C++ tili funksiyalaridagi imkoniyatlar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

63.5 KB

Ko'chirib olish

C++ tili funksiyalaridagi imkoniyatlar Reja: 1. Amali 2. Xotira sinflari 3. Nomlar fazosi 4. Joylashtiriladigan (inline) funksiyalar

Tayanch iboralar: :: amali, xotira sinflari, avtomat o‘zgaruvchilar, registr o‘zgaruvchilar, tashqi o’zgaruvchilar, statik o‘zgaruvchilar, volatile sinfi o‘zgaruvchilari, nomlar fazosi, joylashtiriladigan (inline) funksiyalar. :: amali:[3(60-61), 4(48)] Yuqorida qayd qilingandek, lokal o‘zgaruvchi e’loni xuddi shu nomdagi global o‘zgaruvchini «berkitadi» va bu joydan global o‘zgaruvchiga murojat qilish imkoni bo‘lmay qoladi. C++ tilida bunday holatlarda ham global o‘zgaruvchiga murojat qilish imkoniyati saqlanib qolingan. Buning uchun «ko‘rinish sohasiga ruxsat berish» amalidan foydalanish mumkin va o‘zgaruvchi oldiga ikkita nuqta (“::”) qo‘yish zarur bo’ladi. Misol tariqasida quyidagi programani keltiramiz: Programma ishlashi natijasida ekranga oldin 70 va keyin 5 sonlari chop etiladi. Xotira sinflari: [ 3(61-65),] O ’zgaruvchilarning ko‘rinish sohasi va amal qilish vaqtini aniqlovchi o‘zgaruvchi modifikatorlari mavjud (5.1-jadval). 5.1-jadval. O‘zgaruvchi modifikatorlari Modifikator Qo’llanilishi Amal qilish sohasi Yashash davri auto lokal blok vaqtincha register lokal blok vaqtincha exteru global blok vaqtincha static lokal blok doimiy global fayl doimiy volatile global fayl doimiy Avtomat o‘zgaruvchilar. Auto modifikatori lokal o‘zgaruvchilar e’lonida ishlatiladi. Odatda lokal o‘zgaruvchilar e’lonida bu modifikator kelishuv bo‘yicha qo‘llaniladi va shu sababli amalda uni yozishmaydi. auto modifikatori blok ichida e’lon qilingan lokal o‘zgaruvchilarga qo‘llaniladi. Bu o‘zgaruvchilar blokdan chiqishi bilan avtomatik ravishda yo‘q bo‘lib ketadi.

Registr o‘zgaruvchilar. Register modifikatori kompilyatorga, ko‘rsatilgan o‘zgaruvchini protsessor registrlariga joylashtirishga harakat qilishni tayinlaydi. Agar bu harakat natija bermasa o‘zgaruvchi auto turidagi lokal o‘zgaruvchi sifatida amal qiladi. O‘zgaruvchilarni registrlarda joylashtirish programma kodini bajarish tezligi bo‘yicha optimallashtiradi, chunki protsessor xotiradagi berilganlarga nisbatan registrdagi qiymatlar bilan ancha tez ishlaydi. Lekin registrlar soni cheklanganligi uchun har doim ham o‘zgaruvchilarni registrlarda joylashtirishning iloji bo‘lmaydi. register modifikatori faqat lokal o‘zgaruvchilariga nisbatan qo‘llaniladi, global o‘zgaruvchilarga qo‘llash kompilyatsiya xatosiga olib keladi. Tashqi o’zgaruvchilar . Agar programma bir nechta moduldan iborat bo’lsa, ular qandaydir o‘zgaruvchi orqali o‘zaro qiymat almashishlari mumkin (fayllar orasida). Buning uchun o‘zgaruvchi birorta modulda global tarzda e’lon qilinadi va u boshqa faylda (modulda) ko‘rinishi uchun u yerda extern modifikatori bilan e’lon qilinishi kerak bo‘ladi. Extern modifikatori o‘zgaruvchini boshqa faylda e’lon qilinganligini bildiradi. Tashqi o‘zgaruvchilar ishlatilgan programmani ko‘raylik. Oldin sarlavha.h faylida Bayroq_Almashsin() funksiya sarlavhasi e’lon qilinadi, kyin modul_1.cpp faylida tashqi o’zgaruvchi e’lon qilinadi va Bayroq_Almashsin() funksiyasining tanasi aniqlanadi va nihoyat, masala.cpp faylida Bayroq o’zgaruvchisi tashqi deb e’lon qilinadi. Statik o‘zgaruvchilar . Statik o‘zgaruvchilar static modifikatori bilan e’lon qilinadi va o‘z xususiyatiga ko‘ra global o‘zgaruvchilarga o’xshaydi. Agar bu turdagi o‘zgaruvchi global bo‘lsa, uning amal qilish sohasi e’lon qilingan joydan to fayl oxirigacha bo‘ladi. Agar statik o’zgaruvchi funksiya yoki blok ichida e’lon qilinadigan bo‘lsa, u funksiya yoki blokka birinchi kirishda initsializatsiya qilinadi. O‘zgaruvchining bu qiymati funksiya keyingi chaqirilganida yoki blokka qayta kirishda saqlanib qoladi va bu qiymatni o‘zgartirish mumkin. Statik o‘zgaruvchilarni tashqi deb e’lon qilib bo‘lmaydi. Bu yerda asosiy funksiyadan counter statik o‘zgaruvchiga ega sanagich() funksiyasi 30 marta chaqiriladi. Funksiya birinchi marta chaqirilganda

sanagich statik o‘zgaruvchiga 0 qiymatini qabul qiladi va uning qiymati birga ortgan holda funksiya qiymati sifatida qaytariladi. Statik o‘zgaruvchilar qiymatlarini funksiyani bir chaqirilishidan ikkinchisiga saqlanib qolinishi sababli, keyingi har bir chaqirishlarda sanagich qiymati bittaga ortib boradi. Masala. Berilgan ishorasiz butun sonning barcha tub bo‘luvchilari aniqlansin. Masalani yechish algoritmi quyidagi takrorlanuvchi jarayondan iborat bo‘ladi: berilgan son tub songa (birinchi qadamda 2 ga) bo‘linadi. Agar qoldiq 0 bo‘lsa, tub son chop qilinadi va bo‘linuvchi sifatida bo‘linma olinadi, aks holda navbatdagi tub son olinadi. Takrorlash navbatdagi tub son bo‘linuvchiga teng bo‘lguncha davom etadi. Programmada navbatdagi tub sonni hosil qilish funksiya ko‘rinishida amalga oshirilgan.Navb_tub() funksiyasining har chaqirilishida oxirgi tub sondan keyingi tub son topiladi. Oxirgi tub sonni <<eslab>> qolish uchun tub o‘zgaruvchisi statik qilib aniqlangan. Programma ishga tushganda klaviaturadan n o‘zgaruvchisining qiymati sifatida 60 soni kiritilsa, ekranga quyidagi ko‘paytma chop etiladi. 1*2*3*4*5 volatile sinfi o‘zgaruvchilari. Agar programmada o‘zgaruvchini birorta tashqi qurilma yoki boshqa programma bilan bog‘lash uchun ishlatish zarur bo‘ladigan bo‘lsa, u volatile modifikatori bilan e’lon qilinadi. Kompilyator bunday modifikatorli o‘zgaruvchini registrga joylashtirishga harakat qilmaydi. Bunday o‘zgaruvchilar e’loniga misol quyida keltirilgan: volatile short port_1; volatile const int Adress=0x00A2; Misoldan ko‘rinib turibdiki, volatile modifikatorli o‘zgarmas ham e’lon qilinishi mumkin. Nomlar fazosi: [3(65-68)] Ma’lumki, programmaga qo‘shilgan sarlavha fayllarida e’lon qilingan identifikator va o‘zgarmaslar kompilyator tomonidan yagona global nomlar fazosiga kiritiladi. Agar programma ko‘p miqdordagi sarlavha fayllarni ishlatsa va undagi identifikatorlar (funksiya nomlari va

$o‘zgaruvchilar nomlari, sinflar nomlari va hakozalar) va o’zgarmaslar nomlari turli programma tuzuvchilar tomonidan mustaqil ravishda aniqlangan bo‘lsa, bir xil nomlarni ishlatish bilan bog‘liq muommolar yuzaga kelish ehtimoli katta bo‘ladi. Nomlar fazosi tushunchasining kiritilishi mazkur muammoni ma’lum bir ma’noda hal qilishga yordam beradi. Agar programmada yangi identifikatorni aniqlash kerak bo‘lsa va xuddi shu nomni boshqa modullarda yoki kutubxonalarda ishlatishi xavfi bo‘ladigan bo‘lsa, bu identifikatorlar uchun o’zining shaxsiy nomlar fazosini aniqlash mumkin. Bunga namespace kalit so‘zidan foydalanilgan holda erishiladi: Nomlar fazosi ichida e’lon qilingan identifikatorlar faqat <nomlar fazosining nomi> ko‘rinish sohasida bo‘ladi va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan kelishmovchiliklarning oldi olinadi. Misol tariqasida quyidagi nomlar fazosini yarataylik: namespace Shaxsiy_nomlar {int x,y,z; void Mening_funksiyam(char belgi); Kompilyatorga konkret nomlar fazosidagi nomlarni ishlatish kerakligini ko‘rsatish uchun ko‘rinish sohasiga ruxsat berish amalidan foydalanish mumkin: Shaxsiy_nomlar::x=5; Agar programma matnida konkret nomlar fazosiga nisbatan ko‘p murojaat qilinadigan bo‘lsa uning namespace qurilmasini ishlatish orqali yozuvni soddalashtirish mumkin: using namespace <nomlar fazosining nomi>; Masalan, using namespace Shaxsiy_nomlar; ko‘rsatmasi kompilyatorga, bundan keyin toki navbatdagi using uchramaguncha Shaxsiy_nomlar fazosidagi nomlar ishlatilishi kerakligini bildiradi: x=0; y=z=10; Mening_funksiyam(‘A’);$

Programma va unga qo‘shilgan sarlavha fayllari tomonidan aniqlanadigan nomlar fazosi std deb nomlanadi. Standart fazoga o‘tish kerak bo‘lsa using namespace std; ko‘rsatmasi beriladi. Agar birorta nomlar fazosidagi alohida bir nomga murojaat qilish zarur bo‘lsa, using qurilmasini boshqa shaklida foydalaniladi. Misol uchun using namespace std; using namespace Shaxsiy_nomlar::x; ko‘rsatmasi x identifikatorini Shaxsiy_nomlar fazosidan ishlatish kerakligini bildiradi. Shuni qayd etish kerakki, using namespace qurilmasi standard nomlar fazosi ko‘rinish sohasini berkitadi va undagi nomga murojaat qilish uchun ko‘rinish sohasiga ruxsat berish amalidan (std:  foydalanish zarur bo‘ladi. Nomlar fazosi funksiya ichida e’lon qilinishi mumkin emas, lekin ular boshqa nomlar fazosi ichida e’lon qilinishi mumkin. Ichma-ich joylashgan nomlar fazosidagi identifikatorga murojaat qilish uchun uni qamrab olgan barcha nomlar fazosi nomlar ketma-ket ravishda ko’rsatilishi kerak. Misol uchun, quyidagi ko‘rinishda nomlar fazosi e’lon qilingan bo‘lsin: ko’rinishidagi nomlar fazosi elemenlariga murojaat hech bir prefiks ishlatmasdan amalga oshiriladi. Nomsiz nomlar fazosi faqat o‘zi e’lon qilingan fayl chegarasida amal qiladi. C++ tili nomlar fazosining psevdonimlarini aniqlash imkonini beradi. Bu yo‘l orqali nomlar fazosini boshqa nom bilan ishlatish mumkin bo‘ladi. Masalan, nomlar fazosi nomi uzun bo‘lganda unga qisqa nom bilan murojaat qilish: Joylashtiriladigan (inline) funksiyalar:[3(68)] Kompilyator ishlashi natijasida har bir funksiya mashina kodi ko‘rinishida bo‘ladi. Agar programmada funksiyani chaqirish ko‘rsatmasi bo‘lsa, shu joyda funksiyani adresi bo‘yicha chaqirishning mashina kodi shakllanadi. Odatda funksiyani chaqirish protsessor tomonidan qo‘shimcha vaqt va xotira resurslarini talab qiladi. Shu sababli,

kompilyatorga, agar chaqiriladigan funksiya hajmi unchalik katta bo‘lmagan hollarda, funksiyani chaqirish kodi o‘rniga funksiya tanasini o‘zini joylashtirishga ko‘rsatma berish mumkin. Bu ish funksiya prototipini inline kalit so‘zi bilan e’lon qilish orqali amalga oshiriladi. Natijada hajmi oshgan, lekin nisbatan tez bajariladigan programma kodi yuzaga keladi. Adabiyotlar 1. Харви Дейтел, Пол Дейтел. КАК ПРОГРАММИРОВАТЬ НА С++. М-2001, 1037 c 2. Джефф Элджер. БИБЛИОТЕКА ПРОГРАММИСТА С++. М -2004, 300 с .

3. Madraximov Sh. F., Gaynazarov S. M. “C++ tilida programmalash asoslari” Toshkent-2009.-183 bet. 4. Елена Кондратюк. ТРЮКИ И ЭФФЕКТЫ С++. Москва – Санкт – Петербург -…-2006. 400 с. 5. Учебник по языку С++ в задачах и примерах. Электронный учебник. 6. www . ziyonet . uz

O'xshashlar

“Borland C++ dasturlash tili”

C++ tili va uning leksik asosi

C++da grаfikа

C++ da o’zgaruvchilar

C++ da funksiyalar