logo

Yerlardan foydalanishda kadastr ma’lumotlari bо‘yicha yerlarga baho berish, hamda yerdan foydalanishni salbiy jarayonlarini oldini olish.

Yuklangan vaqt:

16.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

43.5 KB
Yerlardan foydalanishda kadastr ma’lumotlari b о ‘yicha yerlarga baho berish, hamda yerdan foydalanishni salbiy jarayonlarini oldini olish Reja: 1. Yerdan foydalanishni t о ‘g‘ri tashkil qilishda yer kadastrini о ‘rni. 2. Yerdan foydalanishda salbiy oqibatlarni oldini olish. 3. Yerlarni muhofaza qilishda davlat nazoratini olib borish. 1. Yerni har tomonlama yaxshilash, uning hosildorligi va iqtisodiy samaradorligini oshirish. Qishloq x о ‘jalik mahsulotlari yetishtirishni k о ‘paytirish yerdan t о ‘g‘ri va samarali foydalanish bilan bevosita bog‘liq. Ishlab chiqarishni har qanday vositalardan t о ‘g‘ri va samarali foydalanish, olinadigan yuqori hosil bilan yakunlanganda iqtisodiy samaradorlikka erishgan b о ‘lamiz. О ‘zbekiston Respublikasini 1990 yil 20 iyunda yer t о ‘g‘risidagi qonun, fermer x о ‘jaligi va dehqon x о ‘jaliklarini ish yuritishi ular kadastr nazoratida b о ‘lishi mustaqil respublikamizni iqtisodiy k о ‘rsatkichlarini oshirib borib yerdan foydalanishni ilmiy tizimini ishlab chiqishda muhum о ‘rin tutadi. Kadastr qonunlarida k о ‘rsatishicha yerdan foydalanuvchilar ya’ni fermerlar va boshqa korxonalar yer t о ‘g‘risidagi sifat ma’lumotlarni barchasini kadastr ta’minlaydi, ularda kartografik materiallar tuproq tipi, tipchalari va gumus, oziqa elementlarini mavjudligi har bir kontur yer maydoni b о ‘yicha k о ‘rsatilgan b о ‘ladi. Yer egalari shu k о ‘rsatkichlaridan foydalanib mineral va mahalliy о ‘g‘itlarni q о ‘llash termini ishlab chiqadi vash u asosda yerdan foydalanadi. Yerdan foydalanishda kadastr mutaxassislari quyidagilarga e’tibor beradi. 1. Yer maydonlarini tekisligi. Chunki tekis yerda sug‘orish, oziqlantirishva barcha agrotexnik ishlar maromida о ‘tkaziladi. 2. Ekiladigan urug‘larni shu joy sharoitiga mos hosildor navlarini k о ‘rsatib beradi. 3. Agrotexnik ishlarni о ‘z vaqtida va muddatida о ‘tkazishni vaqtlari bilan belgilab beradi, yerdan foydalanuvchi fermer x о ‘jaliklar kadastr k о ‘rsatmasi asosida ish olib borishi shart. Kadastr ma’lumotlarini hamma k о ‘rsatkichlari tuproqni fizik, ximik, biologik xossalarini yaxshilashga qaratilgan b о ‘lishi kerak ayniqsa yer sh о ‘rlari b о ‘yicha yerni ishlash alohida ish turlari b о ‘yicha k о ‘rsatilgan b о ‘ladi. Yuqoridagilarga amal qilib yerni kartografik materiallarda berilgan ma’lumotlar b о ‘yicha ozuqa elementlari kam b о ‘lgan yerni doimo t о ‘ldirib borsak yerni unumdorligi oshadi, shunga asosan hosildorlik oshib xalqni moddiy farovonligi oshib boradi. 2. Kadastr tashkilotlarida yerdan foydalanishni salbiy oqibatlarini hisobga olib borish hozirgi paytda eng dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi, shuning uchun ham kadastr kitobini 5-ta b о ‘limini doimo yuritib borish yerdan foydalanishda salbiy oqibatlarni k о ‘rsatadi. Kadastr kitobini birinchi b о ‘limida aholi yashaydigan qishloqlar nomlari bilan k о ‘rsatilib u yerdagi yerlar doimiy foydalanishga, ya’ni tomorqa yerlari x о ‘jalik b о ‘yicha necha gektarligi ularda qancha bog‘, uzum, olma va hamda ekinlar k о ‘rsatilgan b о ‘ladi. Kadastr kitobini ikkinchi b о ‘limida esa x о ‘jalikni davlatga mahsulot sotadigan yerlari ya’ni pulug solib haydaladigan yerlar, k о ‘p yillik daraxtlar bog‘lar, uzumzorlar, tutzorlar, sabzavotlarpichanzor va h.k. Kadastr kitobini uchinchi b о ‘limida haydaladigan yerlar sinflar b о ‘yicha x о ‘jalik yerlari hisobga ya’ni ularni unumdorlik k о ‘rsatmalari aniqlanadi.Sinflar b о ‘yicha x о ‘jalikni yerlari gektar hisobida aniqlanib yozib q о ‘yiladi. Kadastr kitobini t о ‘rtinchi b о ‘limida har bir x о ‘jalikni yer maydonlarini hosildorligi, olinadigan yalpi mahsulot xarajatlarini qoplanishi paxta don va h.k. ekinlar b о ‘yicha k о ‘rsatilib hosilni orqaga va oldinga ketganligi k о ‘rsatiladi. Kadastr kitobini beshinchi b о ‘limida asosan tomorqa yerlaridan foydalanish bu yerlardan keladigan daromadni ahamiyati. Demak yerdan foydalanishni salbiy oqibatlarini birinchi navbatda kadastr kitobida k о ‘rinadi, shuning uchun kadastr kitobini uchinchi b о ‘limda yerga sinfda b о ‘yicha hisob berilganda uning tarkibidagi gumus va boshqa oziqa elementlarini k о ‘payishi va kamayishi hisobga olinadi. Bular asosan hosildorlik bilan chambarchas bog‘liq. Bundan tashqari yerdan foydalanishda salbiy oqibatlardan biri yerni suv eroziyasidan saqlash ayniqsa tog‘li viloyatlarda neft mahsulotlarini tuproqni tushirmaslik, ortiqcha mineral о ‘g‘itlar berish orqali tuproq tarkibidagi mikroorganizimlarni qirib yubormaslik ham tushiniladi. Demak yer ressruslarini eng muhim qismi b о ‘lgan tuproq qatlamidan oqilona foydalanish uning unumdorligini oshirish va saqlab qolish yerga b о ‘lgan salbiy oqibatlarni oldini oladi. Fermer x о ‘jaliklari unumdorlikni har tomonlama oshirib borish masalasi faqat tabiiy ressurslardan foydalanish emas balki hosil uchun tuproqdan sarflangan oziq elementlarini yerga qaytarishdan iborat b о ‘ladi. 3. Yerdan foydalanishda kadastr kitobini yuritishda davlat nazoratini о ‘rnatish yerni muhofaza qilishni asosi hisoblanadi. Shuning uchun ham yil oxirida har bir fermer x о ‘jaligini davlat rejasini qay tarzda bajarilganligi fermerni yerdan olagan sof daromadi ishlab chiqargan mahsuloti va ma’lumotlar ustidan tegishli hokimiyatlar yer kadastri xodimlari nazorat olib boradilar, agarda davlat rejasi bajarilmasa uning bajarilmaslik sharoitlari bilan tanishib uning sabablari о ‘rganiladi bordiyu ikkinchi yili ham shunday holat b о ‘lib takrorlansa yer boshqa iqtisodiy tomondan yaxshi b о ‘lgan fermerga olib beriladi. Davlat nazorati ikki y о ‘l bilan amalga oshiriladi. Yer davlat tomonidan doimo nazorat qilinishi asosan iqtisodiy baholash orqali doimo nazorat qilinadi iqtisodiy baholashda asosan hosildorlikni pasayib tushishiga e’tibor beriladi, bordiyu pasayib ketsa uni sabablari tekshiriladi, tuproqni bonitirovkasi orqali baholash yer sohasidagi tegishli tashkilotlar О ‘zdavloyixa, Respublika tuproqshunoslik ilmiy tadqiqot instituti tomonidan nazorat qilinadi. Bu о ‘tkaziladigan ishlarni hammasini maqsadi yerni unumdorligiga qaratilgan, chunki tuprg‘imiz unumdor b о ‘lsa bizni kelajak avlodga qoldiradigan asosiy boyligimiz yer hisoblanadi. Yerdan unumli foydalanish bu hamma qishloq x о ‘jalik mutaxassislarini bosh vazifasi chunki yer yuzidagi butun insoniyat va jonivorlar yerdan oziqlanishini tushinmog‘i kerak.