Kompyuter konfiguratsiyasi va linux

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

87.5 KB

Ko'chirib olish

Kompyuter konfiguratsiyasi va linux Kompyuterda qanday OT o`rnatilishidan qat`iy nazar, birinchi qilinadigan ish – kompyuterni o`rnatish jarayoniga tayyorlash. Qurilmalarni to`g`ri tanlash va disklarni to`g`ri bo`limlarga ajratish drayver muammolarisiz kompyuterni uzoq muddat ishlashi ta`minlaydi, ma`limut yo`qolishni bartaraf qiladi. Kompyuter konfiguratsiyasiIBM PC shaxsiy kompyuterlar davri 1978 yildan boshlangan. Aynan shu paytlarda i8086 protsessori vujudga keldi va x86 protsessorlar oilasini boshlab berdi. Bizlarning uyimizdagi kompyuterlarning protsessori aynan x86 protsessori avlodi xisoblanib Pentium, Celeron, Athlon yoki Duron nomlariga ega. Bu protsessorlar i8086 protsessorni emulyatsiyalash rejimiga ega.Uch o`n yillik rivojlanish davr davomida x86 protsessorlari tuzilishiga revolyutsion o`zgarishlari kiritildi. Ilk bor protsessorlar 8-16-razryadli arifmetika va ma`lumotlar shinasi bilan ishlagan bo`lsa, zamonaviy protsessorlar 64-razryadli arxitekturaga ega, masalan, Itanium va Athlon 64. Eng keng tarqalganlari 32-razryadli protsessorlar: 386 dan Pentium 4 va ularga o`xshash AMD korporatsiyasi chiqargan protsessorlari.Protsessorning quvvatiga qarab, foydalanuvchi kompyuterga u yoki bu OT ni o`rnatadi. Eski protsessorlar bilan zamonaviy OT lar ishlay olmaydi, Yangi protsessorni ikoniyatlaridan eski OT to`liq foydalana olmaydi.Eng kam resurs talab qiladigan OT bu Windows 95, i386, i486DX protsessorlarida da optimalroq ishlay oladi. Bundan tashqari operativ hotira va diskdagi xajmga alohida talablar mavjud.Linux OT uchun xam shaxsiy kompyuterlarning apparat qismlariga ma`lum bir chegaralar mavjud. Linuxning universal distributivlarini i386 dan Pentium 4 protsessorlarida va uning AMD analoglarida ishlatish mumkin. Demak protsessor 32-razryadli amallarni bajara olishi zarur. Ichki arxitekturasi IBM PC dan farqli bo`lgan, masalan uyali aloqa telefonlarida shu qurilmalar uchun alohida Linux versiyalari ishlatiladi.12Operatsion tizim yadrosi va qobiqlar Oxirgi o`n yillik ichida zamonaviy OT ga qo`yiladigan talablar xaqida tasavvurlar shakillanib bo`ldi. Bunda standart sifatida Windows tizimi olindi. Windows foydalanuvchiga sichqoncha bilan qulay ishlashi uchun grafikli interfeysni taqdim

etadi. Oldingi versiyalardagi tekst interfeysli MS DOS zamonaviy Windows tizimlarida deyarli ishlatilmaydi. Bundan tashqari Windows 9x ning grafikli interfeys qobig`i OT ning yadrosi bilan bevosita bog`liqdir. Undan oldingi Windows 3.11 tizimida avval MS DOS yuklanar edi va win commandasi bilan grafikli interfeys ishga tushirilar edi.Linux OT da Windowsdan farqli ikki qism mavjud, bular:Birinchi qismi – OT ning yadrosi. Uning tarkibidagi dasturlar turli xil qurilmalarni ishini mohiyatini yagona standartga keltiradi, bu esa amaliy dasturlarni kompyuterning ixtiyoriy qurilmasiga yagona standart bo`yicha murojaat etishni imkonini beradi. Shuni inobatga olish kerakki, Linux OT ning yadrosi barcha distributivlari uchun bir xildir. Faqatgina yadro vaqt o`tishi bilan dasturchilar tomonidan yangilanib boriladi, uning tarkibiga yangi qurilmalar bilan ishlash imkoniyatlari qo`shiladi, ammo ishlash jarayoni bir xil.Ikkinchi qismi – foydalanuvchi bilan interfeysni yaratuvchi dasturlar. Odam yadro bilman bevosita emas, balki bilvosita, maxsus qulay interfeysni ta`minlovchi qobiq- dasturlar bilan muloqotda bo`ladi. Xattoki qobiq-dastur MS DOS ga o`xshash interfeys xamda Windowsga o`xshash interfeysga ega bo`lishi mumkin. Linux uchin qobiq-dasturlar judayam xilma-xil, qaysi birini tanlash foydalanuvchining ixtiyoriga xavola.Noodatiy tuyulmasin, lekin xar qanday OT ining bosh vazifasi – bu fayllar bilan ishlashi, negaki aynan fayllar axborotning bo`limas birligi xisoblanadi. Rasm chizamizmi, matn teramizmi, musiqa yaratamizmi, barchasi – fayllar bilan ishlashdir. Amaliy dasturlar esa fayllar bilan ishlash uchun sodda va qulay interfeysni ta`minlaydilar. Windowsda buning uchun Проводник dasturi mavjud, boshqa dastur yaratuvchilar Total Commander ni tavsiya qilishadi.Linuxda xam fayllar bilan ishlashni osonlashtiradigan fayl menejerlari mavjud. Albatta bu dasturlarning interfeyslari Windowsnikiga o`xshab ketadi, negaki xar qanday OT da fayllar ustida bir xil yaratish, nusxalash, tartiblash, o`chirish amallari bajariladi. Linuxdagi Midnight Commander Norton Commander ni deyarli to`liq nusxasi.OT ni modullarga bo`lish yadroni faqatgina kerak bo`ladigan qurilmalar bilan ishlash imkonini yaratadi. Eski kompyuterda modullarni shunday tanlash mumkinki, xattoki tezkor kompyuterda bajariladigan

$vazifalarni bajarish mumkin.13Linux dasturlarini raqamlashWindows foydalanuvchilari unda ishlatiladigan tushunchalarga shunchalik ko`nikib qolishganki, xar qandany noodatiy qoida-qonuniyatlar tushunmovchiliklarga olib keladi. Lekin o`zga mamlakatlarga kelib qolib albatta bu mamlakat qonun- qoidalari, urf-odatlari, madaniyatini o`rgana boshlaysiz. Shuning uchun boshqa bir OT ni o`rganishni boshlaganda, shu OT da ishlatiladigan tushunchalarga ko`nikishingiz kerak bo`ladi.Linuxni Windowsda sezilaril farqi – bu fayllar, ichki va tashqi qurilmalarni nomlanishlari.Linuxda fayllarning nomlanishi Fayl nomlai 255 ta belgidan iborat bo`lib o`z ichiga faqatdina / belgisini va 0 kodli belgini olmagan bo`lishi shart.Windows tizimidagi kabi fayl kengaytmalarini nuqta bilan ajratish shart emas. Kengaytmalarni umuman ishlatmasa xam bo`ladi.Fayllar bilan OT ni qobiqlar ishlagani sababli, fayl nomida quyidagi belgilarning qatnashishi tavsiya etilmaydi:! @ # $ & ~ % * ( ) [ ] { } ' “ \ : ; > < ` va probel.Linuxda dasturlarning versiyasi xaqidagi ma`lumotlar bevosita fayl nomida aks ettiriladi. Misol uchun asosi Red Hat distributividan kelib chiqgan distributivlarida uchraydigan fayl nomlanishlari:abiword 2.0.1 1.i386.rpmxam common 0.6.3 - 14.noarch.rpmkdegames 3.1.4 2.i386.rpmKo`zga tashlanadigan birinchi xolat, bu fayl nomlarida nuqtaning ko`p uchrashi. Bu fayllarni nomlanishini quyidagicha izoxlash mumkin. Avval oxiridan boshlaymiz,rpm - Red Hat Packet Manager – RPM maxsus paketlar8 bilan ishlashga mo`ljallangan fayl.i386 – x86 protsessorning 3 avlodi va undan uyqori protsessorlariga mo`ljallangan dastur.noarch - protsessor turiga bog`liq emas.2.0.1 1 - versiyasiabiword – nomi.8 Paket – Linux tizimida bir necha dasturlarni, ularning ochiq kodlarini yoki boshqa bir fayllarni o`z ichiga jamlagan maxsus fayl. RPM dastiri orqali bu paketlarni tizimga o`rnatish va o`chirich amallarni bajarish mumkin. 14Albatta bu nomlanishi majburiy emas, lekin bu qoidaga amal qilish fayllarni oqishni soddalashtiradi.Dasturlarning Beta-versiyalari xam mavjud. Bu versiyalar yaratilgan va xali ma`lum bir foydalanuvchilar guruxi tomonidan sinalmagan xisoblanadi.Versiyaning birinchi raqamida 0 soni – dasturning$