Бозор хўжалигида режалаштириш методологияси ва уларни ташкил этиш

Бозор хўжалигида режалаштириш методологияси ва уларни ташкил этиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

38 KB

Ko'chirib olish

Бозор хўжалигида режалаштириш методологияси ва уларни ташкил этиш Режа: 1. Индикатив режалаштириш методологиясининг тизими. 2. Иқтисодиётда режалаштиришнинг зарурияти. 3. Дастурий-мақсадли режалаштириш.

1. Индикатив режалаштириш методологиясининг тизими. Индикатив режалаштириш методикаси – бу барча даражадаги прогнозлар, дастурлар, режалар ва режа кўрсаткичларини ҳисоб-китоб қилиш тизимининг вақт чегараларини ишлаб чиқиш, асослаш ва таҳлил қилиш усулларининг йиғиндиси. Индикатив режалаштириш усули деганда унинг ёрдамида режалаштиришнинг қандайдир муаммоси ҳал этилиб, прогнозлар, дастурлар ва режалар кўрсаткичларининг сон қийматлари ҳисоблаб чиқиладиган муайян усул, техник усул тушунилади. Индикатив режалаштириш муаммоларининг таркибида фарқлар мавжудлиги туфайли прогнозлар, дастурлар ва режалар ишлаб чиқишнинг бир неча усулларидан фойдаланилади. Улар жумласига қуйидагилар киради: эксперт (баҳолаш) ёки эвристик усуллар; ижтимоий-иқтисодий таҳлил усуллари; тўғридан-тўғри муҳандислик-иқтисодий ҳисоб-китоблар усуллари; баланс усули; иқтисодий-математик усуллар ва моделлар; тизимли таҳлил ва синтез усуллари. Эҳтиёжларни қондириш жамиятда, хўжалик юритувчи субъектларда тегишли ресурсларнинг мавжуд бўлишини назарда тутади. Улар ҳажмини ҳисоблаб чиқиш стратегик режалаштириш мантиғи тўртинчи унсурининг мазмунини ҳосил қилади. Режалаштирилаётган даврда жамият, унинг алоҳида кичик тизимлари ва таркибий унсурлари ихтиёрида бўлиши мумкин бўлган ресурслар иккита гуруҳдан таркиб топган: а) нақд ресурслар; б) режа даврида барпо этиладиган ресурслар. Режалаштириш мантиғининг бешинчи унсури – ресурслар ва эҳтиёжларни мувофиқлаштириш, уларни ўзаро оптимал мувофиқликка келтириш. 2. Иқтисодиётда режалаштиришнинг зарурияти. Режалаштириш – давлат, бошқарув органлари, хўжалик юритувчи субъектларнинг мамлакат, минтақалар, тармоқлар, мулкчиликнинг барча шаклларидаги корхоналарни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш

истиқболларини ишлаб чиқиш бўйича аниқ мақсадга йўналтирилган фаолияти. Давлат томонидан режалаштирилиши лозим бўлган объектлар доираси анча кенг. Биринчи галда – бу ижтимоий ишлаб чиқариш таркиби. Бозорнинг мавжуд бўлиши улушлар ва таркибий силжишларга таъсир кўрсатиши мумкин ва давлат улушларнинг қандай юзага келишига бефарқ эмас. Ижтимоий соҳада эса, энг асосийси – иқтисодиётнинг келгусидги ривожи аҳолининг турли ижтимоий гуруҳлари турмушига қандай таъсир кўрсатишини олдиндан кўра билиш, ушбу таъсирнинг салбий томонларини аниқлаш ва муҳтожларни ҳимоялаш чораларини кўришдан иборат. Бозор иқтисодиётига ўтиш билан давлат ва нодавлат секторларда ижтимоий-иқтисодий жараёнларни онгли равишда бошқариш усули сифатида индикатив режалаштириш ривожланади.

Ижтимоий-иқтисодий ривожланиш индикаторлари сифатида иқтисодиётнинг динамикаси, таркиби ва самарадорлигини; молия-кредит сиёсатининг ҳолатини; товарлар ва қимматли қоғозлар бозори, валюта бозорининг ҳолатини; нархлар ҳаракатини; аҳолининг бандлиги ва турмуш даражасини тавсифловчи кўрсаткичлардан фойдаланилади. 3. Дастурий-мақсадли режалаштириш. Давлат даражасидаги ялпи мақсадли дастурлар ҳал этиш учун миллий иқтисодиётни ривожлантириш муаммоларини қамраб олган дастурлар сифатида ишлаб чиқилади. Дастурий-мақсадли усул йирик муаммоларнинг ҳал этилишини марказлашган тарзда бошқаришнинг самарали воситаси бўлиши мумкин. У мақсадлар, устувор йўналишларни ажратишни, режа кўрсаткичларида ифодаланадиган мақсад вазифаларини шакллантиришни,

ресурсларга бўлган эҳтиёжни аниқлашни, олдинга қўйилган мақсадларни амалга ошириш учун чора-тадбирларни ишлаб чиқишни ўз ичига олади. Давлат дастурлари ўта муҳим давлат вазифаларининг чекланган доираси бўйича прогнозлардан келиб чиқиб шаклланади, уларни молиялаш эса давлат бюджетидан ва бюджетдан ташқари фондлардан амалга оширилиши керак. Шартномага кўра ушбу дастурларга корхоналарни, аҳолини, хорижий сармоядорларни жалб қилиш мумкин. Дастурларнинг моддий-техника таъминоти давлат эҳтиёжлари учун давлат шартнома тизими орқали давлат буюртмаси хили бўйича етказиб беришлар ҳисобидан амалга ошади. Лойиҳалаштириш. Лойиҳалаштириш – режалаштиришнинг барча тартиботларининг якунловчи босқичи. Унинг мақсади барча даражалар ва вақт горизонтлари индикатив режаларининг лойиҳаларини ишлаб чиқишдан иборат.

O'xshashlar

Аудиторлик текширишини ташкил этиш ва режалаштириш

Бозор хўжалигида молиядан фойдаланиш.

Меҳмонхоналар хўжалигида сервис хизматини ташкил этиш. Меҳмонхоналар бошқаруви

Бозор иқтисодиёти шароитида прогнозлаш ва режалаштириш

Бозор шароитларида режалаштириш ва башорат қилиш