logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Geometriya
  4. Chizmachilikni o`qitish metodikasi

Chizmachilikni o`qitish metodikasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

109 KB
Ko'chirib olish
Chizmachilikni o`qinish metodikasi Reja: 1. Chizmachilikdan yangi tahrirdagi DTS. 2. Chizmachilikni o&#39;qitish metodlari. 3. Chizmachilikning didaktik prinsiplari 1 O’quv dasturi (8-9-sinf) Umumiy o &#39; rta t a &#39; l i m maktablarining amaldagi eVquv rejasiga binoan grafik t a &#39; l i m i 8-9 sinflarda berilib . bunda o l i y o v quv yurtlarida o &#39; qitiladigan « Chizmachilik » kursi d a s t u r i n i n g soddalashlirilgan shaklidan foydalanildi . ya &#39; ni chi / machilik fani bo &#39; yicha ta &#39; lim konsenink dasun asosida olih borildi . Amalda qoilanilayotgan bunday dastur chi / machilik k u r s i n i i u : h a r c h . ; bolimlarini o v z tarkibiga olgan bo 4 l i b , unda o 4 juvchilar o &#39; quv rcjada bcR * iIan SJ ; in C - N ЧО :>; hisobiga geometrik . proeksion . mashinaaozlik va qurilish chizmachiligi o \\ u \ m a i o i &#39; i a l l a r i n i cTzlashtirish ko &#39; zda tutiigan . Dastumi qayta ishlash jarayonida chizmalarni taxt q i l i s h . c h i z m a c h i l i k shriftlarini o &#39; rganish , geometrik yasashlar sohasidagi mavzularning mazmuni takomillashtirildi . Bulardan tashqari proeksiyalash asoslariva aksonometrik proeksiyalar bo &#39; yicha nazariy qismi grafik ishlarning mazmuni bilan boyitildi va kompyuterda chizma bajarishga alohida e &#39; tibor qaratildi . ( Tquvchilarning fazoviy tasavvurini , ya &#39; ni . xotira , tasavvur xayolini va grafik tafakkurini rivojlantirish butun kursning asosiy o &#39; zagini tashkil qiladi . Respublikamiz t a &#39; l i m tizimida uzliksiz ta &#39; limning tashkil etilishi barcha fanlar qatori grafik ta &#39; lim mazmuniga ham yangicha yondoshish va mazkur sohada izchillik tamoyillarini amalga oshirish imkoniyatlarini yaratadi . Shu nuqtai nazardan mazkur dastur umumiy o\rta ta&#39;lim maktablarining 8-9 sinflariga mo 4 ljallangan. «Chizmachilik» o&#39;quv dasturining maqsadi o&#39;quvchilarni murakkab boimagan lexnik chizmalarni bajarishga, o 4 qishga va o v z fikrini grafik tasvirlar vositasida ifoda elishga. shuniningdek, kompyuteryordamida oddiy chizmalarni yasashga o v rgatishdan i bo rat. Dastur «Chizma geometriya elementlari bilan chizmachilikni integratsiyalash» bo&#39;yicha yangi pedagogik texnologiyani dars jarayoniga tatbiq etishga qaratilgan. Chizmachilik dasturi quyidagi o v quv vazifalami bajarishni o v z oldigamaqsad qilib qo yadi: CTquvchilarga konstruktorlik yagona tizimt ESKDJ qoidalari to 4 g 4 risida umumiy tushuncha berish. 2 2.Geometrik yasashlar bo&#39;yicha ko v nikmalar hosil qilish. 3.Proeksiyalash asoslarini o v rgatish bo v yicha bilimlami shakllantirish. Geometrik modellar va sodda detallaraing to 4 g>i burchakli bamda aksonometrik proeksiyalarini yasash malakalariga erishish. 4.Chizmalarni o&#39;qish malakalarini hosil qilish. 5.Bolalaming fazoviy tasavvurlari ta&#39;limda grafik tafakkurini rivojlantirish. 6.Chizmalarda qirqim, kesim, shartliliklar va soddalashtirishlardan to 4 g 4 ri foydalanishga o&#39;rgatish. 7.Mashinasozlik chizmalari bo^yicha va sxemalar haqida umumiy tushunchalar berish. 8.LoyihaIash elementlari bo&#34;yicha i l k ko&#39;nikmalami shakllantirish. 9.Qurilish chizmalarining asoslari bilan tanishtirish. lO.Kompyuter yordamida oddiy chizmalar yasash ко &#39;nikmalarini shakllantirish. Chizmachilik dasturining vazifalari nazariy va amaliy bilimlarni integrasiya asosida mashqlar, grafik hamda amaliy ishlar raajburiy minimumini bajarish yo&#34;li bilan amalga oshiriladi va unga o&#39;quv vaqtining 60-70 foizi ajratilishi lozim. Bu ishiarning mazmuni chizmalar, eskizlar. aksonometrik proeksiyalash, texnik rasmlarni bajarish va ularni o&#39;qiy olishdan iborat boyish kerak. Mazkur o N quv dastur tarkibidan o 4 rin olgan mavzularning ketma-ketlik tartibi saqlangan holda o&#34;quv materiallar va ular uchun ajratilgan soatlar hajmi o&#39;zgartirilmasligi tavsiya etifadi. Dasturning 8-sinflar uchun belgilangan o4]iiv matcriallari sakkizta bolimdan iborat bo&#34;lib. «Kirish» qismi ma&#39;ruza shakiida tashkil e t i l i s h i nazarda tutiladi. «Chizmalarni taxt q i l i s h qoidalari»ni ifoda etuvchi ikkincni b o &#34; l i m o&#39;quv matcriallari o&#39;quvchilar tomonidan у oddan bilishlariga moljallangan. «Chi/nui s h n l t l a r i » o&#39;qiiv maleriallari yordamida oquvchilar slandart shriMiarda hull. я плпн 1 : raqamlarning y u / i l i s h i ho Yicha maksimal h i l i m , ko&#39;nikmalarga e«a b o &#39; l i s l i i ко Ь &#39; г л \ \ : 2 < ■ Mazkur makTiallar yuzasidan egallanishi zarur bolgan malakalar kurs davomida hosil q i l m a d i . 3 «Chizma shriftlari» mavzusi dasturda ilova qilingan «Taqvimiy - mav/uiy i v j a - > asosida odeham qo&#39; yish qoidalaridan oldin o&#39;rganilishi maqsadga muvofiq. To&#39; rtinchi bo&#34;limdagi «Geometrik yasashlar» samarali o&#34;rganilislu uclnm o&#39;quvchilar chizma asboblar hilan I ( V i a qurollangan bodishlari zariir. «Proeksiyalash asoslari». «To&#34;g v ri burchakli proeksiyakm> va «Ko&#39;rinishlar» d a s t u r n i n g a s o s i y n e g i z i n i l a s h k i l etadi. Mazkur bo&#39;limlar mazmuni murakkablashtirilmagan hoida. chizma geometiiya elementlari singdirilishi hamda oktan va epyur haqidagi umumiy tushunchalaming kiritilishi, shuningdek, nuqta, to 4 g 4 ri chiziq va tekis shakllarning proeksiyalarini tushuntirilishida ko v proq cVquv plakatlaridan foydalanishi nazarda tutiladi. «Aksonometrik procksiyalaro bolimidagi o&#39;quv materiallarni to 4 g 4 ri burchakli proeksiyalar bilan parallel o&#34; rganilishi o v quvchilarning fazoviy tasavvurini o&#39;stirish imkonini yaratadi. «Chizmalami o 4 qish bolimkla aksonometrik va to&#34;g 4 ri burchakii proeksiyalami taqqosiash va tahlil qilish ishlariga alohida e&#39;tibor berilishi kerak. 9-sinf dasturi sakkizta bo 4 limdan lborat «Kesimlar va qirqimlar» deb nomlangan bodhnda kesimlar va qirqimlar yuzasidan o&#39;quvchilapga kengroq bilim, ko v nikma berishni nazarda tutib ко &#39; proq vaqt ajratiladi, Og 4 ma qirqim geometrik jism yoki oddiy detal misolida bajarilishi kerak. «Chizmalarda shartlilik va soddalashtirishlar» bolimida belgilangan ko 4 rinishlar hamda qirqimlardan foydalaniladi. «Tasvirlari kesimlar va qirqimlar talab qiluvchi detaliaraing eskizi va texnik rasmini bajaiish» mavzusidagi bo~ yicha oddiy detal va cbizmalardan foydalanish nazarda tutiladi. «Tarkibida loyihatash elementlari bo 4 lgan ijodiy grafik masaialar ychish» deb nomiangan bo 4 lim mazmunida detallaming shakl va fazoviy holatini o 4 zgartirishga oid mashqlarning bajarilishi ko v zda tulilgan. «Kompyutcr» yordamida oddiy chizmalarni yasash bolimi o&#34;quv materiallarini kompyutcr texnikasi yordamida o&#39;rganishga mo&#39;ljallangan bo v lib, unda o&#39;quvchilar tekis va hajmii shakl tasvirlarini yasashga, shuningdek berilgan jismning fazoviy holatini va shaklini oV.gariirishga o&#39;rgatilishi nasarda tutiladt Kompyuter texnikasi 4 bilan ta&#39;minlanmagan maktablarda m a / k m bo&#39;lim uchun ajraliigan soatlardan 9 - s i n f dasturi tarkibidan o&#39;rin olgan о qu\ materiallarni kengaytirish va chuqurlashtirish uchun foydalanish tavsiya etiladi. «Mashinasozlik chizmalari», hamda «Sxemaiar va qwilish chizmatari» boiimiari mazmunida mazkur mavzular yuzasidan umnmiy ma&#39;ltmiotiar berilishi ko v zda tutiladi. Mashinasozlik chizmalari yuzasidan nazariy bilimlar bilan chegaralanib qolmay, o&#39;quvchilar rezbalarni chizmalarda tasvirlay olish ко nikmalariga egabo&#34;lishlari zarur. Sxemaiar tushuntirilganda dastur mazmunida belgilangan soatni inobatga olib, murakkablashtirilmagan holda ko&#39;proq o&#34;quv plakatlaridan foydaianish lozim. Quritish chizmalari bo&#39;yicha esa binoning fasadi, plani, qirqimi va chizmalarga o&#39;leham qo&#39;yish yuzasidan ko&#39;nikma va malakalar berish nazarda tutiladi. ( C h i z m a c h i l i k o &#39; q i t i s h jarayoni o&#39;z iu/ilishiga ega ho li b. u o&#39;zaro bog&#39;langan qismlaixlan iboratdir. 1. O&#39;quvchilarning diqqat va tafakkurini yangi o&#39;quv materialini aktiv idrok etishga jalb q i l i s h maqsadida o&#39;qiiuvchi u!ar oldiga bildiruvchi masalalami qo&#39;vislti. 04\ iluvchi iu\uvd\\tara\ a k i i v l a o l i y a i i n i vujudga k c l t i r i s h kerak. 1 . O &#39; q i l u v c h i b i l i m l a r borishi va o&#39;quvehi yangi malcrialni idrok e l i s h i . 2. Grafik tushunchalarni tarkib toptirish. umumlashtirish hamda o &#39; q u v c h i l a r n i n g h i l i m i . m a l a k a va ko&#39;nikmalarini muslahkamlash jarayoni. 3. O&#39;quvchilarning grafikadan olgan bilim, malakasi va ко nikmalarim yangi sharoiilarda qo&#39;llash. 2 . Egallagan bilim, malaka, ко &#39;nikmalarni o&#39;zlashtirilishini tekshirish. Shunday qilib yuqorida keltirilgan qismlar bir-biri bilan o&#39;zaro bog&#39;lanadi va ularning yig&#39;indisi o&#39;quv jarayonini tarkibi hosil qiladi. Tadqiqotlar dars samaradorligini oshirish sotsial-pedagogik va didaktik shart-sharoillarga bog&#39;liq ekanligini ko&#39;rsatmoqda. Sotsial-pedagogik sharoitlarga quyidagi to v rtta shartni kirirtish mumkin. 1-o&#39;qituvchi yetarli didaktik tayyorgarlikga ega bo&#39;lishi bilan birga, u ijodiy ishlashi kerak; 2-o&#39;quvchilarni shu darsgacha bo&#39;lgan tayyorgarligi yuqori darajada bo&#39;lishi kcrak. 5 3-darsliklar, didaktik va ko&#39;rsatmali materiallar hamda texnik vositalari bo&#39;lishi kcrak. 4-O&#39;qiluvchi bilan o&#39;quvchilar orasida o&#39;zaro hurmatga asoslangan munosabatlar bo&#39;lishi kerak sinfda yaxshi muhit hukm surishi kerak. Darsni tashkil qilishda quyidagi qoidalarga amal qilish lozim. Birinchi qoida - darsning maqsadini belgilash, darsda nimaga erishiladi. Ikkinchi qoida - o&#39;quv materialni mazmunini tayyorlash va o&#39;quvchilar imkoniyatlariga ko&#39;ra grafik materiallar hajmini va murakkabligini belgilash. Uchinchi qoida - darsning didaktik va tarbiyaviy vazifalarini aniqlash. To&#39;rtinchi qoida - o&#39;quv materialining mazmuni va didaktik maqsadlariga mos kcladigan o&#39;qitishning metod va usullarini tanlash. Beshinchi qoida - hamma didaktik vazifalarni iloji boricha uyga qoldirmasdan bajarib olish. Chizmachilikdan dars turlari: 1. Yangi bilimlarni o&#39;zlashtirish darslari. 2. Bilim va malakalarini muslahkamlash va takomillashtirish darslari. 3. Takrorlash umumlashtirish darslarida o&#39;rganilgan grafik materiallar bo&#39;yicha bilimlarni qayla esga tushuriladi va sistemaga solinadi, kamchiliklar to&#39;ldiriladi, bo&#39;limning asosiy maqsadi chuqurroq ochib berildi. 4. Bilim, ko&#39;nikma. malakalarni tekshirish darslari. Har bir o&#39;quvchining grafikadan tayyorgarlik darajasiga asosli baho beriladi. 5. Aralash darslarida bir emas balki bir necha o&#39;quv masalalari hal qilinadi. O&#39;qitish metodlarini tanlash O&#39;quv materialining mazmuniga ko&#39;ra o&#39;qitish metodini tanlash ko&#39;pgina omillarga bog&#39;liq bo lib, ta&#39;lim jarayonini rejalashtirishda o&#39;qituvchi quyidagi operatsiyalarni amalgam oshirishi lozim. 1 ) O&#39;rganiladigan mavzuning maqsadini aniqlash uchun chizmachilik programmasi va lining mclodik ko&#39;rsatmalari bilan chuqur tanishishi. 2 ) Tcmaning maqsad va vazifalariga asoslanib o&#39;quvchilar o&#39;zlashlirishi zarur bo&#39;lgan ilmiy. tarbiyaviy, g&#39;oyaviy lushunchalar malakalar va o&#39;quvchilarni aniqlab olish maqsadida tenia bo&#39;yicha o&#39;quv materialning mazmuni bilan tanishish. 3 ) B i l i m l a r n i o &#39; z l a s h t i r i s h qonuniyatlari va didaklikada qabul q i l i n g a n o &#39; q i t i s h 6 р г н к > р 1 а п р muvofiq holda dars temasini ochib berish. hanida dars temasini ochib b e n s l i n u i j : цаум bosqichida aynan qanday dars tuiiari qo&#39;llanilishi. qanday gral&#39;ik va amaliy t u p s h n i q k i m i mustaqil о rganish mumkinligini aniqlash. 4) Darsning didaktik maqsadlarini ta&#39;minlash kerak bolgan vazifalar kompleksini ifodalashi. 5) Mazkur dars uchun ta&#39;limning maqbul mazmunini tanlash va ulardan muhimini ajratib ko&#39;rsatish. 6) Ta&#39;lim-tarbiya vazifalariga muvofiq ovqitish metodlari va vosilalarining uyg4inlashish me&#39;yorini tanlash. 7) Darsda о quvchilarning o v quv ishlari tashkiliy shakllarini tanlashi. Ta&#39;lim jarayonini planlashtirishda yuqorida ko N rsatilgan ishlarning amalgam oshirilishi o 4 qitish metodlarini tanlashga imkon beradi. Chizmachilikda o’qitish metodlari (Tqitish metodlar g 4 oyat murakkab va munozarali bo&#39;lib uning ta&#39;rifi va ko&#39;pgina masalalariga oid yagona fikr yo N q. Metod deganda o v qituvchi bilan o 4 quvchilarning birgalikda ishlash usullari tushunilib ular yordamida o 4 quvchilarga bilim, konikma va malakalarini egallashga erilishadi. Ta&#39;rifda metodning turli tomonlari, cf qituvchining bilim berish usuli, o 4 quvchilarning bu bilimlarni o 4 zlashtirish nihoyat aqliy qobiliyatlarni rivojlantirish jihatlari ta&#39;kidlanadi. (Xqitish metodlari ayrim elementlardan tashkil topgan bo 4 lib, ular metodik usullar deb ataladi. Tadqiqotlarning nazariy tahlili va ilg&#34;or o 4 qituvchilarning ish-tajribasiga suyanib chizmachilik o v qitishning quyidagi metodlarini koYsatish mumkin: 1) Ko&#39;rgazmali materiallarni namoyishi qilib, bilimlarni og 4 zaki bayon qilish, grafik va amaliy ish usullarini ko 4 rsatish; 1) Ish usullarini ko>satib suhbat o 4 tkazish; - 2) Kuzatish; 4) • Modellash; 7 5) Chizmani og 4 zaki o&#39;qish; 6) Tasvirlarni yasash; 7) Darslik va spravochnik bilan ishlash; (Xqitish jarayonida metod va usullar turli xil birikmalarda yok&#39;i ayrim hollarda musiaqii metod sifatida, boshqa hollarda esa o v qitish usuli sifatida namoyon bo v ladi. Chizmachilik darslarida didaktik prinsiplari Didaktik prinsip - bu yunoncha so&#39;z asos, qoida, talabdir. Demak didaktik talablar, ya&#39;ni o 4 qitish uslubi talablariga quyidagilar kiradi. 1. Ilmiylik prinsipi; (Xquvchilar chizmachilik darsni o v zlashtirishi uchun ularda grafika, geomctriya sohalardan bilim bolishi lozim. Ular jasmlar, ularning muhitdagi joylashuvi va t u / i l i s l i i haqida tassavvurga ega bo&#34;lishlari lozim. Chizmachilik darsida o&#34;quvchilar amaliyolda \n&#39;ni chizish paytida bor bilimlarini mustahkamlaydilar. Ilmga asoslangan bilim berish uchun ilmiy iboralarni to v g 4 ri ishlatish katta ahamiyat kasb etffdi ya&#39;ni tushuntirish tili ravon boMishi kerak. Masalan shunday iboralar. &#34;Frontal qirqim&#34;, &#34;Aksonometrik proyeksiya&#34;, &#34;Tutashuv&#34;, &#34;To 4 g 4 ri burchakli proyeksiyalar&#34;, &#34;Yig&#39;ish chizmalari&#34;, &#34;Rezbali birikmalar&#34;, &#34;Plan&#34;, &#34;Fasad&#34;, &#34;Qirqim&#34; va hokazo. Bulardan tashqari o 4 qituvchi loyihalashning zamonaviy texnik, texnologik jarayonini bilishi lozim. Chizmachilik darslarini qiziqarli o&#39;tqarish iichun o s qituvchi chizmachilik tarixidan ba&#39;zi lavhalarni aytib o v quvchilarni qiziqtirishi kerak. 2. CTqitishning ko v rgazmali prinsipi. Chizmachilik fanini o&#39;qitishda ko N rgazmalilik darsning asosiy talabridan bin hisoblanadi. (Xquvchilar eskiz va chizmalarni kuzatish orqali bu buyumlar haqida yaxshi tassavvurga ega bo v ladilar. CTsha uchun ularga detallarni o v zini namoyish qilish maqsadga muvofiq bo N ladi. Ajraluvchan birikmalar modellari o v quv tablisalar, 8 bilan jihozlangan darslar juda qiziqarli o4iladi. Darslarga ko v rgazmali qurollarni ishlatib, o v quvchilar esida muhrlanib qolishiga erishiladi. 3. CTquvchilar bilim darajasini oshira borish prinsipi. CTquvchilar bilim darajasini oshirish deganda biz nafaqat o&#34;quvchilarni bilim, ko v nikma va malakalarini oshirib, borishga erishish, balki shu bilimlar asosida uterda mantiqiy fikrlarni va ijodiy yondashishni o 4 rgatishimiz lozim. O v quvchilar bilimini rivojlanishi va grafik savodini oshishi bu juda yaqin tushunchalar. Aytilganlarga yana shuni qo v shish kerak. Yoshlarni bilim darajasini doimo oshirib borish lozim. Bu borada bir sharq maqolini eslatish o v rinli &#34;Odamga baliqni bersang u bir kun to v yib yuradi - ammo baliq ovlashga o&#39;rgatsang u umrining oxirigacha to 4 q yuradi&#34;. 4. CTqitishning barchaga baravar muvofiqlik prinsipi. CTqitishning muvofiqligi - bu o v quvchilarning yoshini va aqliy rivojlanishiga muvofiq bilimlarni berish kabi talab. CTqituvchi har bir o v quvchini bilim va ko v nikma darajasini hisobga olib har bir o 4 quvchi miyasi va yuragiga singib bo 4 ladigan ma&#39;lumot berishi kerak. Ammo bu yerda shu narsani hisobga olish kerakki ba&#39;zan yuqori sinf o v quvchilari fazoviy tushunchaga ega bolmaganliklari uchun masalani yechishga qiynaladilar. Bu borada quyidagi qoidaga amal qilmoq kerak: CTqitishni yengildan ogMrga, bilmasliknidan bilimga, oddiydan murakkab sari borish kerak. Birinchi qoida talabiga muvofiq 8 sinf o 4 quvchilari boshida, oddiy grafik masalalarni yechib asta-asta murakkabiga o v tishi kerak. Ikkinchi qoidaning talabi - o v qituvchi yangimavzuni tushuntirishda o4ilgan mavzularga o N quvchilaming bu borada ega bo v lgan bilimi, ko v nikmalari, malakalariga tayanish lozim. Uchunchi qoida talabi - o&#39;quvchilar oldin oddiy mavzular, topshiriqlarni bajarib murakkabga o&#39;tishi lozim. Masalan proelcsiyalar to v g 4 risida bilim ko v nikmaga ega ЬоЧтау turib yig&#39;ish chizmalarini o v qish kabi faoliyat bilan shug v ullanib bo v lmaydi. 9 Bilim berish jarayonida o v quvchilar qay darajada yangi mavzuni o&#39;zlashtirayaptilar va yaxshi o&#39;zlashtirib mustahkamlash uchun qaysi yoMni va metodni tanlab olish lozimligi haqida o 4 qituvchi tinmay uylashi kerak. 5. (Xqish bilan hayotning o&#39;zaro bogMigi. Bu prinsipi u bilim berishni ishlab chiqarish bilan o&#34;zaro muttanosib olib borishm lalab etadi. Masalan cTquvchilar o&#39;quv ustaxonalarida, to&#39;garak mashg ulotlarida ishlagan payii chizmachiiikdan olgan bilimlari foyda berishi aniq. Shunday qilib biz o&#39;quvchilarni amaliy faoliyatda ko v rsatishga nazariy bilimlariniamaliyotda tadbiq etishini o&#39;rgatamiz. 6. Maqsadli faollik prinsipi. Bu - prinsip cTquvchilami ongli ravishda grafik savodini idrok etishga undaydi. Ilg&#39;or o&#39;qituvchilar darslarida o&#39;quvchilar mavzuni o&#39;zlashtirib materialni tahlil qilishi va umumlashtirishini faol qatnashishlarini ta&#39;minlaydilar. Amaliy ish bajarayotganda o N quvchilarga savollar quyilishini tashkil qilish yangi natijalarni beradi. Masalan texnik eskizPbajarganda ular bu detal nima? Qaysi dastgohda tayyorlangan qaysi qaismalardan iborat va h.k. Bu borada ayniqsa o v quvchilar tomonidan mavzuni yodlab olishi, dogmatic ravishda o v zlashtirishidan ehtiyot bo 4 lish kerak. Bunga misol qilib. 7. Muntazamlik va ketma-ketlik prinsipi. Har bir bilimni mantiqiy tuzilishi nuqtai nazardan o&#39;zlashtirishni faqat muntazam ravishda o v zlashtirish mumkin. Pedagogik fanida shu narsa o&#39;z tasdigini topgan kim, bilimning har bir pog&#39;onasini o&#39;zlashririshga oldingi mavzularga mustahkam tushuncha hosil bo v lgandangina erishiladi. Masalan: o v quvchilar proyeksion chizmalarni to v liq bilmagan holda chizmani to 4 g 4 ri o 4 qishni, tasvirlanhan detaining hajmini tahlil qilib bilmaydilar. Chizmaehilikdan o v quv dastur sistematik ketma-ket tarzda tuzilgan kim uni o v zgartirib bo v lmaydi. 8. Bilimni mustahkamlab borish prinsipi. Bu pirnsipning asosiy maqsadi shundan iborat kim ovquvchilar har bir materialni xotiralariga saqlashlari va kerak bo v lganda uni o&#34;quv va amaliy faoliyatlarida qollashlari kerak. Bu prinsipni oldingilardan ajratib ко 4 rib bo v lmaydi. Chunki o v quvchilarning bilimini mustahkamligi, o&#39;quvchining maqsadli ravishda 10 shug v ullanishi, ko 4 rgazmali qurollarning bo 4 lishi, fanlar bilan o 4 zaro bog v ligi, o 4 quvchilarning faolligiga bog4iqdir. Ghizmachilik darslarida grafik bilimlarai formal Vzlashtirishlarning zarari. Formal o&#39;zlashtirishning mazmuni shundan iboratki, oquvchilar mavzuning asl mohi.yatiga. yetmasdan yodlab oladilar va nazariy bilimlar amaliyot bilan boglanmasdan qoladi. Shu tariqada olingan bilimlar o&#39;quvchilaming fazoviy tasavvurini o&#39;stirmaydi va xotirasida qolmaydi. Shuning uchun formal o 4 zlashtirishni oldini olish uchun maktabda chizmachiiikdan olingan bilimlarni oquvchilar o v z faoliyati davomida o&#39;zining grafik bilimlarini amalgam qo s llab bilsa, chizmachilik fani ularning nazarida katta ahamiyatga ega bo&#39;ladi. Chizmachilikni o v qitishga ikkinchi tipik xato shundan iboratki. (Xquvchilar doskadan, plakatdan ba&#39;zan esa kitobdan mexanik ravishda chizmani chizib (kopirovka) qilib oladilar. CTquvchilar fazoviy tushuncha, qobiliyatini kengaytirish uchun kerakli muhit yaratilmasa ularga bunday mashg v ulotlar samara bermaydi. Chizmachilikni o\qitish jarayonini shunday tarzda olib borish kerakki, ovquvchilar har bir masalani yechib turib fazoviy tushunchalarini o v stirib, bilim doirasini kengaytirib, atrofdagi buyumlarni, shaklini tahlil qila bilsin va ijodiy yondashib bilsin. Faqat shunda chizmachilik darslari o 4 z maqsad va vazifalarini bajardi deya olish mumkin. Problemali o v qitish chizmachilik darsida problemali vaziyatlarni vujudga keltirish. Pedagog olimiaming tadqiqotlari shuni ko 4 rsatadiki zamonaviy maktabda о quvchilar bilimi safatini oshirish maqbul uslublarni qollash kerak. Shunday uslublardan biri bu problemali muammoli o&#39;qitish usuli. Bu uslubda o v quvchilarga to v gridan-to v g 4 ri tayyor bilim berilmasdan shunday holat tuziladiki o N quvchilar bu problemali vaziyatda mustaqil fikrlab shu bilimga erishadilar. Shu maqsadda o v quvchilarga shunday savollar bilan murojaat qilinadi &#34;Faraz qilingki?&#34;, &#34;Agar shunday bo&#39;lganida?&#34;. Bu prinsipining asosini savollar tashkil qiladi. (Xqituvchi o v quvchilar oldiga savoi 11 qo yib ularni o&#39;ylashga, tlkrlashga va oxiri oqibat shu savolga lo&#39;gYi javobni topishga harakal qiladilar. Problemali vaziyat cTqituvchiga birinchidan chizmachilikdan cTquvchilar cf zlashtirishini nazorat qilishga, ikkinchidan o&#39;quvchilarda fazoviy fikrlash qay darajada ekanligini ko&#39;rsatadi va cVqituvchi o 4 quvchilar cVrganilayotgan ob&#39;ekti haqida vaxshi tasavvur hosil q i l i s h choralarini ko&#39;radi. Problcma (Vquvchilar oldiga savol tariqasida va masala tariqasida quyilishi mum km. Masai an:. 12 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: 1. Karimov.I.A. Barkamol avlod О zbekiston taraqqiyot poydevori. Toshkenl, &#34;Sharq&#34;, 1997 y. 2. Batvinnikov A.D va boshqalar. Umumiy o v rta t a &#39; l i m maktablarining 7-8 sinflari uchun darslik. М-Просвещение, 1993 у. 3. Батвинников А.Д. Об актуальных вопросах методики обучения черчения М .Просвещение, 1977 г. 4. Abrikosov A.A. Orta maktabning o^quvchilari uchun chizmachilikdan o 4 quv qo&#39; llanma. T.O v z davr nashriyot, 1957 y. 5. Umron Xo 4 jayev A. Maktabda chizmachilikning o 4 qitishini takomillashtirish. &#34;(Tqituvchi&#34;, 1993 y. 6. Umron Xo v jayev A. Maktabda chizmachilikni o 4 qitish metodikasi. O s qiruvchilar uchun qo v llanma. Toshkent-&#34;CTzbekiston&#39;\ 2002 у . 7. R.Odilov va boshqalar. Chizmachilik umumta&#39;lim maktablarning 8-9 sinflari uchun darslik; Toshkent-&#39;Sharq&#34;, 2004 y. 8. Umron Xo&#39;jayev A. Chizmachilik umumta&#39;lim maktablarning 8-9 sinflari uchun darslik. Toshkent-&#34;Sharq&#34;, 2006 y. 9. Xalq ta&#39;limi vazirligi Respublika t a &#39; l i m markazi. Chizmachilik o&#39;quv fanidan m a j b n r i v standart nazorati ishlarini o&#39;tkazish bo&#39;yicha tavsiyalar (8-9 sinf). Toshkent - 2006 y. 10. RXTV va RTM. Chizmachilik fanidan o^quv&#39;dasturi (8-9 sinf).

O'xshashlar

Grafik masalalarni yechish xususiyatlari
Sirtning o`rta va to`la egriligi
Dopusk va o`tqazishlar, ularni chizmada belgilanishi
Tasviriy san'at o'qitish metodikasidan ma'ruza matni
Xalq ta'limi vazirligining «umumiy o'rta ta'limning tahrirdagi dts talablari» tasviriy san'atdan modernizastiya qilingan o'quv dasturlari