Фуқаролик ишларини судда кўришга тайёрлаш - Huquqshunoslik - Referatlar

Фуқаролик ишларини судда кўришга тайёрлаш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

79.5 KB

Ko'chirib olish

Режа: 1.Ишларни судда кўришга тайёрлаш ва унинг аҳамияти 2. Ишни судда кўришга тайёрлашда судьянинг процессуал ҳаракатлари 3. Суд хабарлари ва чақириклари

Ишларни судда кўришга тайёрлаш ва унинг аҳамияти Фуқаролик ишларини судда кўришга тайёрлашдан мақсад ФПКнинг 158- моддасида кўрсатилганидек, ишнинг ўз вақтида ва тўғри ҳал қилинишини таъминлашдир. Фуқаролик ишларини судда кўришга тайёрлаш фуқаролик процессининг мустақил ва муҳим босқичи бўлиб фуқаролик хукукий низоларнинг мумкин қадар тезлаштириб, тўла ва ҳар томонлама кўрилиши ва ҳал қилинишини таъминлаш мақсадларида ўтказилади. Ўзбекистон Республикаси Олий суди фуқаролик ишлари бўйича суд органларининг амалиётини якунлаб, фуқаролик ишларини баъзи судларда жуда сустлик билан ҳал қилинишини, ишларнинг кўрилиши кўп маротаба қолдирилишини юқори суд инстанцияси томонидан қарорларнинг қайта- қайта бекор қилиниши туфайли бир ишнинг ўзи бир суддан бошқасига бир неча мартаба ўтказилишини ва шу каби бошқа камчиликлар Пленум қарорларида кўрсатиб ўтилган. Фуқаролик ишиларини судда кўришга тайёрлашдан қонун билан белгиланган талабларнинг судлар томонидан бажарилмаслиги Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 4 сентябрь «Болалар тарбияси» билан боғлиқ бўлган низоларни ҳал қилишда судлар томонидан қўллаш амалиёти тўғрисида»ги қарори; Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 11 сентябрдаги «Ўзбекистон Республикаси судлари томонидан никоҳдан ажратиш ҳақидаги ишларни кўришда қонунларни қўллаш амалиёти тўғрисида»ги ва х.к. судда ишлари бўлган фуқаролар ва ташкилотларнинг сарсон бўлишларига ва ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларининг ўз вақтида ва лозим даражада ҳимоя қилинмаслигига олиб келиши мумкин.1 Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумлари фуқаролик ишлари судда кўрилиши учун тўла ва ҳар томонлама тайёрланганидан сўнггина тайинланиши лозимлиги тўғрисида кўрсатма берди.2

Судга тайёрлаш ишларини олиб боришда судьяларнинг фаолиятида нуксон, камчилик бўлмаслиги керак. Иш кўрилишининг сифати, фуқаролик процессининг тез ва аниқ бўлишлиги кўп дара-жада фуқаролик ишларини судда тўғри тайёрлашга боғлиқдир. Ишларни судда кўришга тайёрлашда муайян фуқаролик ишларининг туркумлари (категориялари), уларнинг хусусиятлари, шунингдек аниқ низонинг тури эътиборга олинади, чунки бир хил туркумдаги ишларни тайёрлашда бажарилиши лозим бўлган процессуал ҳаракатлар бошқа турдаги ишларни кўриш учун тайёрлашда бажарилиши талаб қилинмаслиги мумкин. Чунончи: меҳнат билан Ўзбекистон Республикаси Олий судининг Ахборотномаси. 1997 йил. 3-сон 32 бет. низоларини кўришга тайёрлашда қилинадиган ҳаракатлар алимент ундириш тўғрисидаги ишларни судда кўришга тайёрлашдан фарқ қилади. Суд амалиётини умумлаштириш шуни кўрсатадики, деб қайд қилади. Ўзбекистон Республикаси Олий суди «Судлар томонидан никоҳдан ажратиш ҳақидаги ишларни кўришда қонунларни қўллаш амалиёти ҳақида»ги 1998 йил 11 сентябрдаги Пленум қарорида ишни судда кўришга пухта тайёрлаш зарурлиги судларнинг эътиборини қаратилиши, судья томонидан ФПКнинг ишни судга тайёрлаш ҳақидаги моддаларига мувофиқ олиб борилиши лозим бўлган барча тайёргалик ҳаракатлари ажримда ўз аксини топиши лозимлиги кўрсатилган.1 Булардан ташқари судья никоҳдан ажратиш ҳақидаги аризани қабул қилиб, одатда жавобгарни чақириши, унинг ушбу аризага муносабатини аниқлаши, эр-хотинни яраштириш чораларини кўриши, қолаверса судья тарафларнинг ҳар бири билан алоҳида, шунингдек, уларнинг ҳар иккаласи билан биргаликда оилани сақлаб қолиш масаласида суҳбат ўтказиши лозимлиги ҳамда ишни судда кўришга тайёрлаш жараёнида судья эр-хотин ўртасида суд томонидан ҳал этиладиган бошқа низоли масалалар бор- йўқлигини аниқлашлиги, қандай талаблар никоҳдан ажралиш ҳақидаги даъво билан биргаликда кўрилиши мумкинлигини тушунтириши, тарафлар ўртасида муқаддам никоҳдан ажралиш ҳақида иш бўлган-бўлмаганлигини

аниқлашлиги, агар бундай иш бўлса, тарафларнинг ҳақиқий муносабатларини аниқлаш мақсадида, суд мажлисида кўздан кечириш учун чақириши ҳам белгиланган (Пленум қарорининг 12-банди).1 Фуқаролик ишларини судда кўришга тайёрлаш тўғрисида Н.М.Гурбатов таҳрири остида чиқарилган китобда судда кўриладиган фуқаролик ишлари (даъволари) йигирма саккиз туркумга бўлиниб, уларнинг ҳар қайсилари бўйича судга қандай ҳужжатлар, далиллар келтирилиши зарурлиги, ишни ҳал қилишда қўлланиладиган ҳуқуқий нормалар кўрсатилган.2 Фуқаролик иши судда мазмунан кўрилгунга қадар даъвогар ўз манфаатларини ҳимоя қилиш учун зарур бўлган барча ишларни бажарган, ҳамма далилларни келтирган бўлса, жавобгар ҳам, даъвога қарши эътирозларини судга кўрсатган бўлса, шунингдек эътирозларни асослаш учун топширилиши мумкин бўлган далиллар келтирилганидек, шунингдек ишни кўриш учун тайёрлаш юзасидан барча процессуал ҳаракатлар судья томонидан қилинганидан сўнггина етарли даражада тайёрланган бўлиб ҳисобланади. Агар тарафлар ўртасидаги низо суднинг бир мажлисидаёк ҳал қилиш учун қийин бўлмаса, даъвогар эса ўзининг барча талабларини тўғри баён этган бўлса ва уларни асослаш учун зарур далилларни келтирилган бўлса, бу ҳолда судья даъвогарнинг ҳузурида ишни кўриш вақтини белгилаш билан ҳамда бу тўғрида ишда иштирок этувчи бошқа шахсларни хабардор қилиш билангина чегараланади. Аммо бундай ҳолда ҳам судья ишни судда кўриш учун маълум даражада тайёргарлик кўриши лозим. Бундай тайёргарлик даъвогардан ариза қабул қилишдан, қатор масалалар бўйича суҳбатлашишдан иборат бўлади. Шунинг ўзи билан судья ФПКнинг 158-моддасида кўрсатилган ҳаракатлардан бирини бажарган бўлади. Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумларининг берган тушунтиришлари барча фуқаролик ишлари бўйича ишни судда кўришга тайёрлаш мажбурий бўлишлиги айтилади.1

Ишни суд мажлисида кўрилишига тайёрлаш барча ҳолларда (процессуал ҳаракатларнинг ҳажми ва мураккаблигидан қатъий назар) ўтказилади ва фуқаролик процессининг ҳар қандай босқичи каби махсус расмийлаштиради. ФПКнинг 158-моддасида белгиланишича, судья фуқаролик ишини судда кўриш учун тайёрлашга бу тўғрида ариза қабул қилганидан сўнггина киришади. Бинобарин, аризани қабул қилмасдан аввал судда кейинчалик кўриладиган ишлар юзасидан баъзи ҳаракатлар қилиниши (чунончи, бирон- бир ҳужжатлар, далиллар талаб қилиб олиниши) қонунга хилоф бўлади. Аммо судья даъво аризасини қабул қилишдан аввал фуқаролик ишини судда қўзғатиш учун зарур бўлган маълумотларни даъвогардан сўраб олиши мумкин. Ишни судда кўришга тайёрлаш учун киришиш расмий равишда бу тўғрида судья томонидан ажрим чиқарилганидан сўнг, яъни ишни суд мажлисида кўриш учун тайинлашдан аввал бошланади.Судья томонидан чиқарилган ажрим ишни тайёрлаш учун расмий равишда киришилганини ва тамомланишинигина билдирса ҳам, аммо ишни кўришга оид баъзи ҳаракатлар олдин ҳам, кейинчалик ҳам қилиниши мумкин, чунончи, даъвогарнинг низони ҳал қилиш учун ҳакамлар судига мурожаат қилишга ҳуқуқли бўлиши тўғрисида тушунтиришлар бериш юзасидан судьянинг қилган ҳаракатлари даъво аризаси қабул қилинганга қадар ҳам бўлиши мумкин. Фуқаролик ишининг судда кўрилишига оид ҳаракатлар кейинчалик суд иши бошланганидан сўнг ҳам ишнинг кўрилиши бошқа вақтга қолдирилганида ҳам ёинки юқори суднинг кўрсатмаси бўйича ҳам қилиниши мумкин. Ишни судда кўришга тайёрлашда судьянинг процессуал ҳаракатлари

Фуқаролик ишларини суд кўришга тайёрлаш юзасидан қилинадиган процессуал ҳаракатларнинг мазмуни қонунда белгиланган, жумладан, ФПКнинг 159-моддасида судья даъво талаблари билан судга мурожаат қилганда; 1) даъвогарни арз қилган талабларининг мазмуни бўйича сўроқ қилади, ундан жавобгар томонидан қилиниши эхтимол бўлган эътирозларни аниқлайди ва агар зарур бўлса, қўшимча далиллар тақдим этишни даъвогарга таклиф қилади. Ундан кейин эса жавобгарнинг даъвога бўлган муносабатини аниқлашга киришиб, қуйидаги ҳаракатларни амалга ошириши лозим; 2) зарур бўлган ҳолларда жавобгарни чақиради, ишнинг ҳолатлари бўйича уни сўроқ қилади, унинг даъвога қарши қандай эътирозлари қандай далиллар билан исботланиши мумкинлигини аниқлайди, шунингдек унга даъвогарнинг талабларини тан олиш ёхуд қарши талаблар тақдим этиш ҳуқуқига эга эканлигини тушунтиради, алоҳида мураккаб ишлар бўйича эса, иш юзасидан жавобгарга ёзма баёнотлар тақдим этишни тушунтиради. Булардан ташқари ишни судда кўришга тайёрлаш бўйича яна бошқа ФПКнинг 160-моддасида белгиланган ҳаракатларни бажаради, жумладан: 1. ишга учинчи шахснинг жалб этилиши ёки киришиши тўғрисидаги масалани ҳал қилади ва ишда иштирок этишга йўл қўйилган учинчи шахсларни шу 159-моддага мувофиқ сўроқ қилади;1 2. ишни кўришда вакилларнинг қатнашиши масаласини ҳал этади; 3. ишда прокурорнинг иштироки масаласини ва тегишли давлат бошқарув идораларини процессда қатнашишга жалб этиш масаласини ҳал қилади; 4. ишда қатнашишга жалб қилинмаган ташкилот ёки айрим фуқаронинг ишнинг оқибатидан манфаатдорлиги аниқланса, юритилаётган иш тўғрисида ва уни кўриш вақти ҳақида уларга, шунингдек прокурорга хабар қилади; 5. гувоҳларни суд мажлисига чақириш масаласини ёки уларни ФПКнинг 72-моддасида назарда тутилган тартибда сўроқ қилиш масаласини ҳал қилади;

6. ташкилотлар ёки фуқаролардан ёзма ва ашёвий далилларни талаб қилиб олади ёки ишда иштирок этувчи шахслардан шу далилларни судга келтириб бериш учун уларга талабнома беради; 7. ишда иштирок этувчи шахсларнинг фикрларини ҳисобга олиб, экспертиза тайинлаш ва мутахассис талаб қилиш масаласини ҳал қилади; 8. кечиктириб бўлмайдиган ҳолларда ишда иштирок этувчи шахсларни хабардор қилиб, жойда кўздан кечириш ўтказади; 9. бошқа судларга суд топшириғини юборади; 10. ишда иштирок этувчи шахсларга уларнинг процессуал ҳуқуқ ва мажбуриятларини тушунтиради. Масалан, Республика Олий судининг 1997 йил 2 майдаги Пленум қарорида тайёрлов ҳаракатлрига алоҳида эътибор бериб, турар жойларни хусусийлаштириш билан боғлиқ бўлган масалаларни кўришда турар жойларни хусусийлаштиришга розилик берган оила аъзолари ўртасидаги низолар бўйича ишни суд мажлисида кўришга тайёрлаш босқичида судлар туман (шаҳар) ички ишлар бошқармаларидан низоли уйда рўйхатда бўлганликлари ҳақидаги маълумотни ҳамда шу хонадонда яшаган барча шахслар имзо куйган ва ҳокимиятда сақланадиган хусусийлаштиришни сўраб ёзган аризани ва низони тўғри ҳал этиш учун аҳамиятли бўлган бошқа тегишли ҳужжатларни талаб қилиб олишлари зарурлиги таъкидланган.1 Ишни судга тайёрлаш тегишли ҳаракатларни қилиш тўғрисидаги ажримни судьянинг ёлгиз ўзи ишда иштирок этувчи шахсларни чақирмасдан ва бу ажрим устидан кассацион шикоятдан алоҳида тарзда шикоят қилинмайди. Юқорида кўрсатилган ҳаракатлар судьянинг шахсан ўзи томонидан қилинса ҳам, аммо улар суд номидан амалга оширилади. Ишни судда кўришга тайёрлаш юзасидан амалга ошириладиган ҳаракатлар судья томонидан амалга оширилади. Бошқа суднинг топшириғини бажариш тартибида қилинадиган ҳаракатлар шу тарзда судья томонидан бажарилади.

Судья ҳар ҳолда ишнинг бир суд мажлисида кўрилиб, ҳал килиниши учун барча тайёргарликни кўради. У шу мақсадда тарафларнинг процессуал ҳуқуқ ва бурчларини тўла тушунтиришга, баъзи фуқаролик ишларининг, чунончи, турар жойдан фойдаланиш, мулкни тақсимлаш ва шу каби бошқа даъволарнинг ўзаро келишув бўйича тамомланиши мумкинлигини тушунтиришга ҳаракат қилади.1 Судья ишнинг мазмуни бўйича тўғри ҳал этилишида ёрдам кўрсатадиган гувоҳларнигина суд мажлисига чақиради. Баъзан бу тартибга риоя қилмаслик ҳоллари ҳам учрайди. Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг «Суд процессларининг ташкил этилишини яхшилаш, уларнинг маданий ўтказилиши ва фаолиятининг тарбиявий таъсирчанлигини кучайтириш тўғрисида»ги айрим судларда кўриладиган ишнинг ҳолатлари тўғрисида ҳеч қандай маълумотлар бера олмайдиган гувоҳларни чақиришлари ва шу вақтнинг ўзида иш ҳолатларини тўла ва ҳолисона равишда текширишлари учун дарҳақиқат зарур бўлган гувоҳларнинг ҳозир бўлишларини таъминлаш учун тегишли чоралар кўрмасликлари айтилган. Баъзи ҳолларда ишнинг судда кўрилишига қадар ишни судда кўришга тайёрлаш билан боғлиқ бўлмаган бошқа ҳаракатларни ҳам қилишга тўғри келади. Чунончи судья даъвони таъминлаш тўғрисидаги масалани (ФПКнинг 248-моддаси), суд харажатларини тўлашдан озод қилиш масаласини (110- модда), уларни бўлиб-бўлиб тўлаш ва микдорини камайтириш тўғрисидаги масалани (111-модда) ва ФПКда назарда тутилган бошқа баъзи масалаларни ишнинг судда кўрилишига қадар ҳал қилади. Ўзлари учун зарур бўлган далилларни кейинчалик тақдим этиш мумкин бўлмай қолади ёки қийинлашади дейишга асоси бўлган шахслар ариза беришидан олдин ҳам, кейин ҳам судьядан бу далилларни таъминлашни илтимос қилишлари мумкин (ФПКнинг 61-моддаси). Хорижий давлатларнинг органларида иш юритиш учун зарур далиллар билан таъминлаш давлат нотариал идоралари томонидан амалга оширилади.

Далилларни таъминлаш тўғрисидаги ариза далилларни таъминлаш билан боғлиқ процессуал ҳаракатлар амалга оширилиши керак бўлган ҳудудда фаолият олиб бораётган судга берилади. Аризада таъминланиши зарур бўлган далиллар, бу далиллар билан тасдиқланиши керак бўлган ҳолатлар, далилларни таъминлаш тўғрисида аризачини илтимос билан мурожаат қилишга ундаган сабаблар, шунингдек таъминланадиган далиллар зарур бўлган ёки уларни кейинчалик керак бўлиб қолиши мумкин бўлган иш курсатилиши керак. Суд хабарлари ва чақириклари Фуқаролик ишида иштирок этувчи шахсларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, шунингдек бошқа шахсларнинг манфаатларини қўриқлаш мақсадларида судда иштирок этувчи шахслар, ишнинг кўрилиши жойи, вақти тўғрисида хабардор қилинадилар. Ишда иштирок этувчи шахслар ва вакилларнинг ишнинг кўрилиши вақти ва жойи тўғрисида хабардор қилинмасликлари кейинчалик ишнинг кассацион ёки назорат тартибида кўрилишида бекор қилиниши учун асос бўлади (ФПКнинг 313-314- моддалари). Ишда иштирок этувчи шахслар, шунингдек гувоҳлар, экспертлар, мутахассислар ва таржимонлар судга чақирув хатлари, зарур ҳолларда эса телеграммалар ва телефонограммалар орқали чақириладилар ва суднинг айрим процессуал ҳаракатлари тўғрисида хабардор қилинадилар. Судья чақирув хати билан бир вақтда жавобгарга аризасининг ва аризага илова қилинган ҳужжатларнинг нусхаларини ҳам юборади. Агар жавобгар

судга ёзма баёнот берган бўлса, судья унинг нусхасини мурожаат қилган манфаатдор шахсга чақирув хати билан юборади. Судга чақирув хати ишда иштирок этувчи шахсларга ва уларнинг вакилларига шундай ҳисоб билан юборилиши керакки, уларнинг судга ўз вақтида етиб келишлари ва ишга тайёрланишлари учун етарли фурсатлари бўлсин.1 ФПКнинг 132-140-моддаларида судьянинг чақирув хатининг мазмуни, чақирув хатини топшириш муддати, бу хатни етказиб бериш ва топшириш, умуман суд хабарлари ва чақирикларига оид асосий қоидалар белгиланган. Судга чақирув хатида қуйидагилар кўрсатилиши лозим : 1) суднинг номи ва аниқ манзили; 2) келиш жойи ва вақти; 3) шахс қандай иш юзасидан чақирилаётганлиги; 4) шахснинг ким тариқасида чақирилаётганлиги; 5) ишда иштирок этувчи шахсларга иш бўйича уларда бўлган ҳамма далилларни тақдим этиш тўғрисидаги таклиф; 6) чақирилувчининг шахсан ўзи бўлмаганлиги сабабли чақирув хатини қабул қилиб олган шахснинг биринчи имконият бўлиши билан уни чақирилувчига топшириш мажбурияти; 7) судга келмаслик (ФПКнинг 86, 174, 175, 176- моддалари) оқибатлари кўрсатилади. Чақирув хати чиқарилаётган шахсга тараф ёки ишда иштирок этувчи бошқа шахс томонидан хатда кўрсатилган манзил бўйича етказиб берилади. Агар судга маълум қилинган манзилда фуқаро яшамаса, чақирув хати унинг ишлаш жойига юборилиши мумкин. Чақирув хати топширилганлиги тўғрисида тилхат олиш йўли билан, почта орқали ёки хат ташувчи орқали ҳам юборилади. Судья ишда иштирок этувчи шахснинг розилиги билан унга иш бўйича чакарилаётган бошқа шахсга топшириш учун чақирув хати бериши мумкин. Судья томонидан чақирув хатини етказиб бериш топширилган

шахс чақирув хатининг иккинчи нусхасини чақирув хатини олганлиги тўғрисида манзилда яшовчига кул қўйдириб, судга қайтаришга мажбур. Чақирув хати фуқароларга чақирув хатининг қайтариладиган иккинчи нусхасига шу хатни олган вақтни кўрсатиб, кул қўйдирилган ҳолда шахсга топширилади. Корхоналар, муассасалар, жамоат бирлашмалари, ташкилотлар номига ёзилган хати тегишли мансабдор шахсга чақирув хатининг иккинчи нусхасига кул қўйдириб топширилади. Агар чақирув хатини олиб борган шахс иш бўйича чиқарилаётган фуқаронинг яшаш ёки ишлаш жойида топмаса, чақирув хати у билан бирга яшайдиган оила аъзоларининг катта ёшдагиларидан бирортасига, улар ҳам бўлмаганда, ўзини-ўзи бошқариш идорасига ёки иш жойи маъмуриятининг мансабдор шахсига топширилади. Кўрсатилган ҳолларда чақирув хатини қабул қилиб олган шахс унинг иккинчи нусхасида ўзининг фамилияси, исми, отасининг исмини, фуқароларга муносабатини (эри ёки хотини, отаси, онаси, ўғли, қизи ва ҳоказо эканлигини) ёки ишлайдиган вазифасини кўрсатишга мажбур. Чақирув хатини қабул қилиб олган шахс уни биринчи имконият бўлиши билан кечиктирмасдан чақирилувчига топширилиши керак. Чақирилувчи вақтинча бирор жойга кетган бўлса, чақирув хатини келтирган шахс унинг иккинчи нусхасини чақирилувчи каёкка кетганлиги ва қачон келиши кутилиши тўғрисида ёзиб қўяди. Бу маълумотлар тегишли фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш идоралари ёки чақирилувчининг ишлаш жойидаги иш берувчи (маъмурият) вакилининг имзоси билан тасдиқланиши ва гувоҳлантирилиши лозим. Суднинг чақирув хатини чақирилган шахс олишдан бош тортса, чақирув хатини олиб келган шахс бу тўғрида чақирув хатига ёзиб, уни судга топширади. Чақирув хатини олишдан бош тортганлик ҳақидаги ёзув фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш идоралари ёки чақирилувчининг иш жойидаги иш берувчи (маъмурияти) ёхуд камида иккита фуқароларнинг

имзоси билан тасдиқланади. Чақирув хатини қабул қилишда бош тортиш ишни кўришга тўсқинлик қилмайди. Ишда иштирок этаётган шахслар иш юритилаётган вақтда ўз манзили ўзгаргани ҳақида судга маълум қилишлари лозим. Акс ҳолда чақирув қоғози судга маълум бўлган охирги манзил бўйича юборилади ва чақирилувчи бу манзилда яшамаётган бўлсада, чақирув қоғози унга топширилган ҳисобланади. Жавобгарнинг ҳақиқий турадиган жойи номаълум бўлган тақдирда жавобгарнинг маълум бўлган охирги турар жойидаги почта бўлими, фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш идоралари ёхуд унинг охирги иш жойидаги иш берувчи (маъмурият)нинг мансабдор шахсига чақирув хатининг иккинчи нусхасига чақирув хати олинганлиги ва чақирилувчининг қаерда экани номаълумлиги сабабли уни топшириш мумкин эмаслиги ҳақида ёзиб юборган маълумот судга келиб тушгач суд ишни кўришга киришади. Алимент ундириш ҳақидаги, майиб бўлиш ёки соғлиқка бошқача шикаст етиши, шунингдек боқувчисининг ўлими натижасида келган зарарларни қоплаш ҳақидаги даъволар бўйича жавобгарнинг ҳақиқий яшаб турган жойи номаълум бўлса, жавобгарни қидириш мажбурийдир. Юқорида кўрсатилган ҳолларда суд жавобгарни ички ишлар идоралари орқали қидиртириш тўғрисида ажрим чиқаради.

O'xshashlar

Фукаролик ишларини судда куришга тайёрлаш

Ишни судда куришга тайёрлаш

Мехнат ишларини судда кузғатишнинг узига хос хусусиятлари ( мехнат ишларини судда кузгатишнинг узига хос

Мехнатга оид низоли ишларни судда куришга тайёрлаш

Фуқаролик ишларини суд ва бошқа идораларга тааллуқлилиги