқдор ўлчови, натура холида ва пулда ифодаланган ҳолда; 4. Масъул шахсларнинг шахсий имзолари.

Бошланғич ҳисоб хужжатларини тузган, ҳамда имзоланган жавобгардирлар» Хужжат ёрдамида моддий жавобгар шахсларнинг иш фаолияти, улар зиммасига товар моддий бойликларнинг тўлиқлигига назорат қилинади. Мулк шаклидан қатъий назар корхона ва ташкилотларнинг хўжалик фаолияти уларга тааллуқли бўлган маблағларнинг харакати бухгалтерия ҳисоби маълумотларида хужжатларга асосан ўрганилади ва уларнинг тўлиқлиги назорат қилинади. «Корхона тўғрисида»ги Қонуннинг (1991 йил 15 феврал) 33-моддасида «Корхона ўз ишини натижаларини оператив ва бухгалтерия ҳисобини амалга оширади, статистик ҳисоботни олиб боради» деб белгилаб берган бухгалтерия хужжатлари корхона раҳбари ва бош ҳисобчиси томонидан имзолангандан кейингина ҳақиқий деб ҳисобланади. Айрим бухгалтерия хужжатлари қатъий ҳисоботлар туркумига киритилиши муносабати билан уларнинг харакати, сақланиши, расмийлаштириши устидан раҳбар ва бош ҳисобчи жавобгардир. Бухгалтерия ҳисоби, ҳисоботини аниқ маълумотлар билан таъминлашда, тезкорлигини оширишда хужжатлар айланиши алоҳида аҳамиятлидир. Хужжатларни ўз вақтида, сифатли, амалдаги қонунлар асосида расмийлаштириши хужжатлар айланиши билан боғлиқдир. Хужжат айланиши деб хужжат расмийлаштирилган вақтдан бошлаб йиллик ҳисобот тузишгача бўлган даврга айтилади. Айрим иқтисодий адабиётларда хужжат аниқланиши деб, хужжат расмийлаштирилмаган даврдан бошлаб то архивга топширилган кунгача бўлган даврга жавоб бермайди, чунки хисоботни тузилиши хужжатдаги маълумотларни ҳисоботда ифода этилиши билан характерланади. Хужжатлар айланишини тўғри ташкил қилиш, бухгалтерия аппарати ходимларини иш фаолиятини тартибга солади, иккинчидан уларни тўғри расмийлаштирилганлигини назорат қилиш имконини беради. Жадвалда хужжат турларини корхона бўлимларидаги харакати ҳисобга олиниши керак.

«Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги Қонуннинг 2-моддасида: «Бухгалтерия ҳисобининг мақсади фойдаланувчиларни ўз вақтида, тўлиқ, ҳамда аниқ молиявий ва бошқа бухгалтерия ахбороти билан таъминлашдир». Бухгалтерия ҳисобини тўғри ташкил қилиниши хўжаликдаги маблағларни тўлиқлигини, улардан самарали фойдаланишни ички имкониятларидан фойдаланишни назорат қилишда алоҳида аҳамиятлидир. Бухгалтерия ҳисоби холати аудит назоратидан ўтказилар экан, бу тўғрида қабул қилинган қонунни бажарилишига қаратилган бўлиши керак. Бухгалтерия ҳисобини холати дейилганда, уни давр талабига жавоб бериши, кам харажатлар билан фаолият кўрсатиши, корхона молиявий холатини аниқлаб бериши тушунилади. Бухгалтерия ҳисоби холати назорат қилинаётганда ҳисоб шаклларини тўғри танлаш, хужжатлар айланишига риоя қилиш, (берилган) хўжалик муомалалари берилган ёзувларни ҳисоби текширилади. Хўжалик юритувчи субъект томонидан ҳисоб шаклларини тўғри танлаш ва жрий қилиш ютуқлар учун иқтисодий замин ҳисобланади. Бухгалтерия ҳисоби холати аудит назоратидан ўтказилар экан, қуйидаги холатларга эътибор бериш керак: 1. Бухгалтерия ҳисобини қабул қилинган қонун асосида ташкил қилиниши; 2. Ҳисоб холатини илғор усуллар асосида ташкил қилинишига; 3. Ҳисоб ва ҳисоботлар кўрсаткичларини хўжалик фаолияти билан боғлиқлиги; 4. Амалга оширилган бухгалтерия ёзувларини ҳисоб ва ҳисобот кўрсаткичларини тасдиқланган бланкалар асосида олиб борилиши. Ўзбекистон Республикасида «Аудиторлик фаолияти тўғрисида»ги Қонуннинг 9-моддасида: «Аудиторлик текширувчи молиявий ҳисобот ва бошқа молиявий ахборот тўғрилиги ва қонун хужжатларига мойиллигини аниқлаш мақсадида хўжалик юритувчи субъектнинг молиявий ҳисоботини,

ҳамда у билан боғлиқ молиявий ахборотни аудиторлик ташкилотлари томонидан текширишдир» деб кўрсатилган. Ҳисоботларда кўрсатилган маълумотлар маълум мақсадга йўналтирилган кузатишнинг натижаси сифатида таҳлил қилинади. Ҳар бир ҳисобот амалга оширилган кузатиш натижасида тузилади. Ҳисоботларни тўғрилиги бирламчи хужжатларни тўлиқлигидан, ўз вақтида бажарилишидан, белгиланган тартибда амалга оширилишидан, келиб чиққан ҳолда аудит назоратидан ўтказилади. Ҳисоботларни тўғрилигини аудит назоратидан ўтказишда Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлиги томонидан ҳисоботларни тузиш тўғрисидаги йўриқномасини қандай бажарилиши назорат қилинади. Ҳисоботлар ўз навбатида кунлик, ойлик, чораклик ва йиллик туиладиган ҳисоботлар белгиланган ҳисобот шакллари асосида ташкил қилинади. Ҳар бир ҳисобот кўрсаткичларни ҳисобдаги маълумотлар асосида тузилганлиги аудитор томонидан аниқланади. Ҳисоботларнинг тўғрилиги ҳар бир ҳисобот шакли ва ундаги маълумотларни синтетик ва аналитик счёт маълумотлари билан таққосланиб тўғрилиги аниқланади. Айрим ҳисоботлардаги маълумотларни тўғрилигини тасдиқлаш мақсадида ҳисобот кўрсаткичлари тегишли иловалар билан тўлдирилади. Мисол учун «Дебиторлик ва кредиторлик қарзлари тўғрисида»ги ҳисоботга илова қилиб дебиторлик ва кредиторлик қарзлари қайси ташкилотларда борлиги кўрсатилган илова берилади: Корхона ва ташкилотлар фаолияти бевосита мулоқотлар билан боғлиқ бўлиб, уларнинг холати, миқдори, сифат, сўм ифодасида ҳисоб-китоб қилиши билан бирга тегишли ўзгаришларни келтириб чиқаради. Бундай ўзгаришлар оқибатига товар пул муомаласини амалга ошириш учун шароит яратилади. Товар пул муомаласи амалга ошириш тегишли ҳисоб ишларини ташкил қилинишини талаб қилади. Маблағлар харакати бухгалтерия ҳисоби

счётларида кўрсатилади, бунинг учун махсус ишлар режаси тасдиқлангандир. Ҳар бир счёт турли маблағлар харакати ҳисобга олиш учун белгиланади. Мисол учун «Касса» счёти фақат кассадаги пул маблағларини харакати ҳисобга олиш учун белгиланган. Кассадаги пул маблағларининг харакати «Касса» счётида кирим ва чиқим ордерлари билан расмийлаштирилади. Амалга оширилган ҳар бир муомалага икки ёқлама бухгалтерия ёзуви берилади. Ҳар бир ёзувида маблағларни харакати тегишли маблағлари бўйича кўрсатилади. Бухгалтерия ҳисоботдаги ёзувларни тўғри кўрсатилиши биринчидан, уларни тўлиқлигини таъминлаш имконини берса, иккинчидан тегишли маблағларга бўлган эхтиёжни бир меъёрда таъминлаш имконини беради, учинчидан эса молиявий натижаларни тўғри ҳисоб-китоб қилишини таъминлайди. Аудит назоратида амалга оширилган хўжалик муомалаларни тўғри хужжатлаштирилганлиги текширилади, чунки бухгалтерия ёзувлари учун асос бўлиб, амалга оширилган хўжалик муомалаларини тасдиқловчи хужжатлар ҳисобланади. Ҳар бир хужжат бир турли хўжалик муомалаларини ифода этиш учун белгилангандир. Бухгалтерия ёзувларини аудит назоратидан ўтказишда бевосита маҳсулот таннархига киритиладиган харажатларни тўғри хужжатлаштиришга алоҳида эътибор берилади. Бош дафтардаги ёзувларни тўғрилигини назорат қилишда ҳар бир счёт бўйича киритилган, юритиладиган журнал ордердаги бухгалтерия ёзувлари билан таққосланган ҳолда олиб борилади. Ҳисоботни асосий мақсади мулк шаклидан қатъий назар маблағлар холатини тартибга солиш уларни турлари бўйича маълум бир белгиланган муддатга бўлган холатини кўрсатишдир. Ҳар бир ҳисобот даври, ҳисобот тузиш учун тайёрганлик шаклларини талаб қилади. Бу талабга қуйидагилар киради:

1. Амалга оширилган хўжалик муомалаларини тўлиқ хужжатлаштириш; 2. Хўжалик муомалаларига тегишли бухгалтерия проводкаларини тўғри беришни таъминлаш; 3. Тегишли ҳисоб кўрсаткичларини синтетик ва аналитик счёт маълумотлари билан таққосланиб чиқиши; 4. Ҳисобот даври бўйича маълумотларни ҳисоб кўрсаткичлар тўлиқ тегишли журнал-ордерлар бўйича ҳисоб-китоб қилиб чиқилган бўлиши керак. Чоракли, йиллик ҳисоботини тузиш тегишли ҳисобот шакллари тўлдирилишини талаб қилади. Ҳисобот шаклларида асосан бир турли хўжалик муомалаларини умумлаштириш тартиби махсус йўриқномада кўрсатилгандир. Ҳисобот кўрсаткичларини тўғрилигини аудит назоратида ҳар бир шаклдаги кўрсаткич, ҳисоб кўрсаткичлари билан таққосланган ҳолда олиб борилади. Мисол учун «Молиявий натижалар тўғрисида ҳисобот» 2-шаклни олайлик унда маҳсулот (иш, хизмат) сотишдан келиб тушган маблағлари «Маҳсулотларни сотиш» счётидаги ёзувлар билан таққосланиб чиққан ҳолда текширилади. Чораклик, йиллик ҳисобот шаклларда кўрсатилган маълумотлар тегишли ҳисоблардаги ёзувлар билан солиштирилади. Ҳар бир хўжалик юритувчи субъектларнинг молиявий холати уларга тегишли бўлган маблағларни харакатидан шаклланади. Ҳисобот даврининг охирига бориб ҳар бир маблағнинг холати тегишли счётлар ёрдамида умумлаштирилади. Бош дафтарга ёзиш учун маълумотлар ҳар бир счёт бўйича критиладиган журнал-ордерлардан олинади. Амалга оширилган хўжалик муомалаларига берилган бухгалтерия проводкалари (ёзувлари) ой охирига тўлиқ ҳисобланиб чиқилади. Бош дафтарда ҳар бир счёт учун алоҳида варақ ажратилади.

Бош дафтарнинг кўриниши қуйидагича: Бош дафтар 2000 йил учун «Газмол Анд» УСИЧ хиссадорлик жамияти бўйича Счёт номи «Асосий воситалар» Ойлар Ж/о Ж/о Ж/о Ж/о Ж/о Ж/о Дебет томони бўйича жами Кредит томони бўйича жами қолдиқ 06 08 47 76 62 85 Бош дафтарга ёзувлар ҳар ойлик журнал-ордерларни жамлаш оқибатида ёзилади. Бош дафтарда кўрсатилган ёзувлар асосида баланс тузиш учун шароит яратилади. Бош дафтардаги синтетик счётларнинг ойлик оборотлари, ой охирига бўлган қолдиқни тўғрилиги ҳисоб-китоб қилингандан кейин, аналитик счётлар кўрсаткичлари билан мос келиши текширилади. Баланс моддалар билан бош дафтар ўртасидаги боғлиқлик шундан иборатки, баланс кўрсаткичлари биринчи бор бош дафтарда шаклланади. Лекин бош дафтардаги айрим счётларнинг кўрсаткичлари тегишли ҳисоб- китоблар қилиш йўли билан тартибга солинади. Мисол учун балансда сотилган товарлар суммаси кўрсатилмайди, бундай товарлар суммаси фақат «Маҳсулот реализацияси» счётда кўрсатилади ва бош дафтарга бу счётни маълумотлари ҳисобга олинади. Мулкчиликнинг турли шакллари қўлланилаётган ҳозирги шароитда хўжалик фаолияти натижалари тўғрисидаги маълумотни бухгалтерия ҳисоботидан олиш мумкин.

Йиллик бухгалтерия ҳисоботида корхон ва ташкилотни ҳисобот даврида эришилган ютуқ ва камчиликлари умумлаштирилган ҳолда ва фаолият турлари бўйича кўрсатилади. Йиллик бухгалтерия ҳисоботи тузилишига қараб бир қатор ҳисоб шаклларини ўз ичига олади. Ҳисобот шаклларида эришилган ютуқ ва камчиликларни йил бошига ва йил охирига холати ҳар бир омил бўйича ўрганилиши мумкин. Бухгалтерия ҳисоботини таҳлилида асосий эътибор баланс кўрсаткичларини йил бошига бўлган холати билан йил охирига бўлган таҳлилида йиллик бухгалтерия ҳисоботига бириктириладиган ҳисобот ўрганиш, ютуқ ва камчиликларни аниқлашда яқиндан ёрдам беради. «Молиявий натижалар тўғрисида ҳисобот»да 2-шакл корхона бўйича маҳсулот (иш, хизмат) сотишдан тушган тушум кўрсатилса солиқ суммаси ҳисобга олинган ҳолда соф тушум ўтган йилнинг натижалари билан ҳисобот йили натижаларини таққослаш имконини беради. 2-шаклда корхона асосий ишлаб чиқариш фаолиятини молиявий натижаси (фойда ва зарар) кўрсатилади. «Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот»да бюджетга тўловлар турлари бўйича кўрсатилади. Йиллик бухгалтерия ҳисоботини таҳлил қилиш ёрдамида ички имкониятлардан фойдаланиш манбалари аниқланади. 2 . Бухгалтерия ҳисоботининг шакллари бўйича таҳлили ва аудиторлик назорати Турли мулкчилик шакллари ривож топаётган бир пайтда ҳар хўжалик юритувчи субъект холати бўйича тўлиқ маълумотга мухтождир. Бундай маълумотлар муҳим манбаи бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботидир. Ҳисоб ва ҳисобот бир бири билан боғлиқ кўрсаткичлардир. Ҳисобот ёрдамида корхона

ва ташкилотларнинг ишлаб чиқариш таъминот, сотиш ва молиявий фаолияти таҳлил қилинади. Бухгалтерия ҳисоботининг бошқа ҳисобот турларидан фарқи шундаки, унда бир вақтда натура ва пул ўлчов бирликлари ишлатилиши мумкин, қолдиқлари бўйича кўрсатилади. Аудит назоратидан ўтказиш ҳисобот турлари бўйича бир биридан фарқ қилади. Агар аудит назорати бевосита моддий жавобгар шахсларнинг товар ҳисоботини текширишга қаратилган бўлса у ҳолда ҳисоботга бириктирилган товарлар харакати бўйича кирим чиқим хужжатлари уларини тўғри расмийлаштирилганлиги текширишдан ўтказилади. Бунинг товарлар кирими учун асос ҳисобланган товар транспорт хужжатлари, счёт фактураларда кўрсатилган маълумотлар текшириб чиқилади. Ҳисобот кўрсаткичлари текширилар экан биринчи навбатда уларни белгиланган муддатларда тузилишига ва топширилишига эътибор бериш лозим. Ҳисоботни белгиланган муддатларда тузилиши ва топширилишига эътибор бериш лозим. Ҳисоботларни белгиланган муддатда тузиш бухгалтерия ходимларининг фаолиятини тўғри ташкил қилинганлигини кўрсатади. Ҳисобот тўғри ва мазмуни бўлиши қуйидаги талабларга жавоб беришини аудитор хис қилиши керак: 1. Маълумотларни тўғри бўлиши; 2. Ҳисоботни содда ва аниқ тузиш; 3. Белгиланган муддатда топшириш ва кўриб чиқиш. Аудит назоратида ҳисоботни Молия Вазирлиги томонидан тасдиқланган тузилганлигини аудит назоратининг асосини ташкил қилади. Ҳисобот шаклларини тўлдириш тартибига риоя қилинганлиги улардаги маълумотларни тасдиқланишини таъминлашда ҳисоб кўрсаткичларига мос ҳолда тузилганлиги аудит назоратидан ўтказилади. Бухгалтерия ҳисоботини шакллар бўйича аудит назоратида ҳар бир шаклдаги маълумот тегишли аудитлардан тегишли маълумотлар билан ўзаро бажарилган ҳолда олиб боришлигини назорат қилиш.

Мисол учун 1-шакл «Баланс»ни аудит томонидан биринчи бўлими «Узоқ муддатли аудитлар» деб номланган. Биринчи бўлимга «Асосий воситалар», «Номоддий аудитлар», кейинги бўлимидаги маблағлар холидаки 1-шаклда тўғри кўрсатилганини аниқлаш учун «Асосий воситалар» ва «Номоддий аудитлар» счёти бўйича юритиладиган журнал-ордерларнинг бошланғич қоидалари, ойлик обороти, йил охирига қолдирилган баланс муддатларида кўрсатилган маълумотлар билан таққосланган ҳолда назорат қилинади. Корхона балансида ўз ифодасини топган маблағлар ва уларнинг манбалари инвентаризациядан ўтказилган бўлиши керак. Бунинг учун аудитор биринчидан корхона бўйича инвентаризация ўтказиш режасини бажарилишини, натижалари тўғри аниқланганлигини ўрганиб чиқиш мақсадга мувофиқдир. Шундай бухгалтерия ҳисоботи шакллари борки, уларда кўрсатилган маълумотлар тўлиқ баланс моддасида кўрсатилмайди. Фақат билишга баланс кўрсаткичини олиш учун ҳисоб шаклидан фойдаланилади. Мисол учун 2- шакл «Молиявий фаолият ҳақида ҳисобот» шаклини олайлик бу шаклдан асосий мақсад товарларни сотишдан олинган фойда (зарар)ни аниқлашдир. Бунинг учун сотилган товарлар суммаси, (балансда кўрсатилмайди) уларга тааллуқли савдо уюшмаси сотиш билан боғлиқ харажатлар, фавқулодда фойда (зарар)лар ҳисоб-китоб қилиниши, уларни тўғрилиги аудит назоратидан ўтказилади. Бухгалтерия ҳисоботини шакллари бўйича аудит назоратида ҳисобот шаклларини ўзаро боғлиқлик даражасини таъминлашга алоҳида аҳамият берилади, яъни баланс моддаларида ифода этилган кўрсаткичлар тегишли ҳисобот шакллари билан боғлиқлигини назорат қилиш, уни тўғрилигини аудитордан юксак махорат талаб қилади. Аудит назоратида бухгалтерия ҳисоботлари ва балансини тузиш ҳақида Низом бухгалтерия ҳисоби ҳисоблар режасини қўллаш бўйича кўрсатмалар ва бошқа меъёрий хужжатларни бажарилиши текширилади.

Йиллик ва чорак хисоботда тегишли бухгалтерия ҳисобидаги ёзувларга шахсан таққослаш далолатномалари тегишли ташкилотлар билан ўзаро ҳисоб-китоблар тўғрилигини тасдиқловчи муқобил далолатномалар, тегишли тушунтириш хатлари мавжудлиги аудит назоратидан ўтказилади. Мисол учун 1-шакл «Баланснинг иккинчи бўлими актив томонидан «Товарлар» моддасида 1200 млн. сўм деб товарлар кўрсатилган бўлса шу товарлар қайси моддий жавобгар шахслар зиммасидаги товарлар суммаси ҳар бири бўйича кўрсатилган холати йиллик ҳисоботга илова қилинган бўлиши керак. Бухгалтерия ҳисоботини шакллари бўйича аудит текшируви ўтказилаётган ҳисобот шаклларида кўрсатилган маълумотларни тўғрилигини бош дафтардаги ёзувлар билан таққослаб чиқиш аудитор талаб қилинади, чунки барча шаклларни тўлдириш учун асосий маълумотлар бош дафтарда кўрсатилади. Бухгалтерия ҳисоботини иккинчи шакли «Молиявий натижалар тўғрисида ҳисоб»дир. Бу шаклни ўзига хос хусусияти шундаки бунга маълумотлар бевосита махсус ҳисобларни талаб қилади, иккинчидан тегишли баланс моддасида кўрсатилмайди. Масалан, жами сотилган маҳсулот хажми ва уни сотиш олиш баҳоси ёки ялпи даромад суммалари баланс моддаларида кўрсатилмаса ҳам бошқа кўрсатмаларни аниқлашда ишлатилади. Бу шаклдаги маълумотлар текширилаётганда сотилган товарлар суммасини тўғри ҳисоб-китоб қилинганлиги уларга тааллуқли савдо устамаларини аниқлаш тушунчаси ҳисоб-китоблар аудитор томонидан текширилади.

O'xshashlar

Бухгалтерия хисоби

Хисоблашишларнинг бухгалтерия хисоби

Пул маблаглари хисоби аудити

Товар моддий захиралар хисоби аудити

Асосий воситалар ва номоддий активлар хисоби аудити