Paskal haqida boshlang`ich ma`lumotlar - Informatika va AT - Referatlar

Paskal haqida boshlang`ich ma`lumotlar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

42.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Paskal tilining alifbosi 2. Turbo paskal tilida o`zgaruvchilar 3. Ma`lumotlarning tiplari

www.arxiv.uz Paskal tilining alifbosi Paskal dasturlash tilining alifbosi deb, shu tilda ma`lumotlarni ifodalash va dasturlar yozish jarayonida kompilyator tomonidan qabul qilishga ruxsat berilgan belgilar yoki maxsus belgilardan iborat bo`lgan zanjirlar to`plamiga aytiladi. Bu alifbo o`z ichiga ASCII (halqaro belgilar va ularning uodlari) jadvalining hamma belgilarini, ya`ni quyidagilarni oladi: 1. Lotin alifbosining katta va kichik sharflari; 2. 0 dan 9 gacha arab raqamlari; 3. Tagiga chizish belgisi ( _ ); 4. Bo`sh joy belgisi; (bu belgi paskal tilida barcha xizmatchi so`zlar va ma`lumotlarni bir-biridan ajratish uchun foydalaniladi; 5. Boshqaruvchi belgilar : ASCII jadvalidagi kodlari 0 dan 31 gacha bo`lgan belgilar. Bu belgilar satr va konstantalarni ifodalashda qo`llanishi mumkin; 6. Turli ko`rsatmalarni yozish uchun ishlatiladigan maxsus belgilar : 7. Asosiy bo`lmagan belgilar: (ASCII ni kengaytiruvchi, ya`ni kodi 128 dan 255 gacha bo`lgan belgilar. Rus alifbosining katta va kichik harflari, psevdografika elementlari shu sinfga kiradi. Bu belgilar turli konstantalarni hosil qilishda, matnlarni yozishda, izoxlarni tashkil qilishda qo`llanishi mumkin.); 8. Murakkab belgilar: * * .. :қ >қ <қ ; 9. Xizmatchi so`zlar. Ular paskal tilida ma`lum bir ma`no yoki ko`rsatmani anglatuvchi maxsus belgilar zanjiridan iborat bo`lib, bu zanjirni o`zgartirish yoki qisqartirib qo`llash mumkin emas. Masalan: begin, program, end va hokazo. Eslatma: Agar dasturlar yozishda yuqorida sanab o`tilgan belgilardan boshqa belgi yoki xizmatchi bo`lmagan so`zlar uchrab qolsa, bu haqida kompilyator maxsus axborotni EHM ekraniga chiqaradi.

www.arxiv.uz Turbo Paskal tilida o`zgaruvchilar Ma`lumki, dasturlar turli sonli va boshqa turdagi ma`lumotlarni qayta ishlash uchun yoziladi. Ana shu ma`lumotlarni bir-biridan farqlash uchun ularni nomlashga to`g`ri keladi. Bu nom sifatida identifikatordan (o`zgaruvchi nomi) foydalaniladi. Identifikator muayyan bir vaqtda ifodalab turgan son yoki boshqa turdagi ma`lumot uning qiymati xisoblanadi. Dasturda qatnashgan xar bir identifikator uchun EXM xotirasidan ma`lum bir joy ajratiladi xamda bu joyda uning qiymati yozib qo`yiladi va saqlanadi. Identifikatorlar doim lotin xarflari bilan boshlanadi. Uni yozish uchun zarur bo`lgan keyingi belgilar esa lotin xarflari, raqamlar va“- ” belgisidan iborat bo`lishi mumkin: X, xl, s4, absl2d, fam, kitob_soni. Dastlabki to`rtta identifikator sintaktik jixatdan to`g`ri yozilgan bo`lishiga qaramay, katta hajmli dasturlarni yozishda ma`lum bir qiyinchiliklarni tug`dirishi mumkin. CHunki, ular anglatayotgan ma`lumotlar to`la va tushunarli qilib ifodalanmaydi. Natijada bunday identifikatorlarni boshqasi bilan almashtirib yuborish ehtimolligi ortib ketadi hamda ana shu dasturni o`qish va tushunish qiyinlashib ketadi. SHuning uchun identifikatorlarni keyingi ikkitasi kabi belgilagan maqsadga muvofiq hisoblanadi. CHunki ular o`zlari ifodalayotgan o`zgaruvchilarni ma`lum bir darajada izoxlab turadi va anglashilmovchiliklarga barham berishda muhim o`rin tutadi. Identifikator tanlaganda ham ma`lumotlarning shakli va mazmunini hisobga olish ham ana shu omillardlan biri hisoblanadi. Masalan, uchburchak haqidagi masalada ehtiyojga qarab a_tomon, b_tomon, s_tomon, yarim_perimetr, yuza kabi identifikatorlar maqsadga muvofiq hisoblanadi. Identifikatorlarni yozishda Paskal tili kompilyatori katta va kichik harflarni ajratmaydi, ya`ni yuza, Yuza, YUZA, YuZa kabi identifikatorlarni bitta identifikator sifatida qabul qiladi. Identifikator sifatida xizmatchi so`zlar, turli tinish belgilari, munosabat belgilari kabi belgilardan foydalanib bo`lmaydi. Ularni quyidagicha yozish noto`g`ri hisoblanadi: . , , ? , ! , , , , 4 end begin b a gamma B A dr G y X x қ − Agar identifikator dasturning bajarilishi davomida o`z qiymatini o`zgartirmasa, ularni o`zgarmaslar

www.arxiv.uz yoki konstantalar, aks holda o`zgaruvchilar deb ataladi. O`zgarmas ma`lumotlar dastur matnida maxsus xizmatchi so`z sonst yordamida alohida ta`kidlab ko`rsatiladi. Masalan: ; 23 . 1 қ gamma const . SHundan keyin bu o`zgarmaslarning qiymatlarini dasturning bajarilishi davomida o`zgartirib bo`lmaydi. Dasturda qatnashayotgan barcha o`zgaruvchilar esa biror tipga mansub bo`lishi shart. Dasturda qatnashayotgan barcha identifikatorlarga EHM xotirasidan joy ajratiladi. Bu joyda ana shu identifikatorning qiymati saqlanadi. SHu identifikatorga murojaat qilinganda, uning uchun ajratilgan joy, ya`ni yacheykada saqlanayotgan ma`lumotni EHM o`qiydi va shu ma`lumotni identifikatorning o`rniga qo`yadi. Ma`lumotlarning tiplari Aslini olganda, 2 va 2.0 sonlari bir hil miqdorni anglatadi. Lekin Paskal tili kompilyatori ularni bir-biridan farqli sonlar sifatida, ya`ni 2 sonini butun, 2.0 ni esa haqiqiy son deb qabul qiladi. Butun sonlar bilan kompilyator odatdagi barcha amallarni bajara oladi. Ammo, haqiqiy sonlar bilan ishlaganda ularni yaxlitlash hisobiga taqribiy hisoblashga yo`l ko`yadi. Paskal tili haqiqiy va butun sonlarni bir nechta turga bo`ladi va har bir turdagi sonlarni saqlash uchun o`z xotirasidan ma`lum bir hajmdagi joyni ajratib beradi. Ko`chuvchi vergulli yozuvda esa haqiqiy sonning butun va kasr qismini ajratib turuvchi vergulni ehtiyojga qarab o`ngga yoki chapga surish mumkin. Bunda vergulning surilish xonalariga qarab, uning tartibini o`zgartiriladi. Masalan: . 10 0 . 12300 10 123 . 0 10 0 . 12 0 . 123 2 3 1 − ⋅ қ ⋅ қ ⋅ қ Sonning tartibini ko`rsatuvchi «o`nning darajasi» yozuvi o`rniga paskal kompilyatori «e» belgisidan foydalanadi.

www.arxiv.uz Sonli ma`lumotlardan tashqari Paskalda ASCII jadvalidagi ixtiyoriy bitta belgidan iborat bo`lgan shar tipidagi ma`lumot bilan ham ishlash imkoniyati yaratilgan. ` ` , ` ! ` , `%` , ` ` , ` ` , ` ` − c A kabi ma`lumotlarni shar tipidagi ma`lumot deb qabul qilish mumkin. Bu tipdai ma`lumotlarni saqlash uchun EHM o`z xotirasidan 1 bayt joy ajratadi. Boolean tipidagi ma`lumotlar mantiqiy ifodalarning qiymatlarini qayd etish uchun foydalaniladi. Ravshanki, mantiqiy ifodalar yoki true (rost) yoki false (yolg`on) qiymatlarini qabul qiladi halos. Bu tipdagi ma`lumotlarni saqlash uchun 1 bayt joy ajratiladi. String (satr) tipidagi ma`lumotlar 256 tagacha belgilar ketma-ketligini o`z ichiga olishi mumkin. Bu tipdagi ma`lumotlarni saqlash uchun EHM xotirasidan 256 baytgacha joy ajratiladi. EHM xotirasidan unumli foydalanish maqsadida string tipidagi ma`lumotdagi belgilar sonini ehtiyojga qarab chegaralab qo`yish mumkin. Masalan, familiyalarda ko`pi bilan 20 tagacha harflar bo`lishini hisobga olib, string[20] tipidagi ma`lumot aniqlansa, bu tipdagi ma`lumotni saqlash uchun 20 bayt joy ajratiladi halos. Yuqorida keltirilgan ma`lumotlar ichida asosiy tip sifatida real, integer, boolean, shar tiplari qabul qilingan. Agar zarurat tug`ilsa, bu tiplardan tashg`ari yangi tiplarni ham aniqlash mumkin. Biz bu masala bilan keyinroq tanishamiz.

O'xshashlar

Opеratsion tizimlar haqida tushuncha. DOS opеratsion tizimi haqida boshlang`ich ma`lumotlar. Norton Commander

Ma`lumotlar almashish va kontekstli menyu

Ma`lumotlar bazasini Access dasturida loyihalash

Ma`lumotlar bazalarida. SQL so`rov tili

Power Point dasturi haqida umumiy ma`lumotlar. Power Pointga kirish, chiqish, ish stoli