Uzluksiz akslantirish va gomeomorfizm

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

45.5 KB

Ko'chirib olish

Uzluksiz akslantirish va gomeomorfizm Reja: 1. Uzluksiz akslantirishlar . 2. Uzluksiz akslantirishlarning xossalari 3. Gomeomor f izm 4. Ekvivalentlik munosabati

$Aytaylik ( Х ,  ) va (X',  ') ikkita topologik fazolar berilgan bo`lsin. Ta‘rif. Agar X' to`plamdagi f(x) nuqtaning ixtiyoriy U' atrofi uchun, Х to`plamdagi х nuqtaning shunday U atrofi mavjud bo`lsaki, u uchun f(U)  U' shart bajarilsa f:X  X' akslantirishni х  Х nuqtada uzluksiz deyiladi. Agar f akslantirishni X to`plamning xar bir nuqtasida uzluksiz bo`lsa, uni X to`plamda uzluksiz akslantirish deyiladi. F(U)  U' ifodadan U  f 1 (U') kelib chiqadi. Bu yerda f 1 (U')-f akslantirishdagi U' to`plamning proobrazidan iborat. U to`plam х nuqtaning atrofi iborat bo`lgani uchun f 1 (U') to`plam x nuqtaning atrofidan iborat bo`ladi. Shuning uchun yuqoridagi uzluksizlik ta‘rifini boshqacha xam berish mumkin. Ta‘rif. Agar X' to`plamdagi f(x) nuqtaning xar qanday atrofini nuqtaning xar qanday atrofining f -1 (U') proobrazi X to`plamdagi x nuqtaning atrofidan iborat bo`lsa, f akslantirishni х  Х nuqta да uzluksiz deyiladi. 1. Xar qanday topologik fazoni o`ziga akslantirish uzluksizdir, yani d x :X  X, x  x. 2. Doimiy akslantirish xar doim uzluksizdir. 3. Diskret fazoni xar qanday topologik fazoni akslantirish uzluksizdir. 4. Xar qanday topologik fazoni antidiskret fazoga akslantirish uzluksizdir. Teorema. Agar f:X  Y akslantirishda ixtiyoriy yopiq to`plamning proobrazi yana yopiq to`plam bo`lsa, f akslantirishni xamma joyda uzluksiz deyiladi. ISBOT. Aytaylik f uzluksiz bo`lsin. f 1 (A) to`plamni yopik to`plam ekanini isbotlash uchun X\f 1 (A) to`ldiruvchi to`plamni ochiq ekanini ko`rsatish kerak. Xaqiqatan xam, bu to`plam А to`plam to`ldiruvchisining proobrazi bilan ustma-ust tushadi, yani X\f 1 (A)= f 1 (Y\A) f 1 (Y\A) to`plam esa f uzluksiz akslantirishdagi Y\A ochiq to`plamning proobrazi sifatida ochiqdir. Nixoyat uzluksiz akslantirishlarning eng sodda lekin muhim xossasini keltiramiz: Hossa.$

Uzluksiz akslantirishlarning kompozitsiyasi yana uzluksiz akslantirishdir. Ta‘rif. Agar f:X  X' akslantirish quyidagi shartni qanoatlantirsa, yani 1) f - biektsiya; 2) f va f -1 akslantirishlar uzluksiz bo`lsa, f akslantirishni gomeomorfizm deyiladi. Agar f:X  X' akslantirish gomeomorfizmdan iborat bo`lsa, X va X' to`plamlarni gomeomorf tenglamalar deyiladi. Gomeomorfizm ta‘rifidan ko`rinadiki,  to munosabati quyidagi shartlarni qanoatlantiradi: 1) Х  to Х 2) Х  to X ' дан X '  to X 3) X  to X ', X '  to X " дан X  to X " Shunday qilib,  to munosabat barcha topologik fazolarning Х to`plamida ekvivalentlik munosabatidan iborat ekan. X/  to faktor to`plamning xar bir elementi topologik tip deb ataladi. xar bir topologik tip bir-biriga o`zaro gomeomorf bo`lgan topologik fazolardan tashkil topadi. Gomeomorfizmga nisbatan invariant bo`lgan barcha xossalar fazoning topologik xossalari deyiladi. Gomeomorfizmga misollar keltiramiz. 1) Diskret fazoni diskret fazoga biektiv akslantirish gomeomorfizmdan iborat. 2) Antidiskret fazoga biektiv akslantirish xam gomeomorfizmdar iboratdir. Gomeomorfizmning bir necha sodda muhim xossalarini ko`rib o`tamiz. 1) Xar qanday topologik fazoni o`ziga ayniy akslantirish gomeomorfizmdan iborat.

2) Gomeomorfizmga teskari akslantirish xam gomeomorfizmdan iboratdir. 3) Ikkita gomeomorfizmni kompozitsiyasi yana gomeomorfizmdan iborat. ISBOT. Bu xossalarning dastlabkt ikkitasi o`z - o`zidan ravshandir. Shuning uchun uchinchi xossasini isbotlaymiz. Aytaylik f:X  Y va g:Y  Z - gomeomorfizmlar berilgan bo`lsin. U xolda ularning kompozitsiyasi h=gf:  Z akslantirish uzluksizdir, chunki f va g larning xar biri uzluksizdir. h akslantirish biektivdir, chunki f va g lar biektiv akslantirishlar va nixoyat h ga teskari akslantirish h -1 =f -1 h -1 :Z  X akslantirish uzluksizdir, chunki f -1 va g -1 akslantirishlarning xar biri uzluksizdir. Bu esa xossani isbotlaymiz. Oxirida shuni eslatib o`tamizki, gomeomorfizmda ochiq to`plamlar ochiq to`plamlarga va yopiq tenglamalar yopiq to`plamlarga o`tadi.

Asosiy adabiyotlar: 1. Александров А . Д ., Нецветаев Н . Ю . Геометрия . М.,Наука,1990. 2. Нарманов А.Я. Дифференциал геометрия. Т. Университет, 2003 3. Погорелов А.В. Дифференциальная геометрия. М.,1974. 4. Нарманов А.Я. ва бошқалар. Умумий топологиядан машқ ва масалалар тўплами. Т.Университет, 1996. 5. Сборник задач по дифференциальной геометрии. Под ред. Феденко А.С. М., 1979 . 6 . Бакельман И.Я., Вернер А.Л., Кантор Б.Е. Введение в дифференциальную геометрию в целом. М., Н аука, 1973. 7. Собиров М.А., Юсупов А.Е. Дифференциал геометрия курси. Т., Ўқитувчи, 1965.

O'xshashlar

Topologik ko`pxilliklar. Chegarali ko`philliklar

Sirtdagi chiziqlar orasidagi burchak. Sirt yuzi. Sirtning ichki geometriyasi

Egri chiziqli koordinatalar sistemasi. Riman metrikasi

Topologiya predmeti. Tarixiy ma‘lumotlar

Sirtlarning hosil bo’lishi va ularni chizmada bеrilishi. Sirtlarning klassifikatsiyasi