AutoCADda 2D modellashtirish panellari

Yuklangan vaqt:

16.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2161.5 KB

Ko'chirib olish

AutoCADda 2D modellashtirish panellari Reja: 1. Chizish asboblar paneli. 2. Tahrirlash asboblar paneli. 3. Ob’yektlarni bog’lash asboblar paneli. 4. O’lcham qo’yish asboblar paneli.

AutoCAD panellari asosan piktogramalardan iborat bo ’lib, piktogramma biron bir buyruqni rasmli tugma shklidagi ko’rinishidir. «Текст» - Matn taxrirlash paneli. Ushbu panelning asosiy funksiyasi matn yaratish va mavjud matnlarni tahrirlashdan iboratdir. Panelda bir qator ma ’lum bir funksiyalarga ega bo’lgan interaktiv tugmalar mavjud. 1. « Многострочный » - Ko’p qatorli matn kiritish. 2. « Однострочный » - Bir qatorli matn kiritish. 3. «Редактировать» - Tahrirlash. 4. «Найти» - Qidirish. 5. «Текстовые стили» - Matn turlari. 6. «Масштаб» - Masshtab. 7. «Выравнивание» - Tekislash. 8. «Преобразовать в единицы другого пространства» - Boshqa muxit o ’ lchov birligiga o ’ tkazish . 1. «Многострочный» - Ko ’ p qatorli matn kiritish . Usbu faol tugma tanlanganda sichqoncha ko ’ rsatkichi matn kiritiladigan hududning dastlabki satrini bosh vaziyatini , tanlangandan so ’ ng esa oxirgi satrning matn tugatiladigan joyini belgilab berishni so ’ raydi . Ya ’ ni matn kiritiladigan hududni to ’ g ’ ri to ’ rtburchak shaklida yuqori chap burchagini va pastki o ’ ng burchagini belgilab berishni so ’ raydi . Ushbu jarayon bajarilgandan so ’ ng ekranda matnni kiritish uchun «Формат текста» qo ’ shimcha axborot oynasi ishga tushadi . Ushbu oynadagi aksariyat faol tugmalar bizga WINDOWSning boshqa dasturlaridan tanish. Quyida bizga notanish bo’lgan faol tugmalar funksiyasi bilan tanishib chiqsak.

1. Bosh harflarni kichik harflarga va kichik harflarni bosh harflarga o ’giradi. 2. Kiritilayotgan matn ustida chiziq chizib borilishini ta ’minlaydi. 3. « Символ » - Belgi faol tugmasi. U orqali ko’plab belgilanishlarni kiritish mumkin. Masalan: diametr, radius, burchak, kvadrat, kub, delta va h… 4. Harflarning og ’ish burchagini belgilab beradi. 5. Harflar orasidagi masofalarni belgilab beradi. 6. Harflarni kengligini belgilab beradi. 2. « Однострочный » - Bir qatorli matn kiritish. Ushbu funksiya bir qatorli so ’zlarni, son va raqamlarni, belgilanishlarni kiritish uchun qo’llaniladi. Bu jarayon uch bosqichdan iborat. Birinchi bosqichda matn kiritiladigan joy sichqoncha orqali tanlanadi. Ikkinchi bosqichda harf balandligi klaviatura orqali kiritiladi. Uchinchi bosqichda esa qatorning og’ish burchagi sichqoncha yoki klaviatura orqali kiritiladi.

3. « Редактировать » - Tahrirlash tugmasi Ushbu funksiya tanlanganda kursor ob ’ektni tanlashni so’raydi. Sichqoncha kursori tayor matn ustiga keltirib bosilganda « Формат текста » oynasi ishga tushadi va matnni tahrirlash imkoniyati vujudga keladi. Ya’ni tuzatishlar, qo’shimchalar kiritish va h… 4. « Найти » - Qidirish tugmasi Interfaol tugma tanlanganda « Поиск и замена »- Qidirish va almashtirish axborot oynasi ekranga chiqariladi. Ushbu oynaning « Строка для поиска :» bandiga qidirilayotgan matn, « Заменить на :» bandiga esa almashtiriladigan matn kiritiladi. So’ng « Найти » - Qidirish, « Заменить » - Almashtirish, « Заменить все » - Hammasini almash-tirish, « Выбрать все » - Hammasini tanlash, « Зумировать » Katta- kichiklashtirish faol tugma-lari aktivlashadi. Ulardan keraklisi tanlanadi va « Закрыть » - Yopish tugmasi bosiladi. 5. « Текстовые стили » - Matn uslublari Ushbu tugma bosilganda ekranda « Текстовые стили » - Matn uslublari oynasi ishga tushadi. Shuni aytib o’tish joizki, matn kiritishdan oldin dastlab aynan shu oyna parametrlarini o’rnatib olish lozim. Ushbu parametrlarga shrift turlari, o ’lchami, turli vaziyatlarda ko’rinishi kiradi. Aks holda Ko’p qatorli yoki Bir qatorli matn kiritish tugmalari bosilganda har safar matn turi va o ’lchamini kiritishga to’g’ri keladi.

Endi ushbu oyna bandlari bilan tanishib chiqsak. « Имя стиля » - Uslub nomi bo’limida ko’k rangli va Standard yozuvli oynacha mavjud. Undagi ( v )ko ’rsatkichi bosilganda faqat Standard yozuvi mavjudligi ko ’rinadi. Bu AutoCAD dasturi o’zi tanlagan parametrligidan dalolat beradi. Agar biz yangi uslublarni yaratsak unda ularning nomi ushbu ko ’rsatkichda ko’rinib turadi. Keyingi aktiv tugma « Новый » - Yangi tanlansa yana bir interfaol oyna ochiladi – « Новый текстовый стиль » - Yangi matn uslubi . Unda «Имя стиля » - Uslub nomi oynasida yaratiladigan uslubga nom beriladi va “OK” tugmasi bosiladi. Shuningdek, ushbu bo’limda « Переименовать » - Qayta nomlash, « Удалить » - Yo’qotish tugmalari mavjud bo ’lib, ular ham o’z navbatida yaratilgan uslubni qayta nomlash yoki olib tashlashni nazarda tutadi. « Шрифт » - Shrift bo’limida « Имя шрифта » - Shriftning nomi oynachasi bo’lib, undagi izoh ko’rsatkichi bosilganda bir qator shrift turlarining nomlari ro’yxati namoyon bo’ladi. Kerakli shrift nomi tanlanadi. « Начертание » - Tuzilishi oynachasidagi izoh ko’rsatkichi yordamida shriftni kursiv, yo’g’on ko’rinishlarga olib kelish mumkin. « Высота » - Balandligi oynachasiga sichqoncha ko’rsatkichi keltirilib bosiladi va klaviatura yordamida kerakli son

kiritiladi. Natijada shriftga balandlik o’lchami beriladi. « Использовать большой шрифт » - Katta shriftni qo’llash oynachasi ayrim shrift turlarida faol emas. « Эффекты » - Effektlar bo’limida « Перевернутый » - To’ntarilgan belgilagichi belgilansa harflar to’ntariladi. « Справа на лево » - O’ngdan chapga belgilagichi belgilansa matn so’zlari teskari tomonga yo’naladi. « Вертикальный » - Vertikal belgilagichi ayrim shrift turlarida faol emas. « Степень растяжения » - Kenglik darajasi oynachasida kerakli son kiritilsa shriftning kengligi o ’zgaradi. « Угол наклона » - Og’ish burchagi oynachasiga burchak kattaligi berilsa harflar shu burchak kattakigida og’adi. « Образец » - Namuna bo’limining pastki chap oynachasiga biron bir matn kiritilib, « Показать » - Ko’rsat tugmasi bosilsa, yuqori namuna oynasida matn tanlangan parametrlarga asoslanib namoyish etiladi. 5. « Масштаб » – Masshtab. Ushbu faol tugma tanlanganda sichqoncha kursori ob ’ekt tanlash rejimiga otadi va matnli ob’ekt tanlanishi lozim. Ob’ekt tanlangach klaviaturadan “Enter” tugmasi bosiladi, va ekranda qaysi nuqtadan kattalashtirish lozimligi haqida axborot menu oynasi ochiladi. Undan kerakli band tanlanadi va klaviaturadan harf balandligi parametri son bilan kiritiladi, “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi. Izoh: Mashg ’ulotlar davomida axborot menu oynasidagi barcha bandlarni o’rganib chiqish kerak. 6. « Выравнивание » - Tekislash. Ushbu faol tugma tanlanganda sichqoncha kursori ob ’ekt tanlash rejimiga otadi. Matnli ob’ekt tanlanadi va “Enter” tugmasi bosiladi. Axborot menu oynasi ekranga chiqariladi va undan kerakli band tanlanadi. Natijada matn chap yoki o’ng, yuqori yoki pastki chegarga tekislab olinadi. Izoh: Mashg ’ulotlar davomida axborot menu oynasidagi barcha bandlarni o’rganib chiqish kerak. 7. «Преобразовать в единицы другого пространства» - Boshqa muxit o ’ lchov birligiga o ’ tkazish .

Ushbu buyruq tugmasi «Модель» - Model oynasida faol emas . Boshqa ko ’ rinish oynalarida , aytaylik «Лист» - Varaq oynasida faollashadi . Bunda kerakli parametr klaviatura orqali kiritiladi .

«Рисование» - Chizish asboblar paneli «Рисование» - Chizish asboblar panelida , bevosita chizish , yozish , jadval tuzish kabi ishlar amalga oshiriladi . tanlangandan so ’ng esa keyingi nuqtani joyini so’raydi. Ikki nuqta tutashtirilib kesma hosil qilinadi.

Bundan tashqari kesmani belgilangan uzunlikda berish ham mumkin. Buning uchun ikkinchi nuqtaninig yo ’nalishi ko’rsatilib sichqoncha tugmasi bosilmasdan, klaviaturadan sonli qiymat kiritiladi va “Enter” tugmasi bosiladi. Kesmani yana davom ettirish uchun sichqoncha kursori keyingi nuqtalar vaziyatini kutib turadi. Ushbu buyruqdan chiqish uchun klaviaturadan “Esc” tugmasi bosiladi « Прямая » - To’g’ri nur o’tkazish tugmasi. Tugma bosilganda sichqoncha kursori nur o ’tkazilishi lozim bo’lgan nuqtani so’raydi. Nuqta tanlangach, ikkinchi yo’naltiruvchi nuqta so’raladi. Ikkinchi nuqta tanlangandan so’ng yo’nalish bo’yicha har ikki tomonga yo’nalgan cheksiz nur o’tkaziladi va sichqoncha kursori birinchi tanlangan nuqtani asos qilib ikkinchi yo’nalish nuqtani vaziyatini so’raydi. Bundan tashqari, nurni bevosita gorizontal, vertikal, burchak kattaligida, bissektrisa, ma ’lum uzoqlikda bajarish mumkin. Buning uchun to’g’ri nur buyrug’i tanlanganda klaviaturadagi ↓ - ko’rsatkichi bosiladi va ekranda yordamchi menu oynasi chiqariladi. Unda «Гор» - Gorizontal, «Вер» - Vertikal, «Угол» - Burchak , «Биссект» - Bissektrisa va «Отступ» - Ma ’ lum uzoqlikda bandlari mavjud . Kerakli band sichqoncha yordamida tanlanadi. « Угол » - Burchak tanlansa, klaviatura yordamida sonli qiymat kiritiladi va “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi. « Биссект » - Bissektrisa tanlansa, sichqoncha ko’rsatkichi bissektrisa o ’tkaziladigan burchakning uchiga keltirilib bosiladi, so’ng burchakning har ikkala tomoni ketma-ket tanlanadi. « Отступ » - Ma’lum uzoqlikda nur o’tkazish tanlansa dastlab, klaviaturadan uzoqlashish masofasi sonli qiymatda beriladi va “Enter” tugmasi bosiladi. Keyin to’g’ri chiziqli ob’ekt tanlanadi. Sichqoncha ko’rsatkichi ushbu ob’ektning qaysi tomoni tanlanishini so’raydi (chap yoki o’ng, yuqori yoki pastidan va h.). Tomon sichqoncha yordamida tanlanishi bilan tanlangan ob’ektga parallel va belgilangan

masofa uzoqligida cheksiz nur o’tkaziladi. Buyruqdan chiqish uchun klaviaturadan “Esc” tugmasi bosiladi. Izoh: Tahrirlash panelidan foydalanib nur to ’g’ri chizig’ining kerakli qismi saqlanib , keraksiz qismi o ’ chirilishi mumkin «Полилиния» - Xususiyatli chiziq tugmasi . Bu buyruq ancha murakkab xususiyatlarga ega bo ’ lgan chiziqlarni bajarish uchun qo ’ llaniladi . Aytaylik , chizqning yoyga o ’ tib ketishi , chiziqning trapesiyasimon qiymatlarda yo ’ g ’ onlashuvi yoki ingichkalashib borishi nazarda tutiladi . Qisqa qilib aytganda murakkab parametrlarga ega bo ’ lgan xususiyatli chiziqlarni bitta ob ’ ekt deb qabul qiladi . Izoh : Keyinchalik tahrirlash panelidan foydalanib xususiyatli chiziqni tahrirlash mumkin . Dastlab buyruq tugmasi tanlanganda «Отрезок» - Kesma buyrug ’ i singari ketma ket to ’ g ’ ri chiziqlarni chizish mumkin . Agarda , boshlang ’ ich nuqta tanlanib , so ’ ngra klaviaturadagi - ko ’ rsatkichi bosilsa ekranga yordamchi menu oynasi chiqariladi . Ushbu yordamchi menudan «Дуга» - Yoy tanlanganda Bevosita turli radiuslarga ega bo ’ lgan yoylarni bajarish mumkin . Aniq qiymatlarga ega bo ’ lgan yoylarni bajarish uchun esa yana klaviaturadagi ↓ - ko ’ rsatkichi bosiladi va yordamchi menu chaqiriladi .

Ushbu yordamchi menu « Угол » - Burchak, « Центр » - Markaz, « Направление » - Yo’nalish, « Полуширина » - Yarim enli, « Линейный » - To’g’ri, « Радиус » - Radius, « Вторая » - Ikkinchi, « Отменить » - Rad etish, « Ширина » - Kengligi kabi buyruqlarga ega-ki ularning har biri bilan bevosita mashg’ulotlar jarayonida tanishib, o’qituvchi yordamida o’rganib boriladi. Izoh: Mashg ’ulotlar davomida axborot menu oynasidagi barcha bandlarni o’rganib chiqish kerak. «Многоугольник» - Ko ’ pburchak chizish tugmasi . Aniq parametrlarga ega ko ’ p burchakni bajarish tartibi quyidagicha : «Многоугольник» - Ko ’ pburchak chizish tugmasi tanlanadi . Ekranga « Число сторон » - Tomonlar soni degan axborot chiqadi. Odatda ushbu qiymat eng kam parametr – 3 ni ko’rsatib turadi. Klaviaturadan tomonlar soni qiymat bilan beriladi va “Enter” tugmasi bosiladi. So’ng ko’p burchakning markazi joylashadigan nuqta so’raladi. Sichqoncha yordamida markaz tanlangach, ekranga « Задайте опцию размещения » - Joylashtirish shartini bering degan axborot chiqadi. « Вписанный в окружности » – Doira ichida yoki

« Описанный вокруг окружности » - Doira tashqarisida shartlari mavjud tanlanadi. Ekranga « Радиус окружности » - Aylana klaviaturadan qiymat asosida kiritiladi “Enter” tugmasi yordamida tasdiqlanadi. Izoh: Keyinchalik tahrirlash panelidan foydalanib ko’pburchakning tomonlari vaziyati o’zgartirilishi yoki tahrirlanishi mumkin. « Прямоугольник » - To’g’ri to’rtburchak chizish tugmasi.

Odatda usbu tugma tanlanganda sichqoncha ko ’rsatkichi ikkita parametrni – to’g’ri to’rtburchakning bosh nuqtasi va diagonali bo’yicha to’g’ri to’rtburchak tugatiladigan nuqtasini belgilab berishni so’raydi. To ’gri to’rtburchakni qo’shimcha o’lcham parametrlari – faska, tutashma burchaklar asosida bajarish ham mumkin. Buning uchun buyruq tugma tanlangandan so ’ ng klaviaturadagi ↓ - ko ’ rsatkichi bosiladi va yordamchi menu oyna chaqiriladi . Yordamchi menuda «Фаска» - Faska , «Уровень» - Nisbat , «Сопряжение» - Tutashma , «Высота» - Balandlik , «Ширина» - Kenglik buyruqlari mavjud . Sichqoncha ko ’ rsatkichi yordamida «Фаска» - Faska bandi tanlansa ekranda «Длина первой фаски прямоугольника» - To ’ gri to ’ rtburchak birinchi faskasining uzunligi degan axborot chiqadi . Bunda klaviaturadan kerakli qiymat Kiritiladi va “Enter” tugmasi bosiladi. So`ng « Длина второй фаски прямоугольника » - To’g’ri to’rtburchak ikkinchi faskasining uzunligi degan axborot chiqadi. Bunda ham kerakli qiymat klaviaturadan kiritilib, “Enter” tugmasi bosiladi. Har safar to’g’ri to’rtburchakni bajarishda kiritilgan parametrlar saqlanib, avtomatik ravishda berilgan qiymatlarga asoslangan holda to’g’ri to’rtburchak chizilaveradi. « Уровень » - Nisbat bandi tanlansa biron bir ob’ektga nisbatan ma’lum bir balandlikda to’g’ri to’rtburchak yasash nazarda tutiladi va ushbu parametr faoliyati uch o’lchamli chizma yaratishda, izometriada yaqqol ko’rinadi. Qiymatlar klaviaturadan kiritilib, “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi.

« Сопряжение » - Tutasma bandi tanlansa ekranda « Радиус сопряжения прямоугольников » - To’g’ri to’rtburchak tutashma radiusi degan axborot chiqadi. Klaviaturadan tutashma radiusi sonli qiymatda beriladi va “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi. Har safar to ’g’ri to’rtburchakni bajarishda kiritilgan parametrlar saqlanib, avtomatik ravishda berilgan qiymatlarga asoslangan holda to’g’ri to’rtburchak chizilaveradi. « Высота » - Balandlik bandi tanlansa to’g’ri to’rtburchakka hajm berish maqsadida uning eni va bo’yidan tashqari balandligini berish nazarda tutiladi va ushbu parametrning faoliyati ham uch o’lchamli chizma yaratishda, izometriada yaqqol ko’rinadi, aks holda ikki o’lchamli plan holidagi chizmalarda ushbu parametr ko’rinmaydi. Kerakli qiymat klaviaturadan kiritilib “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi. « Ширина » - Kenglik bandi tanlanganda to’g’ri to’rtburchakning chiziqlari kengligi yoki qalinligi tushuniladi. Bunda kerakli qiymat klaviaturadan kiritilib “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi. To ’gri to’rtburchakning aniq o’lchamlarini, ya’ni eni va bo’yi yoki yuza ШП kattaligida berish uchun, « Прямоугольник » - To’g’ri to ’rtburchak chizish tugmasi bosilib dastlabki bosh nuqtasi tanlangandan so’ng, ekranga « Второй угол или ↓» - Ikkinchi burchak yoki ↓ degan axborot chiqadi. Klaviaturadagi ↓ - ko’rsatkichi bosiladi va yordamchi menu oyna chaqiriladi. Unda « Площадь » - Yuza, « Размеры » - O’lchamlar, « Поворот » - Burilish buyruq bandlari mavjud.

« Площадь » - Yuza bandi tanlansa yuza qiymati klaviaturadan kiritilib, “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi. So ’ng « Вычислять размеры прямоугольника на основе параметра » - Quyidagi parametrlarda to’g’ri to’rtburchakni hisoblash axborot oynasi chiqariladi. Unda « Длина » - Uzunlik va « Ширина » - Kenglik buyruq bandlari mavjud. Kerakli band tanlanadi va qiymat klaviatura orqali kiritilib, “Enter” tugmasi yordamida tasdiqlanadi. Ekranda berilgan qiymat parametrlarga ega bo ’lgan to’g’ri to’rtburchak hosil bandi tanlansa ekranda « Длина прямоугольника » - To’g’ri to’rtburchak uzunligi degan axborot chiqadi. Klaviaturadan kerakli qiymat kiritilib, “Enter” tugmasi bosilganda, keyingi parametr « Ширина прямоугольника » - To’g’ri to’rtburchak kengligi so’raladi. Unda ham kerakli qiymat klaviatura yordamida kiritilib, “Enter” tugmasi bosilganda ekranda berilgan qiymatlar asosida to’g’ri to’rtburchak hosil qilinadi. « Поворот » - Burilish bandi tanlanganda to’g’ri to’rtburchakni gradus burchak asosiba bajarish nazarda tutiladi. Kerakli qiymat klaviaturadan kiritilib “Enter” tugmasi bosiladi. Yana klaviaturadagi ↓ - ko’rsatkichi bosilib yordamchi menu oyna chaqiriladi. Undagi « Размеры » - O’lchamlar bandi tanlanib yuqorida aytib o’tilgan tartibda to’g’ri to’rtburchak bajariladi. Shuni aytib o’tish joizki, burchak gradusini kiritayotganda soat strelkasiga teskari yo’nalishda va soatning 3 raqami ko’rsatkichini 0o ekanligini yodda tutish lozim. « Дуга » - Yoy chizish tugmasi. Usbu buyruq tugmasi radiusli yoylarni bajarishni nazarda tutadi. Tugma tanlanga ekranga «Начальная точка дуги или ↓» - Yoyning boshlanish nuqtasi yoki ↓ axboroti chiqadi . Klaviaturadagi ↓ ko ’ rsatkichi bosilsa qo ’ shimcha axborot oynasi ekranga chiqadi . Unda bitta band « Центр » - Markaz mavjud bo’lib, dastlab yoy markazini ko’rsatish nazarda tutiladi. Markaz bandi tanlangandan so’ng

sichqoncha ko ’rsatkichi yordamida ekranda yoy markazi belgilanadi. Burchak yo’nalishi ko’rsatilgan holda radiusning qiymati klaviaturadan kiritiladi. “Enter” tugmasi bilan tasdiqlanib, yoyning tugash nuqtasi sichqoncha ko’rsatkichi yordamida belgilanadi va yoy hosil qilinadi. Yoy bajarishda yo ’nalish soat strelkasiga teskari bo’lishi lozim. Dastlab yoyning boshlanish nuqtasi so ’ng radiusi va keyin tugash nuqtasini belgilab ham bajarish mumkin. Buning uchun « Дуга » - Yoy chizish buyruq tugmasi tanlangandan so’ng, sichqoncha ko’rsatkichi yordamida yoyning boshlanish nuqtasi tanlanadi. Ekranda « Вторая точка дуги или ↓» - Yoyning ikkinchi nuqtasi yoki ↓ axboroti chiqariladi. Klaviaturadan ↓ ko’rsatkichi bosilganda qo’shimcha axborot oynasi chiqariladi. Unda ikkita band - « Центр » - Markaz va « Конец » - Oxiri mavjud bo’lib, « Центр » - Markaz bandi tanlanadi. Sichqoncha ko’rsatkichi yordamida markaz tanlanadi va yoyning tugash nuqtasi ko’rsatiladi. « Круг » - Aylana chizish tugmasi. Ushbu buyruq tugmasi aylanani turli parametrlarga asoslanib chizishni nazarda tutadi. Tugma tanlanganda ekranda « Центр круга или ↓ - Aylana ЕНЕТЖ 1 markazi yoki ↓ degan axborot chiqadi. Klaviaturadagi ↓ ko’rsatkich yordamida qo’shimcha axborot oynasi chaqiriladi. Unda «3Т» - 3N (3 nuqta asosida), «2Т» - 2N (2 nuqta asosida) va « ККР » - UUR (urinma, urinma, radius) bandlari mavjud bo’lib, «3Т» - 3N (uch nuqta asosida) bandi tanlanganda sichqoncha ko’rsatkichi yordamida uchta nuqta ketma ket belgilanishi kerak. Shu uch nuqtadan o’tuvchi aylana hosil qilinadi. «2Т» - 2N (ikki nuqta asosida) bandi tanlansa, sichqoncha ko’rsatkichi yordamida ikkita nuqta ketma ket belgilanishi kerak. Shu ikkita nuqtadan o’tuvchi aylana hosil qilinadi. « ККР » - UUR (urinma, urinma, radius) bandi tanlansa, ikkita to’g’ri chiziq yoki ob’ekt sichqoncha ko’rsatkichi yordamida ketma ket tanlanadi va

klaviaturadan radius qiymati kiritiladi. Aylana kiritilgan radius qiymatida va tanlangan ob’ektlarga urinma asosida hosil qilinadi. Shuningdek aylanani diametr asosida ham hosil qilish mumkin. Buning uchun « Круг » - Aylana buyruq tugmasi tanlangandan so’ng, sichqoncha ko’rsatkichi yordamida aylana markazi belgilanadi. Ekranda « Радиус круга или ↓» - Aylana radiusi yoki ↓ axboroti chiqadi. Klaviaturadan qiymat kiritilsa radius qiymati deb qabul qilinadi. Agar klaviaturadagi ↓ ko’rsatkichi bosilsa, ekranga qo’shimcha axborot oynasi chiqariladi. Udagi « Диаметр » - Diametr bandi tanlanib, klaviaturadan qiymat kiritiladi . Ekranda belgilangan markazda kiritilgan diametr qiymati asosida aylana hosil qilinadi. « Облако » - Bulut chizish tugmasi. Ushbu buyruq tugmasi chizmalarda izohlarni belgilash ucun qo ’llaniladi. Buyruq tugmasi tanlangandan so’ng boshlang’ich nuqta sichqoncha ko’rsatkichi yordamida tanlanadi. Sichqonchani kerakli yo’nalishlarda siljitish bilan ekranda bulutga o ’xshash uzluksiz yoylar ketma ketligi hosil qilinadi. Harakatlar qaytib bosh nuqtaga kelganida uzluksiz yoylar hosil qilinishi tugatiladi va ushbu yoylarning barchasi bitta ob ’ ekt sifatida qabul qilinadi . « Сплайн » - Lekal egri chiziqlar chizish tugmasi. Ushbu buyruq tugmasi lekalo egri chiziqlar yasashni nazarda tutadi. Tugma tanlangandan so ’ng sichqoncha ko’rsatkichi yordamida nuqtalar tanlansa, shu nuqtalardan

silliq va ravon o ’tuvchi egri lekalo yoylari yasaladi. Uch marta ketma ket “Enter” tugmasi bosilgandan so’ng shakl saqlanib qolinadi. « Эллипс » - Ellips chizish tugmasi. Ma ’lumki ellips yasash ellipsning katta va kichik o’qlari asosida bajariladi. Buyruq tugmasi tanlanganda ekranda « Конечная точка оси еллипса или ↓» - Ellipsning oxirgi nuqtasi yoki ↓ axboroti chiqadi. Klaviaturadan ↓ ko’rsatkichi tanlanib qo’shimcha axborot oynasi chiaqariladi. Unda «Дуга» - Yoy va «Центр» - Markaz bandlari mavjud bo ’ lib , «Дуга» - Yoy bandi ellips yoy chizishni nazarda tutadi . «Центр» - Markaz bandi tanlanganda , sichqoncha ko ’ rsatkichi yordamida markaz belgilanadi . Sichqoncha yordamida ellips o ’ qlaridan birining yo ’ nalishi ko ’ rsatilib klaviaturadan yarim o ’ q qiymati kiritiladi va “ Enter ” tugmasi bosiladi . So ’ ng yana klaviaturadan ikkinchi yarim o ’ qning qiymatlari kiritilib , “ Enter ” tugmasi bosiladi . Ekranda berilgan qiymat parametrlari asosida ellips hosil qilinadi . «Эллиптическая дуга» - Ellips yoy chizish tugmasi . Ushbu faol tugma funksiyasi dastlab ellipsning katta va kichik o ’ qlari bo ’ yicha ellips yasashni , so ’ ng ellipsning ma ’ lum bir qismida yoy o ’ tkazishni nazarda tutadi . «Эллиптическая дуга» - Ellips yoy tugmasi tanlanganda ekranda «Конечная точка оси еллипса или ↓» - Ellipsning oxirgi nuqtasi yoki ↓ axboroti chiqadi . Klaviaturadan ↓ ko’rsatkichi tanlanib qo’shimcha axborot oynasi chaqiriladi. Unda « Центр » - Mar kaz bandli mavjud bo ’lib, « Центр » - Markaz bandi tanlanganda, sichqoncha ko’rsatkichi yordamida markaz belgilanadi. Sichqoncha yordamida ellips o’qlaridan birining yo’nalishi ko’rsatilib klaviaturadan yarim o’q qiymati kiritiladi va “Enter” tugmasi bosiladi. So’ng yana klaviaturadan ikkinchi yarim o’qning qiymatlari kiritilib, “Enter” tugmasi bosiladi. Endi yoyning bosh nuqtasi

vaziyati gradus o’lchovida klaviaturadan qiymat asosida kiritiladi, so’ng yoyning tugash nuqtasi ham klaviaturadan qiymat asosida kiritiladi. Ekranda ellips yoyi hosil qilinadi. « Блок » - Bo’lim tugmasi. Usbu buyruq tugmasi oldin yaratilgan biron bir fayl (DWG formatidagi) chizmani ekranga chiqarish va bajarilayotgan chizmaga bo ’lim sifatida qo’shishni nazarda tutadi. «Блок» - Bo ’ lim tugmasi Tanlanganda ekranga «Вставка блока» - Bo ’ lim qo ’ yish axborot oynasi chiqariladi . Unda « Имя» - Nomi ko ’ rsatgichli oynacha , « Обзор» - Namoyish ( fayllar ro ’ yxati nazarda tutiladi ) interfaol tugmasi , «Точка вставки» - Qo ’ yish nuqtasi , «Масштаб» - Masshtab va «Угол поворота» - Aylantirish burchagi bandlari mavjud . «Точка вставки» - Qo ’ yish nuqtasi , «Масштаб» - Masshtab va «Угол поворота» - Aylantirish burchagi bandlarida «Указать на экране» - Ekranda

tanlash belgilagich bo ’ limlari mavjud bo ’ lib , agarda ular belgilansa X , Y , Z o ’ qlar bo ’ yicha koordinatalar qiymatini berishga hojat qolmaydi va bu qiymatlar ekranda bevosita sichqoncha ko ’ rsatkichi yordamida qo ’ yiladi . Aks holda, X, Y, Z o’qlarining qiymatlarini berish lozim bo’ladi. Chizmaga biron – bir blok ya’ni bo’lim qo’yish uchun « Обзор » - Namoyish interfaol tugmasi tanlanadi. Ekranga « Выбор файла рисунка » - Chizma faylini tanlash interfaol axborot oynasi chiqariladi. Odatda « Мои документы » -Mening hujjatlarim papkasida saqlanib kelinayotgan fayllar ro’yxati ko’rsatiladi. Fayllar ro ’yxatidan kerakli fayl sichqoncha yordamida tanlansa, interfaol oynaning « Образец » - Namuna hududida fayldagi chizma ko’rsatib turiladi. Kerakli fayl nomi tanlangandan so’ng « Открыть » - Ochish tugmasi tanlanadi. Interfaol oyna yopilib, qaytib « Вставка блока » - Bo’lim qo’yish axborot oynasi chiqariladi. Endilikda ushbu oynaning « Имя » - Nomi ko’rsatkichli oynachasida tanlangan fayl nomi ko’rsatib turiladi. Izoh: Ko ’rilayotgan misolimizda Mashq – 1 faylining nomi ko’rinib turadi. « Вставка блока » - Bo’lim qo’yish axborot oynasidagi “OK” tugmasi tanlanganda interfaol oyna yopilib, ekranga « Точка вставки блока » - Bo’lim qo’yish nuqtasi axboroti chiqariladi. Sichqoncha yordamida qo’yish nuqtasi tanlanadi va bo ’lim o’rnatiladi.

«Создать блок» - Bo ’ lim yaratish tugmasi . O ’ z nomlanishidan ma ’ lumki , ushbu buyruq tugmasi chizmani yoki uning ma ’ lum bir qismini blokka – bo ’ limga aylantiradi . «Создать блок» - Bo ’ lim yaratish tugmasi tanlanganda ekranga «Описание блока» - Bo ’ limning ochiladi . Oynaning « Имя » bandida yaratiladigan (blok)ga nom beriladi. « Базовая точка » - Bazaviy nuqta bo ’limida « Указать » - Ko’rsatish interfaol tugmasi bo’lib, u tanlanganda bo’limga aylantiriladigan chizmaning biron bir nuqtasi asos sifatida tanlanishi lozim. « Объекты » - Ob’yektlar bo’limidagi « Выбрать объек - ты » - Ob’ektlarni tanlash interfaol tugmasi bo’lib u tanlanganda chizma yoki uning qismlari tanlanishi lozim. Ob’ektlar tanlangandan so’ng “Enter” tugmasi bosiladi. Kerakli tavsiflar o ’rnatilgandan so’ng oynadagi “OK” tugmasi bosiladi. Natijada tanlangan chizma yoki uning qismlari bo’lim (blok)ga aylantiriladi. Keyinchalik « Блок » - Bo’lim tugmasi orqali tanlangan bo’limni o’rnatish mumkin.

« Точка » - Nuqta qo’yish tugmasi. « Точка » - Nuqta qo’yish tugmasi o’z – o’zidan ma’lumki bazaviy nuqtani yaratadi. Bundan maqsad shu nuqtaga tayanib, bir qancha amallarni bajarishda qulayliklar yaratiladi. Buyruq tanlangandan so`ng, sichqoncha ko’rsatkichi yordamida yoki klaviaturadan “X” va “Y” o’qlar bo’yicha qiymat kiritish yo’li bilan nuqta qo’yish mumkin. “X” va “Y” o’qlar bo’yicha qiymat kiritishda “ , ” tinish belgisi “X” va “Y” o’qlar qiymatlarini bir biridan ajratadi. « Штриховка …» - Shtrixlash tugmasi. Ushbu buyruq tugmasi chizmadagi ma ’lum bir hududlarni shtrixlash, qirqimlardagi kesim yuzasini ko’rsatish uchun qo’llaniladi. Buyruq tugmasi tanlanganda ekranda « Штриховка и градиент » - Shtrixlash va ranglash oynasi ochiladi. Ushbu oynadan dastlab « Тип и массив » - Massiv va turi bo’limi ko’rib chiqiladi. Ushbu bo’limdagi « Образец » -Namuna oynachasidagi (v) ko’rsatkich bosilganda shtrixlash namunalarining ro’yxati chiqadi. Biron bir nom tanlansa « Структура » - Tuzilishi oynachasida uning tuzilishi ko’rinib turadi. Bundan tashqari « Образец » - Namuna oynachasidagi ( … ) bosilsa, « Палитра образцов штриховки » - Shtrixlash namunalari palitrasi oynasi ochiladi. Ushbu oyna juda sodda bo’lib, unda shtrilashning nomi ham tuzilishi ham ko’rinib turadi. Keraklisi sichqoncha yordamida tanlanib, “OK” tugmasi bosiladi. Bo ’limning « Тип » - Turi bandidagi « Стандартный » - Standart oynachasidagi (v) ko’rsatkichi yordamida strixlash turini o’rnatish mumkin. « Штриховка и градиент » - Shtrixlash va ranglash oynasidagi keyingi bo’lim « Угол и масштаб » - Burchak va masshtab bo’lib, « Угол » - Burchak va « Масштаб » - Masshtab oynachasida kerakli qiymatlar kiritiladi. « Исходная точка штриховки » - Shtrixlashning boshlang’ich nuqtasi bo ’limi ob’yektning qaysi nuqtasidan shtrixlash lozimligi haqida axborot beradi. « Указанная исходная точка » - Belgilangan boshlang’ich nuqta bandi tanlansa, boshlang’ich nuqtani ko’rsatish lozim bo’ladi.

Keyingi bo ’ lim «Контуры» - Konturlar bo ’ limi bo ’ lib , unda asosan ikkita band aktiv . Bular «Добавить: точки выбора» - Kiritish : nuqta tanlash asosida va «Добавить: Выбрать объекты» - Kiritish : Obekt tanlash asosida . Keyingi bandlar bevosita shtrixlash amalga oshirilgandan keyin faollashadi va shtrixovkani taxrirlashda qo ’ llaniladi . «Добавить: точки выбора» - Kiritish : nuqta tanlash asosida buyrugi chizilgan obektning biron bir bo ’ sh hududini sichqoncha ko ’ rsatkichi yordamida tanlashni nazarda tutsa , «Добавить: Выбрать объекты» - Kiritish : Obekt tanlash asosida buyrug ’ i poliliniya lardan iborat obektlar ( to ’ g ’ ri to ’ rtburchak , aylana , ellips ) ni o ’ zini tanlashni nazarda tutadi . Har ikkala holatda ham «Штриховка и градиент» - Shtrixlash va ranglash oynasi avtomatik tarzda

yopilib chizmaga o ’ tiladi . Obektdagi bo ’ sh hududlar yoki obektlarni o ’ zi tanlab bo ’ lingach ( tanlangan buyruqga asosan ) klaviaturadan “ Enter ” tugmasi bosiladi va avtomatik tarzda «Штриховка и градиент» - Shtrixlash va ranglash oynasi ochiladi . Undan “OK” tugmasi tanlanadi yoki klaviaturadagi “Enter” tugmasi bosiladi. Shtrixlash amalga oshiriladi. Izoh: Mashg ’ulotlar jarayonida shtrixlashning barcha usullari o’qituvchi ishtirokida ko’rib chiqilishi lozim. Dastlab turli mashqlarni bajarib ko’rish foydadan xoli emas. Переход …» - Rang berish tugmasi. Buyruq tugmasi obektlarni ranglashni nazarda tutadi. Tugma tanlanganda ekranda « Штриховка и градиент » - Shtrixlash va ranglash oynasi ochiladi. Oyna asosan uchta asosiy bo ’limlardan iborat. « Цвет » - Rang bo’limi ikkita bandga ega bo’lib bular « Один цвет » - Bitta rang va « Два цвета » - Ikkita rang asosida bo’yashni nazarda tutadi. «Один цвет» - Bitta rang bandi bilan ishlashda kerakli rangni tanlash uchun rang oynachasidagi ( ... ) tugmasi sichqoncha ko ’ rsatkichi yordamida tanlanadi va «Выбор цвета» - Rang tanlash oynasi chaqiriladi . Unda uchta bo ’ lim «Номер цветов» - Rang nomeri , «Вся палитра» - Jami ranglar majmuasi va «Альбомы цветов» - Ranglar albomi mavjud. Har uchta bo ’lim ham kerakli rangni tanlash uchun xizmat qiladi. Odatda « Вся - Jami ranglar majmuasi bo ’limi ko’rsatib turiladi.

Kerakli rangni Keyingi etapda « Выбор цвета » - Rang tanlash oynasi yopilib yana « Штриховка и градиент » - Shtrixlash va ranglash oynasiga qaytamiz. «Цвет» - Rang bo ’ limidagi ikkinchi oynacha bandida ( < ) va ( > ) siljitish dastaklari bo ’ lib , ular yordamida soya va yorug ’ lik darajasini o ’ rnatish mumkin . Barcha o ’ zgarishlar pastda joylashgan to ’ qqizta to ’ rtburchak namunalarda ko ’ rsatib boriladi . Agarda «Цвет» - Rang bo ’ limidagi «Два цвета» - Ikkita rang asosida bo ’ yash bandi tanlansa u holda ikkinchi oynacha bandidagi ( < ) va ( > ) siljitish dastaklari o ’ rniga birinchi oynachadagi singari rang oynachasi paydo bo ’ lib , uning o ’ ng tomonida joylashgan ( ... ) tugmasi sichqoncha ko ’ rsatkichi yordamida tanlanib ikkinchi rangni ham yuqoridagi «Выбор цвета» - Rang tanlash oynasidagi ketma - ketlik singari o ’ rnatish mumkin . «Ориентация» - Yo ’ nalganlik bo ’ limi ikkita banddan iborat bo ’ lib , bular «По центру» - Markazli va «Уол» - Burchak bandlaridir . « По центру » - Markazli bandidagi belgi olib tashlanib rang soya va yorug’ligini burchakli berish mumkin. Burchak gradusini esa ikkinchi « Уол » - Burchak bandidagi ( v ) ko’rsatkichini bosib, kerakli qiymatni tanlash bilan kiritiladi. Barcha o’zgarishlar to’qqizta namuna oynalarida ko’rsatib boriladi. Keyingi etapda to ’qqizta namuna oynalaridan biri tanlanib, « Контуры » - Konturlar bo’limiga o’tiladi. Ushbu bo’lim funksiyalari shtrixlash buyrug’idan bizga ma’lum. « Область » - Hudud tanlash tugmasi.

Ushbu buyruq tugmasi asosan turli chiziq va yoylardan iborat bo ’lgan, ikki o’lchamli yopiq ob’ektlarni bir butun hududga aylantirish uchun xizmat qiladi. Bundan maqsad shuki hududga aylantirilgan ob’ektlarni yuzasi, perimetri, hudud markazi kabi qiymatlar dastur tomonidan avtomatik hisoblanib boriladi va ularni hisoblashga hojat qolmaydi. Misol uchun «Отрезоk» - Kesma buyruq tugmasi yordamida ixtiyoriy tuzilgan olti burchakning har bir tomoni, aniqrog’i har bir to’g’ri chizig’i alohida bir ob’ekt sifatida qaraladi va aynan shu tanlangan ob’ektga nisbatan turli tahrirlash ishlarini olib borish mumkin. Agarda « Область » - Hudud buyruq tugmasi tanlansa sichqoncha ko’rsatkichi ob’ektlarni tanlash rejimiga o’tadi va sichqoncha yordamida har bir chiziq ketma-ket tanlanib “Enter” tugmasi bosilsa hudud hosil qilinadi. Agar sichqoncha ko ’ rsatkichi bilan yangi hosil qilingan ob ’ ektning biron bir tomoni tanlansa , to ’ liq ob ’ ekt tanlanadi . Hudud to ’ g ’ risida to ’ liq ma ’ lumotga ega bo ’ lish uchun ob ’ ekt tanlangandan so ’ ng sichqoncha o ’ ng tugmasi bosilib kontekst menu chaqiriladi . Undagi «Свойства» - Xususiyatlar bandi tanlansa tanlangan ob ’ ekt – hudud to ’ g ’ risidagi to ’ liq ma ’ lumotlar AutoCAD ish stolining chap tomonida chiqariladi .

Ushbu axborot oynansining «Общие» - Umumiy bo ’ limida hudud ob ’ ektining nimadan tashkil topganligi , ya ’ ni – rangi , chiziq turi , masshtabi , chiziq qalinligi kabi ma ’ lumotlar ko ’ rsatilsa , «Геометрия» - Geometriya bo ’ limida hudud ob ’ ektining maydoni va perimetri haqidagi ma ’ lumotlar ko ’ rsatiladi . Axborot oynani yopish uchun oyna yuqori o ’ ng burchagidagi ( x ) tugmasi tanlanadi . «Таблица…» - Jadval tuzish tugmasi . O ’ z nomidan ma ’ lumki ushbu buyruq tugmasi bevosita jadval tuzish uchun xizmat qiladi . Windows qobig’I ostida yaratilgan Microsoft Office Word dasturida jadval yaratishdagi aynan o’xshash talablar ushbu buyruqda ham mujassam. Demak Microsoft Office Word dasturi bilan tanish bo’lsangiz ushbu buyruq funksiyalari muammo emas. Shunga qaramay ushbu buyruq tugma funksiyalari bilan tanishib chiqsak. Buyruq tugmasi tanlanganda ekranga « Вставка таблицы » - Jadval o’rnatish axborot oynasi chiqariladi. Ushbu oyna uch bo’limdan iborat. « Настройка стиля таблицы » - Jadval uslubini sozlash bo’limida « Имя стиля» - Uslub nomi bandi mavjud bo ’ lib uning ko ’ rsatkich oynachasida Standart yozuvi ko ’ rinib turadi . Bu AutoCAD dasturning o’zi avtomatik tarzda taqdim etadigan uslubidir. Boshqa bir uslubni tanlamoqshi bo ’lsak u holda ushbu uslubni ko ’rsatkich oynachasining o’ng tomonidagi ( v ) ko’rsatkichi yordamida tanlashimiz mumkin.

Izoh: Standart uslubidan tashqari boshqa uslublar yaratilgan bo ’lsa ( v ) ko’rsatkichi tanlanganda barcha mavjud uslublar ro’yxati chiqariladi. Aks holda faqat Standart usuli ko’rsatib turiladi. Shuni aytib o ’tish joizki jadval uslublari deganda tuziladigan jadvalning chiziq turlari, qalinligi, rangi, shrift turi, o’lchami, shuningdek uning rangi kabi parametrlar nazarda tutiladi. Ko ’rsatkich oynachaning ( v ) ko’rsatkichi o’ng tomonidagi ( … ) tugmasi bosilsa « Стили таблиц » - Jadval uslublari oynasi ochiladi. Unda asosan oltita interfaol tugmalar mavjud. Bular: « Установить » - O’rnatish tugmasi. « Стили » - Uslublar: bo’lim oynasidan kerakli uslub tanlangandan so’ng ushbu uslubni faollashtiradi. Izoh: Yangi uslublar o ’rnatilgandan so’ng barcha uslublar ro’yxati « Стили » - Uslublar bo’lim oynasida namoyon bo’ladi. « Образец »- Namuna bo’lim oynasida esa tanlangan uslub namunasi ko’rsatiladi. « Создать » - Yaratish tugmasi. Yangi uslub yaratish nazarda tutiladi. «Изменить» - O ’ zgartirish tugmasi . Biron bir uslub «Стили» - Uslublar : bo ’ lim oynasidagi ro ’ yxatdan tanlanib , unga o ’ zgartirishlar kiritishni nazarda tutadi . «Удалить» - Yo ’ qotish tugmasi . Biron bir uslub «Стили» - Uslublar : bo ’ lim oynasidagi ro ’ yxatdan tanlangandan so ’ ng uni yo ’ qotishni nazarda tutadi .

Izoh: AutoCAD dasturi taklif etadigan Standart uslubida ushbu interfaol tugma faol emas. • « Закрыть » - Yopish tugmasi oynani yopadi. • « Справка » - Ma’lumot tugmasi jadval o’rnatish tartibi haqida Rus tilidagi axborot oynasini chiqaradi. Demak ushbu interfaol tugmalardan « Создать » - Yaratish tugmasi bilan tanishib chiqsak. « Создать » - Yaratish tugmasi tanlanganda ekranga « Создание нового стиля » - Yangi uslubni yaratish axborot oynasi chiqariladi. Undagi «Имя нового стиля:» - Yangi uslub nomi : bandining matn kiritish oynachasida Копия Standart yozuvi ko ’ k fonda ko ’ rsatib turiladi . Uni o’zgartirib yangi uslubga nom berish mumkin. Yani klaviaturadan matn teriladi. « На основе » - Asosida: bandida Standart yozuvli ko’rsatkich oynacha mavjud bo’lib undan biron bir uslub yangi yaratiladigan uslub uchun asos qilib olinishi nazarda tutiladi. « Далее » - So’ng tugmasi tanlansa « Новый стиль таблиц : Копия Standart» - Yangi jadval uslubi: Копия Standart axborot oynasi chiqariladi. Ushbu oyna uchta vkladish ya’ni zarvaraq - sarlavxa bo’limlagichdan iboratdir. Bular: « Данные » - Berilganlar, « Заголовки столбцов » - Ustunlar so’z boshisi, « Заголовок таблицы » - Jadval so’zboshisi bo’lib, ulardan qaysi biri tanlansa yaratiladigan jadvalning o’sha qismlariga o’zgartirish kiritilishi mumkinligini nazarda tutadi. Har uchchala vkladish - zarvaraqda oyna ko’rinishi bir xil bo’lib, ushbu oynadagi bo’lim va bandlarni « Данные » - Berilganlar zarvaraq oynasi misolida ko’rib chiqamiz. Usbu oyna yaratiladigan jadvalning asosy qismini taxrirlashni nazarda tutadi. Oyna to ’rt bo’limdan iborat.

« Свойства ячеек » Kataklar xususiyati bo’limi bir qancha bandlarga ega bo’lib, « Текстовый стиль » - Matn uslubi: bandida matn turi o’rnatiladi. Buning uchun ( … ) tugmasi tanlanib « Текстовые стили » - Matn uslublari oynasi chaqiriladi. Ushbu oyna funksiyalari « Текст » - Matn taxrirlash panelidagi « Текстовые стили » - Matn uslublari tugmasi faoliyati bilan aynan bir xil. « Высота текста » - Matn balandligi: kiritish oynachasiga son bilan qiymat berilsa shrift o ’lchami o’zgaradi. « Цвет текста » - Matn rangi: va « Цвет фона » - Fon rangi: bandlaridagi ( v ) ko ’rsatkichi yordamida ranglarni o’zgartirish mumkin. « Выравнивание » - Tekislash: bandidagi ( v ) ko’rsatkichi bilan jadval katagidagi matnlarni joylashuvini tahrirlash mumkin. « Свойства границ » - Chegara xususiyatlari bo’limi tuziladigan jadvalning chiziqlarini tahrirlashni nazarda tutadi. Undagi beshta faol tugmalar jadvalga chegaralarni qay tartibda o’rnatishni belgilab beradi. Ularning faoliyatini tugmalarda aks ettirilgan shakllardan ham tushunish mumkin. Ya’ni 1 – chisi barcha chegara chiziqlari mavjudligini, 2 – chisi faqat perimeter chegaralarini o’rnatishni, 3 – chisi faqat jadval o’rta qismida chegaralarni ko’rsatishni, 4 – chisi umuman barcha chegaralarni olib tashlashni va 5 – chisi faqat qatorlar ostida chegarani ko’rsatishni belgilaydi.

« Вес линий границ » - Chegera chiziqlari qalinligi: bandidagi ( v ) ko’rsatkich yordamida chegara chiziqlariga yo’g’onlik mm hisobida beriladi. « Цвет линий границ » - Chegara chiziqlari rangi: bandidagi ( v ) ko’rsatkich yordamida chegara chiziqlariga rang tanlanadi. Izoh: Barcha o ’zgartirishlar namuna oynasida ko’rsatib boriladi. « Общие » - Umumiy bo’limida « Направление построения » - Qurish yo’nalishi bandi bo’lib, uning o’ng tomonida ko’rsatkich oynachasi va ( v ) ko’rsatkichi mavjud. U orqali ikkita parametrdan biri: « Вниз » - Pastga va « Вверх » - Yuqoriga tanlanadi. Ular ekranda sichqoncha ko’rsatkichi yordamida jadvalni o’rnatishda jadval qatorlarining yo’nalishi yuqoriga yoki pastga yo’nalganligini bildiradi. « Отступ в ячейках » - Kataklardagi cheklashlar bo’limi ikkita bandga ega. Bular « По горизонтали » - Gorizontaliga: va « По вертикали » - Vertikaliga: bandlaridir. Ulardagi kiritish oynachalaridagi raqamlar klaviaturadan tahrirlanib qiymat beriladi. Ushbu qiymatlar katakda matnning gorizontal va vertical chegaralarga nisbatan cheklanishini bildiradi. « Многострочный …» - Ko’pqatorli… matn yozish tugmasi. Bu buyruq tugmasi matn kiritishni nazarda tutadi va « Текст » - Matn taxrirlash panelidagi « А » - belgili piktogrammaga ega bo’lgan buyruqning aynan o’zi. Yuqorida « Текст » - Matn taxrirlash paneli funksiyalari bilan tanishib chiqganligimiz boiz ushbu buyruqda to’xtalib o’tirmaymiz. Shuni eslatib o ’tish joizki, agarda dastlab « Текст » - Matn taxrirlash panelidagi « Текстовые стили » - Matn uslublari buyrug’i orqali kerakli matn parametrlari o’rnatilgan bo’lsa (shrift turi, o’lchami, ko’rinishi va h…), har safar « Многострочный …» - ko’p qatorli… matn kiritish buyrug’i bajarilganda matn parametrlarini o’rnatishga hojat qolmaydi. Aks holda AutoCAD dasturi avtomatik tarzda o’z matn uslubini tanlaydi.

« Редактирование » - Taxrirlash asboblar paneli Taxrirlash – bu o’zgartirish demakdir. Taxrirlash asboblar paneli asosan yaratilgan ob’ektlar ustida ishlaydi. Taxrirlash asboblar paneli piktogrammalari bilan tanishib chiqsak: I usul: Ob ’yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 1. Стереть – O’chirish buyruq piktogrammasi bosiladi.

II usul: 1. Стереть – O’chirish buyruq piktogrammasi bosiladi. Sichqoncha ko’rsatkichi ob’yekt tanlash rejimiga o’tadi объекты :» - Ob’ektlarni tanlang: axborotini beradi. 2. Ob ’yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 3. Sichqoncha o ’ng tugmasi bosiladi yoki klaviaturadan “Enter” bosiladi. III usul: 1. Ob ’yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Klaviaturadan “Delete” tugmasi bosiladi. Копировать – Nusxa olish buyrug’i Ushbu buyruq tugmasi ob ’ ektlardan nusxa ko ’ chirish ko ’ paytirishni nazarda tutadi . Taxrirlash ketma-ketligi: I usul: 1. Ob ’ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Копировать - Nusxa olish buyrug’i piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ degan axborot chiqadi. Ob ’ yektning biror nuqtasi sichqoncha yordamida tanlansa , shu nuqta nusxa olingan ob ’ yektni ko ’ chirish uchun asos qilib olinadi . Bu usul nusxa olingan ob ’ yektni aniq bir nuqtasi asosida ko ’ p nusxada ko ’ chirishni nazarda tutadi . Agarda «Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ axboroti chiqganda klaviaturadagi ↓ ko ’ rsatkich bosilib qo ’ shimcha axborot menusi chaqirilsa unda Ko ’ chirish mavjud . Bu band ob ’ yekt ( ob ’ yektlarni ) ma ’ lum bir yo ’ nalishda , ba ’ lum bir masofada nusxa olib ko ’ chirishni nazarda tutadi . Ushbu band “ Enter ” tugmasi yoki sichqoncha ko ’ rsatkichi yordamida tanlanadi . Yonalish burchak asosida sichqoncha ko ’ rsatkichini surish bilan , masofa esa klaviaturadan qiymat asosida kiritiladi va “ Enter ” tugmasi bilan tasdiqlanadi . II usul: 1. Копировать – Nusxa olish buyrug’i piktogrammasi tanlanadi.

Sichqoncha ko ’rsatkichi ob’ekt tanlash rejimiga o’tadi va « Выберите объекты » - Ob’ektlarni tanlang: axborotini beradi. 1. Ob ’ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Sichqoncha o ’ng tugmasi bosiladi yoki bosiladi. 3. Ekranga « Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ degan axborot chiqadi. I usuldagi kabi amallar ketma-ketligi bajariladi. III usul: 1. Ob ’ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Sichqoncha o ’ng tugmasi yordamida kontekst menu chaqiriladi. Kontekst menudan kerakli band « Копировать » yoki « Копировать с базовой точкой » tanlanadi. базовой точкой » bazaviy nuqta Sichqoncha o ’ng tugmasi yordamida yana kontekst menu chaqiriladi. 4. Undagi « Вставить » yoki « Вставить как блок » bandlaridagi shartlardan biri tanlanadi va ob ’yekt sichqoncha chap tugmasi yordamida o ’rnatiladi. Izoh: Takroran shu ob’yekt yana o’rnatilishi kerak bolsa, kontekst menu chaqirilib « Вставить » yoki « Вставить как блок » bandi tanlanadi. Зеркало – Oyna buyrug’iПовторить СТЕРЕТЬ Последний ввод► ^ Вырезать CTRL+ X В Копировать CTRL+ Копировать с базовой CTRL+ 0 Вставить CTRL+ Вставить как блок Вставить с исходными CTR1+ SHIFT+V ^ Отменить Стереть " Повторить CTRL+ ^ Панорамирование ч Зумирование Быстрый выбор,,, 1 QuickCalc ^ с Найти,,, Настройка,.,

Ushbu tahrirlash buyrug ’I tasvirlashni nazarda tutadi. Shuni aytib o ’tish joizki teskari aks tasvirlashda ma’lum bir o’qni ko’rsatish talab etiladi va ob’yekt (ob’yektlar) shu o’qga nisbatan aks tasvirlanadi. Aks tasvirlovchi o’qning ikkita nuqtasi ko’rsatilib, ob’yekt (ob’yektlar)ning barcha nuqtalari shu o’qga nisbatan qancha masofada joylashgan bo’lsa, teskari tomonga ham shuncha masofada joylashadi. Taxrirlash ketma-ketligi: I usul: 1. Ob ’ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Зеркало – Oyna buyruq piktogrammasi bosiladi. Ekranga « Первая точка оси отражения » - Aks tasvirlovchi o’qning birinchi nuqtasi: Aks tasvirlovchi o ’qning birinchi nuqtasi sichqoncha ko’rsatkichi yordamida tanlanadi. Ekranga « Вторая точка оси отражения » - Aks tasvirlovchi oqning ikkinchi nuqtasi: axboroti chiqariladi. Aks tasvirlovchi oqning ikkinchi nuqtasi sichqoncha ko ’rsatkichi yordamida tanlanadi. Ekranga «Удалить исходные объекты? ↓» Н - Dastlabki ob ’ yektlar o ’ chirilsinmi ? ↓ Y axboroti chiqadi . 5. Agarda dastlabki ob ’yektlarni o’chirish lozim bo’lmasa klaviaturadan “Enter” tugmasi bosiladi. Bu bilan axborot oynadagi H - « нет » - yo’q buyrug’i tasdiqlanadi. O’chirish lozim bo’lsa klaviaturadagi ↓ ko’rsatkichi tanlanib qo’shimcha axborot oynasi chiqariladi. Unda ikkita band « Да » - Ha, « Нет » - Yo’q mavjud. « Да » - Ha bandi tanlansa dastlabki ob’yekt o’chirilib aks tasvirlangan ob’yekt saqlanadi. II usul: 1. Зеркало – Oyna buyruq piktogrammasi bosiladi. 2. Ob ’ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 3. Aks tasvirlovchi o ’qning birinchi nuqtasi sichqoncha ko’rsatkichi yordamida tanlanadi.

4. Aks tasvirlovchi oqning ikkinchi nuqtasi sichqoncha ko ’rsatkichi yordamida tanlanadi. 5. « Да » - Ha, « Нет » - Yo’q shartlaridan biri tanlanadi. Подобие – O’xshatish buyrug’i

Ushbu buyruq tugmasi ob ’ yekt perimetri bo ’ ylab shu ob ’ yektga mos , berilgan masofada o ’ xshash ob ’ yektni yaratishni nazarda tutadi . Bu buyruq bajarilganda agar ob ’yekt yopiq hududdan iborat bo’lsa, o’xshash ob’ekt dastlabki ob’yektdan perimetri bo’yicha yoki katta yoki kichik bo’lishi mumkin. Bu buyruqni bajarishda tanlangan shartga bogliq. Agarda ob’yekt faqat to’g’ri chiziqdan iborat bo’lsa u holda hosil qilingan ob’yekt dastlabki ob’yektga parallel bo’ladi. Taxrirlash ketma-ketligi: I usul: 1. Подобие – O’xshatish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Укажите расстояние masofasini ko ’rsating yoki ↓ axboroti chiqadi. 2. Klaviaturadan kerakli siljish qiymati kiritilib “Enter” tugmasi bilan tasdiqlansa siljish masofasi sifatida qabul qilinadi. 3. Sichqoncha ko ’rsatkichi ob’yekt tanlash rejimiga o’tadi. Ekranga « Выберите объект для смещения или ↓» - Siljish ob’yektini tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi. 3. Ob ’yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. Ekranga « Укажите точку , опредиляю - щую сторону смеще - ния или ↓» - Siljish tomon nuqtasini ko ’r- sating yoki ↓ axboroti chiqadi. Klaviaturadan ↓ ko’rsatkichi tanlanib yor-damchi menu chaqiriladi. Unda uchta band mavjud bo ’lib, bular « Выход » - Chiqish, « Несколько » - Bir nechta, « Отменить » - Rad etish. «Выход» - Chiqish buyruqdan chiqadi .

«Несколько» - Bir nechta siljish masofasi bo ’ yicha tanlanadigan ob ’ yektga nisbatan bir nechta o ’ xshash ob ’ yektni yaratishni nazarda tutadi . «Отменить» - Rad etish so ’ nggi o ’ rnatilgan o ’ xshash ob ’ yektni rad etadi va buyruqni davom ettiradi . 5. Ob ’ yekt tashqi yoki ichki ( yuqori yoki quyi , o ’ ng yoki chap ) tominidagi ixtiyoriy nuqta sichqoncha yordamida tanlanadi . Siljish ob ’ yekti hosil qilinadi . Yana ekranga «Выберите объект для смещения или ↓» - Siljish ob ’ yektini tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi . Agarda klaviaturadan ↓ korsatkichi bosilsa , yordamchi menu chaqiriladi . Unda ikkita band «Выход» - Chiqish , «Отменить» - Rad etish mavjud . «Выход» - Chiqish buyruqdan chiqadi . «Отменить» - Rad etish bajarilgan amalni rad etadi , ammo buyruqdan chiqmaydi va boshqa ob ’ yektni tanlab taxrirlashga imkon beradi . Amal bajarilgandan so ’ng klaviaturadagi “Enter” yoki “Esc” tugmalari orqali ham buyruqni tugatish mumkin. II usul: 1. Подобие - O’xshatish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Укажите расстояние смещения или ↓» - Siljish masofasini ko ’ rsating yoki ↓ axboroti chiqadi . Klaviaturadagi ↓ ko ’ rsatkichi yordamida qo ’ shimcha menu chaqiriladi . Unda uchta band «Через» - Orqali , «Удалить» - O ’ chirish , «Слой» - Qatlam mavjud . «Через» - Orqali bandi tanlansa ekrandagi siljish nuqtasi sichqoncha yordamida ko ’ rsatilishi talab etiladi . «Удалить» - O ’ chirish bandi tanlansa o ’ xshatish ob ’ yekti saqlanib dastlabki ob ’ yekt o ’ chiriladi . « Слой » - Qatlam bandi qatlamlar bilan ishlashda o’xshash ob’yektlarning holatini belgilaydi: Joriy / Manba . 2. Tanlangan band asosida axborot chiqariladi. Sichqoncha ko ’rsatkichi ob’yekt tanlash rejimiga o’tadi.

Ekranga « Выберите объект для смещения или ↓» - Siljish ob’yektini tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi.

3. Ob ’ yekt sichqoncha yordamida tanlanadi . Ob ’ yekt tashqi yoki ichki ( yuqori yoki quyi , o ’ ng yoki chap ) ixtiyoriy nuqta sichqoncha yordamida tanlanadi . Tomi idagi Массив ... – Massiv… ko’paytirish buyrug’i Ushbu buyruq tugmasi ob ’yekt (ob’yekylar)ni siljitib ko’paytirishni nazarda tutadi. Bunda siljish gorizontal va vertikal yo’nalishda yoki aylanma harakat asosida bo’lishi mumkin. Massiv – ko’paytirish demakdir. Taxrirlash ketma-ketligi: I usul: To ’rtburchak massiv yaratish. 1. Ob ’ekt (Ob’yektlar)sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Массив... – Massiv… ko’paytirish buyrug’i piktogrammasi bosiladi. Ekranda « Массив » - Massiv axborot oynasi ochiladi. Oyna ikkita bo ’lim, « Выбор объектов » - Ob ’yektlar tanlash ko ’rsatkichi, namuna oynasi va interfaol tugmalardan iborat.

Birinchi bo ’limda massivning asosiy parametrlari « Рядов » - Qatorlari, « Столбцов » - Ustunlari bandlari bo ’lib, muloqot oynachalari sichqoncha yordamida tanlanib kerakli qiymat kiritiladi. Ikkinchi bo ’limda esa « Между рядами » - Qatorlar orasi, Между столбцами » - Ustunlar orasi: va « Угол поворота » - Burilish burchagi bandlari mavjud. Ushbu bandlardagi muloqot oynachalariga ham kerakli qiymat kiritiladi. Barcha parametrlar o ’rnatib bo’lingandan so’ng interfaol tugmalarga o’tiladi. « ОК » - amallarni tasdiqlaydi va massivni hosil qiladi. « Отмена » - Rad etish. « Просмотр » - Namoyish (oldindan ko’rish). Ushbu tugma tanlanganda hosil qilingan massiv namoyish etiladi va « Массив » - Massiv axborot oynasi ochiladi. Unda « Принять » - Qabul qilish, « Изменить » - O’zgartirish va « Отмена » - Rad etish interfaol tugmalari mavjud. Kerakli buyruq tanlanadi . II usul: Aylanma massiv yaratish. 1. Ob ’ekt (Ob’yektlar)sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Массив ... – Massiv… ko’paytirish buyrug’i piktogrammasi bosiladi. Ekranda «Массив» - Massiv axborot oynasi ochiladi.

3. Oynadagi ikkinchi « Круговой массив » - Aylanma massiv doira bo’lim tugmasi tanlanadi. Ekrandagi « Массив » - Massiv axborot oynasi tuzilishi o’zgaradi. Oyna quyidagi tuzilishga ega: «Выбор объектов» - Ob ’ yektlar tanlash ko ’ rsatkichi . 4. « Центр » - Markaz bandi va ko’rsatkichi. X va Y o’qlar bo’yicha koordinata qiymatlari kiritilishini nazarda tutadi yoki ko’rsatkich tugmasi tanlansa oyna yopilib, ekranda aylantirish markazi sichqoncha yordamida tanlanadi. Izoh: Ko’rsatkich yordamida markazni belgilash qulay variant. « Способ построения » - Yasash usuli bandining ko’rsatkich oynasida « Число построения и Угол заполнения » - Yasashlar soni va to’ldirish burchagi degan yozuv ko’rinib turadi. Ko’rsatkich oynanig o’ng tomonida ( v ) ko’rsatkichi mavjud bo’lib, u yordamida boshqa yasash usulini tanlash mumkin. Ko ’rsatkich tanlanganda qo’shimcha ikkita usul borligi ko ’rinadi. Bular: « Число элементов и Угол между элементами » - Elementlar soni va ular

orasidagi burchak bandi va « Угол заполнения и Угол между элементами » - To’ldirish burchagi va elementlar orasidagi burchak. Shu bandlar talablariga mos ravishda quyidagi qiymat kiritish oynachalari faollashadi: « Число элементов » - Elementlar soni. « Угол заполнения » - To’ldirish burchagi. « Угол между элементами » - Elementlar orasidagi burchak. To ’ldirish burchagi va Elementlar orasidagi burchak oynachalari qiymat asosida kiritishdan tashqari ko’rsatkich tugmalarga ham egaki, ular yordamida qiymat kiritilmasdan bevosita sichqoncha yordamida ekrandan kerakli burchak nuqtasi tanlanishi mumkin va u qiymat sifatida qabul qilinadi. 5. Yasash usuli bandining tanlangan sharti asosida kerakli qiymatlar kiritiladi. 6. « Поворачивать элементы массива » - Massiv elementlarini burish bandi tanlansa belgi olib tashlanadi. Takroran ushbu band tanlansa belgi qaytib o ’rnatiladi. Bu band massiv elementlarini markaziy oqga nisbatan burishni nazarda tutadi. 7. Barcha amallar “OK” tugmasi bilan tasdiqlanishi yoki « Просмотр » - Namoyish tugmasi orqali ko’rib chiqilishi mumkin. Перенести - Ko’chirish buyrug’i Ushbu buyruq tugmasi ob ’yektlarni tuzilishini o’zgartirmasdan bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga ko’chirishni nazarda tutadi. Tahrirlash ketma - ketligi: I usul: 1. Ob ’yekt (Ob’yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidagi « Перенести » - Ko’chirish buyruq tanlanadi. Ekranga « Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ axboroti chiqariladi. 3. Sichqoncha yordamida ob ’yekt (ob’yektlar)ning biron bir nuqtasi ko’chirish uchun asos qilib tanlanadi.

4. Tanlangan nuqta asosida ob’yekt boshqa nuqtaga ko’chiriladi va sichqoncha yordamida o’rnatiladi. II usul: 1. Tahrirlash panelidagi «Перенести» - Ko ’ chirish buyruq piktogrammasi tanlanadi . Sichqoncha ko’rsatkichi ob’yekt tanlash rejimiga o’tadi. 3. Ob ’yekt (ob’yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi va “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi. Ekranga «Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ axboroti chiqariladi. 4. Sichqoncha yordamida ob ’yekt (ob’yektlar)ning biron bir nuqtasi ko’chirish uchun asos qilib tanlanadi. 5. Tanlangan nuqta asosida ob ’yekt boshqa nuqtaga ko’chiriladi va sichqoncha yordamida o’rnatiladi. Повернуть - Burish buyrug’i Ushbu tahrirlash buyruq tugmasi ob ’yektlarni biron bir o’q atrofida burishni nazarda tutadi. Tahrirlash ketma - ketligi: 1. Ob ’yekt (Ob’yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidagi « Повернуть » - Burish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ axboroti chiqariladi. (Ob ’yektlar)ning biron bir nuqtasi Ya’ni shu nuqta atrofida burish nazarda tutiladi. Ekranga « Угол поворота или ↓» - Burish burchagi yoki ↓ axboroti chiqariladi. Klaviaturadan biron bir qiymat kiritilb “Enter” tugmasi bilan tasdiqlansa burish burchagi sifatida qabul qilinadi va ob’yekt (ob’yektlar) burib ko’chiriladi. Agarda qiymat kiritilmasdan klaviaturadagi ↓ ko’rsatkichi tanlansa qo’shimcha axborot menusi ochiladi. Unda « Копия » - Nusxa va « Опорный угол » - Tayanch burchak bandlari mavjud.

« Копия » - Nusxa bandi tanlansa yana « Угол поворота или ↓» - Burish burchagi yoki ↓ axboroti chiqariladi. Endi klaviaturadan biron bir qiymat kiritilb “Enter” tugmasi bilan tasdiqlansa burish burchagi sifatida qabul qilinadi va ob’yekt (ob’yektlar) burib ko’chiriladi. Bunda dastlabki ob’yekt (ob’yektlar) saqlanib qolinadi. « Опорный угол » - Tayanch burchak bandi tanlansa, klaviaturadan tayanch burchakning qiymati kiritilishi va “Enter” tugmasi bilan tasdiqlanishi lozim. So’ng shu tayanch burchakka nisbatan yangi burchak qiymati kiritiladi va u ham “Enter” tugmasi bilan tasdiqlanadi. Ob’yekt (ob’yektlar) tanlangan bazaviy nuqta - o’q atrofida buriladi. Масштаб - Masshtab buyrug’i Tahrirlash buyrug ’i ob’yektlarni masshtab asosida kattalashtirish yoki kichraytirishni nazarda tutadi. AutoCAD dasturi ob’yekt (ob’yektlar) o’lchamlarini katta yoki kichiklashtirishda ma’lum bir koeffisientga ko’paytirishni nazarda tutadi. Agarda koeffisiyent 1 dan katta bo’lsa kattalashadi. 0 va 1 qiymati orasida bo’lsa kichiklashadi. Buni yodda tutish lozim. Izoh: Misol uchun 1.5; 2; 2.5 … - kattalashtirish masshtabi. 0.1; 0.5; 0.8 … - kichraytirish masshtabi. Tahrirlash ketma - ketligi: I usul: 2. Ob ’yekt (Ob’yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi. 3. Tahrirlash panelidagi « Масштаб » - Masshtab buyruq tanlanadi. Ekranga « Базовая точка » - Bazaviy nuqta axboroti chiqadi. 4. Ekranda asosiy nuqta baza sifatida tanlanadi. Ekranga « Масштаб или ↓» - Masshtab yoki ↓ axboroti chiqadi. 5. Klaviaturadan qiymat kiritilib, “Enter” orqali tasdiqlanadi. Masshtab bajariladi.

$II usul: 1. Ob ’yekt (Ob’yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidagi « Масштаб » - Masshtab buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка » - Bazaviy nuqta axboroti chiqadi. 3. Ekranda asosiy nuqta baza sifatida tanlanadi. Ekranga « Масштаб или ↓» - Masshtab yoki ↓ axboroti chiqadi. Klaviaturadan ↓ ko’rsatkichi tanlanib, qo’shimcha menu chaqiriladi. Unda «Копия» - Nusxa va «Опорный отрезок» - Tayanch kesma bandlari mavjud . «Копия» - Nusxa bandi mashtab amalga oshirilgandan so ’ ng dastlabki ob ’ yekt ( ob ’ yektlar ) ni saqlab qolishni nazarda tutadi . Ushbu band tanlangandan so ’ ng qiymat kiritilishi mumkin . «Опорный отрезок» - Tayanch kesma bandi tanlansa biron bir kesma uzunligida masshtab bajarilishi nazarda tutiladi va ushbu kesma nuqtalari ko ’ rsatilishi talab etiladi . Растянуть - Cho’zish buyrug’i 1\1 Ushbu tahrirlash buyrug ’ i ob ’ yektlarni cho ’ zish yoki qisqartirishni nazarda ^ tutadi . Tahrirlash ketma - ketligi: 1. Ob ’yekt (Ob’yektlar) sichqoncha yordamida yashil dinamik ramka asosida tanlanadi. Bunda ramka hududiga to ’liq kirgan ob’yektlar cho’zilmasdan to’liq ko’chirilishi, ramka hududiga yarimi kiritilgan ob’yektlar esa cho’zilishi e’tiborga olinishi kerak. Izoh: Qo ’llanmaning Ob’yekt va ob’yektlarni tanlash bo’limini ko’ rib chiqing. 3. Tahrirlash panelidagi « Растянуть » - Cho’zish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка » - Bazaviy nuqta axboroti chiqadi. 3. Ekranda asosiy nuqta baza sifatida tanlanadi.$ 4. Bazaviy nuqtaga asosan sichqoncha yordamida ikkinchi nuqtaga siljish amalga oshiriladi. Ob ’yektlar cho’ziladi yoki qisqaradi.