Tarmoq adapterini o‘rnatish va sozlash - Informatika va AT - Referatlar

Tarmoq adapterini o‘rnatish va sozlash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2565.390625 KB

Ko'chirib olish

Tarmoq adapterini o‘rnatish va sozlash Reja: 1. Lokal tarmoq turlari 2. Tarmoqlarni qurishning umumiy tamoyillari 3. Tarmoq adapteri va uning tavsiflari 4. Tarmoq adapterini o‘rnatish 5. TCP/IP protokolini sozlash 6. Tarmoqda bo‘lishi mumkin bo‘lgan nomuvofiqlikni bartaraf qilish 1

1. Lokal tarmoq turlari Tarmoq (network) – bu ikkita va undan ortiq kompyuterlar guruhi bo‘lib, o‘zining apparat va dasturiy resurslaridan birgalikda foydalanish imkonini beradi. Tarmoqning bir necha turlari mavjuddir: ikkita o‘zaro ulangan kompyuterlardan tashkil topgan tarmoqlar va turli shahardagi kompaniya ofislarini birlashtiruvchi tarmoqlar. Bitta ofis yoki bitta binoda joylashgan kompyuterlarni birlashtiruvchi tarmoq lokal tarmoq (Local Area Network – LAN) deyiladi. Lokal tarmoqning mijoz-server va bir rangli (peer-to-peer – teng huquqli) kompyuterlarning ulanish sxemasiga asoslangan turlari mavjuddir. Ishchi stansiyalar Hisob-kitob Hisob-kitob Ta’minot Ma’muriyat bo‘limi bo‘limi bo‘limi Birgalikda foydalaniladigan printerlar 1-rasm. Mijoz-server tarmog‘ining tashkil etuvchilari. Mijoz-server tarmog‘i. Mijoz-server tarmog‘ida har bir kompyuter faqat bitta vazifani: yoki server vazifasini, yoki mijoz vazifasini bajaradi. Server o‘z resurslarini tarmoqning hamma mijoz kompyuterlariga taqdim qilish uchun mo‘ljallangan. Tarmoq ning boshqa kompyuterlari mijoz vazifasini bajaradi (1- rasm). Server vazifasini bajaruvchi kompyuterda mijoz vazifasini bajaruvchi kompyuterga nisbatan xotira hajmi katta bo‘lgan tezkor xotira va qattiq disk, tezligi yuqori bo‘lgan protsessor o‘rnatilgan bo‘ladi. Mijoz-kompyuter – bu operatsion tizim o‘rnatilgan oddiy shaxsiy kompyuter bo‘lib, lokal tarmoqning boshqa kompyuterlari bilan emas, faqat server bilan ulangan kompyuterdir. 2 Tarmoq kabeli Fayl-server

Bir rutbali tarmoq. Bir rutbali tarmoqda har bir kompyuter unga ulangan kompyuter bilan bog‘lanishi mumkin (2-rasm). Aslida, har bir kompyuter ham mijoz, ham server sifatida ishlashi mumkin; agar kompyuter printer, papka, disk va kompyuterning boshqa resurslaridan foydalanish imkonini bersa, u holda bir rutbali tarmoqda server vazifasini bajaradi. Bir rutbali tarmoqlar, odatda, uncha katta bo‘lmagan ofislarda yoki katta tashkilotlarning bo‘limlarida o‘rnatiladi. Bu turdagi tarmoqning afzalligi, biror-bir kompyuterni fayl-server qilib tayinlashga ehtiyoj- 2-rasm. Bir rutbali tarmoqning mantiqiy tuzilishi. ning yo‘qligidir. Ko‘pchilik bir rutbali tarmoqlar, kompyuterga ulangan har qanday qurilmadan foydalanish imkonini beradi. Kamchiligi esa uzatilayotgan axborot xavfsizligining pastligi va tarmoqni nazorat qilishning sustligidir. Mijoz- server tarmog‘i esa bu vaqtda markazlashtirilgan ma’murlashni amalga oshirish imkonini beradi. 2. Tarmoqlarni qurishning umumiy tamoyillari Birgalikda foydalanish deganda, har bir kompyuter o‘z resurslarini boshqa kompyuterga (bitta yoki bir nechta) taqdim qilishi, ammo bunda u resurslarni o‘zi boshqarishi tushuniladi. Shunday qilib, printerni boshqarishni turli kompyuterlar orasida burib qo‘yuvchi qurilma tarmoq qurilmasi bo‘la olmaydi. Aynan burib qo‘yuvchi qurilma bosmaga chiqarish topshirig‘iga ishlov beradi va kompyuterlardan hech biri, qachon boshqa kompyuter bosmaga chiqarish 3

kerakligini bilmaydi. Bundan tashqari, bosmaga chiqarish topshirig‘i bir-biri bilan kesishmaydi. Tarmoqda birgalikda foydalanilayotgan printerni masofaviy kompyuterdan boshqarish mumkin, u esa o‘z navbatida turli kompyuterlardan bosmaga chiqarish topshirig‘ini serverning qattiq diskida saqlab, qabul qilishi mumkin. Foydalanuvchilar topshiriqni bajarish tartibini o‘zgartirishlari, ularni ushlab turishlari yoki bekor qilishlari mumkin. Qurilmalardan foydalanish parol yordamida cheklanadi, ammo buni burib qo‘yuvchidan foydalanganda amalga oshirib bo‘lmaydi. Asosan tarmoq bo‘yicha har qanday saqlash yoki kiritish-chiqarish qurilmasidan foydalanishni taqdim qilish mumkin, ammo ko‘pincha foydalanish quyidagi qurilmalarga beriladi: – printerlar; – diskli jamlagichlar; – optik jamlagichlar (CD/DVD – ROM, CD – R, CD – RW va boshqa); – modemlar; – fakslar; Kompyuter 3-rasm. Kompyuterning tashqi qurilmalar bilan o‘zaro aloqasi. – zaxiraga nusxalovchi tasmali qurilmalar; – skanerlar. Tarmoq qurishning umumiy tamoyillarini ko‘rib chiqamiz. 4 Tashqi qurilma Interfe y sInterfe y s Т Qning interfeysli kartasi Ilovala r Bufe r ОТ Т Q drayveri Bufe r Т Q kontrolleri Bufe r

3-rasmda kompyuterning tashqi qurilmalar bilan o‘zaro aloqasini ko‘rsatuvchi tashkiliy sxemasi keltirilgan. Axborot almashuvi apparat va dasturiy vositalarning barchasi, interfeysli karta, TQ drayveri va TQ kontrolleri bilan amalga oshiriladi. Resurslardan birgalikda foydalanish vaqtidagi almashuv tartibi quyidagicha: – ilova operatsion tizimga (OT) ma’lumotlarni kiritish-chiqarish operatsiyalarini bajarish uchun so‘rov (so‘rovda TXQdagi ma’lumotlar manzili, TQ identifikatori va kiritish-chiqarish operatsiyasining turi) bilan murojaat qiladi; – OT olingan so‘rov bo‘yicha mos bo‘lgan TQning drayverini ishga tushiradi; – TQ drayveri «belgini bosmaga chiqarish», «keyingi qatorga o‘tkazish», «karetkani qaytarish» kabi buyruqlarga tayangan holda harakat qiladi. Drayver bu buyruq va ma’lumotlarning (matn) kodlarini aniq bir ketma-ketlikda tezkor xotira qurilmasidan (TXQ) interfeysli karta buferiga yuklaydi, bu o‘z navbatida ularni tarmoq orqali TQ kontrolleriga baytma-bayt uzatadi; – interfeysli karta drayverdan navbatdagi baytni olganidan so‘ng, aloqa liniyasiga bitlarni ketma-ketlikda uzatadi; – kontroller navbatdagi baytni olishi bilan, printerning operatsiyasini ishga tushirada va bu operatsiya bajarilib bo‘lgandan so‘ng, OTga so‘rovni bajarilganligi haqida xabar beradi, u o‘z navbatida bu haqda ilovani ogohlantiradi. 4-rasmda tarmoqda masofaviy printerdan foydalanish strukturasi keltirilgan. Tarmoqning umumiy printerdan foydalanish tartibi: – A ilova B ilova uchun matnni bosmaga chiqarishga so‘rovxabarni shakllantiradi va uni o‘z buferiga joylashtiradi. So‘rov lokal OTga uzatiladi, com- port drayveri ishga tushiriladi va unga so‘rov saqlanayotgan bufer manzili xabar qilinadi; 5

4-rasm. Tarmoqda masofaviy printerdan foydalanish. – A com-portning drayveri va kontrolleri B com-portning drayveri va kontrolleri bilan o‘zaro aloqa qilib, B kompyuterga xabarni uzatadi; – com-portning drayveri navbatdagi baytni olishi bilan uni B kompyuter ilovasi buferiga joylashtiradi; – B kompyuter ilovasi xabarni qabul qilib, uni interpretatsiyalaydi (sharhlaydi) va so‘rovni lokal OTga printer bilan operatsiyani bajarish uchun shakllantiradi; Keyingi harakatlar kompyuterning tashqi qurilmalar bilan aloqasi sxemasi bo‘yicha amalga oshiriladi. 3. Tarmoq adapteri va uning tavsiflari Tarmoq faoliyati uchun apparat va dasturiy komponentlar talab qilinadi. Ma’lumotlarni uzatish protokoli tanlangandan so‘ng, unga munosib apparat ta’minoti, ya’ni tarmoq adapteri, konsentrator va burib qo‘yuvchilar tanlanishi kerak. Tarmoq adapteri (tarmoq kartasi) lokal tarmoqqa birlashtirilgan kompyuterlar orasida axborot almashinuvini ta’minlash uchun mo‘ljallangan. Tarmoq adapteri yoki tarmoq kartasi kompyuterning tizimli plata (main board) razyomiga o‘rnatiladigan kengaytirish platasidir. Shuningdek, notebuk (notebook) uchun 6 Interfe y s Interfe y sА kom py ute r А ilova Bufe r ОТ COM- port drayveri COM- port kontrolleri В kom py ute r В ilova Bufe r ОТ Т Q drayver COM- port kontrolleri COM- port drayveri Т Q Interfeys kartasi Tashqi qurilma Т Q kontrolleri Bufe r

mo‘ljallangan PCMCIA standartining tarmoq adapterlari mavjuddir. Ular notebuk g‘ilofidagi maxsus razyomlarga o‘rnatiladi. Kompyuterning tizimli platasi ichiga joylashtirilgan tarmoq adapterlari biror-bir lokal shina orqali ulanadi. Bundan tashqari kompyuterning USB (Universal Serial Bus) portiga ulanadigan Ethernet tarmoq adapterlari mavjud. Tarmoq adapteri PCI va ISA uchun tizimli shina kengaytirish slotlari hamda tarmoq kabeli bilan ulash uchun mo‘ljallangan razyomli bosma plata ko‘rinishida bo‘ladi. Tarmoq adapteri quyidagi vazifalarni bajaradi: – uzatish va qabul qilish vaqtida signallarni kodlash va dekodlash; – qabul qilish paketida o‘zining tarmoq manzilini identifikatsiyalash; – ma’lumotlarni parallel koddan ketma-ket kodga o‘zgartirish va aksini bajarish; 5-rasm. Turli tarmoq adapterlari. – o‘zining ichki registrlarida ma’lumotlarni buferlash; – ziddiyatli vaziyatlarni aniqlash va ajratilgan muhitdan foydalanish algoritmini amalga oshirish; – nazorat yig‘indisini hisoblash; – almashuv protokollariga rioya qilish . Tarmoq adapterlari tarmoq turida foydalanishiga (simli va simsiz) va ishlash tezligiga qarab farqlanadi. Tarmoq adapterlari ko‘rinishi va tuzilishiga qarab, ichki va tashqi bo‘ladi (5-rasm). Hozirgi vaqtda tarmoqning jismoniy pog‘onasidagi ma’lumotlarni almashish texnologiyasi Ethernet deb ataladi. Tarmoq kabelini ulash uchun mo‘ljallangan, tizimli yoki tarmoq platasida joylashgan razyom ham xuddi shunday ataladi. Bu razyom telefon razyomiga o‘xshaydi, faqat biroz keng va 8 ta kontaktga ega. 7

Ko‘pchilik zamonaviy tizimli platalar o‘z yuzasiga joylashtirilg an (integrallashtirilgan) 100 yoki 1000 Mbit/s ga tezlik bilan ishlaydigan tarmoq adapterlari bilan jihozlangan. Tarmoq adapterlari quyidagi ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi: – razryadi: 8 bit (eng eskilari), 16 bit, 32 bit va 64 bit; – ma’lumotlar shinasi : ISA, EISA, VL – Bus, PCI shinalari bo‘ylab tizimli plata va tarmoq adapteri orasida axborot almashinuvi amalga oshiriladi; – mazkur plata tayyorlangan kontroller mikrosxemasi yoki chip (Chip, chipset). Kontroller mikrosxemasi qo‘llanilayotgan mos drayverni, razryadini va shina turini belgilaydi; – adapterga aniq bir tarmoq kabelini ulash uchun o‘rnatilgan razyomlar : BNC razyomi 10Base-2 tarmoq uchun, RJ45 razyomi 10Base-T va 100Base- TX tarmoq uchun, AUI razyomi 10Base-5 tarmog‘i uchun yoki optik tolali tarmoqqa ulash uchun mo‘ljallangan razyomlar; – ishlash tezligi : Ethernet 10Mbit yoki Fast Ethernet 100Mbit; – MAC- manzil. Ethernet tarmog‘ida paketlarning (frames) belgilangan nuqtasini aniqlash uchun MAC-manzildan foydalaniladi. Bu seriyaga oid noyob raqam bo‘lib, har bir Ethernet tarmoq qurilmasiga uni tarmoqda identifikatsiyalash uchun beriladi. MAC – manzil adapterga ishlab chiqaruvchi tomonidan beriladi, ammo uni dastur yordamida o‘zgartirish ham mumkin. Tarmoq adapteri ish vaqtida o‘tayotgan barcha trafikni ko‘rib chiqadi va har bir paketda o‘zining MAC-manzilini qidiradi. Agar o‘zining MAC-manzilini topsa, qurilma, ya’ni adapter bu paketni dekodlaydi. Tarmoq adapterini konfiguratsiyalash. Har bir tarmoq adapteri maromida ishlashi uchun unga kiritish-chiqarish manzili (In/Out port) va uzilish raqami (IRQ) zarur bo‘ladi. Tarmoq adapterini konfiguratsiyalash deganda, uni operatsion tizim tomonidan foydalanilishi uchun bo‘sh manzilga va uzilishga sozlash tushuniladi. Har bir tarmoq adapteri uchun kompyuterning boshqa qurilmalaridan farq qiladigan 8

kiritish-chiqarish manzili (In/Out port) va uzilish raqami (IRQ) o‘ziniki bo‘lishi kerak. Bu operatsiyani Plug and Rlay texnologiyasini qo‘llaydigan tarmoq adapterlari o‘zlari bajaradilar. Tarmoq adapteri yarim dupleksli va to‘liq dupleksli ish tartibidagi operatsiyalarni qo‘llashi shart. Yarim dupleksli ish tartibi da tarmoq adapteri bitta operatsiyada axborotni faqat uzatadi yoki faqat qabul qiladi. To‘liq dupleksli ish tartibi da tarmoq adapteri bir vaqtning o‘zida ma’lumotlarni ham uzatadi, ham qabul qiladi. Agar konsentrator o‘rniga burib qo‘yuvchidan foydalanilsa, to‘liq dupleksli ish tartibida ma’lumotlarni uzatish tezligi sezilarli darajada oshadi. Tarmoq adapterlarining razyomlari. Odatda, Ethernet adap terlari kattalashtirilgan te lefon razyomiga o‘xshagan RJ-45 (bunday razyom 10BASE – T yoki Fast Ethernet da qo‘l laniladigan o‘ral gan juft lik kabeliga ulana di) rusumli razyomlarga ega. Bundan tashqari, tarmoq adapteri BNC (Thinnet uchun RJ-45 razyomi Koaksial kabel DB-15 razyomi uchun BNS razyomi 6-rasm. Ethernet razyomlari. koaksial kabel-ingichka Ethernet) yoki D – o‘xshagan 15 kontaktli DB15 (Thicknet uchun koaksial kabel – yo‘g‘on Ethernet) razyom orqali ulanadi. Ayrim tarmoq adapterlari razyomlarning ikkita yoki hatto uchta turiga ulanishi mumkin. Bunday tarmoq adapterlari kombinatsiyalangan deb ataladi. Token Ring tarmog‘i adapterlari 9 kontaktli DB9 yoki RJ – 45 razyomlariga ega bo‘lishi ham mumkin. 6-rasmda Ethernetning ikkita tarmoq adapterida uchta razyomi ko‘rsatilgan: RJ- 45 (yuqoridagi), DB-15 (pastda chap tarafda) va BNC (pastda o‘ng tarafda). 4. Tarmoq adapterini o‘rnatish Kompyuterning PCI shinasiga ulanadigan «ichki» tarmoq adapterini o‘rnatish uchun quyida keltirilgan harakatlar ketma-ketligini bajarish kerak. 9

1. Kompyuterni elektr ta’minotidan o‘chirish. 2. Tizimli blokning yon tomondan mahkamlab turgan vintlarni bo‘shatib, kompyuter g‘ilofining qopqog‘ini ochish. 3. Tarmoq adapterini o‘rnatish kerak bo‘lgan bo‘sh slot tanlandi. Agar bir xil bo‘lgan slotlarning bir nechtasi bo‘sh bo‘lsa, ulardan o‘rnatish uchun qulay bo‘lgani tanlandi. Slotning qaysi biri tarmoq adapterining siz tanlagan modeliga mos kelishini aniqlang (7-rasm). Bunday qurilmalarning hammasining platasidagi kontakt qismida maxsus o‘yilgan joy yoki «kalit» mavjuddir. Bu birinchidan, quril- yopilgan bo‘lsa, u holda uni olib tashlash kerak. Yopqichlar ikki xil turda bo‘ladi: yechiladigan – ular vintl ar bilan mahkamlangan bo‘lib, o‘z shakli bilan tizimli blok ning orqa tarafidan, yon ko‘rinishini takrorlaydi va o‘yilgan, ya’ni kom pyuterning g‘ilofini tayyorlanayotgan vaqtda maxsus moslama bilan bosib kirit ilgan. Yechiladigan yopqichning vintlari bo‘shatiladi. O‘yilgan yop qichni ehtiyotkorlik bilan otvertka yordamida qayirib, tizimli plataga zarar yetkazmagan holda sindirib olish kerak. Tarmoq adapterini tizimli plataning mos keladigan razyomiga qo‘yib ko‘rib, g‘ilofning orqa tarafidagi qaysi tirqishning kerakligini aniqlagandan so‘ng, shu yopqichni olib tashlang. 5. Adapterni razyom ustiga ehtiyotkorlik bilan qo‘ying. Diqqat bilan platani o‘rnatish jarayonida xatolik yuz bermasligini, tarmoq adapterin ing kontaktlari mos kelgan slotning kontaktlariga 10mani portga ishonchli mahkam- lash imkonini beradi, ikkinchi- dan, uni noto‘g‘ri o‘rnatishdan himoya laydi. 4 . Agar tashqi qurilmalar ning o‘rnatilad igan, muloqat paneli tizimli blokning orqa tarafida joy lashgan tirqish yop qich bilan 8.7- rasm. Kompyuterning tizimli platasidagi slotlarning joylashuvi. ISA PCI AGP

8-rasm. Tarmoq adapterini tizmli platadagi razyomga o‘rnatish. zich joylash tirilishni kuzat ing. O‘rnatish jarayonini boshlashdan oldin kompyuterning tizimli blokini yon tomonga yot qizish tavsiya etiladi, plata o‘rna tilayotganda uni yuqoridan bosish qulaydir (8-rasm). Platani slotga j oy lashtirib, mustah kamlanadigan vintlar bilan mah kamlang. 6. Tizimli blokning qopqog‘i yopiladi va vintlar bilan mahkamlanadi. 7. Kompyuterning elektr ta’minoti yoqiladi. Agar USB tarmoq adapteridan foydalanilayotgan bo‘lsa, uni mos ravishda kompyuterning tizimli bloki orqa tarafida joylashgan portga maxsus kabel yordamida ulanadi. Adapterga o‘z navbatida 10BaseT/100BaseT tarmoq kabeli ulanadi. Bu harakatlar bajarilib bo‘lgandan so‘ng, drayverlarni o‘rnatish kerak. Integrallangan, ya’ni tizimli plata ichiga joylashtirilgan tarmoq adapteri sozlashni va o‘rnatishni talab etmaydi. Ularni ishga tayyorlash uchun tizimli plataning dasturiy ta’minoti majmuasida bo‘ladigan mos bo‘lgan drayverlarni o‘rnatish kifoyadir. Plug and Play BIOS texnologiyasini qo‘llaydigan Windows 2000/XP operatsion tizimidan foydalanilsa, kompyuter va operatsion tizimning o‘zi tarmoq adapterining hamma kerakli ko‘rsatkichlari sozlandi. Plug and Play texnologiyasini qo‘llamaydigan operatsion tizimda yoki Windows NT operatsion tizimida adapter o‘rnatilsa, adapter bilan birga dasturiy ta’minot majmuasi yoki tizimni apparatli konfiguratsiyalash uchun talab qilinadigan ma’lumotlarni qo‘lda kiritish haqidagi ma’lumotning borligiga ishonch hosil qilish kerak. Plug and Play adapterini o‘rnatish faqat shu standartni qo‘llaydigan tizimda amalga oshirilish mumkin. USB va PC Card/CardBus tarmoq adapterlari ulanishi bilan avtomatik tarzda aniqlanadi va o‘rnatiladi. 11

Eski turdagi adapterlardan yangi operatsion tizimda foydalanilsa, masalan, Windows XP da, albatta, talab qilingan drayverni adapterni ishlab chiqaruvchining saytidan yuklash kerak bo‘ladi. Agar hatto drayver o‘rnatilgan bo‘lsa ham, uning oxirgi versiyasini yuklashga erinmang, chunki u adapterning o‘rnatilishi va sozlanishi bilan bog‘liq bo‘lgan muammolarning yuzaga kelishining oldini oladi. Windows Vista tizimi tarmoq adapterlarining juda katta kutubxonasiga ega, ammo unda eskirgan platalarni qo‘llash kamdan-kam topiladi. U holda Windows XP tizimi uchun yaratilgan drayverlardan foydalanish mumkin. Ulanishni tekshirish. Odatda, tarmoq adapterini sozlaydigan ixcham disklar tashxis vositalari tarkibida ham bo‘ladi. Ayrim tashxis dasturlarini kompyuterni tarmoqqa ulashdan oldin ishga tushirish kerak. Bu dasturlar faqat MS DOSning buyruqlar qatoridan ishga tushirilishi mumkin. Tarmoq adapterini testlab bo‘lgandek keyin tarmoq kabeliga ulang. So‘ngra konsentratorning va tarmoq adapterining orqa panelidagi signalli yorug‘lik diodlarining (agar yorug‘lik diodlari ko‘zda tutilgan bo‘lsa) yonganligini tekshiring. Ko‘pchilik konsentratorlarda kompyuterning mos ravishdagi RJ-45 porti bilan ulanganini ko‘rsatish uchun yashil rangdagi yorug‘lik diodlari ishlatiladi. Ikkinchi kompyuterni konsentratorga ulang. Shundan keyin, ikkala kompyuterda ham ma’lumotlarni jo‘natish va qabul qilish uchun tashxislash dasturini ishga tushiring. Kompyuterlarning kabel orqali ulanishi. Tanlangan tarmoqning turiga qarab, kabeldan foydalanish kerak bo‘ladi. 10BASE-T, 100BASE-TX yoki 1000BASE - TX Ethernet (hammasi UTP-kabel bilan) tarmog‘ini tashkil qilishda har bir tizimning tarmoq portiga va tarmoq konsentratori/kommutatoriga ulash mumkin bo‘lishi uchun yetarli darajada uzun kabel kerak bo‘ladi. Modomiki, HomePNA tarmog‘i mavjud bo‘lgan telefon liniyasiga asoslangan ekan, tarmoq adapteri bilan birgalikda beriladigan ulovchi kabel RJ-11 ko‘rinishidagi telefon razyomigacha yetishi kerak. HomePNA tarmoq adapteri ikkita razyomga ega – bittasi telefon liniyasiga ulanish uchun, ikkinchisi esa telefonni tarmoq adapteriga ulash uchun. HomePNA texnologiyasi bir vaqtning 12

o‘zida telefon tizimidan foydalanish va kompyuterlar orasida odatdagi tarzda ma’lumotlarni uzatish imkonini beradi. Simsiz tarmoqlarda boshqa kompyuterlar bilan ulanish uchun tashqi antennali tarmoq interfeysli platalar (NIC) qo‘llaniladi. Ba’zi bir hollarda antennalar tarmoq adapteri ichiga joylashtiriladi, ammo ko‘pincha tarmoq interfeysli plataga ulanadi yoki bevosita tarmoq adapterining maxsus mahkamlash moslamasidan olib tashlanadi. 5. TCP/IP protokolini sozlash Ko‘pincha, TCP/IP protokoli so‘rovsiz o‘rnatiladi. Agar bu holat biror-bir sababga ko‘ra sodir bo‘lmasa, unda o‘rnatish jarayonini qo‘lda bajarish kerak. TCP/IP protokolini o‘rnatish. TCP/IP protokolini o‘rnatish uchun Мое сетевое окружение kontekst menyusidan « Свойства » bandini tanlaymiz. Xuddi shunday « Пуск – Настройка – Сеть » buyruqlaridan va tarmoqqa masofaviy kirishdan ham foydalanish mumkin. So‘ngra, TCP/IP protokoli mo‘ljallangan tarmoqqa ulanishning kontekst menyusidan « Свойства » bandini tanlang. Natijada tanlangan ulanish xossasining muloqat oynasi ochiladi (9-rasm). Agar o‘rnatilgan elementlar ro‘yxatida TCP/IP protokoli bo‘lmasa, « Установить » tugmasini bosing. Shundan keyin, ochilgan muloqat oynasidan « Протокол – Добавить » buyruqlarini tanlang (10rasm). Ekranda ochilgan ro‘yxatdan TCP/IP ( Internet protokoli (TCP/IP) ) elementini tanlang va «OK » tugmasini bosing. 10-rasm. Tarmoq komponenti 13

9-rasm. Bu sahifa turli tarmoq turini tanlash muloqat oynasi. komponentlarini sozlash va o‘chirish uchun mo‘ljallangan. 11-rasm. Oynada TCP/IP protokolidan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan asosiy ko‘rsatkichlar belgilanadi. TCP/IP protokoli xossalarini konfiguratsiyalash. TCP/IP protokoli xossa larini soz lash maqsadida 9-rasmda ko‘rsatilgan tarmoq ulanishi ning xossalari oynasiga o‘tish lozim. TCP/IP protokoliga mos keladigan yozuvga sichqoncha ko‘rsatkichini ikki marta bossangiz, shu protokol ning Общие окна свойств qo‘shimcha varaqasi (vkladka) ochiladi. Quyidagi ro‘yxatda shu oyna ning sozlanishi mumkin bo‘l gan asosiy ko‘rsatkichlari beril gan (11-rasm): « Получить IP- адрес автоматически » (avtomatik 14

tarz da IP-manzilni olish). Bu tugmadan avtomatik tarzda IP-manzilni olish va boshqa ko‘rsatkichlar DHCP xizmati yordamida bajarilganda foydalaniladi; « Использовать следующий IP- адрес » (keyingi IP-manzildan foydalanish) . Bu tugmadan doimiy IP-manzilni aniqlash maqsadida foydalaniladi; «IP- адрес » (IP-manzil). Bu maydonda nuqtalar bilan ajratilgan oktetlar ketma- ketligidagi statik IP-manzillar ko‘rsatiladi; « Маска подсети » (nimtarmoq niqobi). Bu yerda nimtarmoq niqobi aniqlanadi; « Основной шлюз » (asosiy shluz) . Bu maydon IP-trafikni marshrutlash maqsadida qo‘llanilgan asosiy shluzni ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan; «Получить адрес DNS-сервера автоматически» (DNS- server manzilini avtomatik tarzda olish) . Bu tugma DNS-serverdan avtomatik ish tartibida DNS-serverlarning ro‘yxatini olish imkonini beradi. Bu banddan IP- manzil avtomatik olingandagina foydalanish mumkin; « Использовать следующие адреса DNS- серверов » (quyidagi DNS-server manzilidan foydalanish) . Bu maydonda DNS-serverga mos bo‘lgan doimiy IP- manzil ko‘rsatiladi. 6. Tarmoqda bo‘lishi mumkin bo‘lgan nomuvofiqlikni bartaraf qilish Kompyuter nomining takrorlanishi. Tarmoqdagi hamma kompyuterlar noyob nomga ega ekanligini tekshiring. Aks holda, tarmoqqa ulangan ishchi stansiyalar qayta yuklanganda har doim xatolik haqidagi xabar paydo bo‘ladi. Ishchi guruhlar nomlarining turliligi. Tarmoqda birga ishlaydigan hamma kompyuterlar bir xil ishchi guruh nomiga ega ekanligiga ishonch hosil qilish kerak. Tarmoqdagi ishchi guruhlarning turli nom lari bir necha ishchi guruhni yaratishga olib keladi va boshqa kom pyuterlarga kirish « Вся сеть » (Butun tarmoq) tugmasi orqali amalga oshirishga to‘g‘ri keladi. Guruhning nomini boshqarish panelidan ochiladigan tizim xossasining muloqat oynasidan o‘zgartirish mumkin. 15

Tarmoq resurslaridan foydalana olmaslik. Tarmoqda bir galikda foydalaniladigan resurslarni borligini tekshirish kerak. Agar shaxsiy kompyuteringizda resurslardan foydalanish bo‘lm asa, ( Служба доступа к файлам и принтерам с ети Microsoft) tarmoqning fayllariga va printerlariga kirish xizmati komponentining o‘rnatilganl igini tekshirish lozim. Windows Vista operatsion tizimida printer va fayllardan birgalikda foydalanish uchun ( Центр управления сетями и общим доступом ) umumiy kirishni va tarmoqni boshqarish markazi oynasi orqali sozlanadi. O‘zgartirishlar kiritilgandan so‘ng tarmoqdan foydalanib bo‘l mayapti. Tarmoq dasturiy ta’minoti konfiguratsiyasiga har qanday o‘zgartirish kiritilgandan so‘ng kompyuterni qayta yuklash kerak. Ba’zi bir foydalanuvchi umumiy resurslardan foydalanishg a ruxsat ololmadi . Server va ishchi stansiya orasida kabelli bog‘lanishni tekshirish kerak. Bo‘shab qolgan terminator yoki BNC ning T-razyomi ingichka kabelli segmentning hamma ishchi stansiyalarida muammo kelib chiqishiga sababchi bo‘ladi. Bo‘shashgan yoki nosoz RJ-45 razyomi faqat o‘zi joylashgan kompyuterning (yoki kommutatorning) ish faoliyatiga ta’sir ko‘rsatadi. Agar 5- toifali UTP kabel ulangan bo‘lib, ilgaridek tarmoqqa kirish mumkin bo‘lmasa, kabelni o‘lchash asbobi bilan tekshiring yoki kabelni almashtiring. Tarmoq ko‘rsatkichlari noto‘g‘ri ko‘rsatilgan. Tarmoq ma’muridan olingan TCP/IP ko‘rsatkichini kiriting va tizimni qayta yuklang. Windows 2000 va undan yangi tizimlarda TCP/IP ko‘rsatkichlari o‘zgartirilganidan so‘ng kompyuterni qayta tiklash shart emas. IP-manzilni takrorlanayotgani haqida xabar berilyapti va ulanish bajarilmayapti. IP-manzillarni takrorlanishi TCP/IP va NetBEUI tarmog‘ini ishdan chiqishiga olib keladi. Internetga va boshqa tizimlarga ulanib bo‘lmayapti, xatolik haqida xabar ham berilmayapti. Kompyuterlarni bir-biriga va Internetga ulash uchun foydalanilayotgan marshrutizatorni, kommutatorni yoki konsentratorni tekshirish 16

kerak. Qurilmalar elektr ta’minotiga ulangan bo‘lishi zarur; ma’lumotlar kabeli har bir tizimga ulangan bo‘lishi lozim. 17

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Скотт Мюллер. Модернизация и ремонт ПК, 18-е издание. : Пер. с англ. – М. : ООО «И.Д. Вильямс», 2009. – 1280 с. 2. Евсеев Г.А., Симонович С.В . Познай свой компьютер – Диагностика, модернизация, настройка. – СПб.: Питер, 2003. – 480 с. 3. Мураховский В.И . Сборка, настройка, апгрейд современного компьютера. Изд. 2-е, дополненное и переработанное. – М.: «ДЕСС КОМ», 2000. – 288 с. 4. Гук М.Ю. Аппаратные средства IBM PC. Энциклопедия. 3-е изд. – СПб.; Питер, 2006. – 1072с. 5. Асмаков С.В., Пахомов С.О. Железо 2010. Компьютер Пресс рекомендует. – СПб.; Питер, 2010. – 1416с. 6. Соломенчук В.Г., Соломенчук П.В . Железо ПК 2010 – СПб.: БХВ – Петербург, 2010. – 448 c. 7. Избачков Ю., Петров В . Информационные системы. Учебник для вузов. 2-изд. СПб.: 2005. – 656с. 8. Бройдо В.Л . Вычислительные системы, сети и телекоммуникации. Учебник для вузов. 2-изд. – СПб.: Питер, 2005 – 703с. 18

O'xshashlar

Linux Cent Osni o‘rnatish va dastlabki sozlash Linux ning standart papkalari

Tizimli platani tanlash va o‘rnatish

Tarmoq texnologiyalari

Mobil OT larni sozlash

DNCP va DN serverlarini ishga tushirish va sozlash