Budjet tashkilotlarida moliyaviy hisobotlar, ularni tuzish, tasdiqlash hamda taqdim qilish tartibi - Iqtisodiyot - Referatlar

Budjet tashkilotlarida moliyaviy hisobotlar, ularni tuzish, tasdiqlash hamda taqdim qilish tartibi

Yuklangan vaqt:

11.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

168.5 KB

Ko'chirib olish

Budjet tashkilotlarida moliyaviy hisobotlar, ularni tuzish, tasdiqlash hamda taqdim qilish tartibi Reja: 1.Budjet tashkilotlarida moliyaviy hisobotlar tarkibi. 2. Buxgalteriya balansini tuzish tartibi; 3. Xarajatlar smetasining ijrosi haqida hisobot (2-shakl)ni tuzish tartibi ; 4. Debitorlik va kreditorlik qarzlar to`g`risida ma’lumotni tuzish tartibi; 5. Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi bo`yichapul mablag`lari harakati to`g`risidahisobotni tuzish tartibi; 6. Tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobotni tuzish tartibi; 7. Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan mablag`lar harakati to`g`risida hisobotni tuzish tartibi; 8. Boshqa budjetdan tashqari mablag`lar harakati bo`yichahisobotni tuzish tartibi; 9. Joriy yilning moliyaviy natijalari to`g`risida hisobotni tuzish tartibi;

Budjet tashkilotlarda moliyaviy hisobotlar tarkibi Budjet tashkilotlarda budjet va budjetdan tashqari mablag`lar ijrosi bo`yicha oylik, choraklik va yillik moliyaviy hisobotlarni tuzish va taqdim qilish “O`zbekiston Respublikasi Davlat budjetidan mablag` bilan ta’minlanadigan tashkilotlarning davriy moliyaviy hisobotlarini tuzish, tasdiqlash hamda taqdim qilish bo`yicha qoidalar” ga (O`z.R AV. tomonidan 2011 yil 27sentyabrda № 2270-son bilan ro`yxatdan o`tgan) asosan tartibga solinadi. Yillik moliyaviy hisobotlar hisobot yilidan keyingi yilning 1 yanvar holatiga tuziladi. Choraklik moliyaviy hisobotlar hisobot yilining 1 aprel, 1 iyul va 1 oktyabr holatiga, oylik moliyaviy hisobotlar hisobot oyidan keyingi oyning birinchi sanasi holatiga tuziladi. Tashkilotlar set, shtat va kontingentlar rejalarini bajarilishi to`g`risidagi hisobotlarni O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan shakllarga muvofiq tuzib topshiradilar. Amaldagi qonunchilikka muvofiq O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishilmagan holda moliyaviy hisobotlar shakllariga o`zgartirishlar kiritishga yo`l qo`yilmaydi. Budjet tashkilotlari tomonidan topshiriladigan yillik moliyaviy hisobotlar tarkibiga quyidagilar kiradi: - Balans (1-shakl); - Xarajatlar smetasining ijrosi haqida hisobot (2-shakl); - Debitorlik va kreditorlik qarzlar to`g`risida ma’lumot; - Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobot; - Tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobot; - Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan mablag`lar harakati to`g`risida hisobot; - Boshqa budjetdan tashqari mablag`lar harakati bo`yicha hisobot; - Joriy yilning moliyaviy natijalari to`g`risida hisobot;

- Nomoliyaviy aktivlarning harakati to`g`risida hisobot. Agarda, tashkilotlar qonunchilikka muvofiq hisobot davrida mahsulot (ish, xizmat)lar ishlab chiqarish va sotish faoliyatlarini amalga oshirsa, u holda ushbu faoliyatlari bo`yicha belgilangan tartibda va muddatlarda moliya organlariga 2- shakl – “Moliyaviy natijalar to`g`risida hisobot”ni taqdim qiladilar. Tashkilotlar tomonidan topshiriladigan choraklik moliyaviy hisobotlar tarkibiga quyidagilar kiradi: - Balans (1-shakl); - Xarajatlar smetasining ijrosi haqida hisobot (2-shakl); - Debitorlik va kreditorlik qarzlar to`g`risida ma’lumot; - Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobot; - Tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobot; - Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan mablag`lar harakati to`g`risida hisobot; - Boshqa budjetdan tashqari mablag`lar harakati bo`yicha hisobot. Yillik va choraklik moliyaviy hisobotlarga tushuntirish xati ilova qilinadi. Ushbu tushuntirish xatida budjet va budjetdan tashqari mablag`lar ijrosi jarayonida vujudga kelgan asosiy omillar, jumladan, budjetdan ajratilgan mablag`larni iqtisod qilinishining sabablari (tahlillari) (agarda iqtisod qilingan bo`lsa), debitorlik va kreditorlik qarzlarning vujudga kelish sabablari va davri, agarda muddati o`tgan qarzdorlikka yo`l qo`yilgan bo`lsa, undirish bo`yicha ko`rilgan choralar, qonunchilikka muvofiq tashkilotlarga soliq va boshqa majburiy to`lovlar bo`yicha berilgan imtiyozlar natijasida bo`shab qolgan mablag`lar va ularning sarflanishi, shuningdek, tashkilot tomonidan hisobot davrida kirim qilingan va sarflangan qog`oz to`g`risidagi ma’lumotlar, o`g`irlik va kamomadlar to`g`risidagi ma’lumotlar va moliyaviy hisobotlar bilan bog`liq bo`lgan boshqa tushuntirishlar keltiriladi. Bundan tashqari, hisobot yilining birinchi choragi bo`yicha moliyaviy hisobotlarga tushuntirish xatida asosiy vositalar va boshqa aktivlarni (jumladan,

tugallanmagan qurilish va o`rnatiladigan asbob-uskunalarni) qayta baholash bo`yicha axborotlar ochib beriladi. Tushuntirish xati tashkilot rahbari yoki uning o`rinbosari (birinchi imzo huquqidan foydalanuvchi shaxs), tashkilot bosh hisobchisi yoki uning o`rinbosari (ikkinchi imzo huquqidan foydalanuvchi shaxs) hamda moliya-iqtisod bo`limi boshlig`i (shtatlar jadvaliga muvofiq holda reja-iqtisod bo`yicha mutaxassis) tomonidan imzolanadi va tashkilot muhri bilan tasdiqlanadi. Budjet tashkiloti bo`lmagan, ammo budjetdan mablag` oluvchi tashkilotlar O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga (tegishli hududiy moliya organlariga) chorak (yil) uchun smeta xarajatlarining ijrosi haqida hisobot (2-shakl)ni tegishli qonunchilik talablariga muvofiq holda taqdim qiladilar. Tashkilotlarni yo`riqnomalar hamda boshqa me’yoriy hujjatlar bilan ta’minlash, agar qonunchilikda boshqasi ko`zda tutilmagan bo`lsa, O`zbekiston Respublikasining tegishli vazirlik va idoralari, hokimliklar boshqarmalari (bo`limlari), boshqa yuqori turuvchi boshqaruv idoralari tomonidan amalga oshiriladi. O`rnatilgan shakllar bo`yicha buxgalteriya hisobini yuritish va hisobotlar tuzish uchun vakolatli idoralar tomonidan tasdiqlangan birlamchi buxgalteriya hujjatlarini tayyorlash (sotib olish) tegishli moddiy-texnika bazasi mavjud bo`lgan hollarda tashkilotlar tomonidan mustaqil amalga oshirilishi mumkin. Moliyaviy hisobot shakllaridagi barcha rekvizitlar va nazarda tutilgan ko`rsatkichlar to`ldirilishi kerak. Tashkilotlarda tegishli aktivlar, passivlar va operatsiyalarning mavjud emasligi sababli biror-bir modda (satrlar, ustunlar) to`ldirilmagan taqdirda, ushbu modda (satr, ustun) ustidan chizib qo`yiladi. Moliyaviy hisobotlar shakllari (jamlanma hisobotlardan tashqari) “Bosh-jurnal kitobi” (308-shakl) va boshqa tegishli hisob registrlari ma’lumotlari asosida tuziladi. Moliyaviy hisobotlar shakllarining manzil (ust) qismi quyidagi tartibda to`ldiriladi: -“Tashkilot nomi” rekvizitida tashkilotning to`liq nomi ko`rsatiladi;

-“Bo`lim, kichik bo`lim, bob” rekvizitida tashkilotning budjet tasnifining vazifaviy va tashkiliy jihatdan bo`linishi (belgilanishi) keltiriladi; -“Hisobot davri” rekvizitida hisobot tuzilayotgan tegishli davr (yil, chorak, oy) ko`rsatiladi; -“Budjet turi” rekvizitida tashkilot tomonidan hisobot berilayotgan mablag`ning manbasi O`zbekiston Respublikasi budjet tasnifiga muvofiq mablag`lar manbasi va budjetlar darajasi tasnifining kodlari keltiriladi; -“O`lchov birligi” rekvizitida hisobot tuzilayotgan o`lchov birligi keltiriladi. Moliyaviy hisobotlarni tuzishda quyidagi asosiy shartlar to`liq saqlanishi lozim: -hisobot davridagi barcha operatsiyalar hamda pul mablag`lari, asosiy vositalar, moddiy boyliklarning inventarizatsiya qilinishi va hisob-kitoblar natijalarining to`liq aks ettirilishi; -analitik hisob ma’lumotlarining hisobot davrining birinchi sanasiga sintetik hisob yuritish hisobvaraqlari bo`yicha aylanmalar va qoldiqlarga bir xil bo`lishi, shuningdek moliyaviy hisobotlar ma’lumotlarining sintetik va analitik hisob ma’lumotlariga mosligi; -moliyaviy hisobotlardagi tegishli yozuvlarni qayd etish uchun belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan birlamchi hujjatlarning asos bo`lib xizmat qilishi. Ushbu asosiy shartlarga rioya qilinmagan holda tuzilgan moliyaviy hisobotlar noto`g`ri tuzilgan deb hisoblanadi. Tashkilotlar jamlama moliyaviy hisobotlarni o`zlari ko`rib chiqqan tasarrufdagi quyi tashkilotlarning moliyaviy hisobotlari hamda o`zining moliyaviy hisobotlari asosida tuzadilar. Moliyaviy hisobotlar, qoida tariqasida, o`sib boruvchi tartibda bitta o`n xonali sonda ming so`m hisobida tuziladi.Agarda, me’yoriy- huquqiy hujjatlar talablarini buzmagan holda moliyaviy hisobotlar ko`rsatkichlari manfiy qoldiq bilan chiqsa (manfiy qoldiqqa ega bo`lsa), u holda hisobotlarda ushbu ko`rsatkichlar “minus” ishora bilan aks ettiriladi. Budjet tashkilotlari tomonidan tuziladigan moliyaviy hisobotlarni mazmuniga e’tibor beradigan bo`lsak, shubhasiz balans (1-shakl) markaziy o`rinni egallaydi va

budjet tashkilotining ma’lum davrga barcha moliyaviy ko`rsatkichlarini o`zida aks ettiradi. Qolgan hisobot shakllari esa, mazkur balansda aks ettirilgan moliyaviy ko`rsatkichlarni ayrimlarini detallashtirib, aniq ma’lumotlar bilan ta’minlashga xizmat qiladi. Bu esa, tashkilotlar tomonidan tuziladigan moliyaviy hisobotlarni uzluksizligini, o`zaro muvofiqligini va tizimliligini ta’minlaydi. Buxgalteriya balansini tuzish tartibi Balans (1-shakl)ni tuzishdan oldin barcha mavjud memorial orderlar bilan rasmiylashtirilgan buxgalteriya provodkalarini dastlabki hujjatlarga muvofiq holda to`g`ri tuzilganligi hamda “Bosh-jurnal kitobi” (308-shakl)ga to`g`ri yozilganligi, subschyotlar bo`yicha oylik aylanmalar va hisobot davri oxiriga “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) bo`yicha qoldiqlar to`g`ri hisoblanganligi tekshirib chiqiladi. Hisobot davri oxiriga “Bosh-jurnal kitobi”da chiqarilgan qoldiqlar balansning “Yil (chorak) oxiriga” ustuniga ko`chirib yoziladi. Bunda, debitor va kreditor qarzlarni hisobga oluvchi subschyotlar bo`yicha debitorlar va kreditorlar umumlashtirilmasdan, ya’ni, mavjud debitorlar balansning aktiv qismida, kreditorlik qarz esa, passiv qismida ko`rsatiladi. Ushbu debitorlik va kreditorlik qarzlar to`g`risidagi ma’lumotlar 285-shakl "Aylanma vedomost" va boshqa tegishli hisob registrlaridan olinadi. "Yil boshiga" ustuni bo`yicha ko`rsatkichlar o`tgan hisobot yili balansining "Yil (chorak) oxiriga" ustuni bo`yicha ko`rsatkichlarga aynan bir xil holda ko`chiriladi. Agarda, tashkilot hisobot yilining 1-yanvaridan keyin tashkil topgan bo`lsa, u holda balansning ushbu “Yil boshiga” ustuni to`ldirilmaydi. Balansning aktiv qismidagi "Yil (chorak) oxiriga" ustuni bo`yicha: "1-§. Asosiy vositalar va boshqa uzoq muddatli nomoliyaviy aktivlar" paragrafining "Asosiy vositalar: Boshlang`ich (qayta tiklash) qiymati” qatorida tashkilotlarning hisobot davri oxiriga mavjud barcha asosiy vositalari, shu

jumladan, ijaraga berilganlari ham dastlabki (tiklanish) qiymati bo`yicha aks ettiriladi. Qayta baholash natijalari bo`yicha aniqlangan asosiy vositalarning tiklanish qiymati choraklik va yillik balanslarda “Yil boshiga” ustunida kasr chizig`i bilan (mahrajida) aks ettiriladi. “Eskirish summasi” qatorida asosiy vositalarning balans tuzilgan hisobot davri oxiriga hisoblangan eskirish summasi aks ettiriladi. “Qoldiq (balans) qiymati” qatorida asosiy vositalarning dastlabki (tiklanish) qiymatidan hisoblangan eskirish qiymatini farqi (010-qatorda aks ettirilgan asosiy vositaning dastlabki (tiklanish) qiymatidan 011-qatorda aks ettirilgan eskirish summasini ayirmasi) aks ettiriladi. “Nomoddiy aktivlar” qatorida tashkilotning hisobot davri oxiriga mavjud nomoddiy aktivlarining qiymati ko`rsatiladi. "2-§. Noishlab chiqarish aktivlari" qatorida ishlab chiqarish xususiyatiga ega bo`lmagan kapital xarajatlar, jumladan, yerni obodonlashtirish uchun amalga oshirilgan xarajatlar (040-subschyot) aks ettiriladi. "3-§. Tovar-moddiy zaxiralar" paragrafida hisobot davri oxiriga mavjud bo`lgan tayyor mahsulot, qurilish materiallari, oziq-ovqat mahsulotlari, dori- darmon va yarani bog`lash vositalari, inventar va xo`jalik jixozlari, yonilg`i, yoqilg`i-moylash materillari, mashina va asbob-uskunalarning ehtiyot qismlari va boshqa tovar-moddiy zaxiralarning qoldiq summalari ko`rsatiladi. "4-§. Nomoliyaviy aktivlarga qo`yilmalar" paragrafida o`rnatish uchun mo`ljallangan asbob-uskunalar, tugallanmagan qurilish, asosiy vositlarga boshqa xarajatlar, nomoddiy aktivlarga boshqa xarajatlar, tovar (ish, xizmat)larga xarajatlar va tovar-moddiy zaxiralarga boshqa xarajatlarni hisobga oluvchi subschyotlarning “Bosh-jurnal kitobi” (308-shakl) bo`yicha hisobot davrining oxiriga qoldiq summasi aks ettiriladi. "Moliyaviy aktivlar" bo`limida mavjud hisobvaraqlardagi pul mablag`lari, akkreditivlar, kassadagi naqd pul qoldiqlari va boshqa pul mablag`larining,

shuningdek g`aznachilik bo`linmalaridagi shaxsiy hisobvaraqlardagi pul mablag`larining balans tuzilayotgan sanaga qoldiq summalari aks ettiriladi. "Debitorlar" bo`limida yil (chorak) oxiriga barcha hisob-kitoblar bo`yicha qoldiq summalar (debitorlik qarzlar) aks ettiriladi. Balansning passiv qismidagi "Yil (chorak) oxiriga" ustuni bo`yicha: "Kreditorlar" bo`limida yil (chorak) oxiriga barcha hisob-kitoblar bo`yicha qoldiq summalar (kreditorlik qarzlar) aks ettiriladi. “Moliyaviy natijalar” bo`limida tashkilotning joriy yilga moliyaviy natijalari (300-343 qatorlar), shuningdek, yakuniy moliyaviy natijasi (350-356 qatorlar) har bir daromad (tushum)larning turlari bo`yicha alohida holda aks ettiriladi. Bunda, joriy yilga moliyaviy natijalar (300-343 qatorlar) bo`yicha ko`rsatkichlar yillik balansda aks ettirilmaydi. "Balansdan tashqari schyotlar" bo`limida tashkilotlarning balansdan tashqari schyotlarida hisobot davri oxiriga aks ettirilgan summalar ko`rsatiladi. Balans (1-shakl) tashkilotlar tomonidan har chorakda hisobot choragidan keyingi oyning 10-sanasiga qadar topshiriladi. Quyida budjet tashkilotlari tomonidan tuziladigan balans (1-shakl) ko`rsatkichlarini tegishli hisob registrlari va boshqa hujjatlar bilan o`zaro muvofiqlik jadvalini keltiramiz. Xarajatlar smetasining ijrosi haqida hisobot (2-shakl) ni tuzish tartibi Xarajatlar smetasining ijrosi haqida hisobotni tuzishdan oldin tashkilotlar: - tasdiqlangan xarajatlar smetalariga belgilangan tartibda kiritilgan o`zgartirishlarning hisob registrlariga (294-shakl daftarlariga) to`g`ri yozilganligini; hisobot davri uchun budjetdan moliyalashtirilgan mablag`larni tasdiqlangan xarajatlar smetalariga muvofiq holda (kiritilgan o`zgartirishlarni hisobga olgan

holda) amalga oshirilganligini (tegishli memorial orderlar, 294-shakl daftari va boshqa hisob registrlari asosida); - hisobot choragida amalga oshirilgan kassa xarajatlarining (G`aznachilik bo`linmalari orqali amalga oshirilgan to`lovlarning) to`g`riligini (tegishli memorial orderlar, 294-shakl daftarlari va boshqa hisob registrlari asosida); - haqiqiy xarajatlarning hisob registrlariga to`g`ri yozilganligini (tegishli memorial orderlar va 294-shakl daftarlari ma’lumotlari asosida) tekshirib chiqishlari lozim. "Tasdiqlangan (aniqlangan) reja" ustuniga tashkilotlarning tegishli tasdiqlangan xarajatlar smetalari bo`yicha kiritilgan o`zgartirishlar hisobi bilan hisobot davriga aniqlangan rejani xarajatlar tasnifining hisobot shaklida keltirilgan xarajat moddalari bo`yicha yoziladi. "Hisobot davri uchun moliyalashtirilgan" ustuni bo`yicha tashkilotga budjetdan xarajatlar smetalariga muvofiq yil boshidan o`sib boruvchi tartibda moliyalashtirilgan mablag`lar (294-shakl daftar ma’lumotlari asosida) xarajatlar tasnifining hisobot shaklida keltirilgan xarajat guruhlari va moddalari bo`yicha yoziladi (4-guruhning xarajat moddalaridan tashqari). G`azna ijrosiga o`tilgan tashkilotlar ushbu ustun bo`yicha yil boshidan o`sib boruvchi tartibda G`aznachilik bo`linmalari orqali amalga oshirilgan to`lovlarni ko`rsatadilar. "Kassa xarajati-jami" ustunida tashkilotning budjet mablag`lari bo`yicha depozit hisob raqamidan xarajatlar smetalarida ko`zda tutilgan maqsadlar uchun o`tkazilgan mablag`lar yil boshidan o`sib boruvchi tartibda (294-shakl daftar ma’lumotlari asosida) xarajatlar tasnifining hisobot shaklida keltirilgan xarajat guruhlari va moddalari bo`yicha yoziladi. G`azna ijrosiga o`tilgan tashkilotlar ushbu ustun bo`yicha yil boshidan o`sib boruvchi tartibda G`aznachilik bo`linmalari orqali amalga oshirilgan to`lovlarni ko`rsatadilar. "Haqiqiy xarajatlar-jami" ustunida tashkilot tomonidan amalga oshirilgan haqiqiy xarajatlar (budjet bo`yicha) yil boshidan o`sib boruvchi tartibda (294-shakl

daftarlar ma’lumotlari asosida) xarajatlar tasnifining hisobot shaklida keltirilgan xarajat guruhlari va moddalari bo`yicha yoziladi. Tashkilotlar tomonidan o`tgan yillarda, shuningdek, joriy yilda budjet mablag`lari hisobidan sotib olingan asosiy vositalariga hisoblangan eskirish summasi xarajatlar smetasining ijrosi haqida hisobot (2-shakl) da xarajatlar iqtisodiy tasnifining 43 50 000 “Asosiy vositalarni sotib olish” xarajat moddasining tegishli kichik modda va elementlari bo`yicha xaqiqiy xarajatlar sifatida aks ettiriladi. Bunda, budjetdan tashqari mablag`lar hisobidan o`tgan yillarda, shuningdek, joriy yilda sotib olingan asosiy vositalar bo`yicha hisoblangan eskirish summasi esa, tegishli ravishda budjetdan tashqari mablag`larning harakati to`g`risidagi hisobotlarda xarajatlar iqtisodiy tasnifining 43 50 000 “Asosiy vositalarni sotib olish” xarajat moddasining tegishli kichik modda va elementlari bo`yicha xaqiqiy xarajatlar sifatida aks ettiriladi. Budjet tashkiloti bo`lmagan budjetdan mablag` oluvchi tashkilotlar tomonidan budjetdan olingan mablag`larning ijrosi bo`yicha tuzilgan xarajatlar smetasining ijrosi haqida hisobot (2-shakl) da budjet mablag`ining ishlatilgan qismi doirasida xarajatlar iqtisodiy tasnifining tegishli moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha xaqiqiy xarajatlarni to`liq aks ettiradilar. Tashkilotlarga boshqa budjetlar hisobidan mablag`lar ajratilgan hollarda mazkur mablag`larning sarflanishi bo`yicha xarajatlar smetasining ijrosi xaqida hisobot (2-shakl) tegishli moliya organiga ushbu Qoidalarda belgilangan tartibda taqdim qilinadi. Asosiy xarajatlar smetasi bo`yicha moliyalashtiriluvchi tegishli moliya organiga esa, mazkur hisobotlarning nusxalari ma’lumot uchun taqdim qilinadi. Xarajatlar smetasining ijrosi xaqida hisobot (2-shakl) tashkilotlar tomonidan xarajatlar tasnifining har bir bo`lim, kichik bo`lim va bobi bo`yicha alohida holda tuziladi. Tashkilotning budjet hisob raqamlaridagi (shaxsiy hisobvaraqlaridagi) hisobot choragining oxirgi ish kuniga tejab qolingan va belgilangan tartibda rivojlantirish

jamg`armasi hisob raqamiga o`tkazilgan budjet mablag`lari alohida (I-IV xarajat guruxlariga qo`shilmagan holda) “Budjet tashkilotida hisobot choragining oxirgi kuniga tejab qolingan va budjet tashkilotining rivojlantirish jamg`armasi hisob raqamiga o`tkazilgan mablag`lar” qatorida kassa xarajatlari sifatida aks ettiriladi va “Xarajatlarning hammasi”da hisobga olinadi. Xarajatlar smetasining ijrosi haqida hisobot (2-shakl) tashkilotlar tomonidan har chorakda hisobot choragidan keyingi oyning 10-sanasiga qadar topshiriladi. Quyida budjet tashkilotlari tomonidan tuziladigan xarajatlar smetasi ijrosi haqida hisobot (2-shakl) ko`rsatkichlarini tegishli hisob registrlari va boshqa hujjatlar bilan o`zaro muvofiqlik jadvalini keltiramiz. Debitorlik va kreditorlik qarzlar to`g`risida ma’lumotni tuzish tartibi Debitorlik va kreditorlik qarzlar to`g`risida ma’lumot tashkilotning hisobot davri oxiriga budjet va budjetdan tashqari mablag`lari hisobidan mavjud debitorlik va kreditorlik qarzlari to`g`risidagi axborotni umumlashtirish va tahlil qilish uchun tuziladi. "Debitor qarzdorlik" qismida tashkilotning barcha mavjud debitorlik qarzlari aks ettiriladi. Jumladan: “1-guruh jami. Ish xaqi va unga tenglashtirilgan to`lovlar” qatorida xarajatlar iqtisodiy tasnifining 1-guruh xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha mavjud debitorlik qarzlar aks ettiriladi; “2-guruh jami. Ish haqiga qo`shimchalar” qatorida xarajatlar iqtisodiy tasnifining 2-guruh xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha mavjud debitorlik qarzlar aks ettiriladi; “3-guruh jami. Kapital qo`yilmalar” qatorida xarajatlar iqtisodiy tasnifining 3- guruh xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha mavjud debitorlik qarzlar aks ettiriladi;

“4-ruguh jami. Boshqa xarajatlar” qatorida xarajatlar iqtisodiy tasnifining 4- guruh xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha mavjud debitorlik qarzlar aks ettiriladi; “Xarajatlar guruhlari bo`yicha jami” qatorida yuqoridagi 4 ta xarajat guruhlari bo`yicha jami debitorlik qarzlar aks ettiriladi; “To`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo`yicha” qatorida yuqoridagi 4 ta xarajat guruhlari bo`yicha aks ettirishning imkoni bo`lmaydigan quyidagi hisob-kitoblar natijasida yuzaga kelgan debitorlik qarzlar aks ettiriladi: a) bolalarning maktabgacha ta’lim muassasalarida (bolalar bog`chalari va yaslilarda) saqlanganligi; b) bolalarning musiqa va san’at maktablarida o`qitilganligi; v) tarbiyalanuvchilarning maktab-internatlarda va boshqa ta’lim muassasalarida saqlanganligi uchun ota-onalar bilan olib boriladigan hisob- kitoblar; g) ish joyida ovqat bilan ta’minlanganligi uchun xodimlar bilan olib boriladigan hisob-kitoblar va boshqa shu kabi hisob-kitoblar natijasida yuzaga kelgan debitorlik qarzlar. Mazkur debitorlik qarzlar “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) va balans (1- shakl)da aks ettirilgan 156 – “To`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar” subschyotining hisobot davriga mavjud debet qoldig`iga mos bo`lishi lozim. “Pensiya jamg`armasi hisobidan amalga oshiriladigan to`lovlarni hisobinishi bo`yicha” qatorida budjetdan tashqari Pensiya jamg`armasi hisobidan amalga oshiriladigan Davlat ijtimoiy sug`urtasi bo`yicha to`lovlar va boshqa to`lovlarning hisoblanishi natijasida Pensiya jamg`armasidan yuzaga kelgan debitorlik qarzlar aks ettiriladi. Mazkur debitorlik qarzlar “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) va balans (1-shakl)da aks ettirilgan 163–“Budjetdan tashqari Pensiya jamg`armasi bilan hisob-kitoblar” subschyotining Davlat ijtimoiy sug`urtasi bo`yicha to`lovlar va boshqa to`lovlarning hisoblanishi natijasida Pensiya jamg`armasidan yuzaga kelgan debitorlik qarzlar qismi bo`yicha hisobot davriga mavjud debet qoldig`iga mos bo`lishi lozim;

“Kamomadlarga doir hisob-kitoblar bo`yicha” qatorida kamomadlar, talon- toroj qilingan pul mablag`lari va moddiy qimmatliklar qiymati, shuningdek, aybdor shaxslar hisobiga yozilgan va o`rnatilgan tartibda undirib olinishi lozim bo`lgan moddiy qimmatliklar qiymati va qonunchilikda belgilangan boshqa hollar hisobi bo`yicha yuzaga kelgan debitorlik qarzlar aks ettiriladi. Mazkur debitorlik qarzlar “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) va balans (1-shakl)da aks ettirilgan 170 – “Kamomadlarga doir hisob-kitoblar” subschyotining hisobot davriga mavjud debet qoldig`iga mos bo`lishi lozim; “Talabalar bilan to`lov-kontrakt mablag`lari yuzasidan hisob-kitoblar bo`yicha” qatorida ta’lim muassasalarida talabalar bilan to`lov-kontrakt mablag`lari bo`yicha, jumladan, to`lov-kontrakt mablag`larining hisoblanishi natijasida yuzaga kelgan debitorlik qarzlar aks ettiriladi. Mazkur debitorlik qarzlar “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) va balans (1-shakl)da aks ettirilgan 175–“Talabalar bilan boshqa hisob-kitoblar” subschyotining to`lov-kontrakt mablag`larining hisoblanishi natijasida talabalardan yuzaga kelgan debitorlik qarzlar qismi bo`yicha hisobot davriga mavjud debet qoldig`iga mos bo`lishi lozim; “Yuqori va quyi tashkilotlar o`rtasidagi boshqa hisob-kitoblar bo`yicha” qatorida yuqori mablag` taqsimlovchilar bilan ularga qarashli bo`lgan muassasalar orasida xarajatlar smetasining ijrosi jarayonida vujudga keladigan turli hisob- kitoblar, jumladan, markazlashgan tartibda berilgan moddiy aktivlarga doir operatsiyalar bo`yicha yuzaga kelgan debitorlik qarzlar aks ettiriladi. Mazkur debitorlik qarzlar “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) va balans (1-shakl)da aks ettirilgan 180–“Boshqa hisob-kitoblar” subschyotining hisobot davriga mavjud debet qoldig`iga mos bo`lishi lozim; “Yuqoridagi aks ettirilganlardan tashqari boshqa hisob-kitoblar bo`yicha debitorlik qarzlar” qatorida yuqorida keltirilmagan boshqa debitorlik qarzlar aks ettiriladi; “Hammasi” qatorida tashkilotning barcha mavjud debitorlik qarzlari aks ettiriladi.

"Kreditor qarzdorlik" qismida tashkilotning barcha mavjud kreditorlik qarzlari aks ettiriladi. Jumladan: “1-guruh jami. Ish xaqi va unga tenglashtirilgan to`lovlar” qatorida xarajatlar iqtisodiy tasnifining 1-guruh xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha mavjud kreditorlik qarzlar aks ettiriladi; “2-guruh jami. Ish haqiga qo`shimchalar” qatorida xarajatlar iqtisodiy tasnifining 2-guruh xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha mavjud kreditorlik qarzlar aks ettiriladi; “3-guruh jami. Kapital qo`yilmalar” qatorida xarajatlar iqtisodiy tasnifining 3- guruh xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha mavjud kreditorlik qarzlar aks ettiriladi; “4-ruguh jami. Boshqa xarajatlar” qatorida xarajatlar iqtisodiy tasnifining 4-guruh xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha mavjud kreditorlik qarzlar aks ettiriladi; “Xarajatlar guruhlari bo`yicha jami” qatorida yuqoridagi 4 ta xarajat guruhlari bo`yicha jami kreditorlik qarzlar aks ettiriladi; “Budjet tashkilotining ixtiyorida vaqtincha bo`ladigan mablag`lar yuzasidan hisob-kitoblar bo`yicha” qatorida tashkilotning ixtiyoriga vaqtinchalik tushgan va ma’lum shartlar bajarilgandan keyin qaytarilishi lozim bo`lgan summalar hisobi bo`yicha yuzaga kelgan kreditorlik qarzlar aks ettiriladi. Mazkur kreditorlik qarzlar “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) va balans (1-shakl)da aks ettirilgan 155–“Budjet tashkilotining ixtiyorida vaqtincha bo`ladigan mablag`lar bo`yicha hisob-kitoblar” subschyotining hisobot davriga mavjud kredit qoldig`iga mos bo`lishi lozim. “To`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo`yicha” qatorida yuqoridagi 4 ta xarajat guruhlari bo`yicha aks ettirishning imkoni bo`lmaydigan quyidagi hisob-kitoblar natijasida yuzaga kelgan kreditorlik qarzlar aks ettiriladi: a) bolalarning maktabgacha ta’lim muassasalarida (bolalar bog`chalari va yaslilarda) saqlanganligi; b) bolalarning musiqa va san’at maktablarida o`qitilganligi;

v) tarbiyalanuvchilarning maktab-internatlarda va boshqa ta’lim muassasalarida saqlanganligi uchun ota-onalar bilan olib boriladigan hisob- kitoblar; g) ish joyida ovqat bilan ta’minlanganligi uchun xodimlar bilan olib boriladigan hisob-kitoblar va boshqa shu kabi hisob-kitoblar natijasida yuzaga kelgan kreditorlik qarzlar. Mazkur kreditorlik qarzlar “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) va balans (1- shakl)da aks ettirilgan 156 – “To`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar” subschyotining hisobot davriga mavjud kredit qoldig`iga mos bo`lishi lozim. “Budjetga to`lovlar bo`yicha budjet bilan hisob-kitoblar bo`yicha (1 va 4- guruxda ko`rsatilganlaridan tashqari)” qatorida tashkilotlar tomonidan mahsulot (ish, xizmat)lar ishlab chiqarish va realizatsiya qilishdan qonunchilikka muvofiq budjetga hisoblangan va to`lanishi lozim bo`lgan soliq va boshqa majburiy to`lovlar, shuningdek mazkur shaklning 1 va 4-guruxlarida aks ettirilmagan boshqa budjet bilan hisob-kitoblar natijasida hisobot davriga yuzaga kelgan kreditorlik qarzlar aks ettiriladi; “Boshqa budjetdan tashqari jamg`armalar bilan hisob-kitoblar bo`yicha (1, 2 va 4-guruxda ko`rsatilganlaridan tashqari)” qatorida tashkilotlar tomonidan mahsulot (ish, xizmat)lar ishlab chiqarish va realizatsiya qilishdan qonunchilikka muvofiq budjetdan tashqari jamg`armalarga hisoblangan va to`lanishi lozim bo`lgan boshqa majburiy to`lovlar, shuningdek mazkur shaklning 1, 2 va 4- guruxlarida aks ettirilmagan boshqa budjetdan tashqari jamg`armalar bilan hisob- kitoblar natijasida hisobot davriga yuzaga kelgan kreditorlik qarzlar aks ettiriladi; “Talabalar bilan to`lov-kontrakt mablag`lari yuzasidan hisob-kitoblar bo`yicha” qatorida ta’lim muassasalarida talabalar bilan to`lov-kontrakt mablag`lari bo`yicha, jumladan, to`lov-kontrakt mablag`larining hisoblanishi va to`lanishi natijasida yuzaga kelgan kreditorlik qarzlar aks ettiriladi. Mazkur kreditorlik qarzlar “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) va balans (1-shakl)da aks ettirilgan 175–“Talabalar bilan boshqa hisob-kitoblar” subschyotining to`lov-kontrakt mablag`larini hisoblanganiga nisbatan ortiqcha to`lanishi natijasida talabalardan yuzaga kelgan

kreditorlik qarzlar qismi bo`yicha hisobot davriga mavjud kredit qoldig`iga mos bo`lishi lozim; “Yuqori va quyi tashkilotlar o`rtasidagi boshqa hisob-kitoblar bo`yicha” qatorida yuqori mablag` taqsimlovchilar bilan ularga qarashli bo`lgan muassasalar orasida xarajatlar smetasining ijrosi jarayonida vujudga keladigan turli hisob- kitoblar, jumladan, markazlashgan tartibda berilgan moddiy aktivlarga doir operatsiyalar bo`yicha yuzaga kelgan kreditorlik qarzlar aks ettiriladi. Mazkur kreditorlik qarzlar “Bosh jurnal kitobi” (308-shakl) va balans (1-shakl)da aks ettirilgan 180–“Boshqa hisob-kitoblar” subschyotining hisobot davriga mavjud kredit qoldig`iga mos bo`lishi lozim; “Yuqoridagi aks ettirilganlardan tashqari boshqa hisob-kitoblar bo`yicha kreditorlik qarzlar” qatorida yuqorida keltirilmagan boshqa kreditorlik qarzlar aks ettiriladi; “Hammasi” qatorida tashkilotning barcha mavjud kreditorlik qarzlari aks ettiriladi. "Jami qarzdorlik" ustuni bo`yicha tashkilotning budjet va budjetdan tashqari mablag`lari hisobidan hisobot davriga mavjud debitorlik va kreditorlik qarzlarning jami summasi ko`rsatiladi. "Budjet hisobidan" ustuni bo`yicha "Jami qarzdorlik" ustunida ko`rsatilgan summaning budjet hisobiga vujudga kelgan qismi, "Budjetdan tashqari mablag`lar hisobidan" ustuni bo`yicha esa, tashkilotning budjetdan tashqari mablag`lari hisobiga vujudga kelgan qismi ko`rsatiladi. Agarda, yuzaga kelgan debitorlik qarzni budjet va budjetdan tashqari mablag`lar hisobiga aniq ajratishning imkoni bo`lmasa, u holda ushbu debitorlik qarz budjet hisobidan o`tkazilgan mablag` doirasida budjet hisobidan ko`rsatiladi. Debitorlik qarzning qolgan (budjetdan oshgan) qismi budjetdan tashqari mablag`lar hisobiga yoziladi. Agarda, yuzaga kelgan kreditorlik qarzni budjet va budjetdan tashqari mablag`lar hisobiga aniq ajratishning imkoni bo`lmasa, u holda ushbu kreditorlik qarz xarajatlar tasnifining tegishli moddasini budjet bo`yicha qoldiq limit mablag`i

doirasida mazkur xarajatlar tasnifining tegishli moddasi bo`yicha budjet hisobidan ko`rsatiladi. Kreditorlik qarzning qolgan (budjet limitidan oshgan) qismi budjetdan tashqari mablag`lar hisobiga yoziladi. "Shundan muddati o`tgan qarzdorlik - jami" ustunida "Jami qarzdorlik" ustunida ko`rsatilgan qarzdorlikdan muddati o`tkazib yuborilgan, qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda so`ndirilmagan qarzning umumiy summasi, "Budjet hisobidan" ustunida budjet mablag`lari hisobiga vujudga kelgan qismi, "Budjetdan tashqari mablag`lar hisobidan" ustunida esa, tashkilotning budjetdan tashqari mablag`lari hisobiga vujudga kelgan qismi ko`rsatiladi. "Shundan Respublika tashqarisida" ustunida muddati o`tgan qarzdorlikning O`zbekiston Respublikasi hududidan tashqaridagi qismi ko`rsatiladi. "Izoh" ustunida qo`shimcha izohlar keltiriladi. Zarurat tug`ilgan taqdirda tashkilotlarga hamda hisobot oluvchilarga (tegishli moliya organlariga) ushbu hisobot shaklida hisobot oluvchilar tomonidan qarzdorlik bo`yicha talab qilingan qo`shimcha ma’lumotlar olish imkonini beruvchi qo`shimcha rekvizitlar qo`shish huquqi beriladi. Ushbu hisobot shakli tashkilotlar tomonidan har chorakda hisobot choragidan keyingi oyning 10-sanasiga qadar topshiriladi. Quyida budjet tashkilotlari tomonidan tuziladigan debitorlik va kreditorlik qarzlar to`g`risidagi ma’lumotnoma ko`rsatkichlarini tegishli hisob registrlari va boshqa hujjatlar bilan o`zaro muvofiqlik jadvalini keltiramiz. Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi bo`yichapul mablag`lari harakati to`g`risidahisobotni tuzish tartibi . Mazkur hisobot tashkilotlar tomonidan hisobot davri mobaynida faoliyat turiga muvofiq mahsulot (ish, xizmat)lar ishlab chiqarish va sotishdan olingan daromadlarni, vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va davlatning boshqa mulklarini ijaraga berishdan, yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan budjet tashkilotlariga ko`rsatilgan homiylik (beg`araz) yordamlar hisobidan tushgan

tushumlarni, shuningdek hisobot choragining oxirgi ish kunida tejab qolingan va rivojlantirish jamg`armasiga o`tkazilgan budjet mablag`lari harakatini aks ettirish uchun tuziladi. Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobot shaklini tuzishdan oldin tashkilotlar: - hisobot choragi mobaynidagi faoliyat turiga muvofiq mahsulot (ish, xizmat)lar ishlab chiqarish va sotishga, vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va davlatning boshqa mulklarini ijaraga berishga, yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan budjet tashkilotlariga ko`rsatilgan homiylik (beg`araz) yordamlarga, shuningdek hisobot choragining oxirgi ish kunida tejab qolingan budjet mablag`lariga doir dastlabki hujjatlarni to`liqligini; - hisob raqamlardan olingan ko`chirmalarni va tegishli hisob registrlari ma’lumotlarini to`g`riligini tekshirib chiqadilar. "1. Yil boshiga pul mablag`i qoldig`i" qatoriga tegishli hisobvaraqlardan ko`chirmalarga muvofiq rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha hisobot yilining birinchi sanasiga mavjud pul mablag`lari qoldig`i aks ettiriladi. Bunda, g`aznachilik bo`linmalarining tegishli tranzit hisobvaraqlaridagi tashkilotga tegishli bo`lgan qoldiq mablag`lar ham hisobga olinishi lozim. "2. Hisobot davrida tushgan tushumlar – jami" qatorida "a, b, v va g" qatorlar bo`yicha hisobot davriga tushgan barcha daromadlar (tushumlar)ning yig`indisi ko`rsatiladi. "a) mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish va sotishdan" qatorida tashkilotlar faoliyat turi bo`yicha mahsulot (ish, xizmat)lar ishlab chiqarish va sotishdan olingan jami tushumlarini (pul mablag`larini) ko`rsatadilar. "b) vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va davlatning boshqa mulklarini ijaraga berishdan" qatorida tashkilotlar vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va boshqa mulklarni ijaraga berishdan tushgan daromadlarini (pul mablag`larini) ko`rsatadilar. "v) yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan budjet tashkilotlariga ko`rsatiladigan homiylik (beg`araz) yordami hisobidan" qatorida Budjet

tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi hisobvarag`iga homiy tashkilotlardan hamda jismoniy shaxslardan tushgan homiylik yordamlari ko`rsatiladi. "g) hisobot choragining oxirgi ish kunida tejab qolingan budjet mablag`lari hisobidan" qatorida qonun hujjatlariga muvofiq tashkilotlarning xarajatlar smetasida ko`zda tutilgan mablag`larning hisobot choragi oxirgi kunida tejab qolingan qismining Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi hisobvarag`iga o`tkazilgan summasi ko`rsatiladi. "3. Hisobot davrida amalga oshirilgan kassa xarajatlari – jami" qatorida 4- ustun "Kassa xarajatilari - jami "da aks ettirilgan jami kassa xarajatlarining summasi ko`rsatiladi. "4. Hisobot davri oxiriga pul mablag`i qoldig`i" qatorida "1. Yil boshiga pul mablag`i qoldig`i” va “2. Hisobot davrida tushgan tushumlar – jami” qatorlarida aks ettirilgan tushumlarning yig`indisidan hisobidan amalga oshirilgan kassa xarajatlarining ("3. Hisobot davrida amalga oshirilgan kassa xarajatlari – jami" qatori bo`yicha summaning) ayirmasi ko`rsatiladi. “Xarajatlar yoyilmasi”da rivojlantirish jamg`armasi mablag`lari hisobidan amalga oshirilgan kassa va xaqiqiy xarajatlar mazkur hisobot shaklida keltirilgan xarajatlar iqtisodiy tasnifining xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha aks ettiriladi. Ushbu hisobot shakli tashkilotlar tomonidan har chorakda hisobot choragidan keyingi oyning 10-sanasiga qadar topshiriladi. Quyida Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobot ko`rsatkichlarini tegishli hisob registrlari va boshqa hujjatlar bilan o`zaro muvofiqlik jadvalini keltiramiz.

Tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobotni tuzish tartibi Mazkur hisobotni tuzishdan oldin tibbiyot muassasalari: - hisobot choragi mobaynidagi jamg`arma mablag`larining shakllanish manbalariga va sarflanishiga doir birlamchi hujjatlarni to`liqligini; - hisob raqamlardan olingan ko`chirmalarni va boshqa tegishli hisob registrlarini tekshirib chiqadilar. “1. Yil boshiga pul mablag`i qoldig`i” qatoriga tegishli hisobvaraqlardan ko`chirmalarga muvofiq tibbiyot muassasasini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha hisobot yilining birinchi sanasiga mavjud pul mablag`lari qoldig`i aks ettiriladi. Bunda, g`aznachilik bo`linmalarining tegishli tranzit hisobvaraqlaridagi tibbiyot muassasasiga tegishli bo`lgan qoldiq mablag`lar ham hisobga olinishi lozim. "2. Hisobot davrida tushgan tushumlar – jami" qatorida "a, b, v, g va d" qatorlar bo`yicha hisobot davriga tushgan barcha daromadlar (tushumlar)ning yig`indisi ko`rsatiladi. "a) tibbiyot muassasasi uchun ajratiladigan umumiy budjet mablag`larining 5 foizi hisobidan" qatorida tibbiyot muassasasi uchun budjetdan ajratiladigan umumiy mablag`larning (xarajatlar smetasida ko`zda tutilgan jami mablag`larning) 5 foizigacha bo`lgan qismining muassasaning mazkur jamg`armasiga o`tkazilgan summalari ko`rsatiladi. "b) homiylar va donor tashkilotlardan" qatorida homiy va donor tashkilotlardan tushgan homiylik yordamlari ko`rsatiladi. "v) pulli davolash va xizmatlar ko`rsatishdan" qatorida tibbiyot muassasalarining pulli davolash va xizmatlar ko`rsatishdan tushgan mablag`lari ko`rsatiladi. "g) hisobot choragining oxirgi ish kunida tejab qolingan budjet mablag`lari" qatorida qonun hujjatlariga muvofiq tibbiyot muassasalarining xarajatlar smetasida ko`zda tutilgan budjet mablag`laridan hisobot choragi oxirgi kunida tejab qolingan

qismining belgilangan tartibda jamg`arma hisob raqamiga o`tkazilgan summasi ko`rsatiladi. "d) vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va davlatning boshqa mulklarini ijaraga berishdan" qatorida tibbiyot muassasalari vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va boshqa mulklarni ijaraga berishdan tushgan daromadlarini ko`rsatadilar "3. Hisobot davrida amalga oshirilgan kassa xarajatlari – jami" qatorida 4- ustun "Kassa xarajatilari - jami "da aks ettirilgan jami kassa xarajatlarining summasi ko`rsatiladi. "4. Hisobot davri oxiriga pul mablag`i qoldig`i" qatorida "1. Yil boshiga pul mablag`i qoldig`i” va “2. Hisobot davrida tushgan tushumlar – jami” qatorlarida aks ettirilgan tushumlarning yig`indisidan hisobidan amalga oshirilgan kassa xarajatlarining ("3. Hisobot davrida amalga oshirilgan kassa xarajatlari – jami" qatori bo`yicha summaning) ayirmasi ko`rsatiladi. “Xarajatlar yoyilmasi”da rivojlantirish jamg`armasi mablag`lari hisobidan amalga oshirilgan kassa va xaqiqiy xarajatlar mazkur hisobot shaklida keltirilgan xarajatlar iqtisodiy tasnifining xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha aks ettiriladi. Ushbu hisobot shakli tashkilotlar tomonidan har chorakda hisobot choragidan keyingi oyning 10-sanasiga qadar topshiriladi. Quyida Tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobot ko`rsatkichlarini tegishli hisob registrlari va boshqa hujjatlar bilan o`zaro muvofiqlik jadvalini keltiramiz. Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan mablag`lar harakati to`g`risida hisobotni tuzish tartibi Ushbu hisobot Oliy ta’lim muassasalaridagi o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan mablag`lar harakati to`g`risidagi ma’lumotlarni aks ettirish uchun mo`ljallangan.

Oliy ta’lim muassasalari mazkur hisobotni tuzishdan oldin quyidagilarni to`g`riligini tekshirib chiqadilar: - o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan mablag`larning shakllanishi va sarflanishiga oid barcha dastlabki hujjatlarning to`liqligini; - analitik hisob ma’lumotlarining tegishli sintetik hisob ma’lumotlarga muvofiqligini; - tegishli hisob registrlari ma’lumotlarining to`liq va to`g`ri yozilganligini. "1. Yil boshiga pul mablag`i qoldig`i" qatoriga tegishli hisobvaraqlardan ko`chirmalarga muvofiq hisobot yilining birinchi sanasiga mavjud to`lov-kontrakt mablag`lari qoldig`i aks ettiriladi. "2. Hisobot davrida tushgan tushumlar - jami" qatorida "a, b va v" qatorlar bo`yicha hisobot davriga tushgan daromadlarning yig`indisi ko`rsatiladi. "3. Hisobot davrida amalga oshirilgan kassa xarajatlari – jami" qatorida 4- ustun "Kassa xarajatilari - jami"da aks ettirilgan jami kassa xarajatlarining summasi ko`rsatiladi. "4. Hisobot davri oxiriga pul mablag`i qoldig`i" qatorida "1. Yil boshiga pul mablag`i qoldig`i” va “2. Hisobot davrida tushgan tushumlar – jami” qatorlarida aks ettirilgan tushumlarning yig`indisidan hisobidan amalga oshirilgan kassa xarajatlarining ("3. Hisobot davrida amalga oshirilgan kassa xarajatlari – jami" qatori bo`yicha summaning) ayirmasi ko`rsatiladi. “Xarajatlar yoyilmasi”da to`lov-kontrakt mablag`lari hisobidan amalga oshirilgan kassa va xaqiqiy xarajatlar mazkur hisobot shaklida keltirilgan xarajatlar iqtisodiy tasnifining xarajat moddalari, kichik moddalari va elementlari bo`yicha aks ettiriladi. Ushbu hisobot shakli tashkilotlar tomonidan har chorakda hisobot choragidan keyingi oyning 10-sanasiga qadar topshiriladi. Quyida Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan mablag`lar harakati to`g`risida hisobot ko`rsatkichlarini tegishli hisob registrlari va boshqa hujjatlar bilan o`zaro muvofiqlik jadvalini keltiramiz.

Boshqa budjetdan tashqari mablag`lar harakati bo`yichahisobotni tuzish tartibi Mazkur hisobot tashkilotlarning quyidagi budjetdan tashqari mablag`larining harakati to`g`risidagi ma’lumotlarni umumlashtirish va taxlil qilish uchun mo`ljallangan: - O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg`armasining ijtimoiy nafaqalarni to`lash uchun mablag`lari; - o`tgan yillar debitorlik qarzlarining tushgan summasi; - maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalar ta’minoti uchun ota-onalardan tushumlar; maktabdan tashqari muassasalarda bolalar ta’minoti uchun ota-onalardan tushumlar (musiqa va san’at maktablari); - xodimlardan, ular ishlayotgan joyida ovqatlanganligi bo`yicha hisob- kitoblardan tushadigan tushumlar; - maktab-internatlar va litseylarda bolalarning ta’minoti uchun ota-onalardan tushumlar; - ajratmalar hisobiga shakllanadigan vazirlik va idoralarning budjetdan tashqari jamg`armalari; - umumta’lim muassasalarida darsliklar ijarasi to`lovidan tushgan budjetdan tashqari mablag`lar; - kapital qo`yilma mablag`lari bo`yicha depozitlar; - turg`un davolash-profilaktika muassasalarida davolanayotgan bemorlardan ovqatlanish uchun undiriladigan to`lovlar; - boshqa ta’lim muassasalarida bolalar ta’minoti uchun ota-onalar to`lovi; - budjet tashkilotlarining boshqa budjetdan tashqari mablag`lari; - grantlar, insonparvarlik yordami va texnik ko`maklashish vositalari; kreditlar. Hisobotni tuzishdan oldin tashkilotlar:

- hisobot choragi mobaynidagi barcha mazkur budjetdan tashqari mablag`larining shakllanish manbalariga va sarflanishiga doir birlamchi hujjatlarni to`liqligini; - hisob raqamlardan olingan ko`chirmalarni va boshqa tegishli hisob registrlarini tekshirib chiqadilar. “Yil boshiga mablag` qoldig`i” ustuni bo`yicha tashkilotlar hisobot shaklida keltirilgan barcha budjetdan tashqari mablag`lar bo`yicha hisobot yilining birinchi sanasiga bo`lgan mavjud qoldiq mablag`larni aks ettiradilar. “Hisobot davrida tushgan daromadlar (tushumlar) – jami” ustuni bo`yicha hisobot shaklida keltirilgan barcha budjetdan tashqari mablag`larning turlari bo`yicha alohida holda hisobot davrida tashkilotning hisobvaraqlariga kelib tushgan tushumlarni aks ettiradilar. “Xarajatlar yoyilmasi” bo`limi bo`yicha mazkur budjetdan tashqari mablag`lar hisobidan hisobot davrida amalga oshirilgan kassa va xaqiqiy xarajatlarni xarajatlar iqtisodiy tasnifining xarajatlar moddasi, kichik moddasi va elementlari bo`yicha har bir budjetdan tashqari mablag`larning turlari bo`yicha alohida holda aks ettiradilar. Ushbu hisobot shakli tashkilotlar tomonidan har chorakda hisobot choragidan keyingi oyning 10-sanasiga qadar topshiriladi. Joriy yilning moliyaviy natijalari to`g`risidahisobotni tuzish tartibi Mazkur hisobot tashkilotning joriy yilning yakunlari bo`yicha moliyaviy faoliyatining natijasi, ya’ni, har bir daromad (tushum)larning turlarini mazkur daromadlar (tushumlar) hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar bilan solishtirish natijasi bo`yicha ma’lumotlarni umumlashtirish va taxlil qilish uchun tuziladi. Hisobot "Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) va daromadlar (tushumlar) va xaqiqiy xarajatlar hisobi yuritiladigan boshqa hisob registrlari ma’lumotlari asosida to`ldiriladi. “1. Daromadlar” bo`limi bo`yicha:

“1.1. Budjetdan moliyalashtirish” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 232-“Budjetdan moliyalashtirish” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi; “1.2. To`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo`yicha mablag`lar” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 242-“Ta’lim muassasalarida hisoblangan ota-onalarning mablag`lari” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi; “1.3. Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushadigan mablag`lar bo`yicha daromadlar” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 252-“Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt mablag`lari bo`yicha daromadlar” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi. Shuningdek, ushbu ma’lumotlar “To`lov-kontrakt mablag`lari”, “Depozitga qo`yilgan mablag`lar bo`yicha daromadlar” va “Boshqa tushumlar” qatorlari bo`yicha alohida holda aks ettiriladi; “1.4. Budjet tashkilotlarini rivojlantirish jamg`armasi daromadlari” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 262-“Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi mablag`lari bo`yicha daromadlar” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi. Shuningdek, ushbu ma’lumotlar “Tovar (ish, xizmatlar realizatsiyasidan”, “Foydalanilmayotgan davlatning mol-mulklarini ijaraga berishdan” va “Homiylik yordamlaridan” qatorlari bo`yicha alohida holda aks ettiriladi; “1.5. Tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi daromadlari” qatorida tibbiyot muassasalari tomonidan “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 262-“Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi mablag`lari bo`yicha daromadlar” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi. Shuningdek, ushbu ma’lumotlar “Pulli davolash va xizmatlar ko`rsatishdan”, “Homiy va donor tashkilotlardan” va “Foydalanilmayotgan davlatning mol- mulklarini ijaraga berishdan” qatorlari bo`yicha alohida holda aks ettiriladi; “1.6. Boshqa daromadlar” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 272-“Boshqa budjetdan tashqari daromadlar” va 273-“Inventarizatsiya natijasida ortiqcha chiqqan mol-mulklar” subschyotlarining ma’lumotlari aks ettiriladi;

“1.7. Soliq va boshqa majburiy to`lovlar bo`yicha imtiyozlar” qatorida joriy yilda ta’lim muassasalaridagi to`lov-kontrakt mablag`lari bo`yicha hamda budjet tashkilotlarini rivojlantirish jamg`armasi daromadlari bo`yicha tegishli qonun hujjatlariga muvofiq hisoblangan soliq va boshqa majburiy to`lovlar bo`yicha imtiyozlar aks ettiriladi. “Daromadlar (tushumlar) jami” barcha daromadlar (tushumlar)ning yig`indisi aks ettiriladi. “2. Xarajatlar” bo`limi bo`yicha: “2.1. Budjet mablag`lari bo`yicha xaqiqiy xarajatlar” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 231-“Budjet mablag`lari bo`yicha xaqiqiy xarajatlar” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi; “2.2. To`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo`yicha mablag`lar hisobiga amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308- shakl) dagi 241-“To`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo`yicha mablag`lar hisobiga amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi; “2.3. Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan tushumlar hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 251-“Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan tushumlar hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi; “2.4. Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi mablag`lari hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 261-“Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi mablag`lari hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi; “2.5. Tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” qatorida tibbiyot muassasalari tomonidan “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl)dagi 261-“Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi mablag`lari hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi;

“2.6. Boshqa daromadlar bo`yicha xaqiqiy xarajatlar” qatorida “Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) dagi 271-“Boshqa daromadlar bo`yicha xaqiqiy xarajatlar” subschyotining ma’lumotlari aks ettiriladi; “Xarajatlar jami” qatorida yuqoridagi barcha daromadlar (tushumlar) hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlarning yig`indisi aks ettiriladi. “3. Moliyaviy natija” bo`limi bo`yicha: “Joriy yilga moliyaviy natija” qatorida tashkilotning joriy yilga moliyaviy natijasi, ya’ni, jami daromad (tushum) (080-qator)dan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar jami (150-qator)ning ayirmasi aks ettiriladi. “a) budjet mablag`lari bo`yicha joriy yilga moliyaviy natija” qatorida “1.1. Budjetdan moliyalashtrish” (010-qator)dan “2.1. Budjet mablag`lari bo`yicha xaqiqiy xarajatlar” (090-qator)ning ayirmasi aks ettiriladi; “b) to`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo`yicha joriy yilga moliyaviy natija” qatorida “1.2. To`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo`yicha mablag`lar” (020-qator)dan “2.2. To`lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar bo`yicha mablag`lar hisobiga amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” (100-qator)ning ayirmasi aks ettiriladi; “v) ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt mablag`lari bo`yicha joriy yilga moliyaviy natija” qatorida “1.3. Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushadigan mablag`lar bo`yicha daromadlar” (030- qator)dan “2.3. Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov-kontrakt shaklidan tushgan tushumlar hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” (110-qator)ning ayirmasi aks ettiriladi; “g) budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi mablag`lari bo`yicha yakuniy moliyaviy natija” qatorida “1.4. Budjet tashkilotlarini rivojlantirish jamg`armasi daromadlari” (040-qator)dan “2.4. Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi mablag`lari hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” (120- qator)ning ayirmasi aks ettiriladi; “d) tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha joriy yilga moliyaviy natija qatorida “1.5. Tibbiyot

muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi daromadlari” (050-qator)dan “2.5. Tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” (130- qator)ning ayirmasi aks ettiriladi; “ye) boshqa daromadlar bo`yicha joriy yilga moliyaviy natija” qatorida “1.6. Boshqa daromadlar” (060-qator)dan “2.6. Boshqa daromadlar bo`yicha xaqiqiy xarajatlar” (140-qator)ning ayirmasi aks ettiriladi; “g) budjetga va budjetdan tashqari jamg`armalarga hisoblangan soliq va boshqa to`lovlar bo`yicha imtiyozlar” qatorida “1.7. Soliq va boshqa majburiy to`lovlar bo`yicha imtiyozlar” (070-qator) ma’lumotlari aks ettiriladi. Ushbu hisobot shakli tashkilotlar tomonidan hisobot yili uchun topshiriladigan balans bilan birga taqdim qilinadi. Quyida Joriy yilning moliyaviy natijalari to`g`risida hisobot ko`rsatkichlarini hisob registrlari va boshqa tegishli hujjatlar bilan o`zaro muvofiqlik jadvalini keltiramiz. Nomoliyaviy aktivlar harakati to`g`risidahisobotni tuzish tartibi Nomoliyaviy aktivlar harakati to`g`risida hisobot tashkilotning hisobot yili mobaynidagi nomoliyaviy aktivlari (asosiy vositalari, nomoddiy aktivlari va tovar- moddiy zaxiralari) ning mavjudligi va harakati to`g`risidagi ma’lumotlarni umumlashtirish va tahlil qilish uchun tuziladi. Mazkur hisobot shaklini tuzishdan oldin tashkilotlar: - hisobot yili boshiga mavjud asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va tovar- moddiy zaxiralar qoldig`ining to`g`riligini (asoslanganligini); - yil mobaynida tashkilotga kirim bo`lgan va tashkilotdan chiqim bo`lgan barcha nomoliyaviy aktivlarni (budjet va budjetdan tashqari mablag`lar hisobi bo`yicha alohida holda) hisob registrlarida ("Asosiy vositalar bo`yicha aylanma vedomost" 326-shakl, “Moddiy qimmatliklarning miqdor-qiymat hisobi daftari

(kartochkasi) 296-shakl, "Bosh jurnal kitobi" 308-shakl va boshqa tegishli registrlarda) to`g`ri aks ettirilganligini; - kirim va chiqim operatsiyalarini tasdiqlovchi hujjatlarning mavjudligini va to`liqligini tekshirib chiqadilar. Ushbu hisobotda asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar to`g`risida ma’lumotlar "Bosh jurnal kitobi" (308-shakl) va boshqa asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar hisobi yuritiladigan hisob registrlari ma’lumotlari asosida to`ldiriladi. Hisobotda asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning (budjet yoki budjetdan tashqari mablag`lar hisobidan olinganligi ko`rsatilgan holda) yil boshiga mavjud qoldig`i, hisobot yili mobaynida kirim bo`lgan asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning qiymati va chiqim bo`lgan (hisobdan chiqarilgan) larining qiymati, shuningdek, hisobot davri oxiriga tashkilotlar balansidagi mavjud qiymati ko`rsatiladi. Asosiy vositalarni har yilgi qayta baholash hisobiga dastlabki (tiklanish) qiymatining o`zgarishi (oshishi yoki kamayishi) hisobot shaklining alohida "Qayta baholash natijasida" qatorida aks ettiriladi. Tovar-moddiy zaxiralar bo`yicha hisobot davri boshiga va oxiriga qoldig`i hamda tashkilot ehtiyojlariga sarflangan tovar-moddiy zaxiralarning summasi budjet mablag`lari hisobidan hamda budjetdan tashqari mablag`lar hisobidan alohida holda ko`rsatiladi. Shuningdek, tashkilotga kirim bo`lgan tovar-moddiy zaxiralar, shundan bepul olinganlari, sotib olinganlari, ortiqcha materiallarning kirimga olinishi hamda yil mobaynida chiqim qilingan material zaxiralar, shundan bepul berilganlari, sotilganlari, kamomadlar va boshqa sabablar tufayli chiqim qilinganlarining qiymati ko`rsatiladi. Ushbu hisobot shakli tashkilotlar tomonidan hisobot yili uchun topshiriladigan balans bilan birga taqdim qilinadi.

Moliyaviy hisobotlarni tasdiqlash hamda taqdim etish tartibi. Bo`ysunish bo`yicha yuqori turuvchi tashkilotga taqdim etiladigan moliyaviy hisobotlar hisobot beruvchi tashkilotning rahbari va bosh hisobchisi tomonidan imzolanadi. Markazlashtirilgan buxgalteriyada moliyaviy hisobotlar u tashkil etilgan boshqaruv idorasi yoki tashkilot rahbari tomonidan hamda markazlashtirilgan buxgalteriyaning bosh hisobchisi tomonidan imzolanadi. Bunda, g`azna ijrosiga o`tilgan tashkilotlarning tegishli moliyaviy hisobotlari, jumladan, xarajatlar smetasi ijrosi xaqidagi oylik hisobot (1-OX shakl), xarajatlar smetasining ijrosi xaqida hisobot (2-shakl) hamda budjetdan tashqari mablag`larning harakati to`g`risida hisobotlar G`aznachilik bo`linmalari tomonidan belgilangan tartibda tasdiqlanadi. Vazirliklar, idoralar va hokimliklar boshqarmalari (bo`limlari) ning Moliya vazirligi hamda hududiy moliya organlariga taqdim etiladigan jamlama moliyaviy hisobotlari tegishli ravishda mazkur boshqaruv idoralarining vakolatli rahbari va ushbu idoralarning buxgalteriya xizmatlari rahbarlari (hisobchilari) tomonidan imzolanadi. Yuqorida ko`rsatilgan mansabdor shaxslarning imzolarisiz va tashkilotlarning muhrlarisiz moliyaviy hisobotlar haqiqiy emas, deb hisoblanadi. O`zbekiston Respublikasining respublika budjetida turadigan tashkilotlar moliyaviy hisobotlarni O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining tegishli buyruqlariga muvofiq o`rnatilgan muddatlarda O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga taqdim etadilar. Qoraqalpog`iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar va tuman (shahar)lar budjetlarida turadigan tashkilotlar moliyaviy hisobotlarni tegishli vazirlik va idoralarga, hokimliklar boshqarmalariga (bo`limlariga) ular tomonidan belgilangan, lekin qonunchilik bilan o`rnatilgan muddatlardan kech bo`lmagan muddatlarda taqdim etadilar. Tashkilotlar tegishli moliya organlariga ular tomonidan belgilangan, lekin mazkur Qoidalar bilan o`rnatilgan muddatlardan kech bo`lmagan muddatlarda jamlama moliyaviy hisobotlarni taqdim etadilar. Muddatlar tegishli budjetning

ijrosi to`g`risidagi hisobotlarning yuqori turuvchi moliya organiga o`z vaqtida taqdim etilishini ta’minlashni hisobga olgan holda belgilanadi. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi 414- sonli "Budjet tashkilotlarini mablag` bilan ta’minlash tartibini takomillashtirish to`g`risida"gi qaroriga (O`zbekiston Respublikasi QT, 1999 y. 9-son, 51-modda) muvofiq, moliya yiliga qo`shimcha vaqt etib belgilangan davr mobaynida operatsiyalarni amalga oshiruvchi tashkilotlar uchun moliyaviy hisobotlarni topshirishning alohida muddatlari Moliya vazirligi tomonidan belgilanadi. O`zbekiston Respublikasining respublika budjetida turadigan tashkilotlar yuqori turuvchi idoralarga hisobotlarni bo`ysunishiga qarab hamda ular tomonidan belgilangan muddatlarda taqdim etadilar. O`zbekiston Respublikasining vazirlik va idoralari choraklik jamlama moliyaviy hisobotlarni hisobot davridan keyin 25 kundan kechiktirmasdan, yillik moliyaviy hisobotlarni esa, hisobot yilidan keyin keladigan yilning 20 fevralidan kechiktirmasdan O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga taqdim etadilar. O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi ko`rsatilgan muddatlar doirasida vazirlik va idoralar tomonidan choraklik va yillik jamlama moliyaviy hisobotlarni taqdim etishning tabaqalashtirilgan muddatlarini belgilaydi. Moliyalashtirilishi (xarajatlarining to`lanishi) yil davomida bir budjetdan boshqasiga o`tkazilgan yoki bir vazirlik (idora) tasarrufidan boshqasiga o`tkazilgan tashkilotlarda o`tkazish sanasiga moliyaviy hisobot (yillik hisobot shakllari hajmida) tuziladi hamda u ilgarigi va hozirgi yuqori turuvchi idoralarga taqdim etiladi. Kelgusida hisobot faqat yangi yuqori turuvchi idoraga taqdim etiladi. Tashkilotlar uchun moliyaviy hisobotlarni taqdim etish sanasi ular tomonidan haqiqatda taqdim etilgan sana hisoblanadi. Hisobot taqdim etish uchun belgilangan muddat dam olish kuniga to`g`ri kelgan taqdirda hisobot dam olish kuni arafasidagi so`nggi ish kunida taqdim etiladi. Vazirlik va idoralar, hokimliklar boshqarmalari (bo`limlari) hamda boshqa budjet mablag`larini oluvchilar tomonidan hisobotlar belgilangan muddatda topshirilmagan taqdirda Moliya vazirligi va hududiy moliya organlari budjet

mablag`larini oluvchilar rahbarlarini yozma ravishda ogohlantirgan holda budjetdan moliyalashni (xarajatlarini to`lashni) cheklashlari, zarur hollarda esa to`xtatib qo`yishlari mumkin. Moliyaviy hisobotlarda o`chirish va ustiga yozishlar bo`lmasligi kerak. Xatolar tuzatilgan taqdirda tegishli qaydlar qilinadi, ularni hisobotlarga imzo chekkan shaxslar tasdiqlab, tuzatish sanasini ko`rsatadilar. Moliyaviy hisobotlarga kiritilgan barcha tuzatishlar haqida ularni yuqori turuvchi tashkilot tomonidan ko`rib chiqish paytida mazkur moliyaviy hisobotlar taqdim etilgan barcha joylarga (manzilgohlarga) majburiy tartibda xabar qilinishi shart. Idoralar, hokimliklar boshqarmalari (bo`limlari) hamda boshqa budjet mablag`larini oluvchilar (budjet mablag`larini bosh taqsimlovchilar) o`z tasarrufidagi tashkilotlarning moliyaviy hisobotlarini qabul qiladilar, ko`rib chiqadilar hamda tasdiqlaydilar, agarda qonunchilikda boshqacha qoidalar nazarda tutilmagan bo`lsa. O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, tegishli hududiy moliya organlari zarur hollarda o`tgan moliya yili yakunlarini chiqarishda vazirlik va idoralar, hokimliklar boshqarmalari (bo`limlari) tomonidan o`z tasarrufidagi tashkilotlarning yillik moliyaviy hisobotlarini ko`rib chiqishda ishtirok etishlari mumkin. O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va hududiy moliya organlari quyidagi huquqlarga ega: - zarur hollarda moliyaviy hisobotda keltirilgan ma’lumotlar yuzasidan tushuntirishlar talab qilish; - buxgalteriya hisobi va hisobotlari ma’lumotlarini hamda ularning hujjatlar bilan asoslanganligini, shuningdek, taftish dalolatnomalari va tashkilotning moliya-xo`jalik faoliyatini o`rganish materiallarini joyida ko`rib chiqish. O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va hududiy moliya organlari moliyaviy hisobotlar yuzasidan (ushbu moliyaviy hisobotlar bo`yicha noaniqliklar va tushunmovchiliklar yuzaga kelganda) o`z e’tiroz va takliflari haqida ular tegishli moliya organlariga kelib tushgan kundan boshlab 10 kundan

kechiktirmasdan tashkilotlarga xabar qiladi. Moliyaviy hisobotlarni topshirgan tashkilot olingan e’tirozlar va takliflarga rozi emasligi haqida 5 kun muddatda Moliya vazirligi yoki hududiy moliya organlariga xabar qilmagan taqdirda, takliflar qabul qilingan deb hisoblanadi. Budjet tashkilotlarining moliyaviy hisobotlari axborot imkoniyatlari Ma’lumki, amaldagi qonunchilikka muvofiq budjet tashkilotlari o`zlariga yuklatilgan vazifalarni bajarishlari uchun budjet hamda budjetdan tashqari mablag`lardan foydalanadilar. Mazkur mablag`larni maqsadli sarflanishini taxlil qilish hamda kelasi moliya yili uchun budjet tashkilotlariga budjetdan ajratiladigan mablag`lar bo`yicha xarajatlar smetalarini tuzish uchun moliyaviy hisobot ma’lumotlari taxliliga asoslaniladi. Davlat budjetining kelgusi moliya yiliga mo`ljallangan loyihasini tayyorlashda va qabul qilishda ham o`tgan davr uchun budjet ijrosi hisoboti ma’lumotlariga asoslanshini o`zi budjet ijrosi hisoboti ma’lumotlarini naqadar ahamiyatli ekanligidan dalolat beradi. Shu o`rinda budjet tashkilotlari tomonidan tuziladigan va taqdim qilinadigan moliyaviy hisobotlarni axborot imkoniyatlarini quyidagi jadval orqali keltiramiz. Budjet tashkilotlari tomonidan tuziladigan va taqdim qilinadigan moliyaviy hisobotlarni axborot imkoniyatlari т/р Hisobotninig nomi Axborot imkoniyatlari 1 Balans(1-shakl) Budjet tashkilotining hisobot davriga moliyaviy holatini kompleks taxlilini amalga oshirish mumkin. Jumladan, nomoliyaviy aktivlarining hisobot yili boshiga va hisobot davri oxiriga qoldig`i, bu esa hisobot davrida budjet tashkilotining nomoliyaviy aktivlarini qancha summada ko`payganligi yoki kamayganligini bildiradi. Ularning (asosiy vositalarning) eskirishi va qoldiq

qiymati (mos ravishda hisobot davrining boshiga va oxiriga) to`g`risidagi ma’lumotlar. Moliyaviy aktivlarining har bir turi bo`yicha hisobot davri boshiga va oxiriga qoldig`i to`g`risidagi ma’lumotlar. Debitorlik va kreditorlik qarzlarning hisobot davri boshiga va oxiriga bo`lgan qoldiq summasi, bu esa budjet tashkiloti tomonidan debitorlik va kreditorlik qarzlarni kamaytirish bo`yicha ko`rilgan chora- tadbirlarni taxlil qilishda yordam beradi. Budjet tashkilotining joriy yilga va o`sib oruvchi yakun bilan moliyaviy natijalarini xolati, bu esa, budjet tashkilotini xar bir daromadlar (tushumlar) turi bo`yicha moliyaviy holatini taxlil qilish imkonini yaratadi. Bundan tashqari, budjet tashkilotining balansdan tashqari schyotlarida aks ettirilgan mol-mulklari to`g`risidagi ma’lumotlar aks ettiriladi. 2 Harajatlar smetasi ijrosi haqida hisobot(2-shakl) Ushbu hisobot yordamida budjet tashkilotining hisobot choragi mobaynida xarajatlar smetasining ijrosini taxlil qilish mumkin. Jumladan, aniqlangan rejaga nisbatan xarajatlar iqtisodiy tasnifining xar bir moddasi bo`yicha kassa va xaqiqiy xarajatlarni amalga oshirilishi to`g`risidagi ma’lumotlar. Bu esa, budjet tashkilotining aniqlangan rejaga nisbatan ishlatilmagan limitlarini aynan qaysi xarajat turi bo`yicha vujudga kelganligini taxlil qilish imkonini beradi. Bundan tashqari rejaga nisbatan xaqiqiy xarajatlarni

kam yoki ko`p amalga oshirilganligi aynan xarajatlarning qaysi turi bo`yicha yuzaga kelganligini ko`rish va taxlil qilish mumkin. Bular natijasida budjet tashkilotining ham joriy yilgi xarajatlar smetasini taxlili, ham kelasi yilga rejalashtirilishi mumkin bo`lgan mablag`lar to`g`risida ma’lumotlar olish imkonini yaratadi. . 3 Debitorlik va kreditorlik qarzlar to`g`risida ma’lumot Budjet tashkilotining hisobot davriga yuzaga kelgan barcha debitorlik va kreditorlik qarzlari to`g`risida batafsil ma’lumotlarni taxlil qilish mumkin. Jumladan, debitorlik va kreditorlik qarzlarni aynan xarajatlarning qaysi turi bo`yicha yuzaga kelganligi, shuningdek muddati o`tkazib yuborilgan qarzdorliklar to`g`risida, bundan tashqari mazkur qarzlarni respublikadan tashqaridagi qismi bo`yicha ham ma’lumotlar olish mumkin. Yuqoridagi barcha ma’lumotlar budjet va budjetdan tashqari mablag`lar bo`yicha alohida holda keltiriladi. Bu esa, budjet tashkilotining ham joriy yilgi xarajatlar smetasini taxlili, ham kelasi yilga rejalashtirilishi mumkin bo`lgan mablag`lar to`g`risida ma’lumotlar olish imkonini yaratadi. 4 Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobot Mazkur hisobot natijasida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi 414-son “Budjet tashkilotlarini mablag` bilan ta’minlash chora-tardbirlari to`g`risida”gi qarori ijrosini nazorat va taxlil qilish mumkin. Jumladan, mazkur jamg`armaning xar bir tushum turi bo`yicha budjet tashkilotiga hisobot davrida qancha mablag`lar kelib tushganligi va mazkur

mablag`larni qanday maqsadlarga sarflanganligi to`g`risidagi ma’lumotlar. 5 Tibbiyot muassasalarini moddiy rag`batlantirish va rivojlantirish jamg`armasi bo`yicha pul mablag`lari harakati to`g`risida hisobot Mazkur hisobot natijasida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi 414-son “Budjet tashkilotlarini mablag` bilan ta’minlash chora-tardbirlari to`g`risida”gi qarori ijrosini nazorat va taxlil qilish mumkin. Jumladan, mazkur jamg`armaning xar bir tushum turi bo`yicha budjet tashkilotiga hisobot davrida qancha mablag`lar kelib tushganligi va mazkur mablag`larni qanday maqsadlarga sarflanganligi to`g`risidagi ma’lumotlar. 6 Ta’lim muassasalarida o`qitishning to`lov- kontrakt shaklidan tushgan mablag`lar harakati to`g`risida hisobot Ta’lim muassasalarida to`lov-kontrakt mablag`larining tushumi va ularni qonunchilikka muvofiq belgilangan maqsadlarga sarflanishi to`g`risidagi ma’lumotlar. Bular natijasida ta’lim muassasasiga kelajakda budjet mablag`larini rejalashtirilishida zaruriy ma’lumotlarni olishga va ularni taxlil qilishga imkoniyat yaratadi. 7 Boshqa budjetdan tashqari mablag`lar harakati bo`yicha hisobot Budjet tashkilotining yuqorida keltirilganlardan tashqari barcha budjetdan tashqari mablag`larini tushumi va ularni sraflanishi to`g`risidagi ma’lumotlar. Bular natijasida budjet tashkilotiga kelajakda budjet mablag`larini rejalashtirilishida zaruriy ma’lumotlarni olishga va ularni taxlil qilishga imkoniyat yaratadi.. 8 Joriy yilning moliyaviy natijalari to`g`risida hisobot Mazkur hisobot tashkilotning joriy yilning yakunlari bo`yicha moliyaviy faoliyatining natijasi, ya’ni, har bir daromad (tushum)larning turlarini mazkur

daromadlar (tushumlar) hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar bilan solishtirish natijasi bo`yicha ma’lumotlarni umumlashtirish va taxlil qilish uchun tuziladi. Bu malumotlar natijasida budjet tashkilotining joriy yilga budjet va budjetdan tashqari mablag`larining tushumi va sarflanishini taxlil qilishda zaruriy ma’lumotlarni olish imkonini beradi. 9 Nomoliyaviy aktivlarning harakati to`g`risida hisobot Nomoliyaviy aktivlar harakati to`g`risida hisobot tashkilotning hisobot yili mobaynidagi nomoliyaviy aktivlari (asosiy vositalari, nomoddiy aktivlari va tovar-moddiy zaxiralari)ning mavjudligi va harakati to`g`risidagi ma’lumotlarni umumlashtirish va tahlil qilish uchun tuziladi. Mazkur ma’lumotlar natijasida budjet tashkilotining kelajakdagi xarajatlar smetasiga mablag`lar rejalashtrilishida zaruriy ma’lumotlarni olish imkonini yaratadi. Jumladan asosiy vositalarning xar bir turi bo`yicha qoldiq qiymatini taxlil qilish natijasida kelgusi moliya yili uchun budjet tashkilotiga zaruriy asosiy vositalarga mablag`lar rejalashtirishda yetarlicha ma’lumotlar bazasi shakllanadi. 10 Smeta ijrosi haqida oylik hisobot (1-OX shakl) Mazkur hisobot natijasida tashkilotning budjet mablag`larini hisobot oyi mobaynida maqsadli sarflanishi to`g`risidagi ma’lumotlarni olish mumkin. Mazkur moliyaviy hisobotlarda aks ettirilgan ma’lumotlar o`zaro bir biri bilan uzviy bog`liqlikda, ya’ni bir hisobotda aks ettirilgan moliyaviy ko`rsatkichlar boshqa hisobotda yanada aniqlashtirilgan yoki boshqa ko`rsatkichlar bilan

bog`langan holda aks ettiriladi. Bu esa, moliyaviy hisobotlarni taxlil qilishda yanada ko`proq imkoniyatlarni yaratadi. Jumladan, balansda aks ettirilgan debitorlik va kreditorlik qarzlar buxgalteriya hsobining subschyotlari bo`yicha aks ettirilsa, boshqa hisobot shakli – debitorlik va kreditorlik qarzlar to`g`risidagi ma’lumotda esa, xarajatlar iqtisodiy tasnifining moddalari va kichik moddalari bo`yicha aks ettiriladi va h.k.

Adabiyotlar: 1.“O’zbekiston Respublikasining 2016 yil 13 apreldagi “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Qonuni, O`RQ-404-sonli. 2.O’zbekiston Respublikasining “Budjet kodeksi” 2013 yil 26 dekabrdagi 360- sonli qonun bilan qabul qilingan. 3.“Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Yo’riqnoma 22 dekabr 2010 yil № 2169-son bilan O’zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligidan ro’yxatdan o’tgan. 4.O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi 414- sonli "Budjet tashkilotlarini mablag` bilan ta’minlash tartibini takomillashtirish to`g`risida"gi qarori. 5. “Budjet tashkilotlari va budjet mablag`lari oluvchilarning xarajatlar smetasi va shtat jadvallarini tuzish, tasdiqlash va ro`yxatdan o`tkazish tartibi “to`g`risidagi nizom .(O`zbekiston respublikasi qonun hujjatlari to`plami, 2014 y., 51-son, 612-modda) O`zbekiston respublikasi adliya vazirligi tomonidan 2014 yil 15 dekabrda ro`yxatdan o`tkazildi, ro`yxat raqami 2634. 6. O`zR. qonuni bilan tasdiqlangan“O`zbekiston Respublikasi Davlat budjetidan mablaglar bilan ta’minlanadigan tashkilotlarning davriy moliyaviy xisobotlarini tuzish tasdiqlash xamda taqdim qilish bo`yicha qoidalar.”27- sentyabr 2011-yil 2270-son bilan ro`yxatdan o`tgan. 7. “Budjet tashkilotlari daromadmalari va xarajatlarining buxgalteriya xisobi “tugrisidagi Nizom.13-noyabr 2012 yil 2400- son bilan ruyxatdan utgan.

O'xshashlar

Byudjet tashkilotlarida smetalar hamda shtatlar jadvalini tuzish, tasdiqlash va taqdim etish tartibi

Byudjet tashkilotlarida moliyaviy hisobotlar

Budjet tashkilotlarida budjet va budjetdan tashqari mablag`lar bo`yicha daromadlar va xarajatlar smetalari hamda shtatlar jadvalini tuzish, tasdiqlash va taqdim etish tartibi

Budjet tashkilotlarida moliyaviy aktivlar hisobi

Budjet tashkilotlarida moliyaviy natijalar hisobi