Windows operasion tizimida ishlash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Windows operasion tizimi 2. Windows ish stoli 3. Windows 98/2000

www.arxiv.uz Zamonaviy kompyuter yordamida ishlash uchun mo’ljallangan ushbu bo’lim, Windows operasion tizimida ishlash uchun mo’ljallan-gan bo’lib, unda Windows operasion tizimi xaqida ma’lumot va ana shu operasion tizimdagi ba’zi bir eng ko’p ishlatiladigan dasturlar bilan ishlash yoritilgan. 1. Windows operasion tizimi Windows nima? Bu operasion sistema (OS). Ya’ni inson bilan kompyuterni o’zaro bog’lash uchun qo’llaniladigan vositalardan biri. OSning turlari juda ko’p bo’lib, ulardan MS DOS, OS/2,UNIX va hokazolar. Bulardan eng ko’p tarqalgani MICROSOFT kompaniyasi-ning Windows operasion tizimlaridir. Ularda ishlashning qulayligi - ekran elementlarining soddaligi va ish stolidan kerakli vaqtda foydalanish uchun ko’rinib turishidir. Windows - oynalar degan ma’noni anglatadi. Microsoft (MS) firmasining dastur mahsuli bo’lib, maxsus tayyorgarlikka ega bo’lmagan kompyuterdan foydalanuvchilar uchun mo’ljallangan operasion tizimdir. Uning asosiy maqsadi - kompyuterdan foydalanish-ni iloji boricha sodda va o’rganish uchun oson, shu bilan birga, foydalanuvchiga mumkin qadar keng imkoniyatlar yaratish holiga keltirishdir. Mazkur talablarga javob beruvchi MS Windows 2000 operasion tizimi 2000 yildan ishlatila boshlangan. MS Windows 2000 murakkab dasturlar majmui bo’lib, shu bilan birga foydalanish uchun qulay operasion tizimdir. Windowsning avvalgi lahjalari (masalan, Windows 3.0, 3.1, 3.11, 3.12) asos sifatida MS DOSni qabul qilgan bo’lsa, Windows 2000, Windows 2000 o’zi mustaqil bo’lib, kompyuterda boshqa bir operasion tizimning bo’lishini talab qilmaydi. Lekin shu bilan birga bu muhitda MS DOS va Windowsning eski lahjalari bilan ishlash imkoniyati saqlangan. Operasion tizim sifatida MS Windows 98/2000 quyidagi afzalliklarga ega:

www.arxiv.uz o’zlashtirishda nihoyatda oddiy va imkoniyatlaridan foydalanish ko’lami qulay u yuqori samaradorlikka ega va mazkur xususiyati bilan Windowsning istalgan avvalgi lahjalaridan keskin farqlanadi. Xususan, Microsoft firmasi yangi 32 razryadli yadroni tadbiq etish bilan samaradorlik va ishonchlilikni keskin oshirishga erishdi; iste’molchi atiga bitta dasturiy ta’minot mahsulotini xarid qilib, qator muhim imkoniyatlarni qo’lga kiritadi: universal tarmoq mijoziga aylanadi, elektron pochtadan foydalana oladi, multimedia vositalaridan bahra oladi va hokazo; sodda dasturlar majmui yuqori unumlilikka ega. Bundan tashqarii Windows bilan ishlaganda uzun, ko’p belgili fayl nomlarini ishlatish mumkin, ularda hatto bo’sh joyni ishlatish mumkin, ixtiyoriy ob’ektni ekranning istalgan joyiga kontekstni (MATN parchasini) chaqirish va kontekstli menyu yordamini olish mumkin. Windowsning samarali ishlashi uchun kerak bo’lgan kompyuter konfigurasiyasi: Pentium-I va undan yuqori mikroprosessori; 16 Mbaytdan yuqori sig’imli tezkor xotira; vinchesterda 500 M baytdan ortiq xotira sig’im; xotira 1 Mbaytdan kam bo’lmagan vidioadapter. Windows 98/2000 foydalanuvchilari doirasi

www.arxiv.uz WINDOWS foydalanuvchi uchun qulay bo’lgan ko’pgina imkoniyatlarga ega bo’lgan dasturiy muhitdir. Uning imkoniyatlari MS DOS dan sezilarli darajada yuqori. Windows muhitida ishlashda foydalanuvchi ko’p qulayliklarga ega bo’ladi. Bunda fayl va kataloglarning nusxasini olish, ko’chirish, qayta nomlash, o’chirish va hokazo amallar tez va yaqqol bajariladi. Shu bilan birga bir paytning o’zida bir necha katalog bilan ishlash imkoniyatiga ega. Windows bir paytning o’zida bir necha masalalarni echish qobiliyatiga ega. Yagona interfeysga, ya’ni Windows turli lahjalari va dastur ilovalari bilan ishlashning standart qoidalariga egaligi muhimdir. Hozirgi kunda Windows millionlab foydalanuvchilarning e’tiborini o’ziga tortdi. Microsoft firmasi Windowsni takomillashtirish borasida tinimsiz ish olib bormoqda. Shu bilan birga turli dasturlar ilovalarining yaratilishi Windowsíèíã èìêîíiÿòëàðèíè ÿíàäà îøèðìîqäà. Áó Microsoft Office va hokazolardir. Windows-98/2000 32 razryadli amaliy dasturlarni ishlatish imkoniyatini beradi. 32 razryadga mo’ljallangan amaliy dasturlar interfeysi Application Programming Interface (API) ùozirda ko’p ishlatiladigan tarmoq operasion tizimlar- Windows NT yordamida ishlaydigan amaliy dasturlar bilan bemalol ishlashi mumkin. Bu esa amaliy va operasion tizimlarni qo’llaydigan yangi dasturlar yaratish imkoniyatini beradi. Hatto kompyuter tarmoqlarini ishlatish va tizim adminstratorlari (boshqaruvchilari)dan foydalanish jarayoni qator qulayliklarga ega bo’ldi. Windows 98 ni ishchi holatida saqlab turish va uni o’rganish ilgarigiga nisbatan kam vaqt va urinishlarni talab qiladi. Tizim shunday «aqllilashganki», u qator murakkab amallarni o’zi mustaqil bajaradi. Bunday amallar sifatida periferiya qurilmalarining ishlashini ta’minlash, foydalanuvchi muhitini qayta o’zgartirishni (yangi imkoniyatlarni qo’shish) va boshqalarni keltirishimiz mumkin.

www.arxiv.uz Windows 98/2000 ning qo’llanilishida foydalanuvchilarni o’qitish, o’rgatish, tizimni ishchi holda saqlab turish, uni sozlash ishlarini tez va ortiqcha harakatsiz amalga oshirish mumkinligi bu sohada ketadigan xarajatlarni juda kamaytiradi. Windows 98 ning ba’zi imkoniyatlari quyidagilardir: Universal grafika – Windows dasturlarning qurilmalarga va dastur ta’minotiga bog’liqsizligini ta’minlaydi. Yagona interfeys – Windowsda foydalanuvchining muloqoti yagona, ya’ni turli dasturlar bilan ishlash qoidalari umumiydir. Shuning uchun yangi dastur bilan ishlaganingizda bu qoidalardan foydalanishingiz mumkin. Mavjud dastur ta’minoti bilan muvofiqligi- Windows MS DOSning barcha amaliy paketlari, muharrirlari, elektron jadvallari ishini ta’minlaydi. Кo’p masalaligi – Windows bir paytning o’zida bir necha hujjat va dasturlar bilan ishlaydi, bir dasturdan boshqasiga o’tishni ta’minlaydi. Mavjud tezkor xotiradan to’liq foydalanish imkoniyati mavjud. Qurilma resurslaridan ham to’liq foydalaniladi. Windows qurilmalari orasidagi muloqotni dasturlarning o’zi ta’minlaydi Ma’lumotlar almashinuvi–Windows dasturlararo ma’lumot almashish imkoniyatiga ega. Bu maxsus Clipboard (ma’lumot almashish buferi), yoki DDE (Dinamic Data Exchange - ma’lumotlarning dinamik almashinuvi, ya’ni boshqa dastur natijalaridan foydalanish), OLE (Object-Linking Emboding-dastur ilovalarida ma’lumotlardan tahrirlangan holda foydalanish) yordamida amalga oshiriladi. Dasturlardan foydalanishning oddiyligi tufayli foydalanuvchini o’rgatishga talablar kamaydi va tajribali foydalanuvchilar tizimning yangi imkoniyatlarini tashqi yordamsiz o’zi o’rganishi mumkin. Buning uchun «Pusk»- ishga tushirish tugmasidan, masalalar panelidan, Provodnik dasturidan, yordam berishning yangi tizimlari va imkoniyatlaridan foydalaniladi.

www.arxiv.uz Кompyuter tarmoqlarini ishchi holatida saqlab turish, o’rnatish, sozlash Windows 98ning ichki imkoniyatlarida mavjud bo’lib, u bunday ishlarni tez bajaradi. Plug and Play (ula va ishla) texnologiyasi shaxsiy kompyuter-larga yangi qurilmalarni ishlatishdek murakkab jarayonlarni o’rnatadi va sozlaydi. Buning uchun kompyuterda ishlatiladigan qurilma Plug and Play talabiga javob beradigan qurilma bo’lishinini talab qiladi xolos. Windows 98 turli kompyuter tarmoqlari uchun juda qulay dastur vositasi bo’lib, o’zida taqsimlangan kompyuter tarmoqlari, elektron pochta, ko’chma kompyuterlar (inglizcha Notebook), multimedia vositalarini qo’llashi va boshqa xususiyatlari bilan alohida ajralib turadi. Bundan tashqari, Windows 98 ilgari MS DOS, Windows tizimlari bilan ishlatiladigan amaliy dasturlar bilan bemalol ishlaydi. Windows 98 uzoq masofada joylashgan kompyuter tarmoqlari bilan ishlashni soddalashtiradi. Sichqînchàning ishlatilishi Amallarning ko’pchiligi klaviatura hamda sichqoncha yordamida bajarilishi mumkin. Albatta, har kim o’zi uchun tez va oson bo’lgan usulni tanlab oladi. Windows 98da ishlayotganda, asosan sichqonchaning faqat ikkita: chap va o’ng tugmachalari ishlatiladi. Ulardan biri asosiy (ishchi) tugmacha hisoblanadi. Odatda, bu chap tugmacha bo’ladi, ammo chapaqaylar uchun xuddi shu vazifada o’ng tugmachani ham belgilash mumkin (Buning uchun Boshqaruv panelidagi Sichqoncha dasturidan foydalaniladi). Ikkinchisi esa yordamchi tugmacha sifatida ishlatiladi. Uni bosish bilan Suzuvchi menyu chaqiriladi. Ushbu menyu ajratilgan element uchun o’sha onda kerak bo’ladigan amallarni bajarishi mumkin. So’nggi paytlarda uchta: chap, o’rta va o’ng tugmachali sichqonchalar keng tarqalmoqda. O’rta tugmacha mavjud oynani tepa yoki pastga o’tkazish uchun ishlatiladi.

www.arxiv.uz Shuni aytish lozimki, Windows asosan sichqoncha bilan ishlasada, shu bilan birga uning ko’p amallarini tugmalar yordamida ham bajarish mumkin. Windows 98/2000 ni yuklash Windows bilan ishlash uchun, avvalo, u kompyuter xotirasiga chaqirilishi lozim. Windows 98/2000 operasion tizim bo’lgani uchun ham u kompyuter ishga tushirilishi bilan yuklanadi va ekranda quyidagi ko’rinishga o’xshash oyna paydo bo’ladi: Windowsning bu ekrani Ish stoli deb ataladi. Sizning odatdagi ish stolingizdagi hujjatlar, asboblar, yozuv qog’ozlari, kitoblar, ma’ruza matnlari va shu kabilar joylashganidek kompyuter ekranida ham ishlash uchun kerak bo’lgan ma’lumotlar joylashtiriladi. Ish stoli ko’rinishi foydalanuvchi tomonidan o’zgartirib turilishi mumkin. U foydalanuvchi ko’p ishlatiladigan dasturlarni joylashtirish uchun qo’llaniladi. 2. Windows ish stoli Кompyuter ekranida Windows yuklangandan keyin paydo bo’ladigan tasvir ish stoli deyiladi. Ish stolida joylashtirilgan OB’EKTlar to’plami kompyuterning sozlanganliga bog’liq–ish stolining mumkin bo’lgan variantlaridan biri ko’satilgan. Ish stolida kichraytirilgan (belgichalar) va me’yoridagi oynalar joylashtiriladi, ular foydalanuvchining qiziqtirgan turli xil papkalar, dasturlar, xujjatlar, tarmoqli qurilmalarga tezda murojat qilishni ta’minlaydi, ekran pastida esa, indamaslik bo’yicha, ishga tushirish tugmasini va ochilgan ob’ektlar belgichasini (shu jumladan ochilgan, lekin oynalarning belgichalariga o’ralgan) o’z ichiga olgan masalalar paneli satri joylashadi. “Pusk” (ishga tushirish) tugmasi ekranga bosh menyuni chiqarish uchun ishlatiladi, u turli amallarni bajarish imkonini beradi: dasturni ishga tushirish,

www.arxiv.uz hujjatni ochish, ma’lumotnomani olish, kerakli ob’ektni qidirishni amalga oshirish, kompterni sozlash uchun boshqarish panelini chaqirish va boshqa ishlarni amalga oshirish mumkin. Bosh menyuning variantlaridan biri keltirilgan, menyuning ba’zi bir variantlari o’ngidagi strelkalar menyuning bu punktlari uchun ko’shimcha qism menyulari borligini bildiradi. Bosh menyuni ko’rinishini foydalanuvchini istagi bo’yicha mos sozlash yo’li bilan o’zgartirish mumkin. Windows ishlashni aynan shu menyuni chaqirish bilan boshlash mumkin, bu to’g’rida yo’l ko’rsatuvchi: ”Ishni shu tugmani bosish bilan boshlang (Click fure to begin)” yozuvi ko’rinadigan strelka ham eslatib turadi. Bosh menyu holatlariga doir qisqacha tushintirish. Windows ish stolining elementlar to’plami kompyuterning sozlovchilari bilan bog’liq. Windows da ko’plab elementlarni yodda saqlash, ajratib olish va ular bilan ishlash oson bo’lishi uchun piktogrammalar (yorliqlar) deb ataluvchi mos rasmchalar qo’yiladi. Ularni ko’pincha ikonalar (timsollar) deb ham ataydilar. Ular mos dasturni xotiraga tez chaqirish (yuklash) imkoniyatini beradi. Mualliflar dasturlar uchun ularning mohiyatini ifodalab beruvchi maxsus rasmchalar tayyorlaydilar. Hujjat fayllari uchun piktogramma sifatida o’sha hujjat tuzilgan dasturning belgisi ko’rsatiladi. Ish stolida quyidagi elementlar joylashgan bo’lishi mumkin: papkalar (tizimning va foydalanuvchining papkalari); hujjat va dastur fayllari; qurilmalar, papkalar va fayllar uchun yorliqlar.

www.arxiv.uz Biroq, odatda ekranda ko’proq hollarda tizim papkalari va ko’p murojaat qilinadigan OB’EKTlarning yorliqlari joylashgan bo’ladi. Tizim papkalari (System Folder)-Windows OS tomonidan tashkil etilgan papkalardir. Tizim papkalariga quyidagilar kiradi: Moy kompyuter Bu papka siz ishlayotgan kompyuterning aksi bo’lib, uning yordamida kompyuter manbalariga (ya’ni, qattiq hamda yumshoq disklar, CD- ROM va shu kabilarga) ulanish hamda kirishingiz mumkin. Quyidagi oynada Moy Кompyuterda mavjud dasturlar keltirilgan. Unda Yumshoq disk [disk (A)], qattiq disk [Disk(S)], CD ROM [D:], boshqaruv paneli (Panel upravleniya), printerlar (Printero’), uzoqlashgan tarmoqda kirish (Udalenno’y dostup k seti) timsollari joylashgan bo’ladi. Windowsning barcha darchalarining yuqori o’ng burchagida quyidagi uch tugma joylashgan bo’ladi. Oynani masalalar paneliga bekitib qo’yish. Oynani ekran bo’yicha yoyish, yoki standart o’lchamga qaytish. Oynani yopish vazifalarini bajaradi. Setevoe okrujenie. Bu dastur mahalliy tarmoq kompyuterlari ro’yxatini ko’rib chiqish va ularning manbalariga kirish uchun ishlatiladi. Internet Explorer. Internetdagi WEB sahifalarini ko’rib chiqish dasturi. Windowsning oxirgi namunalariga kiritilgan. Кorzina (Savat). Olib tashlangan (o’chirilgan) fayllarni vaqtincha saqlovchi joy bo’lib, u o’sha fayllarni kerak bo’lganda qayta tiklash imkoniyatiga ega. Bu savatga Windows vositalari bilan olib tashlangan fayllar joylashtiriladi. Bundan tashqari, faylni yo’qotish uchun sichqoncha yordamida uni savat belgisiga ko’chirib qo’yish mumkin. Savatni doimiy ravishda tozalab turish, ya’ni kerakli fayllarnigina saqlash tavsiya etiladi, chunki bu erga joylashtirilgan fayllar ham xotirada joy egallaydi Portfel. Bu dastur ikki kompyuter bilan ish olib borilayotganda fayllarni so’nggi namunalarga almashtirishni ta’minlaydi.

www.arxiv.uz Ish stolining oxirgi satri Panel zadach (Masalalar paneli) deb ataladi va unda ishlayotgan masalalar aks ettiriladi. Birorta dastur ishga tushirilishi bilan masalalar panelida uning nomi yozilgan tugma paydo bo’ladi. Tugmaning nomi ikki qismdan iborat bo’ladi: dastur nomi va shu dastur yordamida tahrirlanayotgan hujjat nomi. Nom oldida dasturning piktogrammasi aks ettiriladi. Masalalar panelining chap burchagida Pusk tugmasi joylashgan. Bu tugma Windows OT ning bosh menyusiga kirishni ta’minlaydi. Agar sichqoncha ko’rsatgichini shu tugma ustiga joylashtirsak, «Nachnite rabotu s najatiya etoy knopki» (Ishni shu tugmani bosishdan boshlang) degan yozuv suzib chiqadi. Bundan tashqari, Masalalar panelida rus, ingliz yoki boshqa alifboni, hamda vaqtni ko’rsatuvchi tugmalar mavjud. Ìasalalar panelini faollashtirish Masalalar panelini quyidagi usullar bilan faollashtirish mumkin: 1) masalalar panelining ixtiyoriy bo’sh joyida sichqoncha tugmasini bitta chertish; 2) Ctrl+Esc tugmalar kombinasiyasini ya’ni avval Ctrl va undan so’ng Esc tugmasini bosish; 3) ish stoli faol bo’lgan holda Tab tugmasini bosish. Umuman bu uchta usul bir-biriga ekvivalent emas. Birinchi usul faqat masalalar panelining fonini faollashtiradi. Oxirgi ikkita usul esa Pusk (Start) tugmasini faollashtiradi. Masalalar panelining foni faollashgan vaqtda quyidagi amallarni bajarish mumkin:

www.arxiv.uz Shift+F10 tugmalar kombinasiyasini bosib, masalalar panelining kontekst menyusini ochish mumkin; ® , ¬ tugmalari yordamida masalalar panelida joylashgan dastur tugmalarini ajratish va Enter ni bosib uni ishga tushirish mumkin. Masalalar panelini ekran chegarasining xohlagan qismiga: tepa yoki pastga, chap yoki o’ngga joylashtirish mumkin. Panelni boshqa bir joyga ko’chirish uchun uni sichqonchaning tugmachasi bilan bosib turgan holda ekranning biror chegarasiga siljitamiz. Кerakli chegara bo’ylab to’g’ri to’rtburchakning konturi paydo bo’lganda, sichqonchaning tugmachasini qo’yib yuboramiz. Masalalar panelini kengaytirish ham mumkin. Buning uchun panelning tashqi chegarasini sichqoncha bilan ilib olib, uni boshqa joyga ko’chiramiz. 3. Windows 98/2000 ìåíþëàðè Windows 98/2000 da foydalanuvchilar 4 turdagi menyu bilan ishlashi mumkin: OT ning bosh menyusi; barcha ob’ektlarning suzuvchi (kontekst) menyulari; dastur menyulari; dastur va hujjat oynalarining, shuningdek, muloqot oynalarining boshqaruvchi menyusi. Menyu - bu biror amalni bajarish imkonini beruvchi buyruqlar majmuidir. Menyu bandlari orasida buyruqlardan tashqari qism menyuga kirish imkonini beruvchi bandlar ham bo’lishi mumkin. Bu holda biz ierarxik yoki ichma-ich joylashgan menyu bilan ishlaymiz. Buni dasturlarni ishga tushirish menyusi misolida ko’rishimiz mumkin.

www.arxiv.uz Menyular ekranda joylashishiga ko’ra, vertikal va gorizontal menyularga bo’linadi. Dastur oynalarining menyusi gorizontal bo’lib, u sarlavha satrining tagida joylashgandir. Vertikal menyu-yuqoridan pastga qarab ochiluvchi menyudir. Windows da vertikal menyuning boshqa ko’rinishi, suzib chiquvchi deb nomlangan va pastdan yuqoriga qarab ochiluvchi ko’rinishi ham ishlatilgan. Tizimning asosiy menyusi ana shunday menyudir. Suzib chiquvchi menyuning yana bir turi - kontekst menyu deb atalib, u oynaning ixtiyoriy joyida sichqonning o’ng tugmasini bosganda ochiluvchi menyudir. Windowsning provodnik punktiga kirib, kontekst menyuni chiqaring va qanday buyruqlardan iborat ekanligini yaxshilab ko’rib oling. Menyular tizimsida ishlatiladigan shartli belgilashlar: agar menyu bandi davomida ko’p nuqta (...) berilsa, shu band bajarilganda muloqot oynasi ochiladi; agar menyu bandi davomida uchburchak (8 ) berilsa, shu band bajarilganda qism menyu ochiladi; agar menyu bandi kul rang harflarda yozilgan bo’lsa, menyuning shu bandi ayni vaqtda faol emasligini bildiradi; agar menyu bandi davomida tugma yoki tugmalar kombinasiyasi ko’rsatilgan bo’lsa, u holda menyuning shu bandini menyuga kirmasdan turib klaviatura yordamida ko’rsatilgan tugmalarni bosib bajarish mumkin. Bu tugmalar akselerator tugmalar ( shortcut keys) deyiladi; menyu bandidagi tagiga chizilgan harf qaynoq tugma (hotkey) deb nomlanadi. Menyu faol vaqtda klaviaturadan shu harfni bosib tegishli buyruqni bajarish mumkin; agar menyu bandi oldida qalin nuqta (h ) yoki (3 ) belgisi bor bo’lsa, alternativ variantlardan birortasi tanlanganini bildiradi. Windowsning bosh ìånu (Start menu) Pusk (Start) tugmachasi bosilganda, ekranda Windows ning ish boshlashi uchun kerak bo’ladigan bosh menyusi ochiladi. Unda dasturni ishga tushirish,

www.arxiv.uz hujjatni ochish, tizim parametrlarini sozlash, kerakli faylni topish, zaruriy ma’lumotlarni olish va boshqa amallarni bajarish mumkin. Bosh menyu quyidagi qismlardan iborat: Programmi/Programs - Dasturlar Dokumenti/Documents - Hujjatlar Nastroyka/Settings - Sozlash Poisk/Find - Qidirish Spravka/Help - Ma’lumot Vipolnit/Run - Bajarmoq Zavershenie raboti/Shut down-Ishni tugatmoq. Menyuning Programmi/Programs-Das-turlar bandi yordamida tizimda o’rnatilgan barcha dasturlarni ishga tushirish imkonini beruvchi ierarxik qism menyuga kiriladi. Áèðîðòà ïðîãðàììàíè èøãà òóøèðèø ó÷óí sichqon ko’rsatkichi

www.arxiv.uz Programmi punktiga o’rnatiladi. Ochilgan qism menyudan dastur nomi tanlanib, sichqon tugmasini 2 marta bosiladi. Menyuga xususan quyidagi qism menyular kirgan: Standartnie/Accessories - Standartlar; Avtozagruzka/Start UP - Avtoyuklash; Provodnik/Windows Explorer - Yo’l boshlovchi; Seans MS DOS/MS DOS – MS DOS bilan muloqot Microsoft Exchange. - amaliy dasturlar majmuasi va boshqalar. Standartnie/Accessories punktiga yangi dasturlarni ham qo’shish mumkin. Standart dasturlar qatoriga Windows ni yuklashda tanlab olingan amaliy dasturlar kiradi. Agar Windows 98/2000 ni o’rnatish jarayonida kommunikasion dasturlar kiritilgan bo’lsa, u holda dasturlar menyusida «Microsoft Exchange» komandasi bo’lishi kerak. Dokumenti / Documents - Hujjatlar punkti Windows 98/2000 da tahrirlanayotgan hujjatlar ro’yxatini (oxirgi 15 ta) ko’rsatuvchi menyuni yuklab beradi. Windows 98/2000 dastlab o’rnatilgan bo’lsa, bu bandda faqat «Prochti menya» (Meni o’qi-Read me) punkti bo’ladi xolos. Nastroyka / Settings - Sozlash punkti tizimidagi hamma komponentlar ro’yxatini va kerak bo’lganda ularni qayta sozlash imkoniyatini beradi. Uning qism menyusida quyidagi bandlar bor: Panel upravleniya (Boshqarish paneli); Printeri (Printerlar); Panel zadach (Masalalar paneli). Poisk/Find-Qidirish punkti papkalarni, fayllarni, server kompyuteri yoki E- Mail ma’lumotlarini qidirish imkonini beradi.

$www.arxiv.uz Spravka/Help-Ma’lumot - ma’lumotlar tizimini chaqirishni amal-ga oshiradi. Axborot olish uchun ma’lumot tizimining bayonidan (Soderjanie) yoki mavzular (Predmet) ko’rsatkichidan foydalanish mumkin. Bu tizim Windows ning imkoniyatlari va unda ishlash bo’yicha to’liq axborot beradi. Ma’lumot punkti ixtiyoriy dastur. Windows yordam tizimi. Ma’lumotlar tizimini chaqirish. Har qanday yuqori malakali odam ham u yoki bu murakkab amallarni qanday qilib bajarishni unutib qo’yishi mumkinyoki eslay olmaydi. Bunday hollarda qanday ishlash kerakligi haqida Windows 9xning yordam tizimi ma’lumotlar beradi. Windows 9x yordam tizimi PUSКning SPRAVКA qismidan amalga oshiriladi. Bundan keyin Windowsning 3 qismdan tashkil topgan ma’lumotlar tizimining muloqot oynasi ochiladi. Tarkibiy qism o’zida ma’lumotlar tizimining to’la jamg’armasini va ierarxik tipdagi tahrirlarni jamlagan. Yopiq kitob ko’rinishidagi belgi ostidagi bo’lim unda bir qancha kichik bo’limlar borligini bildiradi. Ushbu belgi ustida sichqonchani ikki marta chertish orqali bu bo’limni ochish va uning tarkibini ko’rish mumkin. Ushbu tarkibda muammolarni shu bilan birga murakkab amallarni hal qilish mumuin. So’roq belgisi bilan birga turgan qo\oz belgisi, ushbu bo’limning ma’lumotlar tizimi ekanligini bildiradi. Bu belgining ustida sichqonchani ikki marta chertish, unga kirishni taminlaydi.$

www.arxiv.uz Predmet ko’rsatkichlari qismi o’zida alfavit tartibida asosiy ko’rsatkichlar, ma’lumotlar tizimini yuklashni mujassamlashtirgan. U kerakli atamaning bosh harflari kiritilishi bilan axborotlarni qidirishni boshlaydi. Qidirish qismi ma’lumotlar tizimining barcha bo’limlaridan kerakli atamani izlashni amalga oshiradi. Qidiruv natijalari bo’limlar bo’yicha tartib bilan beriladi, unda qidirilgan atamalar mavjud bo’ladi. Кerakli qismini belgilab, Vo’vesti tugmasi bosiladi. Ma’lumotlar oynasida ba’zi bir qism yoki bo’limlardagi so’zlar turli chiziqlar bilan belgilangan bo’lishi mumkin. To’liq chiziq bilan chizilgan frazani sichqoncha bilan chertilsa boshqa bo’limga o’tiladi. Uzuq-uzuq chiziq bilan belgilangan fraza chertilsa aniqlangan atamalar yoki tushintirishlar keltirilgan qo’shimcha oyna ochiladi. Ma’lumotlar tizimidan axborotlarni qidirish. Ba’zan ma’lumotlar tizimida axborotlarni qidirish aniq bo’lmaydi. Boshida qidirilayotgan narsa haqida faqat bir-ikki tushunchalar umumiy tarzda keltirilishi mumkin. Bunday holatlarda kerakli ma’lumotlarni qidirish uchun, unda mavjud kalit so’zlardan foydalangan ma’qul. Yordam tizimining Poisk qismini tanlash bilan har qanday atamalarni qidirishni amalga oshiradi. Ma’lumotlar tizimining bo’limlaridan topilishi kerak bo’lgan ma’lumotning nomini qidiruv maydonga kiriting. Qidiruv vaqtida bir emas bir nechta kalit so’zlarni kiritish mumkin. Buning uchun birinchi kalit so’zni yoki uning qismini kiritgandan so’ng PROBEL tugmasini bosish kerak. Istagan vaqtingizda tartibda mavjud va tekstga mos so’zni kirtishingiz mumkin. Shundan so’ng barcha kiritilgan so’zlar mavjud manbalarda qidiriladi. Bu

www.arxiv.uz so’z tartib bilan borishi shart emas va barcha tekstlarda mavjud bo’lishi mumkin. Qidiruv vaqtida ushbu so’zlarning ba’zilaridan foydalanish mumkin. Agar keltirilgan qidiruvning standart rejimi to’la ishlamayotgan bo’lsa, Parametro’ tugmasini bosish mumkin natijada qidiruv parametrlarining muloqot oynasi ochiladi. Unga kiritilgan so’zlar tartibini, so’zlarni tanlash rejimini, shuningdek boshqa ba’zi qidiruv parametrlarini kiritish mumkin. Кeyingi qidiruv ushbu oynada belgilangan parametrlar ishtirokida olib boriladi.

www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar : 1. I.A. Кarimov Dexqonchilik taraqqiyoti – farovonlik manbai, T, 1994 2. Ta’lim to’g’risidagi qonun. Кadrlar tayyorlash milliy dasturi, T., 1997. 3. Informatika. Pod redaksiey professora N.M,Makarovoy M., «Finansi i statistika» 1997 4. V.E. Figurnov IBM PC dlya polzovateley. M., 1990 5. N.X.Noraliev.,N.Qilichev Informatika, o’quv qo’llanma, 2004 y 6. Raxmonqulova IBM PC shaxsiy kompyuterlarida ishlash. Sharq NMК-S PRINT. N.,1998 7. N.X.Noraliev va boshqalar. Informatika va hisoblash texnikasi. T.,1996 8. A.Abduqodirov EHM, Algoritm, Dastur, T., 1992 9. M.M.Aripov, J.O’. Muxammadiev Informatika, Informasion texnologiyalar (Oliy o’quv yurtlari uchun darslik).,T.2004 10. S.S.G’ulomov, A.T.Shermuxamedov, B.A.Begalov «Iqtisodiy informati-ka» Toshkent»Sharq» 2000. 11. Aripov M. «Informatika», Universitet nashriyoti, 2001. 12. J.O’. Muxammadiev, D.X.Nazarova. POWER POINT 13. programasida ishlash. O’quv uslubiy qo’llanma T., 2003 14. www.tuit.uz

O'xshashlar

Windows tizimida, fayl va papkalar bilan ishlash. Windows yo`l boshchisi (provodnik dasturi). Windows tizimida, fayl va papkalar bilan ishlash. Standart dasturlarni ishga tushirish

Windows 95 da ishlash texnologiyasi

Windows operatsion tizimi haqida umumiy tushunchalar. Windows ning ishlash shartlari

Windows opеrasion tizimi. Windows muhitida ishlash. Windows ekran elеmеntlari, ishchi stol, pusk ko`rsatmalari

WINDOWS OS muhitiga doir mashqlar bajarish. Hujjatlar bilan ishlash. Disklar bilan ishlash