Профилактика инспектори томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш. - Huquqshunoslik - Referatlar

Профилактика инспектори томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

95.5 KB

Ko'chirib olish

Профилактика инспектори томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш Режа: 1. Профилактика инспектори томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш фаолиятини ташкил этишнинг ўзига хос хусусиятлари 2. Тезкор-қидирув ходимлари томонидан фуқароларнинг содир этилган жиноят тўғрисида берган шикоят аризасини ҳисобга олмаслик ҳақида баъзи мулоҳазалар

Профилактика инспектори томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш фаолиятини ташкил этишнинг ўзига хос хусусиятлари Юксалиб бораётган мустақил юртимизда инсон ҳуқуқлари олий қадрият ҳисобланиб, улар давлат томонидан қўриқланади ва кафолатланади. Шу боис жисмоний ва юридик шахсларнинг давлат органлари ва мансабдор шахсларига мурожаат этиш ҳуқуқлари ҳам ҳимоя қилинади ва таъминланади. Жисмоний ва юридик шахслар ўз ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини рўёбга чиқаришда, бузилган ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини тиклаш борасида, шунингдек, давлат ва жамият фаолиятини такомиллаштиришга доир тавсиялари билан давлат ва вакиллик органларига мурожаат этиш ҳуқуқига эгадирлар. Профилактика инспектори масъул мансабдор шахс сифатида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқади. Профилактика инспектори фуқароларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш жараёнида Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва қонунлари талабларига риоя этиши, мурожаатларни тўлиқ, холисона ва ўз вақтида кўриб чиқиши, жисмоний ва юридик шахсларнинг бузилган ҳуқуқлари, эркинликлари тикланишини ҳамда қонуний манфаатлари ҳимоя қилинишини таъминлаш бўйича ўз ваколатлари доирасида чоралар кўриши шарт. Профилактика инспекторлари жисмоний шахсларни ва юридик шахсларнинг вакилларини асосан милиция таянч пунктида қабул қиладилар. Ўзбекистон Республикасининг 2014 йил 3 декабрда қабул қилган «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонунида жисмоний ёки юридик шахс ўзининг мурожаатини қабул қилиш ва кўриб чиқиш қонунга хилоф равишда рад этилганлиги устидан бўйсунув тартибида юқори турувчи органга ёхуд бевосита судга шикоят қилишга ҳақли эканлиги қайд этилган. Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 35- моддасида: «Ҳар бир шахс бевосита ўзи ва бошқалар билан биргаликда ваколатли давлат органларига, муассасаларига ёки халқ вакилларига ариза,

таклиф ва шикоятлар билан мурожаат қилиш ҳуқуқига эга. Аризалар, таклифлар ва шикоятлар қонунда белгиланган тартибда ва муддатларда кўриб чиқилиши шарт», 44-моддасида: «Ҳар бир шахсга ўз ҳуқуқ ва эркинликларини суд орқали ҳимоя қилиш, давлат органлари, мансабдор шахслар, жамоат бирлашмаларининг ғайриқонуний хатти-ҳаракатлари устидан судга шикоят қилиш ҳуқуқи кафолатланади», деб фуқароларнинг бу борадаги ҳуқуқлари кафолатлаб қўйилган. Мурожаат этиш ҳуқуқи ихтиёрий амалга оширилади. Ҳеч ким бирор-бир мурожаатни ҳимоя қилишга ёхуд унга қарши қаратилган ҳаракатларда иштирок этишга мажбур қилиниши мумкин эмас. Мурожаат этиш ҳуқуқининг амалга оширилиши бошқа жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқларини, эркинликларини ҳамда қонуний манфаатларини, шунингдек жамият ва давлат манфаатларини бузмаслиги керак. Шу билан бирга, хорижий давлатларнинг жисмоний ва юридик шахслари, фуқаролиги бўлмаган шахслар Ўзбекистон Республикаси давлат органларига мурожаат этиш ҳуқуқига эга. Профилактика инспектори мурожаатларни оғзаки, ёзма ёхуд электрон шаклда ҳамда ариза, таклиф ёки шикоят тарзида қабул қилиши мумкин. Мурожаатлар, уларнинг тури ва шаклидан қатъи назар, бир хил аҳамиятга эга. Ариза – ҳуқуқларни, эркинликларни ва қонуний манфаатларни амалга оширишда ёрдам кўрсатиш тўғрисидаги илтимос баён этилган мурожаат. Таклиф – давлат ва жамият фаолиятини такомиллаштиришга доир тавсияларни ўз ичига олган мурожаат. Шикоят – бузилган ҳуқуқларни, эркинликларни тиклаш ва қонуний манфаатларни ҳимоя қилиш тўғрисидаги талаб баён этилган мурожаат.

Жисмоний ва юридик шахслар профилактика инспекторига мурожаат қилаётганда қуйидаги талабларга риоя қилишлари керак: – жисмоний шахснинг мурожаатида унинг фамилияси (исми, ота- сининг исми), яшаш жойи тўғрисидаги маълумотлар кўрсатилган ва мурожаатнинг моҳияти баён этилган бўлиши керак; – юридик шахснинг мурожаатида унинг тўлиқ номи, жойлашган ери (почта манзили) тўғрисидаги маълумотлар кўрсатилган ва мурожаатнинг моҳияти баён этилган бўлиши керак. Мурожаатлар давлат тилида ва бошқа тилларда берилиши мумкин. Ёзма мурожаат мурожаат этувчи жисмоний шахснинг имзоси ёки мурожаат этувчи юридик шахс раҳбарининг ёхуд ваколатли шахсининг имзоси билан тасдиқланган бўлиши лозим. Жисмоний шахснинг ёзма мурожаатини мурожаат этувчининг имзоси билан тасдиқлаш имкони бўлмаган тақдирда, бу мурожаат уни ёзиб берган шахснинг имзоси билан тасдиқланиб, унинг фамилияси (исми, отасининг исми) ҳам қўшимча равишда ёзиб қўйилиши керак. Электрон мурожаат электрон рақамли имзо билан тасдиқланган ва электрон ҳужжатнинг уни идентификация қилиш имкониятини берадиган бошқа реквизитларига эга бўлган электрон ҳужжат шаклида бўлиши керак. Электрон мурожаат қонунда белгиланган талабларга мувофиқ бўлиши керак. Шу ўринда мамлакатимиз Президенти Ислом Каримовнинг «Она юртимиз бахту иқболи ва буюк келажаги йўлида хизмат қилиш – энг олий саодатдир» номли асаридаги қуйидаги фикрларини келтиришни ўринли деб топдик: «Биз ҳаёт ҳеч қачон бир жойда тўхтаб турмаслигини, албатта, яхши англаймиз. Агарки биз ХХI асрда, тобора авж олаётган глобаллашув жараёнлари, Интернет ва интеллектуал тараққиёт ҳал қилувчи роль ўйнаётган бир даврда яшаётганимизни ҳисобга оладиган бўлсак, ҳаётимиз

нақадар шиддатли суръатлар билан ўзгариб бораётганини, айниқса, чуқур ҳис қиламиз» 1 . Бугунги кунда дунё аҳолисининг 2,1 миллиарди Интернет тизимидан фойдаланмоқда. Шулардан 9 миллионини Ўзбекистон фуқаролари ташкил этади. Қонунда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини электрон тарзда амалга оширишлари уларнинг вақтларини тежаш билан бирга, сарсонгарчиликларининг ҳам олдини олишни назарда тутган. Жисмоний шахснинг фамилияси (исми, отасининг исми), яшаш жойи тўғрисидаги маълумотлар ёки юридик шахснинг тўлиқ номи, жойлашган ери (почта манзили) тўғрисидаги маълумотлар кўрсатилмаган ёхуд улар ҳақида ёлғон маълумотлар кўрсатилган, шунингдек, имзо (электрон рақамли имзо) билан тасдиқланмаган мурожаатлар аноним мурожаатлар ҳисобланади. Мурожаат этувчи жисмоний ва юридик шахсларнинг вакиллари орқали берилган мурожаатларга уларнинг ваколатларини тасдиқловчи ҳужжатлар илова қилинади. Мурожаат этиш ҳуқуқидан фойдаланилаётганда жисмоний шахснинг жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ва ижтимоий мавқеига, шунингдек юридик шахсларнинг мулк шакли, жойлашган ери (почта манзили), ташкилий-ҳуқуқий шаклларига ва бошқа ҳолатларига қараб камситишга йўл қўйилмайди. «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонуннинг 20-моддасида қуйидаги мурожаатлар кўриб чиқилмайди деб белгиланган: – аноним мурожаатлар; – жисмоний ва юридик шахсларнинг вакиллари орқали берилган мурожаатлар, уларнинг ваколатини тасдиқловчи ҳужжатлар мавжуд бўлмаган тақдирда; 1 Каримов И.А. Она юртимиз бахту иқболи ва буюк келажаги йўлида хизмат қилиш – энг олий саодатдир. – Т., 2015. – 304 б.

– қонунда белгиланган бошқа талабларга мувофиқ бўлмаган мурожаатлар. Бундай турдаги мурожаатлар профилактика инспекторлари томонидан кўриб чиқилмайди. Профилактика инспектори мазмунан ҳал этиши шарт бўлган ариза ёки шикоятни келиб тушган кундан эътиборан ўн беш кун ичида , қўшимча ўрганиш ва (ёки) текшириш, қўшимча ҳужжатларни сўраб олиш талаб этилганда эса бир ойгача бўлган муддатда кўриб чиқади. Бундан ташқари, айрим текшириш ўтказиш, қўшимча материаллар сўраб олиш ёхуд бошқа чора-тадбирлар кўриш зарур бўлган ҳолларда, уларни кўриб чиқиш муддатлари тегишли ички ишлар органи раҳбари томонидан истисно тариқасида узоғи билан яна бир ойга узайтирилиши мумкин, профилактика инспектори дарҳол бу ҳақда мурожаат этувчига хабар қилади. Таклиф профилактика инспекторига келиб тушган кундан эътиборан бир ойгача бўлган муддатда кўриб чиқилади, қўшимча ўрганишни талаб этадиган таклифлар бундан мустасно, бу ҳақда таклифни киритган жисмоний ёки юридик шахсга ўн кунлик муддатда ёзма шаклда хабар қилади. Профилактика инспектори ушбу муддатларда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиши ва ҳал этилиши юзасидан тегишли қарорлар қабул қилиши, шунингдек, чиқарилган қарор ҳақида мурожаат этган шахсга расмий равишда хабар бериши лозим. Мурожаат этиш ҳуқуқининг амалга оширилиши бошқа жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқларини, эркинликларини ҳамда қонуний манфаатларини, шунингдек, жамият ва давлат манфаатларини бузмаслиги керак. Профилактика инспекторлари милиция таянч пунктида жисмоний ва юридик шахсларнинг ёзма, оғзаки ва электрон мурожаатлари кўриб чиқилиши учун зарур шарт-шароитлар ва қулайликларни яратиши лозим. Профилактика инспектори милиция таянч пунктида жисмоний ва юридик шахсларни ички ишлар органи бошлиғи томонидан тасдиқланган алоҳида жадвал асосида қабул қилади. Ушбу жадвал милиция таянч пунктининг

кириш жойида пешлавҳа сифатида осиб қўйилади. Ушбу жадвалда профилактика инспектори, милиция таянч пункти ва туман-шаҳар ИИБнинг телефон рақами, қабул қилувчи ходимнинг лавозими, унвони, фамилияси, исми ва шарифи, қабул кунлари ва вақти ёзиб қўйилади. Қабул қилиш куни ва вақти мурожаат қилувчилар учун қулай бўлиши лозим. Қабул ҳафтасига икки кундан кам бўлмаслиги лозим. Профилактика инспектори мурожаатларни милиция таянч пунктида юритиладиган «Фуқароларни қайд қилиш китоби»га қайд этиб боради. Профилактика инспекторлари жисмоний шахслар ва юридик шахсларнинг вакилларини қабул қилиш вақтида юқори билим, касбий маҳорат ва ҳуқуқий тайёргарликни намоён этиб, муомала маданиятига риоя этиши, уларнинг муаммоларини тўлиқ тинглаб ва белгиланган тартибда қайд этиши керак. Шу билан бирга, жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига, қонуний манфаатларига қатъий риоя этиш, ариза, шикоят ёки таклиф билан мурожаат этганларнинг ҳуқуқларини кафолатлаши, уларнинг камситилишига йўл куймаслиги ва шахсий хавфсизлигини таъминлаш чораларини кўришлари керак. Мурожаатларни кўриб чиқиш вақтида аён бўлган жисмоний ва юридик шахсларнинг маълумотларини сир сақлайди, мурожаат этган шахс, унинг вакили, уларнинг оила аъзолари таъқиб қилинишига йўл қўймайди. Мурожаатларни кўриб чиқиш вақтида аниқланган қонунга хилоф ҳаракат ёки ҳаракатсизликка зудлик билан барҳам бериш чораларини кўради, жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳуқуқ, эркинлик хамда қонуний манфаатлари бузилишига олиб келаётган сабаблар ва шарт-шароитларни аниқлайди. Мурожаати кўриб чиқилаётганда шахсга ахборот ва тушунтиришлар беради хамда мурожаатни текшириш материаллари билан танишишига шароит яратади. Мурожаатда кўрсатилган ҳар бир масала бўйича важларни рад этувчи ёки тасдиқловчи аниқ асосларни, қонун ҳужжатлари нормалари билан асослаган ҳолда жавоб хатлари юборилишини таъминлайди. Мурожаат юзасидан қабул қилинган қарорларнинг ижросини назорат қилади, жисмоний ёки юридик шахснинг

ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатлари бузилиши натижасида етказилган моддий зарар ёки маънавий зиённи қонунда белгиланган тартибда компенсация қилиш чораларини кўради. Профилактика инспектори томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқишни ғайриҳуқуқий тарзда рад этганлик, мурожаатларни кўриб чиқиш муддатларини узрли сабабларсиз бузганлик, асоссиз, қонунга зид қарор қабул қилганлик, шунингдек, бузилган ҳуқуқларини тиклашни, шикоят муносабати билан қабул қилинган қарорни реал бажаришни таъминламаганлик Ўзбекистон Республикаси МЖтКнинг «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузиш» деб номланган 43-моддасида белгиланган тартибда энг кам иш ҳақининг бир бараваридан уч бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади. Бундан ташқари, фуқароларнинг ўз ҳуқуқ ва манфаатларига дахлдор бўлган ҳужжатлар, қарорлар ва бошқа материаллар билан танишиб чиқиш ҳуқуқлари ҳам мавжуд бўлиб, бу каби ҳуқуқлар мансабдор шахслар томонидан асоссиз равишда рад этилган ҳолларда мансабдор шахсларга МЖтКнинг «Ҳужжатлар билан танишиб чиқишни асоссиз равишда рад этиш» деб номланган 44-моддасида белгиланган тартибда энг кам иш ҳақининг бир бараваридан икки бараваригача миқдорда жарима жазоси белгиланишига асос яратилади. Тезкор-қидирув ходимлари томонидан фуқароларнинг содир этилган жиноят тўғрисида берган шикоят аризасини ҳисобга олмаслик ҳақида баъзи мулоҳазалар Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилинган ва Сенат томонидан 2008 йил 28 августда маъқулланган «Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонунга асосан ЖКга янги 241 1 -модда киритилиб, унда жиноятлар тўғрисидаги аризалар, хабарлар ва бошқа маълумотларни қабул қилиш, рўйхатдан ўтказиш ёки кўриб чиқиш хизмат вазифаларига кирадиган

мансабдор шахсларнинг жиноятни ҳисобга олишдан қасддан яшириши ҳолати ифодаланган. Тезкор-қидирув ходимлари томонидан фуқароларнинг шикоят, аризаларини қасддан ҳисобга олмаслик бўйича фикр-мулоҳаза юритишдан олдин жиноятчиликка қарши курашда шахслардан олинган шикоят, аризаларни ички ишлар органларининг тезкор вакиллари ўз вақтида кўриб чиқишнинг самарадорлигини ошириш аҳамиятини англаб олишлари лозимлигини таъкидлаш мақсадга мувофиқ. Умуман олганда, самарадорлик ибораси у ёки бу ҳодисанинг натижасида ижобийликка эришиш учун қандай ҳаракат қилиш кераклигини англатади 2 . Бироқ, бу таърифни жиноятчиликка қарши кураш каби мураккаб фаолиятга нисбатан қўллаш бир қатор ёндашув ва турли фикрларни келтириб чиқариши мумкин. Биринчидан, жиноятчиликка қарши самарали кураш деганда, амалдаги ҳуқуқ нормалари ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари фаолиятининг асосланганлиги ва мақсадга мувофиқлиги тушунилса, иккинчидан, инсоният қуввати, куч ва воситаларини минимал сарфланиши натижасида максимал тарзда белгиланган мақсадга эришиш, учинчидан , жиноятчиликка қарши курашишда эришилган фактик натижанинг қўйилган мақсадга нисбати ва ҳоказолар тушунилади. Бизнинг фикримизча, самарадорликни ошириш Жиноят кодекси Махсус қисм нормаларининг, яъни аниқ турдаги жиноятларни назарда тутувчи нормалар тузилишининг оддий, жиноятнинг квалификация қилувчи барча белгиларини ўзида акс эттириши ҳамда ҳамма учун тушунарли шаклда баён этилиши ҳам ҳуқуқни қўллаш амалиётида аниқ жиноятларни квалификация қилишда, уларни бир-биридан фарқлашда муҳим аҳамият касб этиб, жиноятларни квалификация қилишнинг мақсадга йўналтирилганлиги бўйича унинг самарадорлигини оширишга кўмаклашувчи омиллардан бири ҳисобланади. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг «Биз ҳокимиятни учинчи тармоғи – суд-ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилиш ва янада 2 Қаранг: Лунеев В. В. Эффективность борьбы с преступностью и её отдельными видами в современной России // Государство и право. – 2003. – № 7. –С. 106

либераллаштиришга алоҳида аҳамият берамиз» 3 , деб таъкидлаганлари бежиз эмас. Суд-ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилиш, жиноят, жиноят-процессуал қонунчиликни либераллаштириш борасида қабул қилинган ва амалга татбиқ этилган ҳамда татбиқ қилинаётган қонунларга ўзгартиш ва қўшимчаларнинг киритилиши жиноятчиликка қарши кураш самарадорлигини бир мунча оширди десак, муболаға бўлмайди. Шу билан бирга, бугунги кунда ҳал қилиниши керак бўлган масалаларидан бири жиноятни яшириш билан боғлиқ бўлган ижтимоий хавфли қилмишлар учун жиноий жавобгарлик белгилашнинг айрим масалалари ва бу каби қилмишларни квалификация қилишда амалиётда вужудга келаётган баъзи муаммоларни бартараф қилиш ҳисобланади. Фуқаролар томонидан жиноятга оид шикоят аризаси берилганда ички ишлар органларининг мансабдор шахслари Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари ва ИИВнинг буйруқлари талаблари асосида зудлик билан қонуний ҳаракатларни амалга оширадилар. Юридик адабиётларда фуқаролар томонидан берилган шикоят аризасини қасддан ҳисобга олмаслик, яъни жиноятни яшириш тушунчасига турлича таърифлар берилган, жумладан З. Х. Гулямовнинг фикрича, «жиноятни яшириш – шахснинг оғир ёки ўта оғир жиноятни содир этишида қатнашмаган, одил судловни амалга оширишга йўналтирилган суриштирувчи, терговчи, прокурор ва суднинг нормал фаолиятига тажовуз қилувчи, жиноятчини, жиноят содир этиш қуроли ва воситаларини, жиноят изларини ёки жиноий йўл билан қўлга киритилган нарсаларни олдиндан ваъда бермаган ҳолда яширишга қаратилган қасддан қилинган фаолиятдир» 4 . Фуқаролар томонидан берилган шикоят аризасини қасддан ҳисобга олмаслик – жиноятни яшириш тушунчаси юқорида таъкидланган белгиларни ўзида акс эттириши мумкин, аммо жиноятни яшириш каби қилмишларни 3 Қаранг: Каримов И. А. Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир // Халқ сўзи. – 2005. – 29 янв. 4 Қаранг: Гулямов З.Х . Проблемы борьбы с преступлениями против правосудия: теория и практика. Дис... д-ра. юрид. наук. – Т., 2002. – С. 260.

квалификация қилишда, жиноят қонунчилигидаги норманинг диспозициясида кўрсатилган қилмиш белгилари бўйича амалга оширилиши муҳим ўрин эгаллайди. Бу борада В.Н. Кудрявцевнинг билдирган фикрига қўшилиш мумкин, яъни «жиноят қонунида муайян ҳуқуқ нормасининг тузилишида унинг таркибий белгилари тўлиқ акс эттирилган бўлиши лозим ва қонун чиқарувчидан ташқари ҳеч ким ушбу белгиланган жиноят таркибига у ёки бу белгиларни «қўшиш» ёки «олиб ташлаш» мумкин эмас» 5 . Жиноят ва ҳодисалар ҳақидаги хабарлар, қаерда ва қачон содир этилиши, шунингдек, маълумотнинг тўлиқ ёки тўлиқ эмаслигидан қатъи назар ички ишлар бўлимига келиб тушиши билан узлуксиз равишда фаолият кўрсатувчи навбатчилик қисми навбатчилари томонидан қабул қилиниши лозим. Агар фуқаролар томонидан тезкор вакилга жиноят ҳақида оғзаки мурожаат қилинган тақдирда, жиноят процессуал қонун ҳужжатларига мувофиқ, баённома асосида ариза ёзилиб, ҳужжатлаштирилади. Оғзаки аризани қабул қилган мансабдор шахс томонидан жиноятпроцессуал қонун ҳужжатларига мувофиқ тарзда ёлғон маълумот берганлиги учун жавобгарлик масаласи ҳал этилиши тўғрисида аризачига тушунтирилиши лозим (ЖПКнинг 324-моддаси, ЖКнинг 237 ва 238-моддалари). Жиноятга ҳақида ариза бермоқчи бўлган шахс ўз она тили ёки ўзи эркин гаплаша оладиган тилда ариза ёзиш ҳуқуқига эга бўлади. ИИБ биносидан ташқари жойларда ҳам барча ички ишлар органлари ходимлари, жумладан тезкор вакиллар жиноят ҳақида хабар келиб тушганда уни қабул қилиш чораларини кўриши лозим, улар бошқа ҳудудда фаолият кўрсатишлари ёки бошқа ИИБда ишлашини рўкач қилиб, жиноят тўғрисидаги хабарни қабул қилмасликка ҳақлари йўқ. Шундан сўнг телефон ёки бошқа алоқа воситалари орқали ИИБ навбатчилик қисмига хабар беришлари лозим. 5 Батафсилроқ қаранг: Кудрявцев В. Н. Общая теория квалификация преступлений. 2-е изд., перераб. и дополн. – М., 2001. – С. 96.

Шикоят аризаси аризачининг ўзидан олинганда унга аризани қабул қилган навбатчи томонидан талон (хабарнома) берилиши шарт. Жиноятга оид арзлар ариза ва баённома шаклида расмийлаштирилади. Ариза фуқаролар томонидан шахсан ўз қўли билан ёзилганда ариза шаклида ифодаланади. Борди-ю, арз қилувчи ўз арзини оғзаки тарзда баён этса, у ҳолда бу баённома шаклида қайд этилиши талаб этилади. Бу талаб айбини бўйнига олиш ҳақидаги арзни қабул қилиш тартибига ҳам бирдай амал қилади. Баённомада баённома қачон, қаерда, ким томонидан (лавозими, унвони, фамилия, исми, шарифи), ЖПКнинг қайси моддасига асосан тузилаётганлиги, арз қилувчи, унинг яшаш ва ишлаш жойи, шунингдек, шахсий ҳужжатлари тўғрисидаги маълумотлар акс эттирилиши (башарти арз қилувчи ҳужжат кўрсата олмаса, унинг шахси тўғрисидаги маълумотларни бошқа йўллар билан текшириш чораси кўрилиши керак), оғзаки арзни қабул қилиш қачон бошланиб, қачон тугаганлиги кўрсатилиб, арз қилувчи жиноят тўғрисида била туриб ёлғон хабар берганлик учун жиноий жавобгарликка тортилиши ҳақида огоҳлантирилиши ва бу хусусда баённомада қайд қилиниб, унинг имзоси билан тасдиқланиши, сўнгра баённомада жиноят содир этиш ҳолатлари хусусидаги маълумотлар арз қилувчи номидан, иложи борича сўзма-сўз акс эттирилиб, баённома арз қилувчи ва аризани қабул қилган мансабдор шахс томонидан имзоланиши лозим Жиноятга оид ариза, хабар ва бошқа маълумотларни қайд этиш ва ҳисоботини юритиш бевосита юқорида қайд этилган қонун ва қонуности меъёрий ҳужжатлар асосида тартибга солинади ҳамда қатъий назоратга олинади. Фуқаролар томонидан ички ишлар органларига келиб тушган жиноятга оид ариза, хабар ва бошқа маълумотлар жиноятларни қайд этиш ягона китоби (1-шакл) ва журнал (2-шакл)га қайд этилиб, унга тегишли тартибда қайд рақами берилиб, жиноят тўғрисида қисқача маълумотлар қайд этилади.

Жиноятга оид ариза, хабарлар ва бошқа маълумотларни қайд этиш шаҳар-туман ички ишлар бўлими навбатчилик қисмлари навбатчилари томонидан зудлик билан амалга оширилади. Жиноят ҳақидаги ариза, хабар ва бошқа маълумотларнинг рўйхатга олиниши бўйича кунлик назорат бевосита ички ишлар бўлими бошлиғи томонидан амалга оширилиб борилади. Шу боис ҳар куни тезкор навбатчи кун (сутка) давомидаги тезкор вазият тўғрисида ИИБ бошлиғига маълумот беради. ИИБ бошлиғи 1-шакл китоби ва 2-шакл журналларининг тўғри тўлдирилганлигини текширади, бу ҳақда ўз фикрини билдиради ва имзо қўяди. Ҳал этилмаган материаллар бўйича тегишли соҳавий хизмат раҳбарларига топшириқлар беради.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Жиноят-ижроия ҳуқуқи. Дарслик. Муаллифлар жамоаси. Масъул муҳаррир-ю.ф.н., дотс. Б.Ж.Ахроров. –Т.: Ўқитувчи, 2002. – 208б. 2. Жиноят-ижроия кодексига шарҳлар. Рустамбоев М.Ҳ., Ахраров Б.Ж. ва бошқалар. Маъсул муҳаррир: ю.ф.д., проф. М.Ҳ.Рустамбоев. – Т.: ТДЮИ, 2007. – 574 б. 3. Комментарий к Исправително-трудовому кодексу Республики Узбекистан. –Т.: Узбекистан, 1997. - 345с. 4. Абдухалиқов М.А., Пайзуллаев Қ., Абдуқодиров Ш.Й. Жиноят -ижроия ҳуқуқи (альбом схемалар). –Т.: ТДЮИ, 2005. – 142 б.

O'xshashlar

Вилоят прокуратуралари томонидан фуқаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш амалиётига доир айрим мулоҳазалар

Ўзбекистон Республикаси прокуратураси органларида фуқаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш

Фуқаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш ҳамда уларнинг қабулини ташкил этиш

Ички ишлар органларида жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқишини назорат қилиш