Халқаро характердаги жиноят - Huquqshunoslik - Referatlar

Халқаро характердаги жиноят

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

68.5 KB

Ko'chirib olish

Халқаро характердаги жиноят Режа : 1. Халқаро характердаги жиноят тушунчаси ва унинг турлари 2. Ҳуқуқий судловни тайинлаш ва жазонинг барқарорлигини таъминлаш. 3. Жиноий ишлар бўйича ҳуқуқий ёрдам. 4. Жиноятчиларни тутиб бериш. 5. Озодликдан маҳрум қилинган шахсларнинг жазони ўташ учун улар фуқароси бўлган давлатга топширилиши.

1 Халқаро характердаги жиноят тушунчаси ва унинг турлари Халқаро характердаги жиноят бу халқаро шартномаларда кўзда тутилган инсониятга қарши тинчлик ва хавфсизликка қарши жиноятларга кирмайдиган, аммо мунособатларнинг турли соҳадаги тинч ҳамкорликка (иқтисодий ижтимоий, маъданий мулкий ва х.к.), шунингдек ташкилиотлар ва фуқароларга зарар етказувчи, ё халқаро шартномаларда белгиланган меёрларга биноан, ё шу шарномаларга мувофиқ тарзда миллий жиноий қонунчилик меёрларга биноан жазоланадиган хатти-ҳаракатлардир. Самолётларни олиб қочиш. Жиноят сифатида самолётларнин олиб қочиш ўз хусусиятларига эга ва давлатлар ўртасида нормал ҳамкорлик учун, ҳатто тероризм ҳаракати бўлмаган ҳолда ҳам, кўплаб одамлар ҳаёти учун энг оғир ижтимоий хатардан иборат. Бу ўйлаб қилинган жиноят ҳисобланади. Олиб қочувчилар хатти-ҳаракатлари сабаблари турлича бўлиши мумкин. Мана шунинг учун ҳам бундай жиноий фаолиятни жиноятнинг мустақил турига қаратиш тўғрисидаги масала кўндаланг бўлди. Самолётларни олиб қочувчи жиноятчиларни уч гуруҳга бўлиш мумкин: Биринчидан самолёт олиб қочувчи экипаж ва йўловчиларга дўқ пўписа қилувчи, уларни бошқа жиноятлар содир этишда айиблаб тақиб этувчи ҳокимиятлардан ёки жиноятчи гуруҳлардан чўчиб учувчиларнинг йўлини ўзгартиришга мажбур қилувчи жиноятлар. Бошқа сабаблар билан ноқонуний равишда мамлакатни тарк этишга уринувчи шахслар ҳам шунга киради. Иккинчидан эвазига пул олиш учун самолётни олиб қочувчи шахслар. Бу пулни жиноятчилар уларга керакли суммага эга муайян йўловчи ё бошқа шахслардан ҳам ёки давлат ташкилоти муассасасидан ҳам талаб қилишлари мумкин. Жиноятнинг бундай тури илмий техника тараққиёти асрида “такомиллашган” товламачилик бўлиб жиноий ҳуқуқда кўпдан бери маълум. Учинчидан халқаро зиддият ёки давлатлараро келишмовчиликларни кучайтириш мақсадида самолётни олиб қочиш жинояти. Самолётни олиб

қочиш давлатга тазйиқ ўтказиш келишмовчиликлар келтириб чиқариш воситасига айланади. Бу жиноятлар билан курашда фуқаро авияцияси хавфсизлигига қарши йўналтирилган ноқонуний жиноятлар билан кураш тўғрисидаги 1971 йилги Монреал Конвецичси алоҳида муҳим аҳамият касб этади. Гаровга олиш азалдан мавжуд бўлган бу жиноят сўнги йилларда кенг ёрилди ва катта ижтимоий ҳавф туғдирияпди. Гаровга олиш сиёсий мақсадалрда М: ҳукуматга тазйиқ кўрсатиш учун ҳаво ёки сув кемасини эгаллаш каби бошқа жиноятлар содир этишда чет элга қочиб кетиш учун; эвазига пул олиш ва бошқа мақсадлар учун қўлланилади. Гаровга олинганда одатда, бир нечта ёки кўплаб шахслар жабр кўради. Жиноят катта ижтимоий шов шувга сабаб бўлади, давлат органларининг нормал фаолиятини жиддий тарзда бузади, одамларнинг халок бўлиши ва бошқа оғир оқибатлар билан нихоясига етиши мумкин айниқса аёллар ва болаларни гаров сифатида қўлга олиш ҳоллари ҳавфли, бу сўнги йилларда мамлакатларда бир неча марта содир бўлди (Шимолий Кавказ). Қароқчилик билан кураш олиб бориш 1958 йилги очиқ денгиз тўғрисидаги Женева Конвецияси ва 1982 йилги халқаро денгиз Конвецияси билан тартибга солинади. Қароқчилик, яъни денгиз ҳужими давлатлар ўртасидаги савдони ишдан чиқарган, ташиб келтирилаётган юкларни эгаларига зарар етказган, қароқчилар қўлидан кўплаб одамлар ўлдирилган илгари вақтларда қароқчилар қул савдогарлари билан тил бириктириб ҳаракат қилганлар ҳозир улар қурол савдогарлари билан алоқа ўрнатишганлар. Қароқчилар сифатида ҳар доим хусусий кемаларнинг эгалари иш кўрганлар бу қароқчиликнинг жиноят сифатидаги энг оғир номунасидир. Ҳозирги пайтда Сомали давлатига мансуб қароқчилар тинч океанда ушбу жиноят билан шуғулланиб келмоқдалар.

Контрабанда халқаро савдо-стиқ соҳасида давлатлар белгилаган ҳуқуқ тартиботга давлат ичкарисида ҳам, ундан ташқарисида ҳам иқтисодий мунособатларга зарар келтиради, давлат суверенитетига путур етказади. Контрабанда деганда давлат чегараси орқали бирон-бир буюм, товар ёки қиммат баҳо нарсаларни ноқонуний равишда олиб ўтиш тушунилади. Жиноятни бу тури барча мамлакатларнинг миллий қунунчилигига яхши маълум қурол контрабандаси кўплаб мамлакатларда кескинлик вужудга келтирмоқда зеро контрабандачилар бир-бирига қарши қуролланаётган сиёсий гуруҳларни қурол билан таъминлайдилар. Рангли ноёб металлар контрабандаси мамлакат иқтисодига зарар етказади. Уюшган контрабанда алоҳида ҳавф туғдиради. Унга раҳбарлик қилганлар турли мамлакатлар ва минтақалардаги иқтисодий аҳволни ўрганадилар, божхона хизмати билан жиноий мунособат ўрнатадилар транспорт хизматидаги ходимлар билан ҳамкорлик қиладилар, полиция хизматчиларини сотиб оладилар. Гиёҳванлик моддалари билан ноқонунуий савдо-сотиқ қилиш. Халқаро ҳаракатлардаги жиноят бўлиб ҳисобланади. Норкамания билан халқаро ҳуқуқий кураш олиб бориш икки хужжатга асосланади: норкотик моддалар билан ноқонуний савдо қилишни тақиқлаш тўғрисидаги Конвенция (1936 йил) ва норкотик моддалар тўғрисидаги ягона Конвенция (1961йил). Жиноятларнинг объектив жиҳати ҳарактеристикаси учун 1961 йил ягона Конвенциянинг 36-моддаси алоҳида аҳамиятга эга. Унда Конвенция қарорлари ноқонуний олиб келинган наркотик моддаларни экиш етиштириш, тайёрлаш сотиб олиш, ишлаб бериш, сақлаш тижорат мақсадида таклиф этиш, тақсимлаш сотиш ҳар чандай шароитда етказиб бериш, воситачилик қилиш, жўнатиш тарнзит билан қайта жўнатиш олиб ўтиш, олиб кириш, ва олиб чиқиш жазолари ҳақида гапирилади. Миллий қонунчиликда бу турли жазоларда намоён бўлади.

Қалбаки пул ва қиммат боҳо қоғоз ясаш ҳам доим ички давлат жиноий қонунчилиги томонидан оғир жиноятга киритилган, зеро у иқтисодий ва молиявий мунособатларга катта зарар келтирди. Аввало бу жиноят пул топиш мақсадида хусусий шахслар томонидан содир этиладиган ва халқаро ишларга алоқаси бўлмаган жиноят деб қаралар эди. Энди эса бу жиноят нафақат муайян давлатга, балки халқаро мунособатларга, халқаро ҳамжамият иқтисодига катта зара етказади. Қалбаки пул ва қиммат боҳо қоғозлар ясаш билан кураш олиб бориш ҳақидаги ички давлат қонунини қабул қилиш учун асос – 1929 йил 20 апрелда тузилган қалбаки пул белгиларини ясаш билан кураш олиб бориш тўғрисидаги халқаро конвенциядир. Атроф-муҳитни ифлослантириш. Ерда ҳаёт учун энг ҳавфли бўлган халқаро характердаги жиноятлардан бири – инсонни қуршаб турган атроф- муҳитни ифлослантиришдир. Агар инсоният яқин вақт ичида атроф-муҳитни ҳимоя қилиш бўйича кескин чоралар кўрмас экан, у ердаги ҳаётнинг ўзини хавф остига қўйувчи оқибатларга дучор бўлади. Кўз илғаб бўлмайдиган салбий миқдорий тўпланмалар сифат тўпланмаларига айланмоқда. Ишлаб чиқариш туфайли ядровий, кимёвий ва бошқа чиқиндилар билан атмосфера, ер, сувлар, шиддат билан ифлосланмоқда, инсон генифонди ёмонлашмоқда ва бошқа тузатиб бўлмас оқибатлар бошланмоқда. Инсониятни атроф-муҳит ифлосланиши оқибатида қирилиб кетиши ва ўлимдан сақлаб қола оладиган асосий чора-тадбирлар бўлмоғи керак. Жиноий ҳуқуқий санкциялар фақат бу чора-тадбирларни таъминлайди, холос. Бироқ қонун ғоят кескин уни амалда қўллаш изчил бўлмоғи лозим. Ҳалқларнинг миллий-маданий бойликларига тожовузлар. Кейинги пайтларда миллий-маданий бойликлар ноқонуний йўллар билан шиддатли равишда олиб чиқиб кетмоқда. БМТ ва ЮНЕСКО маданий ёдгорликлар ҳимояси ҳақида муҳим битимлар тузган эди, бироқ миллий маданий бойликларга бўлган жиноий

бизнес нафақат тўхтаб қолганди, балки янада кенг қулоч ёйди. Илгари бу жиноятлар муайян давлат доираси билан чекланган бўлса, энди улар халқаро тус олган. Улар ҳалқ ва давлатнинг ўз миллий-маданий бойлигига бўлган ҳуқуқини қўпол равишда поймол қилмоқдалар. Фаҳш нашрлар тарқатиш. Халқаро характердаги навбатдаги жиноят – фаҳш нашрларни (порнаграфия) тарқатишдар. Жиноят порнография одамларни бузишни унинг қадр-қимматини ерга уришни, тубан ҳиссиётлар қўзғатишни ҳаққоний тарзда эътиборга олгани ҳолда уни қонун билан тақиқлаш йўлидан бормоқда. 1923 йил Женевада “порнографик нашрларга мурожат қилиш ва улар савдоси билан шуғулланишнинг олдини олиш тўғрисида” Халқаро конвенция қабул қилинди. Бу ҳужжатда улар объектив характеристикасидан иборат жиноий хатти-ҳаракатларнинг деярли тўлиқ рўй х ати бор. Булар: 1. сотиш, тарқатиш ёки оммовий намойиш қилиш мақсадида порнографик нашрларни тайёрлаш, сақлаш; 2. бундай нашрларни юқоридаги мақсадларда олиб кириш, олиб ўтиш, олиб чиқиш (шахсан ёки бошқа шахс орқали) ёки уларнимуомилага чиқариш; 3. порнографик нашрларни сотиш, тарқатиш, оммавий намойиш қилиш, прокатга бериш; 4. бу нашрларни олиш мумкин бўлган йўлларни овоза қилиш ёки эълон қилиш. Конвенцияни имзолаган кўпчилик давлатлар бу хужжатга унчалик риоя қилмаяпдилар. Порнография учун жазони миллий жиноий кодекслар белгилайди. Кўпчилик давлатлар билан кураш олиб боришда маъмурий чораларни ва порнаграфик асарларни мусодара қиладилар. Бу эса етарли жазо чораси эмас. Терроризм бу халқаро характердаги жиноят (халқаро жиноятга ҳам бевосита тааллуқли томонлари бор) бўлиб ҳисобланади. Террор (лотинча даҳшат солиш, қўрқитиш) бу ўзининг сиёсий рақибларини қўрқувга солиш, ўз мақсадларига эришиш учун жисмоний

зўрлик ишлатиш, ҳатто жисмоний йўқ қилишга олиб борувчи ҳаракат деб тушунилади. Терроризм шу ҳолдагина терроризм бўладики, башарти давлат ёки унинг расмий органлари эмас, балки турли террористик ташкилотлар ёки шахслар жиноий ҳаракатларни амалга оширади. Терроризм бирон-бир объект: ердаги ва ҳаводаги самолётлар, маъмурий бинолар, тураржойлар, денгиз кемалари ва ҳоказоларни бузишларда ифода этилиши мумкин. Бундай ҳаракатларни содир этиш чоғида нафақат террористлар бевосита тақиб қилинган объект ҳисобланувчи одамлар, балки аёллар чоллар, болалар билан биргаликда ташқи одамлар ҳаёти учун ҳам ҳавф туғилади. Террористларнинг асосий мақсадларидан бири – қўрқитиш ўзлари ва яқин қариндош уруғлар ҳаёти хавфсизлигига ишончсизлик, даҳшат муҳитини яратишдир. Терроризм ҳаракатларидан иборат бўлган халқаро жиноятлар умуман халқаро ҳуқуқ тартиботига тузатиб бўлмас зарар етказади. Бу ҳолат мазкур минтақа ёки бутун дунё миқёсида қатор давлатлар саъи ҳаракатларини бирлаштиришни талаб этади. Халқаро терроризм билан кураш бўйича кўп томонлама конвенциялар тузиш зарурати юзага келади. Терроризмга қарши кураш, жиноятчиликни жазолаш тўғрисида халқаро муносабатга бир ақнча конвенциялар, икки томонлама ва кўп томонлама шартномалар қабул қилинган. 2. Ҳуқуқ ий судловни тайинлаш ва жазонинг барқарорлигини таъминлаш Халқаро Конвенциялар ҳар бир давлат томонидан фақат халқаро характердаги жиноятлар устидан юридик судловни ўрнатиш учун зарур чоралар кўрилишини назарда тутади. Тегишли юридик судлов ҳаракатлари амалга ошириладиган ҳолатлар ҳар бир Конвенцияда аниқлаштирилади. Чунончи, ҳаво кемаларини қонунсиз эгаллашга қарши кураш тўғрисидаги

Конвенцияга биноан давлатларнинг юридик судловни, масалан, мазкур давлат рўйхатдан ўтказилган ҳаво кемаси ичида жиноят содир қилинган бўлса ёки ҳаво кемаси мазкур дав лат ҳудудига қўнган бўлса белгиланади. Халқаро ҳимоядан фойдаланувчи шахслар, шу жумладан, дипломатик агентларга қарши жиноятларнинг олдини олиш ва шундай жиноятлар қилганлиги учун жазолаш тўғрисидаги Конвенция давлат ҳудудида жиноят содир қилинган тақдирда ёки шу давлатга рўй хатдан ўтказилган кема ёки ҳаво кемаси ичида содир қилинган жиноят бўлса, ёхуд назарда тутилаётган жиноятчи шу давлатнинг фуқароси бўлса, мана шундай ҳолларни кўзда тутади. Кўпгина Конвенциялар учун намунадаги қоида деб шуни ҳисоблаш мумкинки, агар айбланувчи шу давлат ҳудудида бўлиб, бу давлат жиноятда айбдор бўлган шахсни топширишни талаб қилиб, мурожаат этган бошқa давлатга уни бермаса; бундай ҳолатларда жиноятлар устидан давлатнинг юридик судловини белгилашни кўзда тутади. Тегишли равишда шу нарса ҳам белгилаб қўйиладики, давлат бу жиноий ишни текшириш ва мил лий қонунчилик асосида жиноятчини жазолаш учун ўзининг ваколатли органларига топширади. Конвенцияларда кўзда тутилувчи алтернатив жараён (ёки топшириш ёхуд ўз ҳуқуқий воситалари билан жиноий жавобгарликка тортиш) муаммони тўла равишда мувофиқ ҳал этиш воситаси эмас. Кўпчилик давлатларнинг вазияти шунга асосланадики, муайян шароитларда жиноятчиларни манфаатдор давлатга топширишга мойиллик билдиради. Бироқ Конвенцияларда қабул қилинган альтер натив ҳар қандай кўринишда ҳам жазолашнинг барқарорлигини, жиноий жавобгарликни амалга оширишни таъминламоғи керак. Жиноий жазолашнинг аниқ тартибга солиниши халқapo характердаги жиноятларга қарши курашда дав латларнинг ҳуқуқий ҳамкорлиги вазифасига кирмайди. Жазо турларини белгилаш ва уларни аниқлаштириш ҳар бир давлатнинг жиноий ҳуқуқ вазифасидир. Халқapo Конвенциялар аслида муайян даражада жазони қўллаш тўғрисидаги умумий таърифлар билан

чекланади. Ҳар бир давлат бундай жиноятларга нисбатан қаттиқ жазо чоралари қўллаш мажбуриятини олади. Очиқ денгиз тўғрисидаги Конвенцияда қароқчиликлари учун жазо бериш тўғрисида гапириб қўя қолинади, денгизни чиқитлар ва бошқа материаллар билан ифлослантиришнинг олдини олиш бўйича Конвенцияда эса бундай ҳаракатлар учун жазо чоралари кўриш ҳақида гапирилади. Гиёҳванд воситалар тўғрисида ягона Конвенция ва руҳий касалликлар келтириб чиқарувчи моддалар тўғрисидаги Конвенциянинг таърифи ўзига хос: бу ўринда жиддий жиноятлар учун жазолаш нормалари муайян даражада қамоқ жазоси тўғрисидаги ёки озодликдан маҳрум қилишнинг бошқа воситалари тўғрисидаги сўзлар билан аниқлаштирилади. 3. Жиноий ишлар бўйича ҳуқуқий ёрдам Жиноий ишлар бўйича ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш би лан боғлиқ ҳуқуқий муносабатлар халқаро характер даги жиноятлар билан курашиш тўғрисида кўп томон лама халқаро Конвенциялар нормалари ёхуд ҳуқуқий ҳамкорлик тўғрисидаги махсус шартномалар орқали бошқарилади. Ривожланган мамлакатлар ва баъзи бошқа давлатлар ўртасидаги фуқаролик, оила ва жи - ноий ишлар бўйича ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш тўғриси даги икки томонлама шартномалар тузилганлиги алоҳида аҳамиятга эга. Бундай шартномаларнинг дастлабки гуруҳи 50-йилларнинг охирларига тааллуқлидир. Ҳуқуқий ёрдамнинг мазмунини ташкил этувчи ҳаракатлар ғоят хилма- хилдир. Уларда тинтув ўтказиш, ашёвий далиллар олиш ва топшириш, ҳужжатларни топшириш, экспертизалар ўтказиш, айбланувчилар, гувоҳлар, экспертларнинг сўроқ қилиниши, судлов текшируви кўзда тутилади. Жиноятчиларни топшириш масалалари айниқса мукаммал белгилаб қўйилган давлатлар тегишли судлов ҳаракатларини амалга ошириш тўғрисидаги топшириқларни бажариш йўли билан бир-бирларига ҳуқуқий ёрдам кўрсатадилар.

4. Жиноятчиларни тутиб бериш Жиноятчиларни тутиб бериш уларни жиноий текширувни амалга ошириш, жиноий жавобгарликка тортиш ёки уларга нисбатан ҳукмни ижро этиш учун бир давлат (сўралаётган томоннинг) иккинчи давлат (сўраётган томон)га ҳуқуқий ёрдам актини ифодалайди. Шартномаларда жиноятчиларни тутиб бериш тўғрисидаги қоидалар таърифланади. Уларга шартлашувчи иккала томон қонунчилигига биноан жиноят ҳисобланган ва шундай жиноят учун бир йилдан ортиқ муддатга озодликдан маҳрум қилиш ёки янада оғирроқ жазо (айрим шартномаларда: бир йилдан кам бўлмаган муд датга) кўзда тутилади. Жиноятчиларни тутиб бериш мумкин бўлмаган ҳолатлар: а) тутиб бериш талаб қилинаётган шахс сура лаётган томон фуқароси ҳисобланса; б) жиноят сурала ётган давлат ҳудудида содир қилинган бўлса; в) жиноий иш сўраётган давлат қонунчилигига биноан қузғатилиши мумкин бўлмаса ёки муддатини ўтганлиги ёхуд бошқа асослар бўйича ҳукмнинг ижро этилиши мумкин бўлмаса; г) жиноят қилган шахсга нисбатан сўралаёт ган давлат органи олдинроқ ҳукм чиқарган ёки иш юзасидан текширувини тўхтатган бўлса; д) жиноят ҳар иккала давлат қонунчилиги бўйича хусусий айблов тартибида кўриб чиқилаётган бўлса, ҳам белгиланади. Ҳуқуқий ёрдам тўғрисидаги барча шартномалар учун умумий бўлган ўз фуқароларини топширмаслик қоидаси кўпчилик давлатларнинг фуқаролиги тўғрисидаги қонунда аниқ қайд этилган. Халқаро характердаги жиноятларга қарши кураш тўғрисидаги кўп томонлама Конвенцияларда жиноятчи ларни тутиб бериш тўғрисида талаб билан мурожат қилинган давлатга юридик мажбурият сифатида қаралмайди. Бироқ Конвенцияларнинг иштирокчилари бўлган давлатлар халқаро характердаги жиноятларни ўзлари ўртасида тузилаётган жиноятчиларни тутиб беришни келтириб чиқарувчи жиноятлар сифатида жино ятчиларни тутиб бериш тўғрисида ўзларига мажбурият олганликларини ифодалаганлар.

Датто, давлатларўртасида жиноятчиларни тутиб бериш тўғрисидаги махсус шартнома бўлмаган тақдирда ҳам бу кўп томонла,ма Конвенцияларнинг ҳар бири давлатлар томонидан шундай жиноят қ.илган шахсларни тутиб бериш учун юридик асос сифатида кўриб чиқилиши мумкин. Халқаро характердаги жиноятлар тўғрисидаги икки томонлама шартномаларда бундан ҳам кескинроқ йўл-йуриқлар белгиланиши мумкин. Чунончи, кўпчилик дав латларнинг фуқаро ҳаво кемалари олиб қочилишининг олдини олишда ҳамкорлик қилиш тўғрисидаги битимларда шундай жиноятни содир этган шахсларни ҳеч сўзсиз топшириш (қайтариш) назарда тутилади: суралаётган давлат фуқаросига нисбатангина масаланинг бўлакча ҳал этилиши белгилаб қўйган, ривожланган дав латларнинг тегишли икки томонлама шартномаларида қайд этилган ҳуқуқий ёрдамнинг ўзига хос шакли — бошқа давлатнинг ҳудудида содир илинган жиноятни келтириб чиқарувчи Жиноятлар туркумига тушган тақдирда — ўз фуқароларини топшириш лозим бўлган вацтда давлат томонидан жиноий иш қўзғатилиши мана шу шаклнинг ўзига хослигидир. Сураётган давлат илтимоси бўйича давлатнинг қонунчилигига биноан гумон қилинаётган шахс унинг фуқароси бўлса, жиноий тергов амалга оширилади. Курилган чюралар тўғрисида ва жиноий қидирув натижалари тўғрисида ўзаро ахборот таъминланади. 5. Озодликдан маҳрум қилинган шахсларнинг жазони ўташ учун улар фуқароси бўлган давлатга топширилиши Ҳуқуқий ёрдамнинг бу турига бир гуруҳ ривожланган мамлакатлар имзолаган Конвенция тўлалигича бағишланади. Конвенцияни кузатаётиб, унинг преамбуласида айтилганидеқ давлатлар қонун бузувчиларни қайта тарбиялаш мақсадларига янада самаралироқ эришишга кўмаклашишни истаб, инсонийлик тамойилидан келиб чиқадилар. Ҳар иккала шартлашувчи давлатларнинг бопша шартлашилган давлатда озодликдан маҳрум қилишга ҳукм этилган фуқаролари бу давлатларнинг

ўзаро келишувига мувофиқ улар фуқаролари бўлган давлатга жазони ўташ учун топширилади. Ҳукм қилинган шахсни топшириш ҳукм қонуний кучга кирганидан кейин ва манфаатдор давлатлардан униси ёки бунисининг ташаббуси билан амалга оширилиши мумкин. Белгиланган жазо у ҳукм қилинган давлат ҳукми асосида ўтилади. Чиқарилган ҳукмдан келиб чиқиб, ҳукм қилинган шахс фуқароси бўлган давлатнинг кафолатли суди ўз давлатининг қонуни бўйича ҳукмга мувофиқ белгиланган озодликдан маҳрум қилиниш муддатини белгилаб, ҳукмни ижро этиш тўғрисида қарор қабул қилади. Ҳукм қилинган шахс фуқароси бўлган давлат қонунчилигига мувофиқ бундан баъзи чекинишларга йўл қуйиш мумкин. Агар: a) ҳукм қилинган шахс фуқаросн бўлган давлат қонунчшшги бўйича у ҳукм қилинган иш учун жиноий жавобгарлик кўзда тутилмаган бўлса; б) фуқароси бўлган давлатда ҳукм қилинган шахс со дир этилган жинояти учун жазо ўтаётган ёки оқланган ёхуд иш тўхтатилган бўлса; в) муддати ўтганлиги ёки бошқа бирон асос бўйича ҳукм қилинган шахс ўз фуқароси бўлган давлатда ҳукмни ижро этиши мумкин бўлмаса; г) ҳукм қилинган шахс суди ҳукм чиқарган давлат ҳудудида доимий яшаш жойига эга бўлса; д) Конвенцияда кўзда тутилган шартларда ҳукм қилин ган шахсни тутиб бериш бўйича битимга эришилмаган бўлса, ҳукм. қилинган шахсни тутиб бериш амалга оширилмайди. Фуқароси бўлган давлатга жазони ўташ учун топширилган шахсга нисбатан ҳукмнинг шу давлатда бундай жиноят учун ҳукм қилинган шахсга белгиланган ҳукм сингари. ҳуқуқий оқибатлари келиб чиқишидан иборат. норма жиддий аҳамиятга эгадир.

Адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Т., «Ўзбекистон», 2003 2. Каримов А.А. Ватан саждагоҳ каби муқаддасидир. 3-том, Т., «Ўзбекистон», 1996 3. Каримов А.А. Биздан озод ва обод ватан қаолсин. 2-том, Т., «Ўзбекистон», 1996. 4. Холмўминов Қ. Давлат ва ҳуқуқ назарияси, ўқув қўлланма. Тошкент, 2000. 5. Бобоев Ҳ.Б., Одиловқориев Ҳ.Т. Давлат ва ҳуқуқ назарияси. Дарслик, Тошкент, 2000 6. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Халқаро жиноят

Жиноят хукуки тушунчаси. Жиноят конунлари

Жиноят таркиби

Жиноят хукуки асослари

Жиноят процесси принциплари