Маҳкумларни озодликдан маҳрум этиш жойларида сақлашнинг қонунийлиги устидан назорат - Huquqshunoslik - Referatlar

Маҳкумларни озодликдан маҳрум этиш жойларида сақлашнинг қонунийлиги устидан назорат

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64 KB

Ko'chirib olish

Маҳкумларни озодликдан маҳрум этиш жойларида сақлашнинг қонунийлиги устидан назорат Режа: 1. Маҳкумларни озодликдан маҳрум этиш жазоларини ижро этиш жойларида жазони ижро этиш колониясини ўзгартириш (бошқа режимга ўтказиш)нинг қонунийлиги устидан прокурори назорати. 2. Муддатидан илгари жазодан шартли равишда озод қилиш ва жазони енгилроғи билан алмаштиришнинг қонунийлигини таъминлаш устидан прокурор назорати.

Маҳкумларни озодликдан маҳрум этиш жойларида сақлашнинг қонунийлиги устидан назорат Ўзбекистон Республикаси прокуратураси идоралари тизимидаги ихтисослашган прокурорлар –яъни, жиноий жазоларни ижро этиш жойларида қонунларга риоя этилиши устидан назоратни амалга оширувчи махсус прокурорлар томонидан амалга оширилади. Улар худудий вилоят прокурорларига бўйсунадилар. Масалан: Тошкент вилоятида жойлашган жиноий жазоларни ижро этиш жойларидаги қонунларга риоя этилиши устидан назоратни Занги Ота туманида жойлашган ихтисослашган жиноий жазоларни ижро этиш муассасаларида қонунларга риоя этилиши учун назоратни амалга оширувчи махсус прокурор амалга оширади. Унинг ваколатига Тошкент вилоятида жойлашган барча жиноий жазоларни ижро этиш муассасаларининг қонунга асосан фаолият кўрсатиши, у ерда сақланаётган шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига қай даражада риоя қилинаётганлиги ва аниқланган қонунбузилиш ҳолатларига зудлик билан прокурор таъсири чоралари қўллаш ваколати киради. Улар ўз ваколат доирасидаги муассасаларга хизмат гувоҳномаларини кўрсатиб, сутканинг хохлаган вақтида, хохлаган маҳкумларининг яшаш камералари ва интизомий жазога тортиш хоналари, уларнинг ишлаш жойларига кириб боришлари ва қонунларга риоя этилишини назорат қилишлари мумкин. Жиноий жазоларни ижро этишда қонунларга риоя эт и лиши , устидан назорат соҳасида: Тергов ҳибсхоналари ва жазони ижро этиш муассасаларида қонунийлик аҳволи, жазоларни ижро этиш қонунийлиги масалалари юзасидан қабул қилинган қарорларнинг асослилиги прокурорлар томонидан доимий равишда ўрганилиб, таҳлил қилиб борилсин, аниқланган қонунбузилишларнинг олдини олиш ва бартараф этиш борасида ўз вақтида тегишли чоралар кўрилиши зарурлиги; Тергов ҳибсхоналари ва жазони ижро этиш муассасаларида маҳбус ва маҳкумларни сақлаб туришнинг қонунийлиги ва белгиланган муддатларга

риоя этилиши, уларга нисбатан қўлланилган интизомий - жазоларнинг қонунийлиги, вояга етмаганлар ва аёлларнинг жазо ўташ тартиби ва шароитларини белгиловчи қонун талабларининг бажарилиши аҳволи ойида камида бир марта текшириб борилиши шартлиги; Асоссиз равишда қамоқда сақланаётган шахслар зудлик билан озод этилсин. Аниқланган қонунбузарлик ҳолатларига барҳам бериб, айбдор мансабдор шахсларнинг тегишли жавобгарлиги ҳал қилиниши лозимлиги; Вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ҳамда уларнинг ўринбосарлари бундай текширишларда шахсан қатнашишлари лозимлиги қайд этилган. Ўзбекистон Республикаси ИИВ жазони ижро этиш Бош бошқармасига қарашли тергов ҳибсхонаси ва жазони ижро этиш муассасаларидаги қонунийлик ва жиноятчилик аҳволидан келиб чиққан ҳолда тегишли мутахассисларни жалб қилган ҳолда режа асосида ялпи текширишлар ўтказилиши лозим; Ушбу текширишларда маҳбус ҳамда маҳкумларнинг ҳуқуқлари эркинликларини ҳимоя қилишга қаратилган қонунлар ижросини ўрганиш билан биргаликда, уларни иш билан таъминлаш, давлат мулкининг сақланиши, шунингдек, жиноий-ижроия тизимини молиявий таъминлаш масалалари ва бюджет маблағларининг мақсадли ишлатилиши аҳволига алоҳида эътибор қаратилиши керак; Бошқарма ва жойлардаги прокурорлар ИИВ ва унинг тизимлари томонидан тергов ҳибсхоналари ва жазони ижро этиш муассасаларида маҳкум ва маҳбусларни сақлаш масалалари юзасидан чиқарилган норматив ҳуқуқий ҳужжатларининг қонунийлиги устидан доимий назорат ўрнатишлари лозим. Аниқланган қонунга хилоф буйруқ, фармойиш ва қарорларни бекор қилиш юзасидан ўз вақтида протест киритилиши таъминланиши керак. Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати тергов ҳибсхоналарида маҳбус ва маҳкумларни сақланишининг қонунийлига

устидан назорат қуролли кучлар, миллий хавфсизлик ва божхона органларида қонунлар ижроси устидан назоратни амалга оширишга ваколатли прокурорлар зиммасига юклатилган. Республика Ҳарбий прокурори ва жойлардаги ҳарбий прокурорлар маҳбус ва маҳкумларни қўриқловчи, уларни манзилга кузатиб бориш вазифаларини бажарувчи ички ишлар қўшинлари қисмларида қонунчиликка риоя қилинишини доимий текширсинлар, интизомий батальонлар ва гауптвахталарда ҳарбий хизматчиларнинг сақланиши қонунийлиги устидан назорат ўрнатишлари керак. Жазони ижро этиш муассасаларида ҳар ойда бир -марта маҳкумларни шахсий масалалар бўйича қабул қилиш йўлга қўйилсин, маҳбус ва маҳкумларнинг ариза ва шикоятлари кўриб чиқилишининг қонунийлиги устидан доимий назорат ўрнатишлари лозим. Прокурорлар ўз ваколатлари доирасида ҳар қандай кўринишдаги қонунбузилишларни аниқлаш ва дарҳол бартараф этиш, маҳбус ва маҳкумларни таҳқирловчи ва қадр-қимматини камситувчи ҳаракатларни олдини олишга қаратилган чораларни кўришлари керак. Ҳибсхоналар ва муассасалар ҳудудида содир этилган жиноятлар, қасддан одам ўлдириш, оммавий тартибсизликлар, бўйсунмаслик, қуролли ҳужум, қамоқ ёки қўриқлов остидаги сақлаш жойидан қочишлар, оғир оқибатларга олиб келувчи, муассасада ўрнатилган тартибни издан чиқарувчи ҳолатлар юзасидан Бош прокуратурага махсус хабарномалар юборилиши зарур. Бу тоифадаги жиноят ишлари тергови устидан назорат Бош прокуратуранинг Суд қарорларини ижро этишда ва қамоққа олинганларни сақлашда қонунлар ижроси устидан назорат бошқармаси ҳамда жойлардаги прокурорларга юклатилган. Бундай жиноий ишларини судларда кўрилишида прокурорларнинг иштироки таъминланиб, натижалари ҳақида Бош прокуратурага батафсил ахборотлар тақдим этиб боришлари талаб этилади.

Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг “ Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этишда ҳамда қамоққа олинганларни сақлашда қонунларга риоя этилиши устидан назоратни янада такомиллаштириш тўғрисида”ги 2004 йил 11 май 24 – сонли буйруғида Жиноий жазоларни ижро этишда қонунларга риоя этплиши , устидан назорат соҳасида :  Тергов ҳибсхоналари ва жазони ижро этиш муассасаларида қонунийлик аҳволи, жазоларни ижро этиш қонунийлиги масалалари юзасидан қабул қилинган қарорларнинг асослилиги прокурорлар томонидан доимий равишда ўрганилиб, таҳлил қилиб борилсин, аниқланган қонунбузилишларнинг олдини олиш ва бартараф этиш борасида ўз вақтида тегишли чоралар кўрилиши лозимлиги;  Тергов ҳибсхоналари ва жазони ижро этиш муассасаларида маҳбус ва маҳкумларни сақлаб туришнинг қонунийлиги ва белгиланган муддатларга риоя этилиши, уларга нисбатан қўлланилган интизомий - жазоларнинг қонунийлиги, вояга етмаганлар ва аёлларнинг жазо ўташ тартиби ва шароитларини белгиловчи қонун талабларининг бажарилиши аҳволи ойида камида бир марта текшириб борилиши шартлиги;  Асоссиз равишда қамоқда сақланаётган шахслар зудлик билан озод этилсин. Аниқланган қонунбузарлик ҳолатларига барҳам бериб, айбдор мансабдор шахсларнинг тегишли жавобгарлиги ҳал қилиниши кераклиги;  Вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ҳамда уларнинг ўринбосарлари бундай текширишларда шахсан қатнашишлари лозимлиги;  Ўзбекистон Республикаси ИИВ жазони ижро этиш Бош бошқармасига қарашли тергов ҳибсхонаси ва жазони ижро этиш муассасаларидаги қонунийлик ва жиноятчилик аҳволидан келиб чиққан ҳолда тегишли мутахассисларни жалб қилган ҳолда режа асосида ялпи текширишлар ўтказилиши;

 Ушбу текширишларда маҳбус ҳамда маҳкумларнинг ҳуқуқлари эркинликларини ҳимоя қилишга қаратилган қонунлар ижросини ўрга билан биргаликда, уларни иш билан таъминлаш, давлат мулкининг сақланиши, шунингдек, жиноий-ижроия тизимини мшшявий таъминлаш масалалари ва бюджет маблағларининг мақсадли ишлатилиши аҳволига алоҳида эътибор қаратилиши;  Қонун билан белгиланган ваколатлар доирасида инсон ҳуқуқларига оид, маҳбус ва маҳкумларга нисбатан адолатли муносабатда бўлиш борасидаги қонунлар ва халқаро шартномаларнинг аниқ ва бир хилда қўлланишига эришиш таъминлансин. Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилувчи халқаро ташкилотлар билан ҳамкорлик қилиш чоралари кўрилиши зарурлиги;  Бошқарма ва жойлардаги прокурорлар ИИВ ва унинг тизимлари томонидан тергов ҳибсхоналари ва жазони ижро этиш муассасаларида маҳкум ва маҳбусларни сақлаш масалалари юзасидан чиқарилган норматив ҳуқуқий ҳужжатларининг қонунийлиги устидан доимий назорат ўрнатсинлар. Аниқланган қонунга хилоф буйруқ, фармойиш ва қарорларни бекор қилиш юзасидан ўз вақтида протест киритилиши лозимлиги;  Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати тергов ҳибсхоналарида маҳбус ва маҳкумларни сақланишининг қонунийлига устидан назорат қуролли кучлар, миллий хавфсизлик ва божхона органларида қонунлар ижроси устидан назоратни амалга оширишга ваколатли прокурорлар зиммасига юклатилганлиги;  Республика Ҳарбий прокурори ва жойлардаги ҳарбий прокурорлар маҳбус ва маҳкумларни қўриқловчи, уларни манзилга кузатиб бориш вазифаларини бажарувчи ички ишлар қўшинлари қисмларида қонунчиликка риоя қилинишини доимий текширсинлар, интизомий батальонлар ва гауптвахталарда ҳарбий хизматчиларнинг сақланиши қонунийлиги устидан мунтазам назорат ўрнатсинлар. қонунбузилишининг ҳар қандай кўринишларига таъсирчан прокурорлик чораларини кўриб борилиши кераклиги;

 Жазони ижро этиш муассасаларида ҳар ойда бир -марта маҳкумларни шахсий масалалар бўйича қабул қилиш йўлга қўйилсин, маҳбус ва маҳкумларнинг ариза ва шикоятлари кўриб чиқилишининг қонунийлиги устидан доимий назорат ўрнатилсин. қонунбузилишлар ҳақидаги хабарлар заруратга кўра жойига чиқиб текширилиши лозимлиги;  Прокурорлар ўз ваколатлари доирасида ҳар қандай кўринишдаги қонунбузилишларни аниқлаш ва дарҳол бартараф этиш, маҳбус ва маҳкумларни таҳқирловчи ва қадр-қимматини камситувчи ҳаракатларни олдини олишга қаратилган чораларни кўриши кераклиги;  Ҳибсхоналар ва муассасалар ҳудудида содир этилган жиноятлар, қасддан одам ўлдириш, оммавий тартибсизликлар, бўйсунмаслик, қуролли ҳужум, қамоқ ёки қўриқлов остидаги сақлаш жойидан қочишлар, оғир оқибатларга олиб келувчи, муассасада ўрнатилган тартибни издан чиқарувчи ҳолатлар юзасидан Бош прокуратурага махсус хабарномалар юборилиши шартлиги;  Бу тоифадаги жиноят ишлари тергови устидан назорат Бош прокуратуранинг Суд қарорларини ижро этишда ва қамоққа олинганларни сақлашда қонунлар ижроси устидан назорат бошқармаси ҳамда жойлардаги прокурорларга юклатилганлиги;  Бундай жиноий ишларини судларда кўрилишида прокурорларнинг иштироки таъминланиб, натижалари ҳақида Бош прокуратурага батафсил ахборотлар тақдим этиб борилиши шартлиги қайд этилган. Маҳкумларни озодликдан маҳрум этиш жазоларини ижро этиш жойларида жазони ижро этиш колониясини ўзгартириш (бошқа режимга ўтказиш)нинг қонунийлиги устидан прокурори назорати. Махсус прокурор томонидан назорат амалга оширилади. Жазони ижро этиш муассасаси худудий судларга ва прокурорга жазони ижро этиш колониясида жазосини ўтаётган шахсга нисбатан жазони ўташ турини ўзгартириш учун тақдимнома билан чиқиши мумкин. Худудий суд судьяси якка тартибда, муассаса вакили, иши кўрилаётган шахс ва махсус

прокурорнинг иштирокида тақдим қилинган ишни кўриб чиқади. Прокурор ишни ўрганиб чиқиб, ўз фикрини билдиради. Суд томонидан қабул қилинадиган қарорларнинг қонуний, асосли ва адолатли бўлиши учун ўзига қонун билан берилган ваколатлардан фойдаланади. Масалан, Тошкент вилоятида жойлашган жазони ижро этувчи муассасалар шу муассаса жойлашган жиноят ишлари юзасидан худудий судларга жазони ижро этиш колониясида жазосини ўтаётган шахсга нисбатан жазони ўташ турини ўзгартириш учун тақдимнома билан чиқиши мумкин. Шундай тақдимнома Тошкент вилояти бўйича Зангиота туманида жойлашган жиноий жазоларни ижро этиш муассасалари устидан назоратни амалга оширувчи ихтисослашган махсус прокуратурага берилади. Бу прокуратуранинг прокурори томонидан иш ўрганиб чиқилиб, қонунда белгиланган тартиб ва муддатларда жазони ижро этиш муассасасига борилиб, ўша жойнинг ўзида жиноят ишлари бўйича судья, маъмурият вакили, прокурор ҳамда жазосини ўтаётган шахснинг иштирокида тақдимномани суд мажлисида муҳокама қилинади. Тақдимномада кўрсатилган ҳолатлар тасдиқланса, уни қаноатлантириш ҳақида прокурор фикр билдиради суд томонидан эса тегишли қарор қабул қилинади. Муддатидан илгари жазодан шартли равишда озод қилиш ва жазони енгилроғи билан алмаштиришнинг қонунийлигини таъминлаш устидан прокурор назорати. Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 73 ва 74 моддаси талаблари асосида маҳкумларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига риоя этилиши устидан назоратни ҳам Махсус прокурор томонидан амалга оширилади. Жазони ижро этиш муассасаси худудий судларга ва прокурорга жазони ижро этиш колониясида жазосини ўтаётган шахсга нисбатан жазони енгилроғи билан алмаштириш ёки шартли равишда жазодан муддатидан илгари озод қилиш учун тақдимнома билан чиқиши мумкин. Бу ишлар ҳам худудий суд судьяси якка тартибда, муассаса вакили, иши кўрилаётган шахс ва махсус прокурорнинг иштирокида тақдим қилинган ишни кўриб чиқади. Прокурор

ишни ўрганиб чиқиб, ўз фикрини билдиради. Суд томонидан қабул қилинадиган қарорларнинг қонуний, асосли ва адолатли бўлиши учун ўзига қонун билан берилган ваколатлардан фойдаланади. Суд муҳокамасида иштирок этаётган махсус прокуратура ходими Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 73 ва 74 моддалари талабларини чуқур ўзлаштирган бўлишлари шарт ҳисобланади. Ўзбекстон Республикаси Бош прокурорининг Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этишда ҳамда қамоққа олинганларни сақлашда қонунларга риоя этилиши устидан назоратни янада такомиллаштириш тўғрисида» ги 2 004 йил 11 май 24 – сон буйруғида “Маҳкумларни муддатдан илгари шартли ва касаллиги туфайли, шунингдек, қонунда кўрсатилган бошқа ҳолатларда озод қилиш, ёпиқ турдаги муассасалардан манзил-колонияларига, бир режимли муассасадан бошқа режимли муассасага ўтказишда қонунларга риоя этилиши устидан назорат таъминлансин. Маҳкумларга нисбатан асоссиз равишда инсонпарварлик актлари, амнистия асосида озод қилиш ёки уларни қўллашда рад этилиши ҳолатларини аниқлаб, йўл қўйилган қонунбузилишлар зудлик билан бартараф этилиши лозим”лиги; Муассасалар маъмурияти томонидан маҳкумларни жазодан озод қилишга тайёрлаш, озод этилганларни ўз вақтида ишга, қариялар ва ногиронлар уйига жойлаштиришнинг қонунда белгиланган чоралари кўрилганлиги текшириб борилиши шарт”лиги талаб этилган. Тақдимномани кўриш тартиби бундан аввалги параграфда белгиланган тартибда амалга оширилади. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг “ Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этишда ҳамда қамоққа олинганларни сақлашда қонунларга риоя этилиши устидан назоратни янада такомиллаштириш тўғрисида”ги 2004 йил 11 май 24 – сонли буйруғидан кўчирма “.Маҳкумларни муддатдан илгари шартли ва касаллиги туфайли, шунингдек, қонунда кўрсатилган бошқа ҳолатларда озод қилиш, ёпиқ

турдаги муассасалардан манзил-колонияларига, бир режимли муассасадан бошқа режимли муассасага ўтказишда қонунларга риоя этилиши устидан назорат таъминлансин. Маҳкумларга нисбатан асоссиз равишда инсонпарварлик актлари, амнистия асосида озод қилиш ёки уларнп қўллашда рад этилиши ҳолатларини аниқлаб, йўл қўйилган қонунбузилишлар зудлик билан бартараф этилсин. Муассасалар маъмурияти томонидан маҳкумларни жазодан озод қилишга тайёрлаш, озод этилганларни ўз вақтида ишга, қариялар ва ногиронлар уйига жойлаштиришнинг қонунда белгиланган чоралари кўрйлганлиги текшириб борилсин. Доимий яшаш жойига қайтиб келган шахсларни ижтимоий кўникма марказлари томонидан ҳисобга олиниши ва уларга моддий ёрдам кўрсатилишининг қонунийлиги мунтазам равишда текшириб борилсин.

Адабиётлар рўйхати: 1.Басков В.И. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида) М.,”Бек” нашриёти, 1998. 2.Давлетов А. Дж. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида). Нукус. Билим.1999. 3.Россия Федерациясида прокурор назорати. (дарслик, рус тилида/ А.А. Чувилёвнинг умумий таҳрири остида/ М., 2000. 4. Иноғомжонова З.Ф. умумий таҳрири остида Жиноят про цесси (умумий қисм, дарслик, ўзбек тилида) Т.: 2002 й., «Янги аср авлоди». 5. Иноғомжонова З.Ф. умумий таҳрири остида Жиноят про цесси (махсус қисм, дарслик, ўзбек тилида) –Т.: ТДЮИ.2003 й.

O'xshashlar

Ушлаб турилганларни қамоққа олинганларни сақлаш жойларида жиноий жазоларни ва жиноят ҳуқуқий таъсирнинг бошқа чораларини ижро этиш

Озодликдан маҳрум этиш билан боғлиқ бўлмаган жазолар

Ушлаб турилганларни қамоққа олинганларни сақлаш жойларида прокурор назорати

Жиноий жазоларни қонунларга риоя қилиниши устидан прокурор назорати

Озодликдан маҳрум қилиш тариқасидаги жазо ижросини ташкил килиш ва ижро этиш