Shaxsiy kompyuterlarning dasturiy ta’minoti. Dasturiy ta’minotning tasniflanishi. Amaliy dasturlar ta’minoti - Informatika va AT - Referatlar

Shaxsiy kompyuterlarning dasturiy ta’minoti. Dasturiy ta’minotning tasniflanishi. Amaliy dasturlar ta’minoti

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

57.5 KB

Ko'chirib olish

Shaxsiy kompyuterlarning dasturiy ta’minoti. Dasturiy ta’minotning tasniflanishi. Amaliy dasturlar ta’minoti Reja: 1. EХM nima? 2. Axborot tizimlari qanday? 3. Dasturiy ta’minot nima? 4. Operatsion tizimlar. 5. Grafik muxarrirlar. 6. Ma’lumotlar bazasi.

EХM nima? EХM ma’lumotlarni qayta ishlovchi unversal qurilma hisoblanib, telefon, magnitafon yoki televizordan farqli o’laroq oldindan berilgan funksiyalarga asosan ixtiyoriy hajmda ma’lumotlarni qayta ishlash imkoniga ega. Buning uchun, ya’ni ma’lumotni qayta ishlashi uchun tushinarli va aniq bir tilda buyruqlar ketma-ketligini (dasturni) tuzish kerak. Т uzilgan aniq bir dasturga asosan kompyuterning bajaradigan vazifasini o’zgartirish mumkin. Masalan, kompyuterdagi dasturlarni o’zgartirish orqali hisobchi yoki konstruktor, stajist yoki agranomning avtomatlashtirilgan ishchi o’rnini tashkil etish hamda xujjatlarini taxrirlash yoki turli xil o’yinlarni uynash mumkin. Kompyuterda dasturni bajarilishi davomida ma’lumotlarni kiritish va chiqarish uchun turli xil qurilmalardan foydalanish mumkin. Shuning uchun kompyuterdan unumli foydalanish uchun zarur dastur ta’minotlarining vazifalarini va xususiyatlarini bilish zarur. Zamonaviy axborot texnologiyalarining gurkirab rivojlanishi va uni qo’llash sohasining kengayishi dasturiy ta’minotning (D Т ) jadal rivojlanishiga olib keldi. Shuni ta’kidlash kerakki 1990 yilda jahon jamiyatida dasturiy ta’minotga 100 mln. AQSh dollaridan ziyot mablag’ sarflandi. Bunda D Т rivojlanishi yo’nalishi shuni ko’rsatadiki harakatlar tendensiyasi yiliga 20% o’sib bormoqda. Axborot tizimlari qanday? Axborot tizimlarining D Т deganda, hisoblash texnikasi vositalari bilan ma’lumotlarni qayta ishlash tizimini yaratish va ulardan foydalanish uchun dasturiy va xujjatli vositalarni jamlash tushiniladi. Dasturiy ta’minot nima? Dasturiy ta’minot tomonidan bajariladigan funksiyalarga bog’lik holda, uni ikki guruhga bo’lish mumkin: tizimli dasturiy ta’minot va amaliy dasturiy ta’minot. Т izimli dasturiy ta’minot kompyuterda axborotni qayta ishlash jarayonini tashkil etadi va amaliy dasturlar uchun me’yordagi ish muhitini ta’minlaydi. Amaliy D Т foydalanuvchining aniq vazifalarini hal etish va umuman axborot tizimining hisoblash jarayonini tashkil etish uchun mo’ljallangan. Т izimli D Т tarkibiga quyidagilar kiradi: -operatsion tizimlar; -servis dasturlar; -dasturlash tillari translyatorlari; -texnik xizmat dasturlari

Operatsion tizimlar. Operatsion tizimlar (O Т ) axborotni qayta ishlash jarayonini boshqarish va apparat vositalari bilan foydalanuvchilar o’rtasidagi o’zaro aloqani ta’minlaydi. O Т ning vazifalaridan biri axborotning kirish chiqish jarayonini avtomatlashtirish foydalanuvchi hal etadigan amaliy vazifalarni bajarishni boshqarishdir. O Т kerakli axborotni E Х M xotirasiga kiritadi va uning bajarilishini kuzatadi; to’g’ri hisoblashlarga halaqit beruvchi vaziyatlarni taxlil etadi qiyinchiliklar paydo bo’lganda nima qilish zarurligi haqida ko’rsatma beradi. Bajariladigan vazifalardan kelib chiqib O Т ni uch guruhga bo’lish mumkin. -bir vazifali (bir kishi foydalanuvchi); -ko’p vazifali (ko’p kishi foydalanuvchi); -tarmoqli. Bir vazifali O Т bir foydanuvchining aniq bir paytda aniq bir vazifani bajarish uchun mo’ljallangan. Bu operatsion tizimlarning tipik vakili MS DOS dir. Ko’p vazifali O Т vaqtni multi dastur rejimida tasvirlashda E Х Mdan jamoa bo’lib foydalanishni taminlaydi. Bunday sinfdagi O Т ning tipik vakillari: IBM korporatsiyasining UNIX, OS 2, Microsoft Windows 95, Microsoft Windows NT va boshqalardir. Т armoqli operatsion tizimlar lokal va global tarmoqlarning paydo bo’lishi bilan bog’liq va foydalanuvchining hisoblash tarmoqlari barcha resurslariga kirishini ta’minlash uchun mo’ljallangan. Т armoqli Otlarning tipik vakillari: Novell NetWare, Microsoft Windows NT, Banyan Vines, IBM LAN, UNIX, Sun firmasi mahsuloti Solfris dir. Servis dasturiy ta’minoti-foydalanuvchiga kompyuter bilan ishlashda qo’shimcha xizmatlar taqdim etuvchi va operatsion tizimlar imkoniyatlarini oshiruvchi dasturiy mahsulotlar jamg’armasidan iborat. Biroq, funksional imkoniyatlarga ko’ra , servis vositalarini quyidagi vositalarga bo’lish mumkin: -foydalanuvchi interfeysini yaxshilovchilar; -ma’lumotlarni buzilish va qoidasiz kirishlaridan ximoya qiluvchilar; -ma’lumotni qayta ishlovchilar; -disk va tezkor xotira qurilmasi o’rtasida ma’lumot almashuvini tezlashtiruvchilar; -virusga qarshi vositalar. O Т ning sozlovchisi bo’lgan qobiqlar operatsion qobiqlar deb ataladi. O’tilitalar va avtonom dasturlar tor ixtisoslashgan bo’lib, har biri o’z vazifasini bajaradi. Biroq o’tilitalar avtonom dasturlardan farqli ravishda tegishli qobiqlar muhitida bajaradi. Qobiq foydalanuvchiga sifat

jihatdan yangi interfeys taqdim etadi.O Т foydalanuvchi operatsiya va buyruqlarini ikir- chikirigacha bilishdan ozod etadi. O’tilitalar foydalanuvchiga qo’shimcha xizmatlarni asosan disklar va faylli tizimlar bo’yicha xizmat ko’rsatish ko’rinishida taqdim etadi. O’tilitalar quyidagi vazifalarni bajarishga yo’l qo’yadi: -disklarga xizmat ko’rsatish; -fayl va kataloglarga xizmat ko’rsatish (xuddi qobiqlar kabi); -arxivni yaratish va yangilash; -turli rejim va formatlarda matnli va boshqa fayllarni bosish; -kompyuterni virusdan ximoya qilish. Virusga qarshi ximoyali dasturiy vositalar viruslarni topish va davolashni ta’minlaydi. Т exnik xizmat ko’rsatish dasturlari deganda kompyuter ishi jarayoni yoki umuman hisoblash tizimida diagnostika va xatolarni topish uchun dasturiy-apparat vositalarining jamlanmasi tushuniladi. Ular quyidagilarni o’z ichiga oladi: -E Х M va uning ayrim qismlari ishining to’g’riligi diagnostik va test nazorati vositalari shu jumladan ularning E Х Mda muayyan lokalizatsiyasi bo’lgan xatolar va shikastlanishlarni avtomatik izlash. Axborot tizim hisoblash muhiti diagnostik va nazorat qilishning maxsus dasturlari. Muxarrirlar deb matnlar, grafik ma’lumotlar va illyustratsiyalarni yaratish va o’zgartirtishlar uchun mo’ljallangan ADPga aytiladi. Ular asosan firmada xujjat aylanishini avtomatlashtirish uchun mo’ljallangan. Muxarirlarni o’z funksional imkoniyatlariga ko’ra matnli, grafik, nashriy tizimlarga bo’lish mumkin. Matnli (matnli) muxarrirlar matnli axborotni qayta ishlash uchun mo’ljallangan va asosan quyidagi vazifalarni bajaradi: Matnni faylga yozish, qo’shimcha kiritish, chiqarib tashlash, ramzlar, katorlar, matn parchalarini almashtirish, orfografiyani tekshirish, matnni turli shirftlardva bezash. Grafik muharrirlar. Grafik muxarrirlar diagramma, illyustrayiya, chizma va jadvallarni o’z ichiga olgan grafik xujjatlarni qayta ishlash uchun mo’ljallangan. Figura va shriftlar o’lchamini boshqarish, figura va xarflarni ko’chirish, turli tasvirlar hosil qilishga yo’l qo’yiladi. Ancha mashhur grafik muharrirlardan PC Paintbrush, Boieng Graf va boshqalarni keltirish mumkin. Nashriy tizimlar o’zida matnli va grafik muxarirlar imkoniyatlarini birlashtiradi, grafik materiallardan saxifani shaklga keltirish va uni bosishga tayyorlash bo’yicha rivojlangan imkoniyatlarga ega.

Elektron jadvallar deb jadvallarni qayta ishlash uchun mo’ljallangan ADP elektron jadvaliga aytiladi. Jadvaldagi ma’lumotlar ustun va qatorlar kesishgan joydagi katakchalarda saqlanadi. Bu katakchalarda sonlar, razmziy ma’lumotlar va formulalar saqlanishi mumkin. Formulalar bir katakchadagi narsani boshqasidan mustaqil tutudi. Bu sinfdagi eng ommabop ADPlarga Microsoft Excel, Lotus 1-2-3, Quattro Pro va boshqa shu kabi mahsulotlar kiradi. Ma’lumotlar bazasi. Ichki mashina axborot ta’minotini yaratish uchun maxsus ADP -ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlaridan foydalaniladi. Ma’lumotlar bazasi -diskda saqlanadigan maxsus ravishda tashkil qilingan ma’lumotlar turkumlarining jamlanmasidir. Ma’lumotlar bazasini boshqarish ma’lumotlarni kiritish, ularni uzatish va ma’lumotlardan turlicha foydalanish,ya’ni qo’shimcha qo’shish, olib tashlash, yangilash va hokazolarni o’z ichiga oladi. MBB Т ning rivojlanishi ma’lumotlar bazasida axborotni aniq bir tashkil qilishdan amaliy dasturlar mustaqilligini ta’minlaydi. Integratsiyalashgan paketlar deb umumiy vazifadagi ADP turli dasturiy komponentlarini o’zida birlashtiruvchi ADP ga aytiladi. Zamonaviy integratsiyalashgan ADPlarga quyidagilarni kiritish mumkin: -matnli muxarir; -elekton jadval; -grafik muxxarrir; -MBB Т ; -kommunikatsion modul. CASE-texnologiyalar turli mutaxassislar: tizimli taxlilchilar, loyixachilar va dasturchilar ishtirok etadigan, odatda zamoaviy safarbarlikni talab etuvchi murakkab axborot tizimlarini yaratishda qo’llaniladi. CASE-texnologiya deganda A Т predmet sohasining taxlili uslubiyati, loyixalashtirilishi, dasturlashtirilishi va foydalanilishini o’z ichiga olgan axborot tizimlarini ishlab chiqishni avtomatlashtirish vositalari yig’indisi tushuniladi.

Adabiyotlar: 1 . I.Karimov. «O’zbekiston XXI asrga intilmoqda». Т oshkent «O’zbekiston» 1999 yil. 2.I.Karimov. «Milliy istiqlol mafkurasi» Т oshkent «O’zbekiston» 2000 yil 3.« Т a’lim taraqqiyoti» 4-maxsus soni. Т oshkent «Sharq»-1999 yil 4.A.Sattorov «Informatika va axborot texnologiyalari» Т oshkent –2002y. 5.N. Т ayloqov «Informatika va xisoblash texnikasi asoslari» Т oshkent 2002. 6.www.Ziyonet.uz

O'xshashlar

Kompyuterning amaliy dasturiy ta’minoti

Axborot komplekslarining texnik va dasturiy ta’minoti

Zamonaviy axborot tizimlarining texnik va dasturiy ta’minoti

Amaliy dasturiy ta’minot. Amaliy dasturlar paketi bilan ishlash

Shaxsiy kompyuterning dasturiy ta`minoti. Operatsion tizimlar va ularning tasniflanishi