Ахборот тизимлари яшаш даврининг тузилмаси

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

77 KB

Ko'chirib olish

Ахборот тизимлари яшаш даврининг тузилмаси Режа: 1) Бошланиш стадияси; 2) Аниқлаштириш стадияси; 3) Конструкциялаш стадияси; 4) Эксплуатацияга топшириш стадияси. 5) CASE воситалар ҳақида умумий тушунчалар

Ахборот тизимларининг тўла яшаш даври одатда, стратегик режалаштиришлар, таҳлил, режалаштириш , амалга ошириш, қўллаш ва эксплуатацияни ўзида сақлайди. Умумий холда, яшаш даврини қатор стадияларга бўлиш мумкин. Принцип жиҳатдан олганда, стадияларга бўлиш етарлича ихтиёрийдир. Бундай бўлинишларни, Rational Software корпорациясининг(ахборот тизимлари дастурий таъминотини ишлаб чиқиш бозорида етакчи фирмалардан бири) универсал CASE воситали Rational Rose мисолида кўриб чиқамиз. Изоҳ-------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------ CASE термини ҳозирги пайтда кенг маънода ишлатилмоқда. Бошидаёқ CASE термини аҳамияти фақат дастурий таъминот ишлабчиқишни автоматлаштириш учун белгиланиб чегараланган эди. Кейинчалик эса, мураккаб ахборот тизимларини ишлабчиқиш жараёнига айлангандир. Ҳозирга келиб, CASE термини ахборот тизимларини яратиш ва кузатуви(таҳлил ва талаблар формулировкаси билан), амалий дастурий таъминот ва маълумотлар базасини режалаштириш, код генерацияси, тестлаш, хужжатлаштириш, сифатни таъминлаш, конфигуряцияни ва лойиҳани бошқариш ва бошқа жараёнларни олувчи дастурий таъминотлар тушунилади. Rational Software (аниқ дастурий таъминот)томонидан таклиф этилган услубиятга кўра ахборот тизимларияшаш даври тўрт стадияга бўлинади: 6) бошланиш; 7) аниқлаштириш; 8) конструкциялаш; 9) эксплуатацияга топшириш.

Ҳар бир стадиянинг чегаралари вақтнинг баъзи дақиқалари билан аниқланади. Унда аниқ критик ечимларни қабул қилиш зарур бўлади ва муҳим мақсадларга эришилади. Бошланғич стадия Бошланғич стадияда тизимни қўллаш соҳаси ўрнатилади ва чегаравий шартлар асосида аниқланади. Бунинг учун барча ташқи объектларни идентификациялаш зарур бўлиб, улар билан ишлаб чиқилаётган тизим ўзаробоғлиқ бўлади ва бу ўзаробоғлиқлик характерини юқори даражажа аниқлайди. Бошланғич стадияда тизимнинг барча функционал имкониятлари идентификацияланади ва уларнинг муҳимларини таърифлаш ўтказилади. Иш билишликдаги қўллаш қуйидагилардан иборат: 1) ишлабчиқишнинг ютуқлик мезони; 2) таваккалчиликни баҳоси; 3) ишлабчиқишни бажаришдаги зарур ресурсларни баҳоси; 4) асосий этаплар якун муддатини кўрсатиши билан календар план. Аниқлаштириш стадияси Аниқлаштириш стадиясида амалий соҳанинг таҳлили олиб борилади, ахборот тизими асос архитектураси ишлаб чиқилади. Тизимархитектурасига тегишли ҳар қандай ечимларни қабул қилинганда, ишлаб чиқилаётган тизимни тўлалигича эътиборга олиш зарур. Бу шуни билдирадики, тизимнинг кўпгина функционал имкониятларини таърифлаш зарур ва унинг алоҳида ташкил этувчилари орасидаги боғланишларни ҳисобга олмоқ даркор. Аниқлаштириш стадиясининг охирида архитектуравий ечимлар таҳлили ва лойиҳадаги таваккалчиликнинг асосий омилларини ёқотиш усуллари ўтказилади. Конструкциялаш стадияси Конструкциялаш стадиясида фойдаланувчига тайёр ҳолда узатиладиган якунига етган маҳсулот ишлаб чиқилади.

$Бу стадиянинг охирида ишлаб чиқилган дастурий таъминотнинг иш қобилияти аниқланади. Эксплуатацияга топшириш стадияси Эксплуатацияга топшириш стадиясида ишлаб чиқилган дастурий таъминот фойдаланувчига узатилади. Ишлаб чиқилган тизимни эксплуатацияси реал шартларида турли муаммолар юзага келади. Унда ишлаб чиқилган маҳсулотга ўзгартириш киритиш бўйича қўшимча ишлаб талаб этилади. Бу, қоидага кўра, хато ва камчиликлар топишда боғланилади. Эксплуатацияга топширишстадиясининг охирида мақсадга эришилганми ё йўқми аниқлаш зарур. CASE воситалар ҳақида умуий тушунчалар. Охирги 10-15 йилларда дастурлашнинг техник воситали соҳасида янги йўналиш-CASE технологияси шаклланди: (CASE аббревиатура Computer- Aided Software\ System Engineering каби очилиб ёзилади).CASE технологияси мураккаб тизимлар таҳлили, лойиҳалаштириш, ишлаб чиқиш ва кузатув услубиятларини ўзида мужассамлаштиради, ғамда автоматлаштирининг ўзаро боғлик воситаларнинг комплексини қўллаб-қувватлайди. Тузимли таҳлил услубияти учун қатор чегаранишлар (тушуниш мураккаблиги, иш ҳажми, ва қўллашнинг юқори баҳоси, лойиҳа ўзига ҳослигида ўзгариш киритишларнинг ноқулайлиги ва ҳоказо) характерлидир.CASE (технологияси) бошиданоқ бу чегаранишлардан воситаларни қўллаб- қувватлаш таҳлил ва интеграция жараёнини автоматлаштириш йўли билан ўтиш мақсадидагина ривожлантирилган. Замонавий CASE воситалари ахборот тизимларнинг турли технологик лойиҳалаштиришни қўллайди:оддий таҳлил ва хужжатлаштиришдан тортиб то дастурий таъминот барча яшаш даврини қамраб олувчи тўла масштабли автоматлаштиришган воситаларигача. Ахборот тизимни қийин (кўп иш) этапини ишлаб чиқиш таҳлил ва лойиҳалаштириш этапи бўлади, бу жараёнда CASE воситалари техник ечимлар қабулининг сифати ва лойиҳа хужжатларини тайёрлашни$

таъминлайди. Бунда ахборотларни визуал тасвирлаш усуллари муҳим ўрин тутади. Бу реал масштаб вақт оралиғида тизим ёки бошқа диаграммалар, қуришни, хилма-хил кўринишидаги рангли палитралар қўллашни, синтаксис қоидаларни ичидан ёриб ўтиб кўриш текширишларини назарда тутади. Предмет соҳанинг моделлаштиришни график воситалари ишлаб чиқувчиларга мавжуд ахборот тизимини равшан ҳолда ўрганишга имкон беради, ҳамда ахборот тизимини қўйилган масала ва бор чегараланишларга мос равишда қайта созлашга имкон яратади. Анча тўла ҳолда CASE воситалар ўзига хос хусусиятли характерларига эга, яъни: 1) Ягона график тил. CASE технологиялари буюрмачини ҳам ҳисобга олганда барча лойиҳа қатнашчиларини ягона қатъий, равшан ва интуитив тушунарли график тил билан таъминлайди. Улар кўрсатувчан компаненталарни оддий ва аниқ тузулма билан олишни таъминлайди. Бунда дастурлар икки ўлчовли схемани тасвирлайди (улар кўп қаторли таърифларига нисбатан енгил қўлланилади). Бунда буюртмачини ишлаб чиқиш жараёнида қатнашишга, ишлаб чиқарувчиларни эса шу предмет соҳасига тегишли экспертлар билан мулоқатда бўлишга, тизимли аналатиклар, лойиҳачи ва дастурчилардан фаолиятини ажратишга имкон берилади. Яна бу ҳолда лойиҳани бошлиқлар олдида химоя қилишга ҳамда содда кузатув ва тизимга ўзгартириш киритишларни таъминлашни енгиллаштиришга имкон беради. 2) Лойҳанинг ягона маълумотлар базаси. CASE технологиясининг асоси-бу лойиҳада ахборотларни сақлаш учун лойиҳа маълумотлар базасини (репозитарий) қўллашдир. Бу базани ишлаю чиқувчилар ўзи кириш ҳуқуқларига нисбатан биргаликда ишлатилиш мумкин. Репозитариянинг ўз ичига олгани ахборот объектларининг турли типларигина эмас, балки компанентлар орасидаги муносабат, ҳамда қўллаш қоидалари ёки бу компанентларни ишлашдан иборатдир.

Репозитарий турли объектларни сақлаши мумкин: тузилмали диграммалар, экран ва менюларни аниқлаш, маълумотлар ва уларни қайта ишлаш мантиқий таърифлари, ҳамда маълумотлар модели, ташкили ва қайта ишлаши, берилган бошланғич кодлар, маълумотлар элементлари ва ҳоказолар. Изоҳ.--------------------------------------------------------------------------------------------- ------- “Сақланувчи” тушунчасини белгилаш учун ахборот тизимларини лойиҳалаш соҳасида репозитарий терминини ишлатилади; бу инсонлар ҳаётида депозитарий терминидан фарқ қилади. 3) Воситалар интеграцияси. Репозитарий асосида CASE воситалари интеграцияси ва ишлаб чиқувчилар орасида тизимли ахборотларни ажратиш амалга оширилади. Бунда репозитариянинг имкониятлари интеграциянинг бир нечта даражаларини таъминлайди: барча воситалар бўйича умумий фойдаланувчи интерфейси, воситалар орасида маълумотларни узатиш, ишлаб чиқиш этапларини яшаш даври фазаларини тасвирлашнинг ягона тизими орқали интеграцияси, маълумотлар ва воситаларни турли платформалар орасида узатиш 4) Жамоавий ишлаб чиқишни қўллаш ва лойиҳани бошқаруви. CASE технологияси лойиҳани гуруҳий ишлаб чиқишини қўллайди, ва бунда лойиҳа фрашментларини ишлаб чиқиш ва ёки модификацияни ҳар қандайини экспорт-импорт имкониятларини таъминлайди, ҳамда лойиҳалаштириш, назорат, бошлиқлик ва ўзаро таъсир, яъни лойиҳани ишлаб чиқиш ва кузатув жараёнида зарурий функциялар ҳам киради. Бу функциялар репозитарий асосида ҳам жорий этилади. Хусусан, репозитарий орқали хавсизлик (чегараланиш ва кириш салохияти) назорати, версия ва ўзгаришлар ва ҳоказолар назорати амалга оширилиши мумкин. 5) Макетлаш. CASEтехнологияси бўлажак тизим макетини (прототипини) тезда қуриш имконини беради, бу эса буюртмачига ишлаб

чиқишни бош этапларидаёқ баҳолашга ва буюртмачини қанчалик қониқтиришга ва қанчалик бу тизимни бўлажак фойдаланувчиларга тўғри келишига имкон беради. 6) Хужжатларни генерация. Лойиҳа бўйича барча хужжатлар репозитария асосида (қоидага кўра,ҳаракатдаги стандартлар талабларига мос равишда) автоматик равишда генерация бўлади. CASEтехнологиясининг беками кўст лойиқлиги шундан иборатки, унда хужжатлар доим ишнинг жорий ҳолатига жавоб беради, чунки лойиҳадаги барча ўзгаришлар автоматик равишда репозитарияда (маълумки, дастурий таъминотни ишлаб чиқишдаги анъанавий ёндашувда хужжатлар энг яхши ҳолда кечга қолади, лекин модификациялар умуман аксланмаслиги мумкин) аксланади. 7) Лойиҳа верификацияси. CASE технологияси лойиҳа тўлалиги верификация ва назоратини автоматик таъминлайди. Бу ишлаб чиқиш муваффақиятига умуман тўла таъсир этади. 8) Дастурий коднинг автоматик генерацияси. Дастурий код генерацияси репозитарий асосида амалга оширилади ва юқори даражали тиллар асосида. Текстларни 85%-90%гача автоматик қуришга имкон беради. 9) Кузатув ва реинжиниринг. CASE технологияси ичида тизим кузатуви дастур коди билан эмас, балки лойиҳа кузатуви билан характерланади. Таянч иборалар Тизим -ТЗ Стандарт - СТ Профил-ПФ Дастурий таъминот-ДТ Ахборот тизим и - АТЗ Дастур - ДР Яшаш даври - ЯД Хужжат - ХЖ Лойиҳа - ЛҲ Инструмент - ИНС Эксплуатация - ЭКС Модел - МЛ Моделлаштиришнинг универсал тили – МУТ Корпоратив ахборот тизимлари - КАТЗ Архитектура – АХ Анализ – Таҳрир – ТР

Ишлаб чиқиш – ИЧ Диаграмма - ДМ Сервер – СВ Фактор – Омил Яратиш – ЯТ Характеристика – Тафсиянома Диагноз – Ташғиз Маълумотларни бошқариш тизими - МББТ Каскад модели – КМ Спирал модели - СМ Маълумотлар базаси – МБ Репозитарий - РП Объектга-мўлжаланган дастурлаш - ОМД

O'xshashlar

Ахборот тизимлари яшаш даври моделлари

Ахборот тизимлари

Ахборот тизимларининг тузилмаси ва таснифи

Ахборот тизимида ташкилотни бошқарув тузилмаси. Ахборот тизимини яратиш