Suvli so'rim analizi. Suvli so'rim analizi natijalarini tahlil qilish - Geologiya - Referatlar

Suvli so'rim analizi. Suvli so'rim analizi natijalarini tahlil qilish

Yuklangan vaqt:

04.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

386.5 KB

Ko'chirib olish

Suvli so`rim analizi. Suvli so`rim analizi natijalarini tahlil qilish Reja: 1. Suvli so`rim tayyorlash 2. Suvda eriidigan moddalarning umumiy miqdori (quruq qoldiq) ni aniqlash. 3. Tuproqlarni sho`rlanish darajasini, sho`rlanganlikni aniqlash 4. Umumiy ishqoriylikni aniqlash. 5. Xlor-ionni aniqlash. 6. Sulfat - ionni aniqlash. 7. Kaltsiy va magniy ionlarini kompleksometrik (trilonometrik) usulda aniqlash. 8. Natriy va kaliyning umumiy miqdorini hisoblab aniqlash.

Tuproq suvli so`rimi, daladan olingan tuproq quritilmasdan aniqlanashi maqsadga muvofiq bo`ladi. Bunda tuproq va distillangan suv nisbati 1:5 ga teng qilib olinadi. So`rim uchun olingan suv karbonat kislotadan (qo`shimcha qaynatiladi), eruvchan organik moddalardan (distillashdan ilgari KM3O4 qo`shish orqali) tozalanishi zarur. Sho`rlangan tuproqlarni laboratoriya sharoitida tekshirishning asosiy usullaridan biri suvli so`rimni analizidir. Suvli so`rimga doir ma`lumotlardan odatda turli tuproqlardagi suvda eriydigan moddalar miqdori va tarkibiga qiyosiy ta`rif berish hamda tuproqning sho`rlanish darajasini aniqlash uchun foydalaniladi. Suvda eriydigan tuzlardan tuproqlarda eng ko`p uchraydiganlari kaltsiy, magniy, natriy va kaliy sulfatlar, xloridlar va bikarbonatlaridir. Suvli so`rim usuli tuproqni suv bilan aralashtirib qisqa muddatli ishlov berish va so`ngra bu suyuqlikni filtrlashdan iborat. Suzib o`tkazilgan suyuqlik - so`rim esa navbatdagi tekshiruvlardan o`tkaziladi. Tuproqqa suv bilan ishlov berilganda suvda eriydigan birikmalar so`rimga o`tadi. Suvli so`rim tarkibidan odatda quruq qoldiq, umumiy ishqoriylik, normal karbonatlar va bikarbonatlar ta`siridagi ishqoriylik Cl`, SO4``, Ca``, Mg``, K`, Na` ni, suvda eriydigan chirindini miqdorini aniqlash qabul qilingan. Ayrim hollarda nitratlar, nitritlar ba`zi oksidlar va boshqa birikmalar ham aniqlanadi. Tuproqdagi suvda eriydigan moddalarning miqdori va tarkibini aniqlashda suvli so`rimning qisqartirilgan yoki to`liq analizi qo`llaniladi. Odatda, sirtdan o`quvchi talabalarga ajratilgan vaqt cheklanganligi uchun suvli so`rimning qisqartirilgan analizi, ya`ni quruq qoldiqni, umumiy ishqoriylikni, xlor-ionni aniqlash, shuningdek SO4`` va Ca`` ionlarni sifat tomondan aniqlash tavsiya etiladi. Kerakli reaktiv va texnik vositalar: Quritilgan tuproq, analitik tarozi, 500 ml sig`imli konussimon kolba, 200 ml sig`imli stakan, filtr qog`ozi, elektr plita, suvli hammom, pipetka, chinni kosacha, tigel, termostat, eksikator, probirka, FEK, kalorimetr, yog`och yoki karton kurakcha, distillangan suv, 5 ml ammiak buferi, qora xromogen indikatori, 0,05 n trilon-B eritmasi, mureksid indikatori, Na2SO4

ning 10% li eritmasi, AgNO3 ning 5% li eritmasi, bikarbonat, metiloranj, H2SO4 ning 0,02 n eritmasi, indikator - K 2 Cr 2 O 4 ning 10% li eritmasi, 0,01 n AgNO 3 eritmasi, kumush xlorid, bariy xlorid, bariy sulfat, 10% li sulfat kislota, gidroksilamin xloridning 1% li eritmasi, natriy sulfid eritmasi, gidroksilamin xlorid va natriy sulfid, KON yoki NaON ning 10% li eritmasi (1-rasm).

Suvli so`rim tayyorlash 1. Ko`zlarining o`lchami 1 mm bo`lgan elakdan o`tkazilgan havoda quritilgan tuproqdan texnik-ximiyaviy tarozida 50 g tortib olinadi. Olingan namuna 500 ml sig`imli konussimon kolbaga solinadi va unnng ustiga tuproqqa nisbatan besh marta ko`p (250 ml) miqdorda distillangan suv quyiladi. 2. Kolbadagi tuproq va suv 5 minut davomida aralashtirilib turiladi, so`ngra bu aralashma buklangan burma qalin (zich) filtr qog`ozidan o`tkazilib, kolbadagi barcha tuproq filtr ustida qoldiriladi. Filtrlash uchun 12-15 sm diametrli voronka ishlatiladi. Filtrlangan suyuqlikning dastlabki loyqa tushgan qismi yana qayta filtrdan o`tkaziladi. Filtrlash vaqtida so`rimning filtrlanish tezligi, rangi va tiniqligi yozib boriladi. 3. Filtrlash tugagach, so`rim bug`lanmasligi va ifloslanmasligi uchun boshqa bir kolbaga solinadi va tiqin bilan berkitilali.

Suvda eriidigan moddalarning umumiy miqdori (quruq qoldiq) ni aniqlash. Quruq qoldiq so`rimga o`tgan, suvda eriydigan barcha moddalarniig umumiy miqdoridir. Uni aniqlash uchun elektr plitada yoki suvli hammomda ma`lum hajmdagi so`rim bug`latib yuboriladi va qolgan quruq qoldiqga ko`ra tuproqdagi suvda eriydigan moddalarning protsent miqdori hisoblab topiladi. 1. Pipetka yordamida so`rimdan 50 ml o`lchab olinadi va oldindan tarozida tortib tayyorlab qo`yilgan chinni kosacha yoki tigelga solinadi. 2. Kosacha ichidagi so`rim suvli hammom yoki elektr plitada bug`lantiriladi va termostatda 105°C temperaturada uning og`irligi o`zgarmaydigan doimiy bo`lguncha quritiladi. 3. Quruq qoldiqli kosacha eksikatorda sovitiladi va analitik tarozida tortilib, og`irligi aniqlanadi. 4. Quruq moddaning protsent miqdori ushbu formula yordamida hisoblab topiladi: bu yerda: a - quruq qoldiqning og`irligi, g; V - suvli so`rim tayyorlash uchun olingan so`rimning umumiy miqdori; 100 - protsentga hisoblash koeffitsienti; b - bug`latib yuborish uchun olingan so`rimning hajmi, ml; s - so`rim tayyorlash uchun olingan tuproq og`irligi, g. Tuproqlarni sho`rlanish darajasini, sho`rlanganlikni aniqlash Xlor-ionni aniqlash. 1. Probirkaga 5 ml suvli so`rim quyiladi va uning ustiga N2SO4 ning 10% li eritmasidan ikki tomchi tomizilib nordonlashiriladi. 2. Keyin probirkadagi filtrat ustiga AgNO3 ning 5% li eritmasidan 5-8

tomchi tomiziladi va yaxshilab aralashtiriladi. Shunda quyidagi tenglama bo`yicha AgCl ning cho`kmasi (yoki quyqasi) hosil bo`ladi: NaCl + AgNO3 = AgCl + NaNO3 eritmaga tushadigan cho`kmaning miqdoriga qarab xlorning kamligi, ko`pligi yoki juda ko`pligi belgilab qo`yiladi. Umumiy ishqoriylikni aniqlash. Umumiy ishqoriylik tuproqda ishqoriy karbonatlar va bikarbonatlarning (H2CO3) hamda ishqoriy-yer metallarning (Ca(HSO3)2 va NaHSO3) mavjudligi bilan bog`liq. 1. Bikarbonatlar ta`siridagi ishqoriylik aniqlangan stakanchadagi eritma ustnga 2 tomchi metiloranj qo`shilib sariq rangdan pushti tusga kirguncha H2SO4 nnng 0,02 n eritmasi bilan titrlanadi. Reaktspya quyidagi tenglama bo`yicha kechadi: Ca (HSO 3 ) 2 + H 2 SO 4 = CaSO4 + 2H 2 SO 3 2NaHSO3+ H2SO4 = Na2SO4 + 2H2SO3 Fenolftalein va metiloranj ishtirokida titrlash uchun sarflangan 0,02 n H2S04 eritmasining barcha miqdori umumiy ishqoriylikka mos keladi. Umumiy ishqoriylik 100 g havoda quritilgan tuproqqa nisbatan H2SO3 ionlarning milligramm-ekvivalenti va foizi miqdorida ifodalanadi. Bu ko`rsatkich quyidagi formula yordamida hisoblab topiladi: bu yerda: X - 100 g tuproqqa to`g`ri keluvchi H2S03, mg-ekv; a – normal karbonatlar ta`siridagi ishqoriylikni titrlash uchun sarflangan N2S04 miqdori, ml; m - bikarbonatlar tufayli yuzaga keluvchi ishqoriylikni titrlash uchun sarflangan N2S04 miqdori, ml. Formuladagi boshqa belgilar ko`rsatkichi bundan oldingi formulada keltirilgan.

Xlor-ionni aniqlash. Xlor-ionni suvli so`rimni neytral muhitda, indikator - K 2 Cr 2 O 4 ning 10% li eritmasi ishtirokida 0,01 n AgNO3 eritmasi bilan titrlash yo`li bilan aniqlanadi. Xlor ionlari kumush kationlari bilan o`zaro reaktsiyaga kirib kumush xloridning erimaydigan oq cho`kmasini hosil qiladi. Bu quyidagi tenglama bo`yicha kechadi: NaCl + AgNO3 = AgCl + Na 2 NO3 Xlorning barchasi kumush xloridga o`tib bo`lishi bilanoq, AgNO3 ning navbatdagi har bir tomchisi K2Cr204 bilan reaktsiyaga kirishadi va quyidagi tenglama bo`yicha qizg`ish-qo`ng`ir rangli (bu rang suyuqlikni chayqatganda ham yo`qolmaydi) kumush xromat hosil bo`ladi: 2AgNO3 + K 2 CrO 4 = Ag 2 CrO 4 + 2KNO3 Xlor-ionni aniqlash oldidan suvli so`rimni N 2 SO 4 ning 0,01 n eritmasi bilan neytrallash zarur. Shu maqsadda, umumiy ishqoriylikni aniqlashda ishlatilgan stakancha ichidagi eritmadan foydalanish tavsiya etiladi. 1. Umumiy ishqoriylik titrlangan stakanchadagi so`rim ustiga kaliy xromat (K2CrO4) ning 10% li eritmasidan 1 ml qo`shiladi. 2. Stakanchadagi eritma chayqatganda ham yo`qolmaydigan qizg`ish- qo`ng`ir rangga kirguncha N2SO4 ning 8,01 n eritmasi bilan titrlanadi. 3. Xlor-ionni miqdori quruq tuproqqa nisbatan milligramm-ekvivalent va protsent hisobida ushbu formula yordamida hisoblanadi:

bu yerda: a - 25 ml suvli so`rimni titrlash uchun sarflangan AgNO3 ning miqdori, ml; n - AgNO3 eritmasining normalligi; qolgan belgilar ma`nosi umumiy ishqoriylikni aniqlashga doir bundan oldingi formulada keltirilgan. C1 % = mg-ekv X 0,0355 bunda: 0,0355 - C1 ning milligramm ekvivalenti. Sulfat - ionni aniqlash. Sulfat-ioni bariy xlorid eritmasi bilan bariy sulfat (BaS0 4 ) ko`rinishida cho`ktiriladi. Bariy sulfatning og`irligi asosida esa S04 ning miqdori hisoblab topiladi. 1. Pipetka yordamida 50 ml suvli so`rim olinib 200 ml sig`imli stakanga o`tkaziladi. Keyin bu eritma unga tushirilgan ko`k lakmus qog`ozi qizargunga qadar 10% li xlorid kislota qo`shilib nordonlashtiriladi. Kislota keragidan ortiq quyilmasligi lozim, chunki u bariy sul fatning eruvchanligini oshiradi. 2. 10 ml bariy xlorid olinib 100 ml hajmdagi distillangan suv bilan aralashtiriladi va qaynaguncha qizdiriladi. 3. Ayni paytda analizga olingan eritma ham qaynatiladi va shundan so`ng u bariy xlorid eritmasiga quyiladi. 4. Suyuqlik muntazam ravishda shisha tayoqcha bilan aralashtirgan holda yana 3-5 minut qaynatiladi. Bunda bariy sulfat cho`kmasi idish tubiga tushadi. 5. Bariy sulfat to`la-to`kis cho`kishi uchun, cho`kindili stakan 4 soat davomida qorong`i joyda saqlanadi. 6. Cho`kindili suyuqlik kulsiz qattiq filtr qog`ozi orqali suzib o`tkaziladi. 7. Filtrdagi cho`kmani kislota bilan nordonlashtirilgan suv bilan undagi bariy yo`qolguncha yuviladi (10% li sulfat kislota bilan tekshirib boriladi). 8. Yuvib tozalangan cho`kma filtr qog`ozi bilan birga oldindan qizdirib va tarozida tortib qo`yilgan tigelga solinadi. 9. Tigeldagi filtr quritiladi va mufelpechida yoki gorelkaning kuchsiz

alangasida kulga aylanguncha kuydiriladi, keyin cho`kindi o`rtacha alangada qizdiriladi. 10. Tigel cho`kindi bilan birga eksikatorda sovitilgach, analitik tarozida tortiladi. 11. SO4 ning protsent miqdori quyidagi formula yordamida hisoblab aniqlanadi: bu yerda: a - BaSO4 cho`kindisining miqdori, g; 0,4114 - BaSO4 ni SO4 ga hisoblash uchun koeffitsient. Qolgan belgilarning ma`nosi oldingi formulalarda berilgan. SO4 ning protsent miqdorini milligramm-ekvivalengga hisoblash uchun, olingan qiymat 1000 ga ko`paytiriladi va SO4 ning 48,03 ga teng ekvivalent og`irligiga bolinadi yoki Kaltsiy va magniy ionlarini kompleksometrik (trilonometrik) usulda aniqlash. Hozirgi vaqtda trilonometrik usul singdirilgan (almashinuvchi) asoslarini aniqlashda, suvli so`rimlardagi, sizot suvlari tarkibidagi va tuzli so`rimlardagi kaltsiy va magniyni aniqlash uchun keng qollaniladi. Trilon-B yordamida dastlab kaltsiy va magniyning umumiy miqdori va so`ngra faqat kaltsiyning o`zi aniqlanadi. Magniy esa birinchi va ikkinchi aniqlashlar ayirmasidan hisoblab topiladi. Trilon-B (etilendiamintetrasirka kislotasining natriy tuzi) va Ca + Mg

yig`indisini aniqlashda foydalaniladigan (qora xromogen - (qora ernoxrom) indikatori hamda faqat kaltsiyni aniqlashda ishlatiladigan mureksid - (purpur kislotaning ammoniyli tuzi) indikatori organik birikmalar - kompleksonlar jumlasiga kiradi. Kaltsiy va magniyning yig`indisini aniqlash. 1. Har birining sig`imi 250 ml dan bolgan ikkita konussimon kolbaga pipetka yordamida 25 ml dan suvli so`rim olinadi. 2. Har bir kolbaga yana 75 ml dan distillangan suv quyiladi. 2. So`ngra eritmaga gidroksilamin xloridning 1% li eritmasidan 5-10 tomchi va natriy sulfid eritmasidan 2-3 tomchi tomiziladi. 4. Kolbalarga 5 ml dan ammiak buferi quyiladi va 10-15 tomchidan qora xromogen indikatoridan tomiziladi (shu indikatorning kukunidan ham foydalansa bo`ladi), keyin biroz aralashtiriladi. Kolbalardagi eritma olcha qizil rangga o`tadi. 5. Kolbalardan biridagi eritma 0,05 n trilon-B eritmasi bilan titrlanadi; ikkinchi kolbadagisi esa eritmalar rangini taqqoslash uchun xizmat qiladi. Titrlash davomida eritma doim aralashtirib turiladi. Eritmaning olcha qizil rangi ekvivalentlik nuqtasi yaqinlashganda binafsha rangga o`tadi ana shu paytda sekinlashtirib va tomchilatib titrlanadi. Yashil tusli ko`k rang paydo bo`lganda titrlash tugallangan hisoblanadi. Titrlash nihoyasida titrlashga ketgan trilon-B ning miqdori (ml) yozib qo`yiladi. 100 g tuproqqa to`g`ri keladigan Ca va Mg miqdori (mg-ekv) ushbu formuladan aniqlanadi: bu yerda: A - Ca va Mg miqdori; a - titrlashga ketgan trilon-B ning miqdori, ml; 0,05 - trilon-B ning normalligi; K - trilon-B ga tuzatma; P - titrlash uchun olingan so`rim miqdoriga to`g`ri keluvchi tuproq namunasining og`irligi; 100-100 g tuproqqa qayta hisoblash koeffitsienti. Kaltsiyni aniqlash. 1. Har qaysisining sig`imi 250 ml bo`lgan ikkita kolbaga pipetka yordamida 25 ml dan suvli so`rim olinadi. 2. Har bir kolbaga 75 ml dan distillangan suv qo`shiladi.

3. Eritmalarga kaltsiy va magniy aniqlangan kolbalardagi kabi gidroksilamin xlorid va natriy sul fiddan qo`shiladi. 4. Titrlanayotgan eritmaning Rn ko`rsatkichini 12 ga yetkazish uchun KON yoki NaON ning 10% li eritmasidan 1 ml quyiladi va yog`och yoki karton kurakcha yordamida mureksid indikatori kukuni sepiladi. (0,2-0,3 g) hamda eritma aralashtiriladi. Bunda eritma qirmizi rangga kiradi. 5. Kolbalardan biridagi eritma darhol trilon-B ning 0,05 n eritmasi bilan eritmaning kirmizi rangi binafsha rangga o`tguncha titrlanadi. Titrlash davomida eritma doim aralashtirib turiladi. Titrlashga sarflangan trilon-B ning miqdori aniqlanib yozib qo`yiladi, so`ngra shu kolbaga yana trilon-B qo`shilib titrlanadi. Shundan so`ng ikkinchn kolbadagi eritma ham titrlanadi va uning rangi birinchi kolbadagi ortiqcha titrlangan eritmaning rangiga qarab taqqoslanadi. Kaltsiyning miqdori quyidagi formula yordamida hisoblab topiladi: bunda: V - Ca ning miqdori, (yuz gramm tuproqqa mg-ekv hisobida), v- titrlashga ketgan trilon-B ning miqdori, ml. Qolgan belgilarning ma`nosi kaltsiy va magniyning umumiy miqdorini aniqlash formulasida keltirilgan. 100 g tuproqqa to`g`ri keluvchi magniy miqdori (mg-ekv) farqidan quyidagicha hisoblab aniqlanadi M =A - V (bunda: M - Mg`` ning miqdori; A - Ca+Mg miqdori; V - Ca ning miqdori). Ca va Mg ning (protsent) miqdori ushbu formula yordamida aniqlanadi: bunda: V - kaltsiyning miqdori (100 g tuproqqa mg-ekv hisobida) 20,04- kaltsiyning ekvivalent og`irligi; 1000- grammga qayta hisoblash koeffitsienti. Mg ning protsent miqdori ushbu formula bilan aniqlanadi:

bu yerda: M- magniyning miqdori (100 g tuproqqa mg-ekv, hisobida); 12,16- magniyning ekvivalent og`irligi; 1000- grammga qayta hisoblash koeffitsienti. Natriy va kaliyning umumiy miqdorini hisoblab aniqlash. Natriy va kaliyni aniqlashning ximiyaviy usullari juda murakkab. Shuning uchun ham ularning jami miqdori hisoblab topiladi yoki bu kationlar alangali fotometrda aniqlanadi. Suvli so`rimlarda natriy miqdori odatda kaliy miqdoridan ancha ko`p bo`ladi, shu sababli hisoblashda olingan jami miqdor shartli ravishda faqat natriy uchun qabul qilinadi. Natriy va kaliyning jami miqdorini hisoblab topish shunga asoslanganki, biz miqdorini aniqlagan anionlarning umumiy miqdori kationlarning jami miqdoriga ekvivalentdir. Shunday qilib, Na`` va K`` ning miqdori ushbu ayirma farqidan hisoblanadi: (HCO``3 + C1`` + CO``4) mg-ekv - (Ca`` + Mg``) mg-ekv q Na`` mg-ekv. Hisoblash faqat milligramm-ekvivalentda olib boriladi. Suvli so`rim analizi natijalarini rasmiylashtirish. Suvli so`rim analizidan olingan natijalarni tahlil qilishda quyidagilarga e`tibor berish zarur: 1) quruq qoldiqning miqdori anion va kationlarning protsent miqdoridan biroz ko`p bo`lmog`i lozim; 2) quruq qoldiqning protsent miqdoriga ko`ra: 0,25% dan kam bo`lgan sho`rlanmagan tuproqlar, quruq qoldiq miqdori 0,25-1% bo`lgan sho`rxoksimon tuproqlarning turli tiplari va qoldiq miqdori 1% dan kup bo`lgan sho`rxoklar farq qilinadi; 3) tuproqning sho`rlanganlik darajasidan tashqari, sho`rlantiruvchi tuzlarning ximiyaviy tarkibi va ularning tuproq profili bo`ylab taqsimlanish xarakteri ham

aniqlanadi. Tuproq NaC1, MgCl2, CaCl2, Na2CO4, MgCO4, Na2CO3 kabi tuzlar bilan sho`rlangan bo`lishi mumkin. Tuproqni sho`rlantiruvchi tuzlar orasida ko`proq uchrandigan katioy va anionlarni ham aniqlash kerak. Agar aralash sho`rlanish (ikki xil anion bilan sho`rlanish) bo`lsa, u holda sho`rlanish nomi oxiriga ko`proq bo`lgan anion nomi yozib qo`yiladi (masalan, sulfat-xloridli sho`rlanish yoki xlorid-sulfatli sho`rlanish; 4) sodaning miqdoriga ayniqsa alohida e`tibor beriladi: soda miqdori 0,05% bo`lganda ham o`simliklar nobud bo`ladi; 5) tuproqni sho`rlantiruvchi tuzlarning ximiyaviy tarkibi va ularning tuproq profili bo`ylab taqsimlanish xarakteri alohida grafik tarzida tasvirlanadi. Olingan ma`lumotlar va grafik asosida tuproqlarning agronomik xarakteristikasini, uning madaniy ekinlar yetishtirish uchun yaroqlilik darajasini aniqlash va yerlarni tubdan melioratsiyalash hamda undan to`g`ri foydalanishga doir chora-tadbirlar sistemasini tavsiya etish mumkin.

Adabiyotlar: 1. B о b о xo ’ jaev I ., Uz о q о v P . Tupr о qning tarkibi x о ssalari va analizi . – T о shkent : “ Mehnat ”, 1990. 2. Bah о dir о v M ., Rasul о v A . Tupr о qshun о slik . – T .: “ O ’ qituvchi ”, 1975. 3. Агрохимия (учeбник) пр. проф. Б.А.Ягодина. М., ВО “Агропромиздат”, 1989. 4. Мeтоды агрохимия исслeдований почв и растeний. Т., Союз НИХИ, 1977. 5. Musaev B.S. Agrоkimyo (darslik). T.: «Shar» nashriyot-matbaa aktsiyadоrlik kоmpaniyasi bоsh tahririyati, 2001. 6. Niyozaliev I.N., Оtabekоv N.A. va bоshqalar. Agrоximiyadan amaliy mashg’ulоtlar. T., “Mehnat”, 1989. 7. Smirnоv P.M., Muravin E.A. Agrоximiya. – Tоshkent: “O’qituvchi”, 1984. 8. Qishlоq xo’jaligida islоhоtlarni chuqurlashtirishga dоir qоnun va me’yoriy xujjatlar to’plami. 1-2 jildlar. T., «Sharq» nashriyot-matbaa kоntserni bоsmaxоnasi, 1998. 9. Qishlоq xo’jaligida iqtisоdiy islоhоtlarni chuqurlashtirish dasturi (1998-2000 yillar). T., “O’zbekistоn”, 1998.

O'xshashlar

Gat tarkibida ma’lumotlarni tahlil qilish

Tuprоqning agregatlik hоlatini quruq elash usuli bilan aniqlash

Tuproqning mexanik tarkibini aniqlash usullari

Tuproq muhiti –pH ni aniqlash usullari

Tuprоq tarkibidagi nitrat shaklidagi azоt miqdоrini grandval-lyaju usulida aniqlash