Kompyuterning tizimli periferiyali interfeysi. EHM portlari - Informatika va AT - Referatlar

Kompyuterning tizimli periferiyali interfeysi. EHM portlari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

106.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja : 1. Periferiyali interfeys 2. Kengaytirish shinalari 3. Lokal shinalar 4. Periferiya shinalari 5. Yangi universal ketma-ket periferiya shinalari 6. USB portlar 7. COM ketma – ket portlari 8. Paralel interfeys LPT – port

www.arxiv.uz 1. PERIFERIYALI INTERFEYS Interfeys (interface - Kompyuterra tegishli adabiyotda ba`zida «interfeys» atamasi o`rniga «nazoratchi» yoki «adapter» atamalari ishlatiladi. qatiy aytganda, bu to`g`ri emas, chunki «nazoratchi» (controller) interfeysni boshqaradi va uning ishlashini ta`minlaydi, «adapter» (adapter) interfeyslarning to`g`ri (mos) kelishini ta`minlaydi) - ulanish va aloqa vositalari to`plami bo`lib, u tizimlarning yoki ular qismlarining o`zaro samarali harakatini ta`minlaydi. Interfeysda odatda ulanish masalalarining mexanik (simlar soni, aloqa elementlari, ulanish tiplari, kontaktlar nomerlari va sh.o`.) va mantiqiy (tushunarli signallar, ularning uzunligi, kutbliligi, chastotasi va amplitudasi, o`zaro harakat bayonnomalari ) darajalari ko`zda tutilgan. Mashina ichidagi interfeys - E HM tarmoqlari va bloklarining o`zaro aloqa va ulanish tizimidir. U elektr aloqa liniyalari (simlar), kompyuter komponentalari bilan ulanish sxemalari, signallarni uzatish va o`zgartirish bayonnomalari (algoritmlar) yig`indisi ko`rinishiga egadir. Mashina ichidagi interfeysni tashkil e tishning 2 varianti mavjud. Ko`p aloqali interfeys. SHK ning har bir bloki boshqa bloklar bilan o`zining lokal simlari orqali bog`langan; ko`p aloqali interfeys ba`zida tizimli interfeysni to`ldiruvchi periferiyali interfeysi sifatida (SHK ning tashqi qurilmalari bilan aloqa qilish uchun ) qo`llaniladi, sistemali interfeys sifatida esa faqat ba`zi xonadon kompyuterlarida ishlatiladi. Bir aloqali interfeys. SHK ning barcha bloklari bir-biri bilan umumiy yoki tizimli shina orqali bog`langan. Nisbatan ko`pchilik zamonaviy SHK larda tizimli interfeys sifatida tizimli shina ishlatiladi. Tizimli shinaning strukturasi va tarkibi SHK ning funkcional-strukturali tashkil e tilishi bobida ko`rib chiqilgan. Tizimli shinaning muhim funkconal tavsiflari quyidagilardir: u xizmat ko`rsatadigan qurilmalar soni va uning o`tkazish qobiliyati, ya`ni axborotni uzatishning eng yuqori mumkin bo`lgan tezligi.

www.arxiv.uz Shinaning o`tkazish qobiliyati uning razryadliligiga (8,16,32 va 64 razryadli shinalar bor ) va shina ishlaydigan taktli chastotaga bog`liq. Tizimli shina sifatida turli SHK larda quyidagilar ishlatilgan va ishlatilishi mumkin: • kengaytirish shinalari - ko`p sonli juda rang-barang qurilmalarni ulash imkonini beruvchi umumiy vazifali shinalar; • lokal shinalar - uncha katta bo`lmagan aniq bir sinfdagi qurilmalarga xizmat ko`rsatishga ixtisoslashgan. 2. KENGAYTIRISH SHINALARI Multibus 1 shinasi 2 ta modifikaciyaga ega: PC/XT bus va PC/ AT bus. PC/XT bus shinasi - 4,77 MGc taktli chastotaga mo`ljallangan 8-razryadli qiymatlar shinasi va 20-razryadli adreslar shinasidir; apparatli uzulishlar uchun 4 ta liniyaga va xotiraga to`g`ridan-to`g`ri murojaat qilish uchun 4 ta kanalga ega ( DMA - Direct Memory Access kanallari). Adreslar shinasi mikroprocessorning adres kengligini 1 Mbayt kattalik bilan chegaralaydi. 8086, 8088 MP bilan ishlatiladi. PC/AT bus shinasi - 8 MGc gacha ishchi taktli chastotada ishlovchi 16- razryadli qiymatlar shinasi va 24-razryadli adreslar shinasidir, lekin 16 MGc taktli chastotali MP ishlatilishi mumkin, chunki shina nazoratchisi chastotani teng ikkiga bo`lishi mumkin; apparatli uzulishlar uchun 7 ta liniyaga va 4 ta DMA kanaliga ega. 80286 MP bilan ishlatiladi. ISA (Industry Standard Architecture) shinasi - 8 MGc ishchi taktli chastotali, 16-razryadli qiymatlar shinasi va 24-razryadli adreslar shinasidir, lekin 50 MGc taktli chastotali MP ishlatilishi mumkin (bo`lish koefficienti ko`paytirilgan); PC/XT va PC/AT shinalariga nisbatan apparatli uzulishlar liniyalarining soni 7 tadan 15 tagacha va DMA xotirasiga bevosita murojaat qilish kanallarining soni 7 tadan 11 tagacha ko`paytirilgan. 24-razryadli adreslar shinasi hisobiga adres kengligi 1 Mbaytdan 16 Mbaytgacha ko`paydi. Qiymatlar shinasining nazariy

www.arxiv.uz o`tkazish qobiliyati 16 Mbayt/s ga tent, lekin haqiqatda u pastroq, uning bir qator ishlatish xossalariga bog`liq ravishda 4-5 Mbayt/s atrofida. 32-razryadli yuqori tezlikli MP lar paydo bo`lishi bilan ISA shinasi SHK tezkorligini oshirishda jiddiy to`siq bo`lib qoldi. EISA ( Extended ISA ) shinasi - 32-razryadli qiymatlar shinasi va 32- razryadli adreslar shinasidir, 1989-yilda yaratilgan. Shinaning adres kengligi 4 Gbayt, o`tkazish qobiliyati 33 Mbayt/s, shu bilan birga MP-kesh-TX kanali bo`yicha almashish tezligi xotira mikrosxemasining parametrlari bilan aniqlanadi, kengaytirish raz`yomlari soni ko`paytirilgan: nazorat jihatdan 15 tagacha qurilma ulanishi mumkin (amalda 10 tagacha). Uzilishlar tizimi yaxshilangan, tizimni avtomatik konfiguraciyani va DMA ni boshqarishni taninlaydi; ISA shinasi bilan to`liq mos keladi (ISA ni ulash uchun raz`yom bor), shina hisoblash tizimlarining ko`p processorli arxitekturasini qo`llab-quvvatlaydi. EISA shinasi juda qimmatdir va tezkor SHK larda, tarmoqli serverlarda va ishchi-stanciyalarda qo`llaniladi. MSA ( Micro Channel Architecture ) shinasi - 32-razryadli shina, 1987 yilda IBM firmasi tomonidan PS/2 mashinalari uchun yaratilgan, o`tkazish qobiliyati 76 Mbayt/s, ishchi chastotasi 10-20 MGc. O`zining tavsiflari bo`yicha EISA shinasiga yaqinroq, lekin ISA bilan ham, EISA bilan ham mos kelmaydi. PS/2 EHM birinchi navbatda yaxshi ishlab chiqilgan amaliy dasturlarning yo`kligi tufayli keng tarqalmaganligi sababli, MSA shinasi ham keng ishlatilmaydi. 3. LOKAL SHINALAR Zamonaviy hisoblash tizimlari quyidagilar bilan tavsiflanadi: • mikroprocessorlar (masalan, Pentium MP qiymatlarni 64 razryadli qiymatlar shinasi bo`yicha 528 Mbayt/s tezlik bilan berishi mumkin) va bazi bir tashqi qurilmalar (masalan, yuqori sifatli raqamli to`liq ekranli videoni tasvirlash uchun 22 Mbayt/s o`tkazish qobiliyati kerak bo`ladi) tezkorligining juda ham o`sib ketishi bilan;

www.arxiv.uz • ko`p sonli interfeys amallarining bajarilishini talab etuvchi (masalan, Windows da grafikani qayta ishlash dasturlari, multimedia) dasturlarning paydo bo`lishi bilan. Bu sharoitlarda, bir vaqtning o`zida bir nechta qurilmalarga xizmat ko`rsatuvchi kengaytirish shinasining o`tkazish qobiliyati foydalakuvchilarning qulay ishlashi uchun etarli bo`lmay qoldi, negaki kompyuterlar uzoq vaqt «o`ylanib qoladigan» bo`lib qoldi. Interfeyslarni ishlab chiqaruvchilar lokal shinalarni yaratish yo`lidan bordilar, bu shinalar bevosita MP ning shinasiga ulanib, ular MP ning taktli chastotasida (lekin uning ichki ishchi chastotasida emas) ishlaydi va MP ga nisbatan ba`zi tashqi tezkor qurilmalar: asosiy va tashqi xotira, videotizimlar va b. bilan aloqani ta`minlaydi. Hozir universal lokal shinalarning 2 ta asosiy standarti mavjud: VLB va PCI. • VLB (Vesa Local Bus) shinasi 1992 yilda videojixozlar standartlari associaciyasi (VESA - Video Equipment Standards Assotiation) tomonidan ishlab chiqilgan va shuning uchun ko`pincha VESA shinasi deb atashadi. VLB shinasi, moxiyati jihatidan, videoadapter va qisman vinchester, multimedia platalari, tarmoqli adapter bilan aloqa qilish uchun MP ni ichki shinasining kengaytmasidir. Shina razryadliligi - 32 bit, yaqin orada shinaning 64- razryadli varianta chiqadi. VLB bo`yicha qiymatlarni uzatishning haqiqiy tezligi - 80 Mbayt/s (nazariy erishiladigani - 132 Mbayt/s). Shinaning kamchiliklari: • 80386, 80486 MP lari bilan ishlashga mo`ljallangan, hozircha Pentium, Pentium Pro, Power PC processorlari uchun moslashmagan; • MP ning taktli chastotasiga qattiq bog`liqligi (har bir VLB shinasi faqat aniq bir chastotaga mo`ljallangan); • ulanadigan qurilmalar sonining kamligi - VLB shinasiga faqat 4 ta qurilma ulanishi mumkin; • shina xakamining yo`qligi - ulanadigan qurilmalar o`rtasida ziddiyatlar bo`lishi mumkin.

www.arxiv.uz • PCI shinasi (Peripheral Component Interconnect) 1993 yilda Intel firmasi tomonidan ishlab chiqilgan. PCI shinasi VLB ga qaraganda birmuncha universalroq hisoblanadi, u istalgan MP bilan ishlash uchun mos kelishi mumkin: 80486, Pentium, Pentium Pro, Power PC va b.; u avtokonfiguraciyalash imkoniyati bilan turli xil konfiguraciyali 10 ta qurilmani ulash imkonini beradi, o`zining «hakamiga», qiymatlarni uzatishni boshqarish vositalariga ega. PCI shinasi hozircha ancha qimmat. PCI ning razryadliligi - 32 bit, uni 64 gacha kengaytirish imkoniyati bor, nazariy o`tkazish qobiliyati 132 Mbayt/s, 64 bitli variantda esa - 263 Mbayt/s (2 marta pastroq). PCI shinasi lokal bo`lsa ham kengaytirish shinasining ko`pgina vazifalarini bajaradi, va xususan, ISA, EISA, MCA kengaytirish shinalari PCI shinasi bor bo`lganda bevosita MP ga emas (VLB shinasini ishlatilgani kabi), balki PCI shinasining o`ziga (kengaytirish interfeysi orqali) ulanadi (u ular bilan mos keladi). Tizimlarning VLB va PCI shinalari bilan konfiguraciyalarning variantlari mos ravishda 38 - va 39 -rasmlarda ko`rsatilgan. SHuni ta`kidlash kerakki, SHK da VLB va PCI shinalarini faqat mos ravishda VLB yoki PCI-bosh platasi bor bo`lganda ishlatish mumkin. Multishina strukturali bosh platalar ishlab chiqarilmoqda, ular VIP shinali (VLB, ISA va PCI ning bosh harflari bo`yicha) bosh plata deb ataluvchi ISA/EISA, VLB va PCI shinalarini ishlatishga imkon beradi. 4. PERIFERIYA SHINALARI Periferiya shinalari juda ham xilma-xildir. ../../AppData/Local/Documents and Settings/VASI/Application Data/Microsoft/Word/Documents and Settings/ZAF/Diplom_2005/ERKIN_AKA/

www.arxiv.uz Ofis texnikasi/mn/darslik/album/album/km/213_____.JPG IDE (Integrated Drive Electronics), EIDE (Enhanced IDE), SCSI (Smale Computer System Interface) lokal shinalari ko`proq faqat tashqi qurilmalarida ishlatiladi. Hozir keng tarqalgan AT Attachment (ASA) interfeysi, 1988 yilda IBM PC AT SHK foydalanuvchilariga taklif etilib, Integrated Drive Electronics (IDE) nomi ostida keng ma`lum, bitta yig`uvchi sig`imini 504 Mbayt bilan chegaralaydi (bu sig`im «kallak-cilindr-sektor» an`anaviy adreslashning adres kengligi bilan cheklangan: 16 ta kallak x 102 ta cilindr x 63 ta sektor x 512 bayt sektorda =504 Kbayt = 528482304 bayt) va 5-10 Mbayt/s qiymatlarni uzatish tezligini ta`minlaydi. Kallaklar, cilindrlar va sektorlar bo`yicha ham an`anaviy (lekin kengaytirilgan) adreslashni, ham logik bloklarni (Logic Block Adress LDA) adreslashni ishlatadigan Fast ATA-2 yoki Enhanced IDE (EIDE) interfeysi 840 Mbaytgacha disk sig`imini va 16 Mbayt/s gacha almashish tezligini ta`minlaydi. EIDE ga 4 tagacha yig`uvchilar, shu jumladan CD ROM ham, QMLY ham ulanishi mumkin. BIOS ning e ski versiyalarida EIDE ni qo`llash uchun maxsus drayver kerak. ATA va ATA-2 bilan bir qatorda murakkabroq diskli Small Computer System Interface interfeyslarining uchta versiyasi: SCSI-1, SCSI-2 va SCSI-3 keng ishlatilmoqda. Ularning afzalliklari: ma`lumotlarni uzatishning yuqori tezligi (Fast Wide SCSI-2 interfeysi va yaqin vaqtda qutilayotgan SCSI-3 interfeysi 40 Mbayt/s gacha tezlikni ta`minlaydi ), ulanadigan yig`uvchilarning ko`p soni (7 donagacha) va maksimal sig`imi; ularning kamchiliklari: narxi balandligi (ATA dan taxminan 5-10 marta qimmatroq), o`rnatish va sozlash murakkabligi. SCSI-1 interfeysi 8 bitli shinaga ega; SCSI-2 va SCSI-3 - 16-bitli va kuchli mashina-serverlarda va ishchi stanciyalarida ishlatishga mo`ljallangan. 5.5. YANGI UNIVERSAL KETMA-KET PERIFERIYA SHINALARI

www.arxiv.uz ../../AppData/Local/Documents and Settings/VASI/Application Data/Microsoft/Word/Documents and Settings/ZAF/Diplom_2005/ERKIN_AKA/ Ofis texnikasi/mn/darslik/album/album/qurilmalar/CABLE007_DOWN_COPY.JPG 19 96 yilda yangi universal ketma-ket shina USB (Universal Serial Bus) paydo bo`ldi, taxminlarga qaraganda u yaqin orada ketma-ket va parallel, klaviatura va sichqoncha portlarini almashtiradi- barcha qurilmalar bitta raz`yomga ulanadi va u ko`p sonli qurilmalarni PlugAndPlay texnologiyasining engilligi bilan o`rnatish imkonini beradi. PlugAndPlay texnologiyasi («ula va ishla») «issiq» almashtirishni amalga oshirish imkonini beradi, ya`ni qurilmalarni kompyuterni o`zmasdan va qayta yuklamasdan almashtiradi. Fizik biriktirilgandan so`ng qurilmalar to`g`ri anglanadi va avtomatik konfiguraciyalanadi. Shinaning o`tkazish qobiliyati 12 Mbit/s. ../../AppData/Local/Documents and Settings/VASI/Application Data/Microsoft/Word/Documents and Settings/ZAF/Diplom_2005/ERKIN_AKA/ Ofis texnikasi/mn/darslik/album/album/km/2513____.JPG Ko`p qurilmalarni: vinchesterlar, videokameralar, yuqori o`tkazish kobiliyatli printerlar va b. yaxshisi SCSI tipidagi interfeyslar va yangi standartlar: Fire Wire - «olovli sim» nomi bilan ma`lum bo`lgan IEEE-1394 va AGP (Accelerated Graphics Port - tezlashtirilgan grafikli porti ) orqali ulagan ma`quldir. Xususan, o`ta tezkor raqamli ketma-ket shina Fire Wire yuqori ishonchlilik va qiymatlarni uzatishning yuqori sifati bilan tavsiflanadi, 400 Mbit/s o`tkazish qobiliyatiga ega, uning bayonnomasi vaqt bo`yicha kritik ma`lumotlarni kafolatli uzatilishini ta`minlaydi, bunda video va audioxabarlarning haqiqiy vaqt o`lchamlarida sezilarli buzulishlarsiz o`tishi taninlanadi. Fire Wire shinasi yordamida PlugAndPlay texnologiyasi bo`yicha katta miqdordagi va amalda istalgan konfiguraciyadagi turli xil qurilmalarni bir- biriga ulash mumkin, bu bilan u oddin aytib o`tilgan SCSI tipidagi qiyin konfiguraciyalanadigan periferiya shinalaridan keskin farq kiladi.

www.arxiv.uz 6. USB PORTLAR Qo`shimcha qurilmalar ulashning dinamik imkoniyatlari 1996 yilning o`rtalarida USB kontrollerlari chipsetlik ShK ishlab chiqarila boshlandi. Shundan so`ng USBni qo`llaydigan modem,klaviatura,skanerlar,dinamiklar va boshqa kiritish-chiqarish qurilmalari ishlab chiqila boshlandi. Shuningdek USB adapterli monitorlar ham ishlab chiqildi. USBning strukturasi USB bir vaqtning o`zida komp`yuter va periferiya qurilmalari(PQ) orasidagi axborot almashinuvini ta`minlaydi. Shinaning PQ orasidagi bo`linib o`tkazuvchanligi xost orqali rejalashtiriladi va markerlar pasilkasi orqali yuboriladi. Shina xost ishlayotgan vaqtda qurilmalarni uchirishi,ulashi,konfiguraciyalashi va qullashi mumkin. Xozirgi zamonaviy komp`yuterlarda har xil qurilmalarni ulash uchun, arxitekturada tashqi shinalarga katta e`tibor berilgan. Bular bo`lishi mumkin: tashqi qattiq disk, CD, DVD- qurilma, skaner, printer, raqamli kamera va boshqalar. Ketma-ket interfeysda ma`lumot etkazish sinxron va assinxron usul bilan amalga oshadi. USB qurilmalari xab hisoblanadi yoki uning funkciyasi yoki kombinaciyasidir.

www.arxiv.uz Xab(NUB)- bu shinaga qo`shimcha periferiya ulash nuqtasidir. USB funkciyasi qo`shimcha imkoniyatlarni tashkil qiladi. Bular ISDNga ulanish raqamli djostik, akustik karnaylar va boshqalar. USB qurilmasining interfeysi ham USB bo`lishi kerak. Chunki shu qurilma xaqida ma`lumot USB bayonnomasini qo`llab quvatlashi, standart operaciyalarni bajarishi va etkazib berishi kerak. Ko`pchilik USBga ulanadigan qurilmalar o`z tarkibida xab va funkciyalari bor. USB sistemasining ishini xost- kontroller(Hast Controller) boshqaradi, u xost kontrollerda apparat dasturi hisoblanadi. Qurilmalar fizik ulansa ko`p qirrali yuldo`zni tashkil qiladi. Har bir yuldo`zning o`rtasi xabdir, har bir kabel sigmentida ikkita nuqta—xab boshqa xab bilan yoki xab funkciya bilan ulanadi. Sistemada birta va faqat birta xost-kontroller mavjud bo`lib, u ham bo`lsa qurilmalar va xablar piramidasining cho`qqisida joylashgan. Xost- kontroller bir yoki bir nechta ulanadigan nuqta- ya`ni portlar ildiz xab bilan integraciyasini ta`minlaydi. USB kontroller odatda ikki portli xabga ega bo`lib, chipsetlar tarkibiga kiradi. USB xabga ulangan yoki konfiguraciyalashgan har bir mantiqiy qurilma xost- kontrollerga ulangan deb qaraladi. Har bir funkciya o`zida informaciyani yuborish, olish va shina orqali boshqarish qurilmasini mujassamlaydi. Funkciyalar o`zidan mustaqil kabel bilan xab portiga ulanadigan PQ tasavvur qiladi. Fizik jixatdan birta korpusda bir nechta birta portga ulashni ta`minlaydigan xab o`rnatilgan funkciya bo`lishi mumkin. Bu kombinaciyalashgan qurilmalar xost uchun har doim ulangan xab qurilma funkciyasidir. Har bir funkciyada PQsining resurslarga talabini ifodalovchi konfiguracion axborotni beradi. Ishlatishdan oldin funkciya xost orqali konfiguraciyalashtirilgan bo`lishi kerak. Unga kanalda chiziq ajratilishi va konfiguraciya opciisi olinishi kerak. Funkciya misollari: Ko`rsatkichlar – sichqoncha, planshet, nurli pero.

www.arxiv.uz Kiritish qurilmasi – klaviatura yoki skaner. Chiqarish qurilmasi – printer, ovoz karnaylari. Telefon adapteri ISDN. USB qurilmalarini ulashga misol. Xab – USB arxitekturasidagi PnP sistemasidagi kalit elementdir. Xab kabel koncentratori hisoblanadi. Ulanadigan nuqtalar xab portlari deb nomlanadi. Har bir xab ko`p bo`lsa ham birta ulanadigan nuqtani tashkil etadi. Arxitekturada bir nechta xab ulashga ruxsat etilgan. Birta xab birta chiqish portiga ega bo`lib (Upstream Port), ular xostga yoki yuqoridagi xobga ulanish uchun mo`ljallangan. Qolgan portlar chiqmaydigan hisoblanib (Downstream Ports), ular funkciya yoki quyi qismdaga xablar bilan ulanishga mo`ljallangan bo`ladi. Xab qurilmani portga ulanganligini, uni tok bilan ta`minlashni, ularni o`chirishni boshqarib turadi.Portlardan har biri to`liq yoki qisman almashinish tezligiga ruxsat berishi, taqiqlashi yoki konfiguraciyalashi mumkin. Xab past tezlikdagi segmentlar va yuqori tezlikdagi segmentlar o`rtasidagi izolyaciyani перо сичкон динамик микрофон телефонМонитор РСКлавиатура Хаб/функцияХаб/функция Хост/хаб

www.arxiv.uz ta`minlaydi. Xab chiqmaydigan portlarning tok bilan ta`minlanishini boshqaradi. Har bir portga tok istemoli chegaralangan bo`ladi. USB sistemasi ma`lum qoidalar bilan bog`lanadigan uchta urovenga bo`linadi. USB qurilmasida qism interfeysi, qurilma qismi va funkcional qismdan tashkil topgan. Xost ham 3 qismga bo`linadi: USB ning fizik qurilmalari – foydalanuvchini qiziqtiradigan funkciya bajaradigan shinadagi qurilmalar. Client SW- xost komp`yuterda bajariladigan, konkret qurilmaga javob beradigan perifirik jixoz. USB System SW- USB ning sistemali qo`llab quvvatlanishi, konkret qurilmalardan va PQ klientlaridan mustaqil. USB Hast Controller – xost komp`yuterga USB ga ulash uchun dasturiy va apparatli mahsulot. 7. COM KETMA – KET PORTLARI Ketma ket interfeysli COM – port(Communication Port – kommunikacion port). Birinchi bo`lib IBM PC modellarida paydo buldi. U Intel 8250 qabul qilgich, o`tkazgichning asinxron mikrosxemalarida qo`llanilgan. Port BIOS ni qo`llab quvvatlaydi, lekin port bilan boglanish faqatregistr darajasida bajarildi. Shuning uchun barcha RS komp`yuterlarida ketma ket interfeys uchun I8250 ,bilan moslashuvi qabul kilib o`zatgichlardan qo`llaniladi. Rossiyada ishlab chiqarilgan komp`yuterlarda KR 580VV51 mikrosxemasi ishlatiladi. Ushbu mikrosxema universal sinxron – assinxron qabul kilib yuborgich sanaladi. Ushbu komp`yuterlar RS bilan COM- port darajada moslashmaydi. Registr darajasidagi COM- port bilan moslashuv zarur holat sanaladi. RSning COM- porti haqida gapira turib I 8250 registri modeli va RS-232C asinxron interfeysi bilan moslashuv nazarda tutiladi. COM – portlarning qo`llanilishi

www.arxiv.uz COM – portlari ko`prok manipulyatorlarni(sichkon, trekbol) ulashda qo`llaniladi. Bu holda port ketma ket kiritish rejimida qo`llaniladi. Istemolchi interfeysdan oladi. Port raz`yomi va Sichqonchani ketma ket interfeysdan sichkon – Serial Mouse ishlab turgan portga ulashimiz mumkin. 8. PARALEL INTERFEYS: LPT – PORT Paralel interfeysli port LPT RS ga printer ulash uchun kiritilgan edi(Line Prin Ter – qatorli printer). Parallel interfeysli adapter kiritish- chikarish kengligida joylashgan registrlar jamlanmasidan tashkil topgan. Port registrlari port adresi bazasiga nisbatan adreslanadi, uning standart qiymatlari 386N, 378N, 278N hisoblanadi. Port 8 - bitli tashqi ma`lumotlar shinasi, 5- bitli signallar holati shinasi va 4- bitli signallarni boshqaruvchi shinadan iborat. BIOS o`zining INT 17h o`zilishlar servisi bilan 4tagacha LPT portni qo`llab kuvvatlaydi(LPT1 – LPT4). Bu servis esa Centronics interfeysi printer bilan aloqani ta`minlaydi. BIOS simvol chiqishini , interfeys va printer inicializaciyasini, printer holati surovini amalga oshiradi. Parallel portlarning nosozliklari va sinovlari Parallel portlarni tekshirish maqsadga muvofiq sistemadan boshlash kerak. Urnatilgan portlar adresi odatda OS yuklanishidan oldin zastavkada BIOS chakirib beradi.bundan tashqari jadvalni testlash dasturlari yordamida yoki to`g`ridan to`g`ri Bios Data Area yordamida ko`rish mumkin. Agar BIOS urnatilgandan kam portni aniklasa, u holda ikkinchi portdan biriga birta adres o`zlashtiriladi. Portni tashxis zaglushkasisiz (Loop Back) dasturiy sinovi xatolik kursatmaydi. Lekin bunda chikuvchi registrlardagi ma`lumot uqiladi, u esa karshiliklarda bir xil tushadi. Xu d di shunaqa sinovni BIOS portlar to`g`riligini tekshirish uchun amalga oshiriladi.Bu holatga tushunish portlarni ketma ket o`rnatish va ruyxatda paydo

www.arxiv.uz bo`lgan adreslarni kuzatish o`z ma`nosiga ega. Agar fizik jixatdan faqat birta port ulangan bulsin va uni BIOS aniklay olmasa, u konfiguraciya vaqtida uchirilgan yoki ulash vaqtida ulash koidalariga rioya kilmay ishdan chikarilgan. Portlarni maxsus tashxislovchi dasturlar chiqish registrlarini tekshirib, maxsus kalitlar bilan esa kiruvchi liniyalarni ham tekshirish mumkin.

www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Skott Myuller «Модернизация и ремонт ПК» Izd - vo « Piter », 2001. 2. A . Jarov , «Железо» IBM 2000 Moskva : « MikroArt » 3. Borzenko A . « IBM PC устройство, ремонт и модернизация» M . 1995. 4. Web - server jurnal Komp`yuterra http://www.computerra.ru 5. A.Myachev « Периферийные устройства ЭВМ » Zaochniuy institut CP VNTO priborostroeniya . Moskva 198. 6. www.ziyonet.uz 7. www.tuit.uz 8. www.uzedu.uz

O'xshashlar

Kompyuter ta’minoti va uning turlari

EHM ning tizimli dasturlash ta`minotining vazifalari, funksiyalari va tarkibi

Shaxsiy kompyuterlarni takomillashtirish

Faksimil aloqa

Mikroprotsessorlar