O'zbekistonning BMT muassasalari va dasturlari bilan xamkorligi - Huquqshunoslik - Referatlar

O'zbekistonning BMT muassasalari va dasturlari bilan xamkorligi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

94.5 KB

Ko'chirib olish

O'zbekistonning BMT muassasalari va dasturlari bilan xamkorligi Reja 1. BMT tarkibidagi tashkilotlarning tashkil topishi va faoliyati haqida umumiy tushuncha. (Butunjahon sog'liqni saqlash tashkiloti, Xalqaro mehnat tashkiloti, Butunjahon intellektual mulk tashkiloti, Ta'lim, Fan va madaniyat masalalari bo'yicha tashkilot, Atom energiyasi bo'yicha xalqaro agentlik, Xalqaro dengiz tashkiloti, Xalqaro sayyoxlik tashkiloti.) 2. BMT dasturlarining tashkil topishi va ularning faoliyati to'g'risida umumiy ma'lumot. ( Jaxon oziq-ovqat dasturi, Atrof muhitni muxofaza etish dasturi, Bolalar jamgarmasi(YUNISEF), Taraqqiyot dasturi(UNDP), BMTning Universiteti.) 3. O'zbekistonning BMT muassasalari va dasturlari bilan hamkorligi.

Butunjahon sog'liqni saqlash tashkiloti, Xalqaro mehnat tashkiloti, Butunjahon intellektual mulk tashkiloti, Ta'lim, Fan va madaniyat masalalari bo'yicha tashkilot, Atom energiyasi bo'yicha xalqaro agentlik, Xalqaro dengiz tashkiloti, Xalqaro sayyoxlik tashkiloti. Jahon oziq-ovqat dasturi, atrof muxitni muhofaza etish dasturi, Bolalar jamg'armasi(YUNISEF), Taraqqiyot dasturi(UNDP), BMTning Universiteti. 1. BMTtarkibidagi tashkilotlarning tashkil topishi va faoliyati xakida umumiy tushuncha Atom energiyasi bo'yicha xalqaro agentlik. Atom energiyasi bo'yicha xalqaro agentlik Birlashgan Millatlar Tashkiloti xomiyligida muxtor muassasa sifatida 1957 yilda tashkil topgan. U atom energiyasidan tinch maqsadlarda foydalanish bo'yicha ilmiy va texnik hamkorlik borasida xukumatlararo jahon markaziy forumi sifatida xizmat qiladi. Agentlik o'zining 127 ta a'zo davlatlariga atom energiyasi sohasida o'zlarining mustaqil ilmiy dasturlarini ishlab chiqishlarida texnik yordam ko'rsatadi. Agentlik faoliyatining qariyib yarmi oziq- ovqat sanoati, qishloq xo'jaligi, sog'liqni saqlash, sanoat va gidrologiya, shuningdek, atrof muhit ifloslanishi va ayniqsa dengiz suvi bo'yicha dasturlarda mujassamlashgan. Agentlik yadro materiallarini xarbiy maqsadlarga qaratmaslik kafolatini nazarda tutgan xalqaro shartnomalarga amal qilinishini nazorat etishda davlatlarga yordam beradi. Butun dune bo'yicha 200 inspektor, 900 dan ortiq qurilma va boshqa ob'yektlarni Agentlikning kafolat dasturi doirasida nazorat qilib boradi. Yadroviy dasturlar sonini o'sishi va jamoatchilik diqqat- e'tiborini xavfsizlik jabxasiga qaratish bilan Atom energiyasi bo'yicha xalqaro agentlikning yadro xavfsizligi bo'yicha asosiy standartlarini belgilaydi, shuningdek, anik operasiyalarning bajariligi bo'yicha, shu jumladan, reaktiv moddalar tashilishining

xavfsizligi bo'yicha qoida va qo'llanmalarni joriy qiladi. Agentlik radiasiyadan talofat ko'rilgan xollarda a'zo davlatlarga shoshilinch yordam ko'rsatadi. Agentlikning rahbar organlari har yili chaqiriladigan barcha a'zo davlatlar vakillaridan iborat Bosh Konferensiya va 35 a'zodan iborat boshqaruvchilar kengashidir. 13 a'zo Kengash tomonidan tayinlanadi. 22 a'zo esa Konferensiya tomonidan saylanadi. Agentlik dasturlariga 1998 yilda doimiy byudjetdan 221 million dollar ajratildi va Yana 71 dollar byudjetdan tashqari mablag'lardan tushdi. Bosh direktorii : Janob Muhammad Elbaradey ( Misr) Bosh qarorgoh : Vena ( Avstriya). Fuqaro aviasiyasi xalqaro tashkiloti (IKAO) Fuqaro aviasiyasi xalqaro tashkiloti bir mamlakatdan ikkinchisiga uchishlarni osonlashtiradi hamda uchish xavfsizligini ta'minlaydi. 1944 yilda tashkil etilgan. Ushbu tashkilot xavo transportiishining muntazzamligi, samarali va ishonchliligi uchun zarur bo'ladigan xalqaro qoida va standartlarnibelgilaydi. Tashkilot o'z tarkibiga kirgan 185 davlat aviasiasining barcha sohalaridagi xamkorliklariga vositachilik qiladi. IKAO ning Oliy organi Assambleya bo'lib, unga shartnomaga imzo chekkan 185 davlatning barchasining delegatlari kiradi. Assambleya 33 mamlakat vakillaridan iborat kengashni saylaydilar. Assambleya kamida uch yilda bir marta chaqirilib, IKAO siyosatini belgilab oladi va aynan kengashga taqdim etadigan har qanday masalani o'zi ko'rib chiqadi. Kengash IKAO ning ijroya organi sanalib, Assambleya karorlarini amalga oshiradi. Kengash Prezidenti : Assad Kotaate (Livan) Bosh kotib : R.S. Koshta Preyra ( Braziliya) Bosh qarorgohi : Monreal (Kanada ) Butunjahon intellektual mulk tashkiloti

Butunjahon intellektual mulk tashkiloti 1970 yilda tashkil etilgan. Unig maqsadi butun dunyoda hamkorlik asosida 169 a'zo davlatda intellektual mulkni saqlashda yordam ko'rsatish va intelleklual mulkni saqlash uchun tuzilgan ma'muriy organlar ittifoqlari hamkorligini ta'minlashdan iborat. Ushbu ittifoqlardan eng asosiylari Parij va Bern ittifoqlaridir. - Parij ittifoqining rasmiy nomi – xalqaro sanoat mulkini quriqlash bo'yicha ittifoqdir. - Bern ittifoqining rasmiy nomi – adabiyot va san'at asarlarini saqlash xalqaro ittifoqidir. Intellektual mulk ikki asosiy sohani qamrab oladi: 1. Sanoat mulkini, ixtirochilik ustivorligi, tovar belgilari, asosan adabiyot, musiqa, badiiy buyumlar, suratlar. 2. Audiovizual yozuvlardagi mualliflik huquqi. Butunjahon intellektual mulk tashkilotining uch rahbar organi mavjud: 1. Parij va Bern ittifoqlarida turuvchi san'at vakillarining Bosh Assambleyasi, assambleya ikki yilda bir marta chaqiriladi. 2. Barcha a'zo davlatlar Konferensiyasi, u ham ikki yilda bir marta chaqiriladi. 3. Koordinasiya qilish bo'yicha komitet, uning tarkibida 68 kishi bo'lib, har yili to'planishadi. Butunjahon intellektual mulk tashkilotining dasturi va byudjeti ikki yilda bir marta rahbar organlar tomonidan aniqlanadi. Bosh direktor : d-r Komil Idris ( Sudan) Bosh qarorgoh: Jeneva (Shvesariya) Birlashgan Millatlar Tashkilotining maorif, Fan va madaniyat masalalari bo'yicha tashkiloti (YUNESKO) YUNESKO 1946 yilda tashkil topgan bo'lib, uning mAqsadi insoniyatning aql zakovati va ahloqiy birligiga asoslangan barqaror tinchlikni barpo qilishdir. Uning faoliyat doirasi maorif, tabiiy, ijtimoiy va insonparvarlik fanlarini, madaniyat va kommunikasiya sohalarini qamrab olgan.

YUNESKO dasturlari dune madaniyatiga ko'maklashishi, barqaror taraqqiyot va insoniyat taraqqiyoti uchun yo'naltirilgan. Ular barcha insonlar uchun maorif yutuqlarini to'playdi; ekologik tadqiqotlar uchun xalqaro ilmiy dasturlar tuzishga kumaklashadi; milliy madaniyatni ruyobga chiqishini qo'llab quvvatlaydi; dunyoviy meros hisoblangan boyliklarni saqlash va kengaytirishga axborotlar oqimi va matbuot erkinligiga yordam beradi, shuningdek, rivojlanayotgan davlatlarning kommunikasiya imkoniyatlarini oshirishga ko'maklashadi. YUNESKO milliy komessiyalar, assosiasiyalar, markaz va klublar kumagidan foydalanadilar. U395 dan ortiq noxukumat tashkilotlari va jamg'armalar, shuningdek xalqaro hamda xududiy birlashmalar bilan hamkorlik qiladi. YUNESKOning rahbar organi barcha a'zo davlatlarni jamlagan Bosh Konferensiyalar hisoblanadi, u ikki yilda bir marta chaqiriladi. Konferensiyada qabul qilingan dasturlar bajarilishini Bosh Konferensiyada saylangan 58 a'zodan iborat Ijroya kengash kuzatib boradi. Bosh direktor:Federiko Mayor. Saragosa(Ispaniya) Bosh qarorgox : Parij. Xalqaro mehnat tashkiloti Xalqaro mehnat tashkiloti 1919 yilda ta'sis etilgan bo'lib, uning Nizomi Versal shartnomasining bir qismi edi. 1946 yilda xalqaro mehnat tashkiloti BMT bilan aloqador birinchi ixtisoslashgan muassasa bo'ldi. Xalqaro mehnat tashkiloti hamma yerda mehnatkashlar uchun ijtimoiy adolatni barqaror etishga ko'maklashadi. U mehnat sharoiti va hayot tarzini yaxshilashga qaratilgan xalqaro siyosat va dasturalrni ishlab chiqadi: xalqaro mehnat standartlarini joriy qiladi: vazifasiga munosib tarzda xalqaro mehnat tashkiloti tomonidan ishlab chiqilgan siyosatni milliy xokimiyatlar uchun o'tkazishda yetakchi bo'lib xizmat qiladi: texnik hamkorlikning katta dasturini xayotga tadbiq etishda xukumatlar bilan

bunday siyosatni samarali tarzda amalga oshirishda hamkorlik qiladi: Ushbu xarakatlarning muvafaqiyat qozonishida izlanishlar olib boradi. Xalqaro mehnat tashkiloti o'zining siyosatini samarali tarzda amalga oshirishda hamkorlik qiladi: kasb tayyorgarligi, bu boradagi ta'lim berishni amalga oshiradi, Ushbu xarakatlarning muvafaqiyat qozonishda izlanishlar olib boradi. Xalqaro mehnat tashkiloti o'zining siyosatini ishlab chiqishda mehnatkashlar va tadbirkorlar vakillarining ovozlari xukumat vakillari ovozlri bilan teng bo'lishiga amal qiluvchi antika butun jahon tashkiloti hisoblanadi. Xalqaro mehnat tashkiloti uch organdan tarkib topgan: - Xukumatlar, tadbirkorlar, mehnatkashlar delegatlaridan iborat xalqaro mehnat konferensiyasi. U har yili chaqiriladi. Konferensiya byudjetini qabul qilish bilan birga xalqaro mehnat standartlarini belgilaydi. - Ma'muriy kengash yiliga ikki martda yig'ilish o'tkazadi va xalqaro mehnat tashkiloti ishlari ustidan nazorat qiladi, dastur va byudjetni tayyorlaydi. Xalqaro mehnat tashkiloti standartlariga amal qiladigan xolatlarni tekshiradi. - Xalqaro mehnat byurosi – tashkilotning doimiy xarakatdagi kotibiyati sanaladi. Kasbga tayyorlash bo'yicha xalqaro markaz Italiyaning Turin shahrida joylashgan bo'lib, u kasbga tayyorlash va kasb malakasi berishga ko'maklashadi . Xalqaro mehnat tashkilotining xalqaro – ijtimoiy mehnat tadqiqotlari instituti ilmiy tadqiqotlar, forumlar, ijtimoiy siyosat muommolari bo'yicha seminarlar o'tkazishda va o'quv qurollarini yetkazib berishda baza hisoblanadi: aspirantlar, ishga kelgan olimlar uchun dasturlar tuzadi. 1969 yili xalqaro mehnat tashkiloti tashkil etilganiga ellik yil to'lganida Nobel mukofati bilan taqdirlangan. Bosh direktorii: Janob Mishel Xansen (Belgiya) Bosh qarorgohi: Jeneva

Butunjaxon sog'likni saqlash tashkiloti 1948 yilda tashkil etilgan bo'lib, sog'likni saqlash sohasida BMTning bosh sohasi hisoblanadi. Uning maqsadi imkoni boricha hamma xalqlarning salomatlik darajasini yuqori kutarishdir. Butunjahon sog'liqni saqlash tashkilotining asosiy vazifalari qo'yidagilardan iborat: - jahonning barcha mamlakatlaridasoglikni saqlash masalalarida rahbarlikni ta'minlash: - Xukumatlarga milliy sog'liqni saqlash dasturlarini amalga oshirish va baholash borasidagi rejalashtirish ishlarini yaxshilashga yordam berish: - Taqdim qilingan tibbiy texnalogiyalarni va sog'liqni saqlash standartlarini keng quloch yozdirish, axborotlarni tarqatish. Butunjahon sog'liqni saqlash tashkilotining rahbar organi Butunjahon sog'liqni saqlash assambleyasi bo'lib, uning tarkibiga barcha a'zo davlatlar kirgan. Assambleya har yili chakiriladi. 1977 yili Butunjahon sog'liqni saqlash tashkiloti birinchi bo'lib “Salomatlik hamma uchun” shiorini o'rtaga tashladi. Tashkilotning Brazzavilda (Kongo), Vashingtonda (AKSH), Koxirada (Misr), Kopengagenda (Daniya), Nyu-Delida (Xindiston), Manilada (Filippin) xududiy birlashmalari mavjud. Bosh direktor: d-r Gru Xarlem Brundland(Norvegiya) Bosh qarorgoh: Jeneva. Xalqaro dengiz tashkiloti. 1959 yildan ish boshlagan Xalkaro dengiz tashkiloti (IMO)Birlashgan Millatlar Tashkilotining faqat kemalar qatnovi va okeanlar tozaligi bilan shug'ullanuvchi yagona muassasadir. Tashkilotning bosh vazifasi – dengizda eng yuqori darajadagi xavfsizlikka erishish va kemalarni boshqarish mahoratini oshirish uchun xukumatlar o'rtasida xalqaro qatnovning texnik masalalari bo'yicha hamkorligiga yordam berishdir. U dengiz

muxitini quriqlash, dengizning kemalar va boshqa suzuvchi ob'yektlar tomonidan ifloslanishning oldini olishga ko'maklashadi. Xalqaro dengizlar tashkiloti tomonidan ishlab chiqilgan, masalan, dengizdagi hayotni muhafaza qilish, dengizning kemalar tomonidan ifloslanishni oldini olish va boshqa mavzudaga xalqaro konvensiya va maslahatlarxukumatlar tomonidan qabul qilindi. 1989 yili Vallettada(Malta) tashkil etilgan IMOning Xalqaro dengizlar huquqi instituti xalqaro dengizlar huquqlari bo'yicha mutahassislar tayyorlaydi. 1989 yilda Triyestida (Italiyada) tuzilgan IMOning Xalqaro dengizlar akademiyasi ixtisoslashish bo'yicha turli dengiz fanlaridan qisqa muddatli kurslar tashkil etildi. 1983 yili IMO tomonidan Malmida (Shvesiya) tuzilgan xalqaro dengizlar universiteti boshqaruvchilar, o'qituvchilar va dengiz uchun boshka xil yukori malakali mutaxssislar tayyorlaydi. IMOning rahbar organi a'zo davlatlar vakillaridan iborat- Assambleya hisoblanadi, u ikki yilda bir marta chaqiriladi. Assambleya 32 kishidan iborat kengash saylaydi. Kengash IMOning ijroya organi hisoblanadi. Bosh kotib: Janob Uilyam L O Nil(Kanada) Bosh qarorgoh: London (Angliya) 2.BMT dasturlarining tashkil topishi va ularning faoliyati to'g'risida umumiy tushuncha. Jaxon Oziq – Ovqat dasturi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimi sifatida Jahon oziq – ovqat dasturi oziq – ovqat yordam ko'rsatish bo'yicha yirik, ko'pqirrali tashkilot bo'lib, 3 million tonnaga yaqin mahulotni taqsimlash uchun ma'suldir. 1963 yilda tashkil topgan oziq – ovqat dasturiga rivojlanayotgan davlatlarni kambagal axolisiga yordam ko'rsatish va jahonda ochlik va nochorlik bilan kurash olib borish vazifasi yuklatilgan. U iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotga erishish uchun oziq – ovqat yordam ko'rsatishdan foydalanadi.

Favqulotda vaziyatlarda Jahon oziq – ovqat dasturi tabiiy yoki odamlar faoliyati tufayli kelib chiqqan talofatlar qurbonlarga, urushlardan jafo chekkanlarga shoshilinch yordam ko'rsatadi. Unig 70 foiz resurslari favqulotda yordam ko'rsatishga sarf etiladi. Xisob kitoblarga qaraganda Jahon oziq – ovqat dasturi yordamidan 50 kishi foydalanadi. Jahon oziq – ovqat dasturi xodimlari 4115 kishini tashkil etadi, shundan 1525 xodim turli joylar, 581 kishi bosh qarorgoh va qariyib 2180 kishi asosan favqulotda operasiyalar bilan mashg'ul bo'lgan vaqtinchalik xizmat qilayotgan xodimlardir. 1997 yilda dunyoning 84 mamlakatidagi 53 million kishi uchun 2,7 million tonna oziq – ovqat yetkazib berildi. Yetkazib beriladigan oziq – ovqat mahsulotlarining ko'p qismlarini mamlakatlarning tabiiy mahsulotlardan qilgan xayr ehsonlari tashkil etsa, 300 milliondan ortiq dollarlik mahsulot jamoalar va ayrim shaxslardan tushgan naqd pulga sotib olinadi. Jahon oziq ovqat dasturi BMT tizimidagi rivojlanayotgan mamlakatlardan eng yirik xizmatlar va oziq – ovqat sotib oluvchidir. Jahon oziq–ovqat dasturi siyosat va oziq–ovqat yordami bo'yicha 42 a'zodan tashkil topgan komitet tomonidan boshqariladi. Komitet tarkibining yarmi Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash, yarmi esa BMT oziq – ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti tomonidan tayinlanadi Komitet yiliga ikki marta yig'iladi. Ijrochi direktor : Ketrin Berteni xonim (AKSH) Bosh qarorgoh : Rim ( Italiya) Birlashgan millatlar tashkilotining universiteti Birlashgan Millatlar Tashkilotining universiteti tadqiqot ishlari, aspirantlar tayyorlash va Birlashgan Millatlar Tashkiloti va uning muassasalari g'amxo'rligi doirasidagi insoniyatning yashab qolishi, taraqqiyot va faravonlikning shoshilinch, global muammolariga oid bilimlarni tarqatish bilan shug'ullanadi. Universitet Nizomi 1973 yilda qabul qilingan bo'lib, 1975 yilda kuchga kirgan. Universitet tarkibida beshta tadqiqot va o'quv markazi mavjud.

 BMT Universitetining Iqtisodiy taraqqiyot tadqiqotlari bo'yicha butunjahon instituti. Xelsinki, Finlandiya.  BMT Universitetining Yangi texnologiyalar instituti, Mastrixt, Niderlandiya.  BMT Universitetining dasturlash texnologiyalari bo'yicha xalqaro instituti, Manao.  BMT Universitetining Afrikadagi milliy resurslar bo'yicha instituti, Legon (Appre), Gana.  BMT Universitetining istiqboldagi tadqiqotlar instituti, (Yaponiya) Bundan tashkari Universitet uch ixtisoslashgan dastur bo'yicha ish olib boradi: Lotin Amerikasi va Karib xavzasi uchun biotexnologiya bo'yicha BMT universiteti dasturi, Karanas, Venesuela; suv resurslari, atrof-muhit muhofazasi va sog'liqni saqlash bo'yicha BMT universitetining xalqaro tarmog'i, Gamilton, Ontario, Kanada va boshqaruvning xalqaro akademiyasi. Ummon, Iordaniya. BMT universiteti xukumatlar, muassasalar, jamg'arma va shaxsiy donorlarning ixtiyoriy badallari hisobiga to'liq moliyalashtiriladi. U Birlashgan Millatlar Tashkilotining doimiy byudjetidan hech qanday mablag' olmaydi. Odatdagi sarf- xarajatlar uchun asosiy mablag' ta'sis jamg'armasidan beriladi. 1996-1997 yillarda BMT universiteti dasturi xarajatlari 80 million dollarni tashkil etdi. BMT universiteti 26 a'zodan iborat universitet kengash tomonidan boshqariladi, kengash har yili uchrashuvlar o'tkazadi. Rektor: prof. Xans Van Gankel (Niderlandiya) Bosh qarorgoh: Tokio, Yaponiya Infernet www.uru.edi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining taraqqiyot dasturi (INDR) BMT ning taraqqiyot dasturi 1965 yilda tashkil etilgan. U jahonda katta dastur hisoblanib, dunyoda insoniyatning barqaror rivojlanishi uchun har tomonlama faoliyat olib boradi. U BMT tizimi tomonidan ko'rsatiladigan texnik yordamning katta qismini koordinasiya kiladi. BMT taraqqiyot dasturi oldida uchta muhim vazifa turadi:

 Inson resurslarini barqaror tarzda rivojlantirishni ta'minlash uchun BMT ini qudratli, jipslashgan kuchga aylantirishga ko'maklashadi.  Ixtiyoridagi imkoniyatlarni inson resurslarini barqaror tarzda rivojlantirishni ta'minlaydigan bosh vazifalarni xal etish uchun to'plash, kambag'allikka barham berish, ish o'rinlarini yaratish va Xotin-qizlar ahvolini yaxshilash;  Inson resurslarini barqaror tarzda rivojlantirish uchun muhim resurslarni taqdim etish; BMT taraqqiyot dasturi 174 rivojlanayotgan mamlakat xududlarida joylashgan o'zining 132 bo'limi orqali xukumatlar, tashkilotlar va aholisi bilan xamkorlikda ish yuritadi. BMT taraqqiyot dasturining ichki mablag'laridan 90 foizi, dunyodagi kambag'al axolining 90 foizi yashaydigan 66 mamlakatga sarflanadi. BMT taraqqiyot dasturining sakson besh foiz xodimlari yordamga muhtoj bo'lgan – rivojlanayotgan mamlakatlarda ishlaydilar. BMT taraqqiyot dasturining moliyaviy mablag'i asosan ixtiyoriy badallar evaziga to'planadi. 1997 yilda bu badallar ichki mablag'ning 760 million dollarini tashkil etdi. Bundan tashqari moliyalashtirishning boshqa mablag'laridan, dastur ixtiyoridagi jamg'armalardan 1,4 milliard dollar kelib tushadi. BMT taraqqiyot dasturi o'zi bilan aloqalar bir necha jamg'armalarni boshqaradi. Ular orasida qo'yidagilar bor:  Birlashgan Millatlar Tashkilotining kunchillilar dasturi;  Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xotin-qizlar borasidagi taraqqiyot jamgarmasi (YUNIFEM);  Ko'rgokchilikka va saxroga aylanishga qarshi kurash boshkarmasi;  BMT kapital rivojlanish jamg'armasi;  BMT ning taraqqiyotga erishish maqsadidagi fan va texnika jamg'armasi;  BMT ning tabiiy resurslarni yangilash bo'yicha jamg'armasi

BMT taraqqiyot dasturi rahbariyatni boshqaruv kengashining 36 a'zosi tashkil etadi, ular rivojlanayotgan va sanoati rivojlangan mamlakatlar vakillaridir. Nashrlari ichida eng kattasi har yili chiqadigan “Inson taraqqiyoti to'g'risida ma'ruza”. Boshqaruvchi: janob Djeyms Gustav Spet (AKSH) Bosh qarorgoh: Nyu-Yorkda (AKSH) Internet: www.und.ford Birlashgan Millatlar Tashkilotining bolalar jamg'armasi (YUNISEF) Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar jamg'armasi (YUNISEF) BMT tarkibidagi butun faoliyatini bolalarga, ularning ximoyasiga, Bolalar huquqlari konvensiyasi doirasida ularning rivojlanishi va hayot kechirishlariga bag'ishlaydigan yagona tashkilotdir. Yevropada urushdan keyin favqulodda bolalar ehtiyojlarini qondirish uchun Bosh assambleya tomonidan 1948 yilda tashkil etilgan Ushbu jamg'arma bugungi kunda ayniqsa rivojlanayotgan davlatlarda bolalar hayotini har tomonlama yaxshilashga qaratilgan dasturlarni qo'llab- quvvatlamokda. U 1989 yilda Bosh Assambleya tomonidan yuz foiz ovoz bilan qabul qilingan va qariyib bir vaqtda ratifikasiya qilingan Bolalar huquqi haqidagi konvensiyaning to'laligicha amalga oshirilishiga yordam beradi va 1990 yilda Butunjahon Oliy darajadagi uchrashuvida bolalar manfaatlari borasidagi masalalarni 2000 yilda hal etishni o'z oldiga maqsad qilib quygandir. YUNISEF BMT ning boshqa muassasalari, xukumat va noxukumat tashkilotlari bilan xamkorlikda va butunjahon periferiya tarmog'i orqali jamoa darajasida birinchi tibbiy yordam, oziq-ovqatlar, boshlang'ich ta'lim, suvlarni tozalash va sanitariya shart-sharoitlarini yaxshilash, gender tengsizligini bartaraf etish va taraqqiyot sohasida arzon ko'mak ko'rsatish bo'yicha dasturlarga ko'maklashadi. U inson huquqlarining bolalarga, ayniqsa qiz bolalarga nisbatan amal qilinishi tarafdori. Shuningdek YUNISEF shoshilinch yordam ko'rsatishni davom ettiradi va favqulodda xodisalar yuz berganda tiklash ishlarini olib boradi.

YUNISEF 1965 yilda xalqaro Nobel mukofoti bilan taqdirlangan. YUNISEF 36 kishidan iborat Ijroiya kengash tomonidan boshqariladi. Ijroiya kengash siyosatni belgilaydi, dasturlarni ko'rib chiqadi va byudjetni tasdiqlaydi. YUNISEF tarkibidagi 6200 dan ortiq xodim 113 mamlakatdagi 242 joyda ishlaydilar. Ularning 84 foizi bevosita rayonlarda shug'ullanishadi, qolganlari Nyu-Yorkdagi bosh qarorgohda, Kopengagen va Florensiyada, shuningdek Jenevadagi BMT xududiy bo'limida mehnat qiladilar. YUNISEF to'ligiga xukumatlar va noxukumat ixtiyoriy badallariga tayanadi: jamg'armaning 30 foizdan ortiq, daromadi noxukumat va xususiy manbalardan tushadi. 1997 yilda umumiy daromad 902 million dollarni tashkil etdi. Dasturni amalga oshirishning umumiy sarfi 822 million dollar jami xarajatlarning 89 foizini tashkil etdi, buning 33 foizi, ya'ni dastur sarfining katta qismi bolalar salomatligini saqlashga ketadi. Jamg'arma bosh nashrlari “Jahonda bolalar ahvoli” va “Millat taraqqiyoti”. Ijrochi direktor: xonim Kerroll Bellami (AKSH) Bosh qarorgoh: Nyu-Yorkda Internet: www.unicef.org Birlashgan Millatlar Tashkilotining atrof-muhitni muxofaza etish dasturi. (YUNEP) BMT ning atrof muhit dasturi (YUNEP) ga 1972 yilda asos solingan. Uning tashkil etilishidan mAqsad mamlakatlar va xalqlar turmush darajalarini kelgusi avlod uchun zarar yetkazmaydigan tarzda yaxshilashni kuzda tutuvchi imkoniyatlar yaratish yo'li bilan atrof muhitga ehtiyotkorlik bilan muomala qilish bo'yicha rahbarlikni ta'minlash va sherikchilikni rag'batlantirishdir. Atrof muhitni muhofaza qilishda YUNEP bosh organ sanalib, global ekologik dasturni ishlab chiqadi. BMT tizimida tabiatni asrash jabhasining barqaror rivojlanishi uchun izchil ravishda faoliyat ko'rsatadi va butun yer kurrasida tabiatni ximoya qilishga astoydil ko'maklashadi.

YUNEP ning bosh vazifalari – odamlar istiqomat qiladigan global muhit xolatini urganish, atrof-muhit xolatini urganish, atrof-muhitdagi o'zgarishlarni baholab qulay sharoitda ogohlantirish va atrof muhit uchun xavf-xatar tug'ilganda yo'l-yo'riqlarni ishlab chiqish, konvensiyalarni o'zaro muvofiqlashtirish, ekologik muammo paydo bo'lganda zudlik bilan kelishilgan xalqaro me'yor va qoidalarni amalga oshirishga ko'maklashish; tabiatni muxofaza qilish faoliyatini BMT doirasida koordinasiya qilib turish; global ekologiya jamg'armasi mablag'larini taqsimlash bo'yicha muassasalarni o'z majburiyatlarini bajarishga undash; ekologik ta'limni rag'batlantirish va bunga jamiyatning barcha qatlamlarini jalb qilish; fan olami va siyosiy qaror qabul qilish uchun shaxslar bilan amaliy aloqalar urnatish; bu boradagi siyosatni ishlab chiqishga yordam berish va muhim masalalar bo'yicha tegishli institutlarni tashkil etish xususida xukumatlar o'amda tashkilotlar bilan maslaxatlashishdan iboratdir. YUNEP ning 1996-1997 yilarga mo'ljallangan ish rejalaridan tabiiy resurslardan foydalanish va uni oqilona boshqarishni tashkil etish; ekologik xavfsizlik, ishlab chiqarish va iste'foda etish; insonlar salomatligi va farovonligini barqaror etish maqsadida atrof-muhitni yaxshilash; iqtisodni globallashtirish va atrof muhit muhofahasi kabi masalalar joy olgan. YUNEP ning asosiy nashrlaridan biri – ikki yilda bir marta chop etiladigan “Jahon atrof-muhit muhofazasining istiqboli” sharhidir. Bu nashrda xududiy ekologik muammolar tahlili va ularni xal etish strategiyasi, shuningdek tabiatni muhofaza qilishda kelajakda matematik modellashtirishdan foydalanish istiqbollari bilan tanishtiriladi. YUNEP xukumatlarni maqsadli jamg'armalarini jalb etishdan ixtiyoriy tarzda tushgan badallar hisobiga tashkil etilgan Iqtisodiy jamg'arma tomonidan va BMT doimiy byudjetidan ajratilgan kichik miqdordagi pul mablag'lari evaziga moliyalashtiriladi. 1996 va 1997 yillardagi byudjet 90 va 105 million dollarni tashkil etdi. YUNEP ning rahbar organi 58 mamlakat vakillaridan iborat boshqaruvchilar kengashidir, ular har yili to'planadilar.

Ijrochi direktor: janob Klaus Topfer (Germaniya ) Bosh qarorgoh: Nayrobi (Keniya) Internet: www.unep.org 3.O'zbekistonning BMT muassasalari va dasturlari bilan xamkorligi. O'zbekiston Respublikasi o'zi hohish irodasi va taklifiga ko'ra 1992 yil 2 martda jaxondagi eng nufuzli xalqaro tashkilot – Birlashgan Millatlar Tashkilotiga qabul qilindi: O'zbekiston BMT nizomini, xalqaro huquqiy me'yorlarni, davlatlararo muomala qoidalarini, shuning BMT tarkibiga kiruvchi xalqaro tashkilotlar talablariga rioya qilishini bildirdi. Mamlakatimiz jaxonhamjamiyatining to'la teng huquqli a'zosi bo'ldi. O'zbekiston Respublikasi nomidan Markaziy Osiyoda xavfsizlik, barqarorlik va hamkorlik masalalari bo'yicha BMT ning Toshkentda doimiy ishlovchi seminarini chaqIrish, narkobiznesga qarshi kurashni kuchaytirish, orol muammosini hal eti shva boshqa masalalar bo'yicha bir qator takliflarni o'rtaga qo'ydi. 1993 yil fevralda Toshkentda BMT ning vakolatxonasi ochildi va u ish boshladi. O'zbekiston Respublikasi va BMT rahbarlarining sa'y-harakatlari natijasida BMT ning Toshkentdagi vakolatxonasi mamlakatimizda BMT ning taraqqiyot dasturi, qochoqlar ishi bo'yicha oliy qo'mita komissari, jaxon sog'liqni saqlash tashkiloti, aholini joylashish jamg'armasi, narkotik moddalarni nazorat qilish dasturi, sanoat taraqqiyoti dasturi, bolalar jamg'armasi singari ixtisoslashgan muassasalarni o'z tarkibiga birlashtirishga muvaffaq bo'ldi. 1993-1997 yillarda BMT vakolatxonasiga boshchilik qilgan Xolid Malikning faol ishtirokida O'zbekistonda ko'plab xalqaro tadbirlar o'tkazildi. Chunonchi, Toshkentdagi BMT ning qochoqLar ishi bo'yicha oliy qo'mitasi komissorining vakili tojik qochoqlarini yurtiga qaytarish, ularga BMT ning insonparvarlik yordamini yetkazish bo'yicha katta tadbirlarni amalga oshirdi. 1994 yil oktabrning boshlarida BMT vakolatxonasining yordami va ishtirokida Toshkentda bo'lgan jaxon sayyoxlik tashkilotining “Ipak yo'li” xalqaro

yig'ilishi jaxon sayyoxlik tashkilotining “Ipak yo'li” xalqaro yig'ilishi jaxon sayyoxlik va tijorat ishlarida O'zbekistonning mavqeini yanada ko'tardi. 1995 yil 20 yanvarda Toshkentda BMT vakolatxonasi Bilan hamkorlikda seminar kengash bo'lib o'tdi. Unda O'zbekiston taraqqiyotining strategik muammolari, o'zaro hamkorlikni yanada chuqurlashtirish yo'llari muhokama etildi. O'zbekistonning tashabbusi bilan BMT rahnomaligida 1995 yil 15-16 sentabr kunlari Toshkentda Markaziy Osiyoda xavfsizlik va hamkorlik masalalariga bag'ishlangan seminar kengash bo'lib o'tdi. Kengash yakunlari yuzasidan qabul qilingan Bayonot jahon xalqlari xususan Markaziy Osiyo xalqlarini, turli siyosiy kuchlarni mintaqaviy xavfsizlikni mustaxkamlashga, iqtisodiy va ekologik hamkorlik tizimlarini barpo etishga chaqirdi. Shuningdek mintaqadagi mojarolarni bartaraf etish, barqarorlik va hamkorlikni ta'minlash xalqaro tashkilotlarning ham vazifasi ekanligi ta'kidlandi. Negaki, mintaqalar xavfsizligi jaxon xavfsizligining garovidir. O'zbekiston BMT ning 50 yillik tantanalarida va seminar kengashlarida faol qatnashib kelayotganligi hamda jahon muammolari bo'lmish Afg'onistondagi urush, orol muammolariga barham berishdagi sa'y-harakatlardan biz ko'rishimiz mumkinki, BMT ning muassasalari va dasturlari Bilan faol hamkorlik olib borayapti. Bugungi kunda O'zbekiston BMT Bilan faol aloqa o'rgatgan davlatlardan biri hisoblanadi.

ADABIYOTLAR RO'YXATI 1. Karimov.I.A O'zbekistonning o'z istiqlol va taraqqiyot yo'li. T.O'zbekiston.1992 y. 2. KarimovI. A O'zbekistonning iqtisodiy islohatlarni chuqurlashtirish yo'lida.T.O'zbekiston.1995 y. 3. Karimov I. A O'zbekiston buyuk kelajak sari. T. O'zbekiston.1997 y. 4. O'zbekistonning yangi tarixi. Uch jildlik. T. Sharq. 2000 y. 5. Saidov .A Xalqaro huquq. (o'quv qo'llanma) T. 2001 y. 6. G'ulomov. S, Ubaydullayev. R, Axmedov. E. Mustaqil O'zbekiston. Mehnat. 2001 y. 7. Tyurikov. V, Shog'ulomov. R. O'zbekiston Respublikasi 100 savolga 100 javob. T., Uqituvchi. 2001 y. 8. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

O'zbekistonning o'z istiqlol va taraqqiyot yo'li

O'zbekiston fan, madaniyat, maorif sohasi bo'yicha bmt ning tashkiloti bilan hamkorligi (yunesko)

Xalqaro iqtisodiy huquq

O'zbekistonning geosiyosiy imkoniyatlari va tashqi siyosatining asosiy demokratik tamoyillari

O'zbekistonning geosiyosiy imkoniyatlari va tashqi siyosatining asosiy demokratik tamoyillari