Тезкор-қидирув фаолияти устидан назоратни амалга оширилиши - Huquqshunoslik - Referatlar

Тезкор-қидирув фаолияти устидан назоратни амалга оширилиши

Yuklangan vaqt:

27.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

30.9853515625 KB

Ko'chirib olish

Тезкор-қидирув фаолияти устидан назоратни амалга оширилиши Режа: 1. Тезкор-қидирув фаолиятини молиялаштириш ва молиявий маблағларнинг сарфланиши устидан назорат 2. Тезкор-қидирув фаолияти устидан назорат тизими 3. Тезкор-қидирув фаолияти устидан Ўзбекистон Республикаси Президенти назорати 4. Тезкор-қидирув фаолияти устидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси назорати 5. Тезкор-қидирув фаолияти устидан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси назорати 6. Тезкор-қидирув фаолияти устидан идоравий назорат 7. Тезкор-қидирув фаолияти устидан прокурор назорати 8. Ўзбекистон Республикасининг “Тезкор-қидирув фаолияти тўғрисида”ги Қонуни ижро этилиши устидан прокурор назоратини ташкил этиш

1. Тезкор-қидирув фаолиятини молиялаштириш ва м олиявий маблағларнинг сарфланиши устидан назорат Тезкор-қидирув фаолиятини молиялаштириш Ўзбекистон Республикасининг Давлат бюджети маблағлари ва тезкор-қидирув фаолия- тини амалга оширувчи органларнинг бюджетдан ташқари маблағлари ҳисо- бидан қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади ( ТҚФ тўғрисидаги қонуннинг 24 -моддаси ). Ушбу маблағлар фақат вазифасига кўра, яъни ТҚТни ўтказишга мақсадли равишда ва бутун ТҚФни амалга оширишга сарфланади. Ўтказилган ҳар бир ТҚТ бўйича ТҚФни амалга оширувчи орган ходими маблағларнинг сарфланиши тўғрисида тегишли ҳужжат тузади ва бу ҳақда ўз раҳбарига маълумот беради. ТҚФни амалга оширувчи орган раҳбари ушбу маблағларнинг мақсадли сарфланишини текширади ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органи молия хизмати учун белгиланган муддатларда бўлинма бўйича умумий ҳисобот тузади. Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг молия хизматлари ўз навбатида ТҚФга ажратилган маблағларнинг ТҚФни амалга оширувчи бўлинмаларда сарфланиши устидан молиявий назоратни вақти-вақти билан амалга оширади. ТҚФ тўғрисидаги қонуннинг 25-моддасига мувофиқ, т езкор-қидирув фаолияти учун ажратилган молиявий маблағларнинг сарфланиши устидан назорат қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади . Шуни қайд этиб ўтиш лозимки, ТҚФни амалга оширувчи органлар томонидан маблағлар мақсадсиз, нотўғри, қонунга хилоф равишда сарфланиши учун ушбу органларнинг раҳбарлари ва ходимлари қонун ҳужжатларига мувофиқ жавобгар бўлади.

2. Тезкор-қидирув фаолияти устидан назорат тизими ТҚФни амалга оширувчи органлар томонидан қонуннинг ижро этили- ши устидан назорат тизими қуйидагиларни ўз ичига олади: - Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси, Ўзбекистон Республикаси қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Президенти, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси қарорларида белгиланган доирада амалга ошириладиган ТҚФ устидан назорат (умумий назорат); - ТҚФни амалга оширувчи органларнинг раҳбарлари ва улар ваколат берган мансабдор шахслар томонидан амалга ошириладиган идоравий назорат; - Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унга бўйсунувчи прокурорлар томонидан амалга ошириладиган прокурор назор ати . Бундан ташқари, ТҚФ тўғрисидаги қонуннинг 28-моддасига мувофиқ, тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларнинг қарорлари, мазкур органлар ходимларининг ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан бўйсунув тартибида юқори турувчи органга, прокурорга ёки судга шикоят қилиниши мумкин. Шу муносабат билан ушбу органлар ТҚФни амалга оширувчи органлар томонидан қабул қилинаётган ёки қабул қилинган қарорларнинг қонунийлигини текширишлари мумкин. 3 . Тезкор-қидирув фаолияти устидан Ўзбекистон Республикаси Президенти назорат и Ўзбекистон Республикаси Президенти ўз ваколатларини ҳам бевосита, ҳам Ўзбекистон Республикаси Президенти Девони орқали амалга оширади. Ўзбекистон Республикаси Президенти Девони Ўзбекистон Республикаси Президентига инсон ва фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш билан боғлиқ масалаларни ҳал этишда кўмаклашади, шунингдек қонунлар, Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонлари ва қарорларининг ижро этилиши устидан назоратни амалга оширади.

Девон таркибида Ўзбекистон Республикаси Президенти Ҳуқуқни муҳо- фаза этувчи ва назорат қилувчи органлар фаолиятини мувофиқлаштириш хизмати (матнда кейинги ўринларда Хизмат деб юритилади) мустақил бўлин- ма ҳуқуқида фаолият олиб боради. Хизмат тўғрисидаги низомга мувофиқ унинг асосий вазифалари Ўзбекистон Республикаси давлат ижро этувчи ҳо- кимият органлари, ҳудудий ижро этувчи ҳокимият органлари, шунингдек ташкилотлар томонидан қонунларнинг Ўзбекистон Республикаси Президен- тининг инсон ва фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳуқуқий тартибот соҳасида таъминлаш борасидаги ваколатларига тегишли қисмида, Ўзбекис- тон Республикаси Президенти фармонлари, қарорлари, фармойишлари ва бошқа ҳужжатларининг ижро этилишини назорат қилиш ва текширишдан иборат. Хизматнинг асосий функция ларига қуйидагилар киради : - текширувлар ва бошқа назорат тадбирларини ташкил этиш ва ўтказиш ; - аниқланган қоидабузарликларнинг олдини олиш ва уларни бартараф қилишда иштирок этиш; - чет эл мамлакатлари назорат қилувчи органларининг иш тажрибасини ўрганиш . Хизмат (ТҚФни амалга ошириш устидан назоратга татбиқан) ўз вазифалари ва функ цияларини амалга ошириш учун қуйидаги ҳуқуқларга эга : - давлат ижро этувчи ҳокимият органлари, ҳуқуқни муҳофаза этувчи ва назорат қилувчи органларнинг ходимларини жалб қилган ҳолда, белгиланган тартибда комиссиялар тузиш; - Хизмат ходимларини давлат ижро этувчи ҳокимият органлари ҳайъатларининг йиғилишларига, шунингдек давлат ижро этувчи ҳокимият органлари томонидан ўтказилаётган назорат масалалари бўйича мажлисларга юбориш; - Ўзбекистон Республикаси Президентига, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига, давлат ижро этувчи ҳокимият органларининг раҳбар-

ларига давлат хизмати ходимларини қонунлар, Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонлари, қарорлари, фармойишлари ва бошқа ҳужжатларини бажармаганлик ёки лозим даражада бажармаганлик учун интизомий жавоб- гарликка тортиш, шунингдек мансабдорлик ҳуқуқбузарлиги содир этган дав- лат хизмати ходимларини ўз хизмат вазифаларини бажаришдан вақтинчалик четлатиш тўғрисидаги таклифларни белгиланган тартибда киритиш; - қонунларни Ўзбекистон Республикаси Президентининг шу жумладан инсон ва фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳуқуқий тартибот соҳасида таъминлаш борасидаги ваколатларига тегишли қисмида бажармаганлик ёки лозим даражада бажармаганлик хусусида оғзаки ва ёзма тушунтиришлар бериш учун мансабдор шахсларни чақириш; - текширувлар натижасида аниқланган қоидабузарликлар тўғрисидаги материалларни Ўзбекистон Республикаси прокуратура органлари, Ўзбекистон Республикаси ички ишлар органлари, МХХ органлари ва бошқа давлат органларига юбориш; - давлат ҳокимияти органларидан, шунингдек ташкилотлар ва мансабдор шахслардан зарурий материалларни белгиланган тартибда сўраш ва олиш; - давлат ижро этувчи ҳокимият органларининг маълумотлар банкларидан фойдаланиш; - айрим ишларни амалга ошириш учун олимлар ва мутахассисларни шу жумладан шартномавий асосда жалб қилиш. 4 . Тезкор-қидирув фаолияти устидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси назорати “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаситўғрисида”ги Қонунга мувофиқ,Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати: 1. Иқтисодиёт, ижтимоий ва маънавий соҳаларнинг самарали фаолият кўрсатишига, қонунлар ижро этилишига, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг қарорлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг

фармонлари, қарорлари ва фармойишлари бажарилишига раҳбарликни таъминловчи Ўзбекистон Республикасининг ижро этувчи ҳокимият органи ҳисобланади . ВазирларМаҳкамаси давлат бошқаруви органлари тизимига ва ўзи ташкил этадиган хўжалик бошқаруви органларига бошчилик қилади, уларнинг ҳамжиҳатлик билан фаолият кўрсатишини таъминлайди. ВазирларМаҳкамаси Ўзбекистон Республикаси тасарруфига оид бўлган, Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва мазкур Қонунга мувофиқ ўзининг ваколатига кирувчи давлат ва хўжалик бошқарувининг барча масалаларини ҳал этишга ҳақлидир. ВазирларМаҳкамаси қонунчилик ташаббуси ҳуқуқига эга. ВазирларМаҳкамаси ўз фаолиятида коллегиаллик, демократия ва қонунийлик, Ўзбекистон Республикасида яшовчи барча миллатлар ва элатларнинг манфаатларини ҳисобга олиш принципларига асосланади. ВазирларМаҳкамаси вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар ҳамда давлат ва хўжалик бошқарувининг бошқа органлари ишини мувофиқлаштиради ва йўналтиради. ВазирларМаҳкамаси вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар ҳамда давлат ва хўжалик бошқаруви бошқа органларининг фаолияти устидан назоратни амалга оширади. ВазирларМаҳкамаси вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар ҳамда давлат ва хўжалик бошқаруви бошқа органларининг актлари амалдаги қонун ҳужжатларига зид бўлган ҳолларда уларни бекор қилиш ҳуқуқига эгадир. 2. ВазирларМаҳкамаси амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида барча органлар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, мансабдор шахслар ва фуқаролар томонидан бажарилиши мажбурий бўлган қарорлар ва фармойишлар чиқаради. ВазирларМаҳкамаси нинг норматив тусдаги ёки жуда муҳим аҳамиятга эга бўлган ҳужжатлари ВазирларМаҳкамаси нинг қарорлари шаклида чиқарилади.

ВазирларМаҳкамаси ўзи қабул қилган қарорларнинг бажарилиши устидан бевосита ёки вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар ҳамда бошқа давлат ва хўжалик бошқаруви органлари орқали назоратни амалга оширади. ВазирларМаҳкамаси нинг норматив тусдаги қарорлари Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг қарорлари тўпламида эълон қилинади, кенг оммага дарҳол етказиш зарур бўлган тақдирда эса - оммавий ахборот воситалари орқали маълум қилинади. 5. Тезкор-қидирув фаолияти устидан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис и назорати Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати аъзосининг мақоми ва Қонунчилик палатаси депутатининг мақоми тўғрисидаги қонун ҳужжатларига мувофиқ, Олий Мажлис Сенати аъзоси, Қонунчилик палатаси депатутининг фаолият шакллари (ТҚФни амалга ошириш устидан назоратни амалга оширишга татбиқан) қуйидагилардан иборат: 1) парламент сўрови – Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг тегишли палатаси томонидан қонун ҳужжатлари талабларига риоя этган ҳолда, уларнинг регламентларида белгиланган тартибда Сенат аъзолари ёки Қонунчилик палатаси депутатлари умумий сонининг кўпчилик овози билан қабул қилинган сўров. Сенат ва Сенат аъзоси, Қонунчилик палатаси ва Қонунчилик палатаси депутати давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг мансабдор шахсларига уларнинг ваколатларига кирадиган масалалар юзасидан асослантирилган тушунтириш бериш ёки нуқтаи назарини баён қилиш талаби билан парламент сўрови юборишга ҳақли. Парламент сўровига жавобни давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг мансабдор шахслари сўров олинган кундан эътиборан ўн кундан кечиктирмай Сенат ҳамда Қонунчилик палатасининг мажлисларида берадилар. Ўзбекистон Республикаси Олий судининг раиси, Олий хўжалик судининг раиси, Бош прокурори, суриштирув ва тергов органларининг раҳбарлари номига

йўлланган парламент сўрови уларнинг иш юритувидаги муайян ишлар ва материалларга тааллуқли бўлиши мумкин эмас. Парламент сўровлари бўйича ахборот Қонунчилик палатаси мажлисида муҳокама қилиниши мумкин. Қонунчилик палатаси муҳокама якунлари бўйича қарор қабул қилади; 2) Сенат аъзоси, Қонунчилик палатаси депутатининг сўрови (депутат сўрови) – ТҚФни амалга оширувчи органлар ва уларнинг мансабдор шахслари ваколатига кирувчи масалалар бўйича қонун ҳужжатларида назарда тутилган талабларга риоя этган ҳолда, тегишли равишда расмийлаштирилган ҳужжат. Депутат, сенатор давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг мансабдор шахсларига уларнинг ваколатларига кирадиган масалалар юзасидан асослантирилган тушунтириш бериш ёки ўз нуқтаи назарини баён қилиш талаби билан парламент сўрови юборишга ҳақлидир. Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг мансабдор шахслари парламент сўровига жавобни белгиланган муддатларда тегишли палатанинг мажлисида берадилар. Ўзбекистон Республикаси Олий суди раисига, Олий хўжалик суди раисига, Бош прокурорига, суриштирув ва тергов органларининг раібарларига йўлланган парламент сўрови уларнинг иш юритувидаги муайян ишлар ва материалларга тааллуєли бўлиши мумкин эмас. Парламент сўровлари бўйича ахборот тегишинча Қонунчилик палатаси, Сенат мажлисида муҳокама қилиниши мумкин; 3) Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати аъзоси, Қонунчилик палатаси депутатининг мурожаати – Сенат аъзоси, Қонунчилик палатаси депутатининг ТҚФни амалга оширувчи органларга юборилган, қонуннинг бузилиши ҳақидаги хабар, шунингдек ушбу органлар фаолияти билан боғлиқ масалалар бўйича ахборот, маълумотлар ва ҳужжатлар тақдим этиш ҳақидаги илтимос ифодаланган, сўров тарзида расмийлаштирилмаган ҳужжати. Қонун ҳужжатларида Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати аъзолари ва Қонунчилик палатаси депутатлари фаолиятининг барча

шаклларига қўйиладиган умумий талаб назарда тутилган: суриштирув органлари, терговчиларнинг тезкор-қидирув ва жиноят-процессуал фаолиятига ҳамда суднинг ишига уларнинг аралашишига йўл қўйилмайди . 6. Тезкор-қидирув фаолияти устидан идоравий назорат Тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларнинг фаолияти устидан идоравий назорат қилиш тартиби мазкур органлар раҳбарлари томонидан белгиланади (ТҚФ тўғрисидаги қонун 26-моддасининг 1-қисми). ТҚФ тўғрисидаги қонунга мувофиқ, ТҚФни амалга оширувчи органларнинг раҳбарлари ТҚТни ташкил этиш ва ўтказишда қонунийликка риоя этилиши, шунингдек ТҚФга ажратилган молиявий маблағларнинг сарфланиши учун шахсан жавоб берадилар. ТҚФни амалга оширувчи органнинг раҳбари барча таркибий бўлинмаларда қонун лозим даражада ижро этилиши учун жавобгар бўлади. Раҳбар ўз ваколатларини амалга ошириш мақсадида муайян ҳуқуқлар ва мажбуриятларга эга. Масалан, Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг қарорига мувофиқ, вазир: - Ўзбекистон Республикаси ИИВ марказий идораси, органлари ва бўлинмалари мансабдор шахсларининг Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, Ўзбекистон Республикаси қонунлари ва бошқа норматив- ҳуқуқий ҳужжатлари, Ўзбекистон Республикаси ИИВ норматив-ҳуқуқий ҳужжатларига зид бўлган қарорларини бекор қилади; - Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ваколатларни амалга оширади. Давлат ижро этувчи ҳокимият органи (марказий девони) ва ҳудудий органнинг ТҚФни амалга оширувчи бўлинмаларида ТҚФни амалга ошириш жараёнида қонунга риоя этилиши учун жавобгарлик тегишли раҳбарлар зиммасига (Ўзбекистон Республикаси ИИВ тизимида, масалан, Жиноят қидирув ва терроризмга қарши кураш бош бошқармаси, Қорақалпоғистон

Республикаси ИИВ, Тошкент шаҳар ИИББ ва вилоятлар ИИБ, шаҳар ва туман органлари раҳбарлари (уларнинг ўрнибосарлари)га) юкланади ҳамда уларнинг тегишли ҳуқуқлари ва мажбуриятлари белгиланади. ТҚФ тўғрисидаги қонун 26-моддасининг 2-қисмига мувофиқ, тезкор- қидирув фаолиятини амалга оширувчи органлар раҳбарлари тезкор-қидирув фаолиятининг ташкил этилиши ва амалга оширилиши устидан идоравий назоратни таъминлайди. Мансабдор шахслар ТҚФ устидан назоратни ҳам ўз кундалик фаолияти жараёнида, ҳам текширув ўтказиш учун чиқиш йўли билан амалга ошириши мумкин. 7. Тезкор-қидирув фаолияти устидан п рокурор назор ати Ўзбекистон Республикасининг янги таҳрирдаги “Прокуратура тўғрисида”ги Қонунига мувофиқ, Ўзбекистон Республикаси Прокуратураси – барча вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар, давлат назорати идоралари, ҳокимлар, шунингдек кимга бўйсинишидан, кимнинг тасарруфида бўлишидан ва мулкчилик шаклидан қатъи назар, муассасалар, корхоналар ва ташкилотлар, ҳарбий қисмлар, жамоат бирлашмалари, мансабдор шахслар, фуқаролар қонунларни аниқ ва бир хилда ижро этишлари устидан назоратни амалга оширувчи органларнинг давлат ягона марказлаштирилган тизими. ТҚФ тўғрисидаги қонунга кўра, Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унга бўйсунувчи прокурорлар тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назоратни амалга оширади (27-модданинг 1-қисми). ТҚФ тўғрисидаги қонунга риоя этилиши устидан назорат предмети қуйидагиларни таъминлашдан иборат: инсон ва фуқароларнинг шахси ҳаёт дахлсизлиги, шахсий ва оилавий сирларга бўлган ҳуқуқларига риоя этилиши кафолатларини; яшаш жойи дахлсизлигини ва ёзишмалар сири ошкор этилмаслигини; содир этилган ва тайёрланаётган жиноятлар ҳақидаги аризалар ва хабарларни ҳал қилишнинг белгиланган тартибига риоя

этилишини; ТҚТни ўтказишнинг қонунийлигини, шунингдек ТҚФни амалга оширувчи органлар томонидан қабул қилинаётган қарорларнинг қонунга мувофиқлигини. Прокурорлар фаолияти ТҚФ вазифаларини бажаришга кўмаклашиши лозим. Текширувлар ўтказиш жараёнида прокурор в а колатлари . Суриштирув ва дастлабки тергов идоралари, шу жумладан ТҚФни амалга оширувчи органлартомонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назоратни амалга оширар экан, прокурор ўз ваколатлари доирасида: 1) суриштирув ва дастлабки тергов идораларидан текшириш учун жиноий ишларни, ҳужжатларни, материалларни, содир этилган жиноятларга, тезкор-қидирув, суриштирув, дастлабки тергов ишининг боришига доир маълумотларни талаб қилади; содир этилган ёки тайёрланаётган жиноятларга доир аризалар ва маълумотларни қабул қилиш, рўйхатдан ўтказиш ва ҳал этиш тўғрисида ги қонун талаблари қай даражада ижро этилаётганлигини ойида камида бир марта текширади; 2) терговчилар ва суриштирув ўтказувчи шахслар, шу жумладан ТҚФни амалга оширувчи органлар мансабдор шахсларининг ғайриқонуний ҳамда асоссиз қарорларини бекор қилади; 3) ТҚФни амалга оширувчи органлар раҳбарларининг ғайриқонуний ва асоссиз қарорларига нисбатан протест келтиради; 4) терговчи (суриштирув органи)нинг ТҚФ натижаларини амалга ошириш тартибида чиқарилган жиноят ишини қўзғатиш тўғрисидаги ғайриқонуний ва асоссиз қарорларини бекор қилади; 5) ТҚФни амалга оширувчи органлар раҳбарларининг қонунга зид бўлган идоравий ҳуқуқий ҳужжатларига нисбатан протест келтиради; 6) ТҚФни амалга оширувчи органларнинг мансабдор шахслари томонидан йўл қўйилган қонуннинг бузилишини бартараф этиш тўғрисида тақдимнома киритади;

7) ТҚФни амалга оширувчи органларнинг раҳбарларидан қонунни бузишга йўл қўйган ўзига бўйсинувчи тезкор ходимларни ишдан четлатишни талаб қилади; 8) жиноят белгилари аниқланган ҳолда ЖПК талабларига мувофиқ текширув ўтказади; 9) суднинг мутлақ ваколатига киритилган масалалар бўйича шикоятларни текшириш учун судга юборади. ТҚФни амалга оширувчи орган (мансабдор шахс) томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари бузилган тақдирда, ваколатли прокурор қонун ҳужжатларига мувофиқ ушбу ҳуқуқлар ва қонуний манфаатларни тиклаш, етказилган зарарни қоплаш чораларини кўриши шарт . Ҳужжатларни тақдим этишдан ғайриқонуний равишда бош тортилган ҳолларда, бу вазиятга қараб прокурор талабларини бажармаслик ёки унинг қонуний фаолиятига тўсқинлик қилиш сифатида қаралиши лозим. Бундай ҳолларда проку рор асослар мавжуд бўлган тақдирда айбдор мансабдор шахсларни белгиланган тартибда шу жумладан, жиноий жавобгарликка тортиш чораларини кўриши керак. 8. Ўзбекистон Республикасининг “Тезкор-қидирув фаолияти тўғрисида”ги Қонуни ижро этилиши устидан прокурор назоратини ташкил этиш Ушбу масала ТҚФ тўғрисидаги қонунда, шунингдек прокуратура тўғрисидаги қонунда ва Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжатида ўз аксини топган. Кўрсатиб ўтилган ҳужжатлар асосида Ўзбекистон Республикаси ҳудудий прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ўз буйруқлари билан тегишли прокуратура ва қуйи турувчи прокуратуралар девони ходимлари орасидан прокурорлар назоратини амалга ошириш учун тегишли ваколатга эга бўлган прокурорларни тайинлайдилар, ТҚФ

ҳужжатлари бўйича иш юритувни олиб борадиган шахсларни белгилайдилар ва уларга махфий ҳужжатлар билан ишлаш учун рухсатномани расмийлаштирадилар. Ваколатли прокурорлар ва ТҚФ ҳужжатлари бўйича иш юритувни олиб борадиган шахслар рўйхатини ўз ичига олган буйруқ нусхаси ТҚФни амалга оширувчи органларнинг раҳбарларига маълумот учун юборилади. Текширув ўтказиш учун асослар. ТҚТни ўтказиш ва бунда қабул қилинувчи қарорларнинг қонунийлигини текшириш амалга оширилади: - фуқароларнинг шикоятлари ва мансабдор шахсларнинг мурожаатлари бўйича; - фош қилинмаган жиноятларга доир жиноят ишлари материалларини ўрганиш натижалари бўйича ёки суриштирув органи ва терговчининг иш юритувида бўлган жиноят ишлари бўйича уларнинг топшириқлари лозим даражада бажарилмагани тўғрисида ахборот олинганда, шунингдек ваколатли прокурор кўрсатмалари лозим даражада бажарилмагани туфайли; - режали тартибда, шу жумладан юқори турувчи ваколатли прокурор кўрсатмасига кўра ; - бошқа ҳолларда, жиноятларни фош қилиш, жиноят ишлари бўйича айбланувчилар ёки гумон қилинувчиларни ва бедарак йўқолган шахсларни қидиришда ушбу соҳадаги фаолиятнинг қонунийлигини ва тайёрланаётган, содир этилаётган ёки содир этилган жиноятларни аниқлаш бўйича ижобий натижалар йўқлигини ҳисобга олган ҳолда. Текширув ўтказиш жараёнида прокурор қуйидагиларни текширади : 1) ТҚТни ўтказиш ёки тўхтатиш тўғрисидаги қарорлар, шунингдек ТҚФ натижаларидан фойдаланишнинг қонунийлиги ва асослилигини. Қонунга мувофиқ тезкор текширув ТҚФнинг муайян вазифалари ҳал этилган ёки уларни ҳал этиш мумкин эмаслигидан далолат берувчи ҳолатлар аниқланган ҳолда тўхтатилади;

2) тезкр-қидирув иш юритуви ишларини рўйхатдан ўтказиш ва юритишнинг мажбурийлигини, ТҚТ қайси шахсларга нисбатан ўтказилаётган бўлса, шу шахсларни тезкр-қидирув иш юритуви бўйича ҳисобга қўйиш ва ҳисобдан чиқаришнинг қонунийлигини; 3) ТҚТнинг ТҚФ мақсад ва вазифаларига мувофиқлигини, шунингдек одамлар ҳаёти ва соғлиғи ҳамда атроф муҳитга зарар етказувчи ахборот тизимлари ва техника воситаларини қўллашга йўл қўйилмаслигини; 4) ТҚФни амалга оширувчи шахсларда ваколатлар мавжудлигини; 5) фақат рўйхати ТҚФ тўғрисидаги қонунда белгиланган ТҚТни амалга ошириш мумкинлигини; 6) ТҚТни ўтказиш учун асослар мавжудлигини (шу жумладан, ўтказишга прокурор томонидан рухсат берилган ТҚТ бўйича); 7) ТҚТни ўтказиш шартлари ва тартибига риоя этилганини ; 8) ТҚФни амалга оширувчи органлар кечиктириб бўлмайдиган ҳолларда прокурор рухсатисиз ўтказилган, фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқларини чеклайдиган ТҚТ ҳақида кейинчалик прокурорга ўз вақтида хабар берганини; 9) фуқароларни махфийлик асосида ҳамкорлик қилишга жалб этишнинг қонунийлигини ва ТҚФни амалга оширувчи органлар билан ҳамкорликка ихтиёрий розилик бериш принципига риоя этилганини (уюшган жиноий гуруҳларга киритилган шахслар, ТҚФни амалга оширувчи органларнинг штатдаги яширин ходимлари, шунингдек ушбу органларга махфийлик асосида кўмаклашаётган шахслар тўғрисидаги маълумотлар прокурорга фақат санаб чиқилган шахсларнинг ёзма розилиги билан тақдим этилади, уларни жиноий жавобгарликка тортишни талаб қилувчи ҳоллар бундан мустасно). ТҚФ тўғрисидаги қонун 27-моддасининг 2-қисмига мувофиқ, прокурорлар ўзларига тақдим этилган ҳужжатлар ва материаллардаги маълумотларнинг махфийлигини таъминлайди.

Прокурор ўзига берилган ваколатлардан фойдаланиб, ТҚФни ўтказиш пайтида жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари бузилишини тўхтатади, уларни тиклаш, етказилган зарарни қоплаш учун ўз вақтида чоралар кўради, шунингдек, асослар мавжуд бўлган ҳолда, ТҚФ тўғрисидаги қонунни бузган айбдор шахсларни қонунда белгиланган жавобгарликка тортади. ТҚФ тўғрисидаги қонуннинг 29- моддасига мувофиқ, тезкор-қидирув фаолияти тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар бўлади (интизомий, жиноий ва бошқа жавобгарликка тортилади). Юқорида қайд этиб ўтилганидек, ТҚФни амалга оширувчи органнинг қарорлари устидан шикоят берилиши мумкин. Ушбу шикоят у текширилганидан ва ўз тасдиғини топганидан кейин ҳуқуқни муҳофаза қилиш органи учун ташвишли сигнал ҳисобланади. Шу сабабли аҳолининг бундай сигналларини таҳлил қилиш камчилик ва нуқсонларни, ТҚФ тўғрисидаги қонун талабларидан четга чиқишларни аниқлаш ва бартараф этиш имконини беради, улар фуқароларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатлари бузилишининг олдини олиш ва тўхтатиш таъсирчан воситасига айланади. ТҚФни амалга оширишда жамоатчилик танқиди муҳим роль ўйнайди. У ТҚФни такомиллаштиришнинг самарали воситаси ҳисобланади. ТҚФни амалга оширувчи органларнинг вазифаси ундан фуқароларнинг ҳаёти, соғлиғи, ҳуқуқлари ва эркинликлари, мулки, жамият ва давлат манфаатларини жиноий ва бошқа ғайриқонуний тажовузлардан ҳимоя қилиш мақсадида илмий асосда фойдаланишдан иборат. Талабага ўтилган мавзу юзасидан берилиши режалаштирилган саволлар: 1.Тезкор-қидирув фаолиятини молиялаштириш ва молиявий маблағларнинг сарфланиши устидан қандай назорат олиб борилади? 2.Тезкор-қидирув фаолияти устидан назорат тизими қандай?

3.Тезкор-қидирув фаолияти устидан Ўзбекистон Республикаси Президенти қандай назорат олиб борилади? 4.Тезкор-қидирув фаолияти устидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси назорати қай тартибда олиб борилади? 5.Тезкор-қидирув фаолияти устидан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси назорати қандай тартибда олиб борилади? 6.Тезкор-қидирув фаолияти устидан идоравий назорат олиб бориш тартиби қандай? 7.Тезкор-қидирув фаолияти устидан прокурор назорати қай тартибда олиб борилади? 8.Ўзбекистон Республикасининг “Тезкор-қидирув фаолияти тўғрисида”ги Қонуни ижро этилиши устидан прокурор назоратини ташкил этиш тартиби қандай?

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. – Т.: «Узбекистан», 2012. 2.Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси. – Т.: Адолат, 2010. 3.Ўзбекистон Республикаси Жиноят процессуал кодекси. – Т.: Адолат, 2010. 4.Ўзбекистон Республикаси Жиноят ижроия кодекси. – Т.: Адолат, 2013. 5.Оперативно-розыскная деятельность: Учебник /Под ред. К.К. Горяи- нова, В.С. Овчинского, А.Ю. Шумилова. – М.: ИНФРА-М, 2001. 6.Пулатов Ю.С. Оперативно-розыскное право как отрасль юриспруденции и ее связь с другими науками //Хуқуқ-Право-Law. – Тошкент, 1999. - № 2. 7.Саитбаев Т.Р. О создании аппаратов уголовного розыска Республики Узбекистан (1917-1920 годы) //Независимость и проблемы формирования демократического правового государства и гражданского общества в Республике Узбекистан. – Т.: Академия МВД Республики Узбекистан, 1996. 8.Саитбаев Т.Р. Из истории оперативно-розыскного права //Хуқуқ-Право- Law. – Тошкент, 1999. 9.Hepp. Archiv des Kriminalrechis. – Berlin, 1848. 10.Claser. Oesammelie kicisele Schifien. – Wien. 1860. 11.Хейфиц И.Я. Подстрекательство к преступлению. – М.: МГУ, 1914.

O'xshashlar

Департаментнинг тезкор қидирув фаолияти

Тезкор қидирув фаолиятини амалга оширувчи органлар

Тезкор-қидирув фаолияти тўғрисидаги маълумотларни муҳофаза қилиш

Тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларнинг халқаро алоқалари

Тезкор қидирув фаолияти тушунчаси, вазифалари, принциплари ва унинг ҳуқуқий асослари