Terrorizm tushunchasi, shakllari sabablari va unga qarshi kurash mexanizmlari - Huquqshunoslik - Referatlar

Terrorizm tushunchasi, shakllari sabablari va unga qarshi kurash mexanizmlari

Yuklangan vaqt:

30.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

24.51953125 KB

Ko'chirib olish

Terrorizm tushunchasi, shakllari sabablari va unga qarshi kurash mexanizmlari Reja: 1. Terrorizmning mazmun-mohiyati 2. Ekstremizm va terrorizm – jamiyat barqarorligiga tahdid 3. Yoshlarda ekstremizm va terrorizmga qarshi mafkuraviy immunitetni shakllantirish Foydalanilgan manba va adabiyotlar ro’yxati:

1. Terrorizmning mazmun-mohiyati Ekstremizm va terrorizm kabi hodisalarning ildizlari uzoq tarixga borib taqalsa-da, ular hech qachon ijtimoiy barqarorlik va taraqqiyot uchun bugungidek tahdid solmagan. Zero, hozirda ekstremizm va terrorizm global xarakterga ega bo’lib, dunyoning barcha mamlakatlari hamda mintaqalariga birdek xavf solmoqda. Shunday ekan, uning oldini olish va unga qarshi kurashish insoniyatning istiqboliga daxldor masalaga aylangandi. Ekstremizm (lotin: «aql bovar qilmas darajada», «haddan oshish») jamiyatda qabul qilingan qonun- qoidalarga zid radikal qarashlar va harakatlarni anglatadi. Ularga diniy tus berish esa, ekstremizmga olib keladi. Diniy ekstremizm – jamiyat uchun an’anaviy bo’lgan diniy qadriyatlar va aqidalarni rad etish, ularga zid g’oyalarni aldov va zo’rlik bilan targ’ib qilishga asoslangan nazariya va amaliyotni anglatadi. Ekstremistik qarashlarni barcha dinlarda, buddizm, xristianlik, islomdagi turli oqimlarda uchratish mumkin. Masalan, mutaxassislar katolik cherkovining erkin fikr yurituvchi, hukmron feodal-katolik cherkovi aqidalarini rad etuvchi kishilar – papa hokimiyati dushmanlarini ta’qib qilish uchun XIII asrda tuzilgan va minglab odamlarning qurbon bo’lishiga olib kelgan inkvizit 8 siya faoliyatini ham ekstremizmning o’ziga xos ko’rinishi sifatida baholaydilar. Ammo hozirda islom dini niqobi ostidagi diniy-siyosiy harakatlar a’zolari tomonidan turli jinoyatlar sodir etilayotgani jamiyat xavfsizligiga jiddiy tahdid solmoqda. Fundamentalizm – (lotin: «asos») tushunchasining ma’nosi muayyan ijtimoiy hodisaning dastlabki ko’rinishini anglatadi. Diniy fundamentalizm – «ma’lum din vujudga kelgan ilk davriga qaytish va bu yo’l bilan zamonaning barcha muammolarini hal qilish mumkin», degan fikrni ilgari surish ta’limoti. «Fundamentalizm» atamasi aslida xristian dini bilan bog’liqdir. Fundamentalizm iborasi birinchi bor I Jahon urushi arafasida vujudga kelgan protestantizmdagi ortodoksal oqimlarni ifodalash uchun ishlatilgan. Bu oqim 1910-yildan keyin shu nom bilan atala boshlagan. Fundamentalistlar xristianlikning an’anaviy aqidalariga, ayniqsa Bibliyaning mutlaqo mukammalligiga ishonishni

mustahkamlash, uni so’zma-so’z sharhlashga qat’iy rioya qilishni talab qildilar. Bu oqim keyinchalik Amerikada keng tarqalib ketdi. 1919-yili Filadelfiyada Jahon xristian fundamentalistlari assotsiatsiyasiga asos solindi. 1983-yildan buyon AQSH Davlat departamenti analitik va statistik maqsadlardan kelib chiqib, terrorizmga quyidagicha ta’rif beradi: «Uyushgan, siyosiy ruh berilgan, biror-bir millat a’zolaridan iborat guruh yohud maxfiy agentlar vositasida, odatda ko’pchilikka ta’sir etishni maqsad qilgan holda tinch aholiga nisbatan sodir etilgan jinoyat». Bundan tashqari odatiy janglar, ommaviy qirg’inlar paytida askarlar tomonidan terroristik xurujlar va urushlarda kuzatiladigan jinoyatlar sodir bo’lib turadi. Qurshovlar chog’ida o’ldirish, genotsidlar yoki bir davlat hududidagi dushmanlar yuragiga g’ulg’ula solish maqsadida sahnalashtirilgan harakatlar ham ayni terrorizmdir. Shuningdek, agarda bunday harakatlar davlatga qarshi bo’lmasa, unda bunday diniy janjalkash oqimlarning turli xil suitsid holatlari bilan bog’liq bo’lgan, eng kamida bir turkumga mansub ekanini ko’rsatuvchi «diniy» terrorizmga oiddir. Bunga o’xshash holatni 9 fuqarolik urushlarida ham ko’rish mumkin. Buning misoli o’laroq Jazoirdagi islomiy siyosiy partiya va armiya o’rtasida bo’lgan jangni olish mumkin. Bu jangni terroristik konflikt deyish ham bunday deb hisoblamaslik ham mumkin, shunga qaramasdan ko’p sonli qurbonlar va katta zarar muammo yuqoridagilarga bog’liq ekanini ko’rsatadi. Bundan tashqari terrorizm atamasiga bir qancha xulosaviy izohlar ham mavjud. Jumladan, Jessika Sternga ko’ra: «Terrorizmni boshqa urush-janjallardan farqlab olish mumkin bo’lgan ikki xarakteri mavjud. Birinchidan, terror tinch aholiga qaratiladi. Bu uni urushlardagi kurashdan farqlab turadi. Ikkinchidan, terrorchilar oliy maqsadlari yo’lida qo’rqitishdan foydalanadilar: bu odatda mo’ljaldagi aholi orasida qo’rquv uyg’otish bilan bo’ladi. Ushbu maqsadli uyg’otilgan qo’rquv hissi terrorni oddiy qotillik yohud jinoyatlardan farqlanishini ko’rsatadi. Kristafor Garmon ham bir qancha jihatdan to’g’ri bo’lgan boshqa bir aniq ta’rifni taqdim qilgan. «Terrorning birgina tabiati

mavjud bo’lib, u turli xil hissiyotlar, masalan, qattiq g’azab, o’ta sovuqqonlik, hatto ma’lum qurbonlarni jannatni va’da qilgan holda o’limga olib borish bilan baholanadi. Yana terror hech qachon o’zining siyosiy kuchlar xizmatidagilarni yomonotliq qilish xarakterini o’zgartirmaydi. 2. Ekstremizm va terrorizm – jamiyat barqarorligiga tahdid Ushbu – deya davom etadi u, – rejali sistemalashtirilgan jinoyat, jarohatlar va begunoh kishilarda siyosiy yakunlardan qo’rquv hissini uyg’otishdir». Brus Hofman ham terrorga quyidagicha ta’rif beradi: «Terrorizm bu – tashkil qilingan, zo’ravonlik vositasidagi qo’rquvdan foydalangan holda yoki siyosiy o’zgarishlarda o’z maqsadi yo’lida zo’ravonlik tahdididan foydalanish. Barcha terroristik aktlar zo’ravonlikdan yohud zo’ravonlik orqali tahdid qilishdan iboratdir. Terror tasodifiy qurbon(lar) da yohud terroristik hujum muayyan qaratilgan obyektda ulkan psixologik ta’sir o’tkazishga mo’ljallab tashkil qilingan bo’ladi. Buning mazmuni insonlarni qo’rquv ichida boshqarish va natijada o’zi istagan ishni bemalol qildirishdir. Yanada kengroq olinsa raqib bir etnik guruh, biror-bir diniy jamoa, butun bir davlat, qaysidir bir 10 milliy hukumat yohud siyosiy partiya yoki umumiy sotsial fikrni o’z ichiga oluvchi «mo’ljaldagi auditoriya»ni o’z yo’rig’iga yurgizishdan iborat. Shuningdek terror qayerda ma’lum bir kuch mavjud bo’lmasa uni yaratishga, agar u kuch zaif bo’lsa uni nog’orasiga o’ynatishga urinadi. Zo’ravonliklari natijasi bo’lmish ommaviy axborot vositalari orqali terroristlar eng muhim richag – ta’sir va kuchni qo’lga kiritishga urinadilar, aks holda ular siyosiy o’zgarishlarda ta’sir kuchini yo’qotadi, u xoh mahalliy bo’lsin, xoh u xalqaro miqyosda bo’lsin1. Qayd etish lozimki, XX asrning 70-yillaridan boshlab, bu so’z islomga nisbatan qo’llanila boshladi. Bunda «fundamentalizm» atamasi – Qur’on va hadislarni so’zma-so’z talqin etuvchi, ilk islomga qaytishga qaratilgan aqidalarni targ’ib qiluvchi diniy-konservativ ruhdagi yo’nalishga nisbatan ishlatildi. Buning natijasida jahon matbuotlarida islom niqobidagi mutaassib jangarilarni «fundamentalistlar» deb atash ham odat tusiga kirdi. Shunday ekan, ekstremizm

yoki fundamentalizmni faqat muayyan din bilan bog’lash mutlaqo asossiz. Xususan, islom dini, u bilan bog’liq turmush tarzi va qadriyatlar majmuyi hech qachon ekstremistik tuzilmalarning go’yo din va musulmon jamoasi ravnaqi yo’lida amalga oshirayotgan terrorchilik xurujlarining asosiy sababi sifatida qaralishi mumkin emas. Islom shiorlaridan tanlab foydalanadigan, dinning asl mohiyatini buzib talqin qiladigan ekstremistik tuzilmalar xuddi yuqoridagi kabi go’yoki keng xalq ommasi bilan uzviy birlik mavjudligini ko’rsatish, aslida esa jamiyatda tartibsizlik va parokandalikni yuzaga keltirish uchun mablag’ yig’ish, asosiy tahdid manbayi sifatida odamlar ongini egallash, jamiyatda beqarorlik keltirib chiqarish orqali hokimiyatga erishishdek ehtiyojlarini qondirish maqsadini ko’zlaydi. 1 Cooper B. New Political Religions, or An Analysis of Modern Terrorism. University of Missouri Press. Columbia and London. 2004. –P. 30–35. 11 Hozirgi davrda ko’plab ekstremistik uyushmalar va mutaassib harakatlar turli dinlar, shu jumladan, xristianlik, islom, yahudiylik dinlari ta’limotidan foydalanmoqda. Aqidaparastlik (arab. «aqida» – «ishonch», «biror narsani ikkinchisiga bog’lash») muayyan sharoitda, biron-bir g’oyaga qat’iy ishonib, uni mutlaqlashtirish asosida shakllangan qoida va tartiblarni sharoit, holat, vaziyatni hisobga olmagan holda ko’r-ko’rona qo’llash yoki shunga urinishni anglatadi. U muayyan qonun va qoidalar ta’sir doirasini sun’iy kengaytirishga urinishda yorqin namoyon bo’ladi. Diniy ekstremizm kelib chiqishining birinchi va asosiy sababi bu – mutaassib fikr va qarashlarning paydo bo’lishidir. Demak, mutaassiblik ekstremizm va terrorizmga zamin tayyorlaydi. Mutaassiblik (arab. «chuqur ketish») o’z fikr-mulohaza va dunyoqarashi to’g’riligiga o’ta qattiq ishonib, boshqa diniy e’tiqodlarga murosasiz munosabatda bo’lishni anglatadi. Mutaassiblik barcha davrlarda turli din va yo’nalishlar orasida keskin nizo va to’qnashuvlar kelib chiqishiga sabab bo’lgan. Ayni paytda, dunyoviy va diniy bilimlarning sayozligi, sof diniy tushunchalarning asl mazmunini bilmaslik ham diniy mutaassiblik g’oyalarining tarqalishiga sabab bo’lishi mumkin. Bu jarayonning eng xatarli jihati dinni siyosiylashtirish vositasida hokimiyatga

intilish, dindan odamlar orasiga nifoq solish, qo’poruvchilik ishlarini amalga oshirish va g’arazli manfaatlarni ro’yobga chiqarishda foydalanishga urinishlarda namoyon bo’lmoqda. Terrorizm tushunchasi va uning asosiy belgilari. Terrorizm (lotin: «qo’rqitish», «vahimaga solish») – aholining keng qatlamlarida vahima va qo’rquv uyg’otish, jamiyatda beqarorlik keltirib chiqarish orqali davlat hokimiyatini egallash maqsadiga qaratilgan jinoiy faoliyatdir. Musulmon mamlakatlarida terrorchi uyushmalar ommaviy bo’la olmagani uchun aholining keng qatlamlari nomidan harakat qilish taassurotini uyg’otish maqsadida diniy shiorlardan niqob 12 sifatida foydalanadilar. Hozirgi davrda u global miqyos kasb etib, xalqaro terrorizm shaklini oldi. Xalqaro terrorizm tushunchasi davlatlar, xalqaro tashkilotlar, siyosiy partiya va harakatlarni beqarorlashtirishga qaratilgan siyosiy qo’poruvchilik faoliyatini ifodalaydi. U og’ir jinoyatlardan bo’lib, uzoq davom etgan jarayonlarning hosilasi hisoblanadi. Xalqaro terrorizm fenomeni ayniqsa, XX asr boshlarida avj ola boshladi, ya’ni xalqaro terrorizmga qarshi kurashda davlatlararo hamkorlikning yo’lga qo’yilishi o’tgan asrning 30-yillaridan boshlangan. Masalan, 1934-yilda Madridda bo’lib o’tgan jinoyatchilikka oid qonunlarni unifikatsiyalashtirish muammolariga bag’ishlangan konferensiyada terrorizmning «Aholini dahshatga solish va har qanday ijtimoiy tashkillashuvni yo’q qilish maqsadida biror-bir vositani qo’llash» degan ma’nodagi ta’rifi qabul qilinishiga erishilgan. 1937-yilda 20 dan ortiq davlat terrorizmning oldini olish va bunday harakatlar uchun jazolash haqidagi Konvensiyani imzoladi. Bugungi kunda terrorchilik uslublari ancha kengayganini ta’kidlash zarur. 1970-yillarda biror shaxs yoki siyosiy arbobga qarshi uyushtirilgan terror amaliyoti ko’proq uchragan bo’lsa, hozirda jamoat joylarida, samolyot, avtobus va poyezdlarda portlashlarni sodir etish orqali ko’plab tasodifiy kishilarning qurbon bo’lishiga olib keladigan qo’poruvchilikni amalga oshirishga e’tibor berilmoqda. Ekspertlarning fikricha, bunday harakatlar birinchi navbatda jabrlanganlardan ko’ra, uning guvohlariga qaratilgan bo’ladi. Muayyan mamlakat hududida sodir

etilgan terrorchilik xurujida yuqorida qayd etilgan u yoki bu belgilarning bo’lishi, unga xalqaro maqom berilishi va shundan kelib chiqib, unga mos choralar ko’rilishiga olib keladi. Xalqaro terrorizm. Xalqaro terrorizm tushunchasi davlatlar, xalqaro tashkilotlar, siyosiy partiya va harakatlarni beqarorlashtirishga qaratilgan siyosiy qo’poruvchilik faoliyatini ifodalaydi. U alohida siyosiy arboblarni o’ldirish yoki ularga qasd qilish orqa 13 li xalqaro ijtimoiy-siyosiy aks-sado beradigan buzg’unchi siyosiy harakatlarni ifodalash uchun ham ishlatiladi. Terrorchilik harakatlarining: — xalqaro huquq himoyasidagi obyekt yoki subyektlarga qarshi qaratilgani; — davlatlar chegaralarini buzish orqali amalga oshirilishi; — a’zolari ikki yoki undan ortiq davlat fuqarolari, shu jumladan, yollanma shaxslar bo’lgan ekstremistik guruhlar tomonidan sodir etilishi; — ekstremistik guruhlar tarkibida qo’poruvchilik harakatlari bo’yicha xorijlik yo’riqchilarning qatnashishi; — ekstremistik guruh a’zolarining boshqa davlatlar hududida tashkil etilgan maxsus lagerlarda tayyorgarlik ko’rishi; — tayyorgarlik ko’rish va qo’poruvchilikni sodir etishda xorijiy davlatlar va ekstremistik uyushmalar yordamidan, xalqaro tus olgan noqonuniy qurol-yarog’ savdosi va narkobiznesdan keladigan moliyaviy manbalardan foydalanilishi, uning xalqaro terrorchilik xuruji ekanini ko’rsatuvchi asosiy belgilardan hisoblanadi. Muayyan mamlakat hududida sodir etilgan terrorchilik xurujida qayd etilgan u yoki bu belgilarning bo’lishi, unga xalqaro maqom berilishi va shundan kelib chiqib, unga mos choralar ko’rilishiga olib keladi. Davlat va din munosabatlarining ildizlari juda qadim davrlarga borib taqaladi. Ayni paytda, ushbu munosabatlar turli tarixiy davrlarda turlicha mazmun kasb etgan. O’rta asrlardagi kabi din jamiyatning barcha sohalarida, shu jumladan, davlat hayotida to’la hukmronlik qilgan davrlar ham bo’lgan. Muayyan davlatlarda dinni butunlay inkor etilgan, ya’ni ateizm ustunlik kasb etgan. Har bir davlat o’zining dinga bo’lgan munosabatini muayyan me’yoriy-huquqiy hujjatlar va qonunlar orqali tartibga solib kelgan. Din va e’tiqod erkinligi, boshqacha aytganda, insonning diniy huquqlari shaxsning asosiy va tabiiy huquqlaridan biridir. Hozirgi davrda

jahondagi davlatlarning yarmidan ko’pi dinning davlatdan ajratilganini yoki davlatning cherkovga nisbatan betarafligini ifodalaydigan, Konstitutsiya yoki qonun darajasida belgilab qo’yilgan qoidalarga ega. Yuridik tan olingani yoki olinmaganidan qat’i nazar, barcha davlatlar din va e’tiqod erkinligiga hurmat bilan qarashlarini e’lon qilganliklarini ta’kidlash zarur. Din va jamiyat hayotidagi aloqadorlikda din va davlat munosabatini belgilab beruvchi tamoyil – din sohasida kechayotgan 29 o’zgarishlarni xolis va ilmiy o’rganish, bashorat qilish va undan kelib chiqib, ijtimoiy jarayonlar rivojiga yanada kengroq imkoniyat yaratish, salbiy holatlarning oldini olishda namoyon bo’ladi. Darhaqiqat, dunyoviylik va diniylik o’rtasidagi nisbat masalasi insoniyat tarixining barcha davrlarida hal qiluvchi ahamiyatga ega bo’lgan. Boshqacha aytganda, inson hayoti mazmunini tashkil qiluvchi ushbu ikki tarkibiy qism o’rtasida murosaga erishish har qanday jamiyatning mavjud holati va istiqbolini belgilovchi bosh mezon bo’lib kelgan. Oqibatda BMTning 6 nafar xodimi vafot etgan va 9 nafar kishi jarohat olgan. 3. Yoshlarda ekstremizm va terrorizmga qarshi mafkuraviy immunitetni shakllantirish Terrorchi-xudkushning 2009-yil 28-dekabr kuni Karachi shahri markaziy ko’chalaridan birida «Ashuro» motam marosimini o’tkazayotgan minglab shia mazhabi vakillari orasida o’zini portlatishi natijasida 43 kishi vafot etdi va 60 dan ortiq shaxslar jarohatlandi. Ushbu teraktni amalga oshirilishini Pokiston toliblari o’z bo’yniga oldi. Pokistonning Kvetta shahrida 2010-yil 3-sentyabrda «Falastinliklarni qo’llab-quvvatlash xalqaro kuni» doirasida o’tkazilayot 87 gan mitingda portlash amalga oshirildi. Natijada 54 kishi halok bo’ldi va 200 ga yaqin kishi jarohat oldi. Ushbu terakt amalga oshirilishini ham Pokiston toliblari o’z bo’yniga oldi. Pokistonning Doro Odamxil shahrida 2010-yil 5-noyabrda terrorchi- xudkush masjidda juma namozi vaqtida o’zini-o’zi portlatishi oqibatida 50 kishi vafot etdi, yuzdan ortiq insonlar turli darajada jarohatlandi. Ushbu qo’poruvchilik harakatining amalga oshirilishini Pokiston toliblariga aloqador bo’lgan guruh o’z zimmasiga oldi. 2010-yil 11-noyabrda Pokistonning Karachi shahri politsiyasi

binosi oldida mina o’rnatilgan yuk mashinasi portlatildi. U yerda 20 kishi halok bo’ldi va 100 dan ziyod insonlar jarohat oldi. 2011-yil 31-oktyabrda Afg’onistonning Qandahor shahrida terrorchi- xudkush o’zini portlatishi natijasida BMTning 3 vakili hamda mahalliy politsiya boshlig’i va bir necha kishi vafot etdi. 2012-yil 4-sentyabrda Afg’onistonning Nangarxar provinsiyasida janoza vaqtida terrorchi-xudkush amalga oshirgan portlash natijasida 20 kishi halok bo’lib, 50 dan ortiq kishi tan jarohati oldi. Ta’kidlash lozimki, hujumdan jabr ko’rganlarning barchasi tinch aholidan iborat bo’lgan. 2014-yil 17-yanvar kuni Afg’onistonning Qobul shahrida restoran yonida terrorchi-xudkush o’zini portlatib yuboradi. Jami 21 kishi (4 tasi BMT vakili) vafot etadi. 2015-yil 19-oktyabr kuni Afg’onistonning shimolidagi Faryob provinsiyasida «Tolibon» tomonidan portlash sodir etilishi natijasida, 5 kishi vafot etdi, 25 kishi jarohatlandi. Rossiya Federatsiyasi Oliy sudi 2006-yilda «Tolibon» harakatini «terrorchi tashkilot» deb e’lon qildi. AQSH hukumati 2002-yildan boshlab, «Tolibon» harakatini «terrorchi tashkilot» deb tasdiqlash masalasini bir necha bor ko’targan bo’lsa-da, faqatgina 2009-yilning aprelida AQSH Davlat Departamenti tomonidan terrorchi guruhlar ro’yxatiga kiritilgan. «Al-Qoida» va «Turkiston islom harakati» «Tolibon»larning eng yaqin ittifoqdoshlari hisoblanadi. 88 XXI asr boshlarida Yaqin Sharqda faoliyati kuzatilgan terrorchi guruhlar. Hozirgi kunda diniy-ekstremistik va terrorchi tashkilotlar o’zlarining g’arazli maqsadlaridan kelib chiqib, islom ta’limotining ayrim g’oya hamda tamoyillari mazmun-mohiyatini bir yoqlama, taassubga berilib noto’g’ri izohlashga va odamlarni hidoyat yo’lidan adashtirishga urinmoqda. Bunday holat, ayniqsa, bugungi kunda butun dunyoga tahdid solayotgan «Iroq va Shom islom davlati», «Jabhatu fathi biladish-Shom» kabi bir qator terrorchi guruhlar misolida o’z aksini topmoqda. Iroq va Shom islom davlati. «Iroq va Shom islom davlati» tashkil topishida «al-Qoida» tashkiloti muhim o’rin tutgan. Dastlab, 2004-yilda xalqaro miqyosdagi terrorchi Abu Mushab Zarqoviy Iroqda «Tavhid va jihod harakati»ni tuzadi va «al-Qoida»ning Iroqdagi bo’limi sifatida faoliyat olib boradi. Iroqdagi

harakat doirasini kengaytirish maqsadida keng ko’lamli ishlar olib boriladi. Keyinchalik unga «Jaysh al-fotihin», «Jaysh as-sahoba» kabi bir qator terrorchi guruhlar qo’shilishi natijasida Zarqoviy 2006-yilda Abdulloh Rashid Bag’dodiy boshliq «Mujohidlar maslahat kengashi» tuzilganini e’lon qiladi. Buning natijasida Yaqin Sharqdagi bir necha terrorchi guruhlarni birlashtirgan tashkilot 2006-yil 15- oktyabrda «Iroq islom davlati» nomi ostida Iroqda tashkil topadi va unga Abu Umar Bag’dodiy ismli shaxs rahbarlik qiladi. 2010-yil 19-aprelda Abu Umar Bag’dodiy o’ldirilgandan so’ng guruhga Abu Bakr Bag’dodiy nomi bilan tanilgan Abdullo Ibrohim as-Samariy (ayrim ma’lumotlarga ko’ra, Ibrohim Avvad al- Badriy al-Husayniy) rahbarlik qiladi. Suriyada kechayotgan mojarolarga mustaqil armiya sifatida kelib qo’shilgandan so’ng, 2013-yil aprel oyida tashkilot «Iroq va Shom islom davlati» (IShID) deb nomlandi. «Al-Qoida» tashkiloti «IShID»ning Suriyadagi mojarolarga aralashganidan so’ng, 2014-yil fevral oyida mazkur tashkilotning «al-Qoida»ga aloqasi yo’q deb bayonot berdi. BMT Xavfsizlik kengashi ma’lumotlariga ko’ra, dunyodagi eng xavfli hisoblangan «al-Qoida» faolligining kamayishi undan 89 da kuchliroq terrorchilik tashkilotlari, xususan «Iroq va Shom islom davlati»ning paydo bo’lishiga sabab bo’lgan. 2014-yil 29-iyunda tashkilot rahbarlari tomonidan Iroq va Shom (Suriya) hududida xalifalik tuzilgani va Abu Bakr Bag’dodiy xalifa ekani e’lon qilindi. Keyinchalik, «IShID» o’zini «Islom davlati» deb nomladi. Tashkilotning bosh maqsadi islom «xalifaligi»ni qayta tiklash va islom shariatini amalga tatbiq etishdan iborat. Bu yo’lda Iroq, Suriya mamlakatlari negizida sunniy musulmonlarning yagona davlati «xalifalik»ni barpo etib, bosqichma-bosqich Yaqin Sharq va Shimoliy Afrika mamlakatlari hisobiga kengaytirishni e’tirof etadi. Hozirgi kunda «IShID» tomonidan boshqaruv o’rnatilgan hududlarda na islomiy va na insoniy tamoyillarga to’g’ri keladigan qonunlar joriy qilinmoqda.

FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYoTLAR RO’YXATI 1. Mirziyoev SH.M.Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. T: O’zbekiston, 2016.53 b. 2. Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijano bxalqimiz bilan quramiz T: O’zbekiston, 2017 -484 b. 3. Mirziyoev SH.M Qonun ustuvorligi va inson manfatlarini ta’minlash–yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi T: 2017 28 b. 4. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. – Toshkent: O’zbekiston, 2011. – 40 b. 5. Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to’g’risida (yangi tahriri). O’zbekiston Respublikasining Qonuni. – Toshkent: Adolat, 1998. 6. Bag’rikenglik tamoyillari Deklaratsiyasi. //YUNESKO Xalqaro me’yoriy hujjatlari. – Toshkent: Adolat, 2004.

O'xshashlar

O’zbekistonda korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari

Xalqaro jinoyatchilik va unga qarshi kurashda o‘zaro hamkorlikni yo‘lga qo‘yish

Diniy ekstremizm va terrorizm va uning jamiyat barqarorligiga tahdidi

Prokuratura organlarida ishni tashkil etish. Jinoyatchilikka qarshi kurash faoliyatini muvofiqlashtirish

Terrorizmning kriminologik tavsifi va uning oldini olishdagi profilaktika chora tadbirlari