ССК ва КССК жамланмалари билан бурғилаш ва бурғилаш технологиясининг хусусиятлари - Geologiya - Referatlar

ССК ва КССК жамланмалари билан бурғилаш ва бурғилаш технологиясининг хусусиятлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

190 KB

Ko'chirib olish

ССК ва КССК жамланмалари билан бурғилаш ва бурғилаш технологиясининг хусусиятлари Режа: 1. Жиҳозлари чиқариладиган керн олгичларнинг жамланмаси (КССК 2. Колонкали ажратгич жиҳозли керн қабул қилгич ва овершот. 3. Жинс парчаловчи асбоблар 4. Бурғилаш қувурлари 5. Бурғилаш технологиясининг хусусиятлари 6. Ёрдамчи ва авария асбоблари

Таянч иборалар: кернолгич, кернузгич, ССК, КССК, жамланма комплекслари, овершот, колонкали жиҳоз, поғонали, тишли, корпусли, махсус қувурлар, силлиқ овалли, тушириш кўтариш жараёнлари, махсус чиғириқлар, бурғилаш технологияси. ССК (ажратгич жиҳозли керн олгич - АЖКО) ва КССК (ажратгич жиҳозли керн олгичларнинг жамланмаси - АЖКОЖ) ларнинг қўлланилиш шартлари ва бурғилашдаги афзалликлари. ССК-лар ёрдамида бурғилашда – бурғилаш ишларининг сифатини ва ишлаб чиқаришни истиқболини ошириш мумкин. Амалда олмосли бурғилаш чегараланган рейс узунлигида олиб борилади ва тушириш – кўтариш жараёнларига катта кўрсатгичдаги вақт сарфланади. Бунда талаб қилинган чегарадаги кернларни чиқиши таъминланади. ССК жиҳозлари билан бурғилашнинг моҳият қуйидагича ифодаланади. Қудуқда махсус бурғилаш қувурлари махсус олмос колонкаси билан биргаликда колонкали тўплам туширилади. Ундан кейин бурғилаш тизмасининг ичидан насос ёрдамида ювувчи суюқлик босим билан ҳайдалади ва ўзининг хусусий оғирлиги таъсирида ажратгичли кернолгич қувур қудуққа туширилади. Кернолгич колонкали қувурга ўтказилгандан кейин қудуқда икки қаторли колонкали қувур пайдо бўлади. Қудуқларни чуқурлаштириш амалдаги олмосли бурғилашда керн олгич қувур керн билан тўлгунча амалга оширилади. Бурғилаш тўхтатилгандан кейин тизмани ичидан махсус тутқич (овершот) ингичка пўлат арқон ёрдамида туширилади ва керн олгич кўтарилади. ССК ва КССК туридаги жиҳозлар билан бурғилашнинг қўлланилишини V-X категорияли бурғуланувчан тоғ жинслари одатдаги бурғилаш олиб борилганда унга нисбатан қуйидаги афзалликлари мавжуд:

Юқори аниқликдаги бурғилаш тизмасини юқори частота билан айлантириш ҳисобига бурғилаш ишлари 1,5÷2,5 мартага оширилади ва тушириш-кўтариш жараёнларига сарфланадиган вакт қисқартирилади. Олмосларни сарфи 3÷5 мартага камаяди. Колонкали қувурларнинг махсус конструкциясини икки қаторли конструкциясини қўллаш эвазига кернларни олиб чиқилиши 90-100% ни ташкил қилади, бу эса юқори кўрсатгич ҳисобланади. Кучли ёриқланган ва осон парчаланадиган тоғ жинсларини бурғилашда қудуқ деворининг ҳолатини яхшилайди. Бурғилаш жиҳозларининг ва асбобларининг хизмат қилиш муддати узаяди. Тушириш-кўтариш ва бошқа жараёнларни амалга оширишда бурғилаш ходимларининг ишлари енгиллашди, травма олиш камаяди. ССК-лардан фойдаланиш қуйидаги чегарагача самарали эканлиги аниқланган ва белгиланишлар киритилган. Н р – ССК ёрдамида рейсдаги чуқурлик. h р – одатдаги бурғилашдаги рейс чуқурлиги (ССК – бўлмаган ҳолат). h ц – ССК ни бир циклда чуқурлаштириш. h ц = h р – тенг бўлмаганда Н р ≥0,4h бўлганда ҳар қандай чуқурликдаги қудуқларни бурғилаш самарали. h р – 100 метрдан чуқур бўлган қудуқларни бурғилашда ССК – қўлланилганда h р – дан h ц – 1,5 марта кичик бўлади. CСК-лардан V – X ва қисман XI-категорияли бурғиланувчан қудуқларни бурғилашда фойдаланиш мумкин. Олмосли коронкаларни мустаҳкамлиги етарли бўлмаганда жуда қаттиқ бўлган тоғ жинсларини бурғилашда ССК-лар қўлланилади. ССК-ларнинг жамланмасидан қудуқларни жадал эгриланишида фойдаланиб бўлмайди, бундай шароитда уларни йўналишини тўғрилаш учун махсус понали оғдиргичлар қўлланилади. Қудуқнинг стволини тезкор бурғиланишида ССК-нинг бурғилаш қувурларининг резбасини узиб олиш

мумкин. Бундай бурғилаш қувурларидаги қудуқнинг эгриланиши 0,2÷0,3 0 /1 м дан ошмаслиги керак. Жиҳозлари олинадиган кернолгичлардан самарали фойдаланиш учун кичик қовушқоқли эмульсиялардан, полимерлардан ва қаттиқ фазали кам таркибли бошқа ювувчи суюқликлардан ва қуйқумлашган ювувчи суюқликлардан фойдаланилганда ҳайдовчи тизимда босим тезкор ошиб кетади, бурғилаш тизмасини ичида сальниклар пайдо бўлади. ССК ва КССК туридаги жиҳозларнинг самарали қўлланилиши ва уларнинг истиқболли йўналишига эришиш учун кутармасдан алмаштириладиган олмосли коронкалари ишлаб чиқариш зарурдир. Жиҳозлари чиқариладиган керн олгичларнинг жамланмаси (КССК). Қудуқларни бурғилашда ажратгич жиҳозли керн олгичларнинг жамланмалари ишлаб чиқилгандир: ССК-76, ССК-59 ва ССК-46 жамланмалар ВИТР ва КССК-76 конструкциялари қўлланилади. Ҳар бир тўпламга қуйидаги жамланмалар киради: жинс парчаловчи асбоблар (олмос коронкалар ва кенгайтиргичлар), колонкали ажратгич жиҳозли керн қабул қилгич ва овершот, бурғилаш қувурлари, ЛГ-2000 чиғириқ ёки ЛК-2000 тушурувчи ва кўтарувчи асбоблар, ёрдамчи (калитлар, тиргаклар) ва авария асбоблари. Колонкали ажратгич жиҳозли керн қабул қилгич ва овершот. Колонкали тўплам ССК-59 (9.1-расм, а) ҳар хил кўринишдаги икки қаторли колонкали қувурлар ва икки асосий қисмлардан ташкил топган: ташқи етакчи ва ички керн олгич. Колонкали тўпламнинг 1-чи релитли узатма, 6-чи махсус узатма, 16-чи ташқи колонкали қувур, 20-чи олмосли кенгайтиргич ва 24-чи олмосли коронкалар киради.

Ажратиладиган керн олгичга 2,3,4,5-чи блокировка қилиш механизмлари; 7,9,10,12,14,15,17-чи осиб қўйиладиган тугунлар; 11-чи сигнализатор; 18-чи ички керн олгич қувур; 21,22,23-керн узгич тугунлар киради. Ажратилган керн олгич йиғма ҳолатда 8-чи таянч ҳалқасига ўтказилади ва юқорида марказлагич вазифасини бажаради ва 6-чи узатманинг цилиндрик йўнилмасига ўрнатилади. расм. Колонкали жиҳоз ва овершот. а-колонкали тўплам; б- овершот. 1-релитли узатма; 2,3,4,5- блокировка механизмлари; 6- махсус узатма; 7, 9, 10, 12, 14, 15, 17-осма тугунлар; 8-таянч ҳалқа; 11-сигнализатор; 13- йўналтирувчи втулка; 16- ташқи колонкали қувур; 18- ички керн олгич қувур; 19-марказловчи стабилизатор; 20-кенгайтиргич; 21-тиргак ҳалқа; 22-керн узгич; 23-корпус резьбаси тагидаги ариқча; 24- олмос коронка. б-расм бўйича: 1-арқон; 2- юқори қисмдаги тиқин; 3-

бронзали тавон; 4-арқонли қулф; 5- оғирлаштиргич; 6-юк қувури; 7-гайка; 8- тяга; 9-остки тиқин; 10-корпус ариқча; 11-ажратувчи втулка; 12- пружина; 13-ўқ; 14-штифт; 15-қисиб қўйгич. 18-чи керн олгичнинг пастки қисми 19-чи стабилизатор билан марказлашади, ювувчи суюқликларни ўтиши учун бронзали силжувчи подшипникли ариқча жойлаштирилади. Ажратувчи керн олгич юқорига 5- чи стпорлар ёрдамида силжитилади, 4-чи пружина ёрдамида чўзилади. Керн олгични пастга 5-чи стопорлар томонига ҳаракатида бурғилаш тизмасининг ички юзаси 4-чи узатма орқали сирпанади ва ишчи ҳолатда ўрнатиш вақтида кернолгич 6-чи узатманинг махсус йўнилган чуқурчасига киради. Йиғилган колонкали тўплам 5-чи стопор ва релитли узатманинг ён томони оралиғида ўқли масофа борлиги текширилади. Бундай оралиқ масофани қолдирилиши ажралувчи кернолгич олинадиган вақтда 5-чи стопорларни эркин йиғилишини таъминлайди. Оралиқ масофани катталиги 2-3 мм бўлиб, кернолгичларни коронка томондан то охиригача силжитилиб текширилади. Керак бўлганда талаб қилинган оралиқ масофасининг катталиги узатмаларни алмаштириш ёки 8-чи таянч ҳалқани алмаштириш йўли билан амалга оширилади. Ажратиладиган кернолгични овершот билан кўтаришда 2-чи каллак, 3- чи қайтувчи втулка, 7-чи корпус бўйича бармоқ тагида овал чуқурча катталиги масофасида силжиб, 5-чи стопорни қия ҳолда корпусдан силжитади ва ажратувчи кернолгични бўшатади.

Тугунларида подшипникни мавжудлиги кернолгич 18-чи бурғилашда айланиб қувурни кетишини олди олади. Шунинг учун кернларнинг бузилиб кетишини олдини олинади. Иккита 14-чи таянч подшипниклар 9- чи валга киргизилган бўлиб, 15-чи пружина билан қисилган. Подшипниклар оралиғига 13-чи йўналтирувчи втулка ўрнатилган, у подшипникларни радиал силжишини таъминлайди. Подшипниклар 12-чи резина ҳалқаси билан зичланган. 9-чи ва 7-чи корпусга бўралган бўлиб, 10- гайка ёрдамида қайдланади (меъёрга келтирилади). Подшипниклар 17-чи пресс – ёғлагич ёрдамида ёғланади. Пастдан 18-чи кернолгич қувурга резьба ёрдамида кернузгич тугуни маҳкамланади, 23-чи кернузгич корпусидан, 22-чи кернузгичдан ва 21-чи таянч ҳалқадан ташкил топган. 21-чи тиргак ҳалқа цилиндирсимон ариқчада резьба ёрдамида 23-чи корпусга ўрнатилади. Тиргак ҳалқа 18-чи керн олгич қувурларнинг резьбазли қисмини пачоқланишдан ҳимоя қилади. Кернларни секин аста айлантириб узишда подшипникли тугунчадаги 15- чи пружина қисилади ва 23-чи кернузгичнинг корпуси ўзининг ташқи кескичи билан олмосли коронканинг коннусимон чуқурчаси билан тиркалади. Бу ерда асосий зўриқишни юпқа деворли 18-чи кернолгич қувур қабул қилмайди, 23-чи кернузгич корпуси орқали 24-чи олмосли коронкага ва 16-чи ташқи колонкали қувурга узатилади. Подшипникли тугунда 9-чи валга 11-чи резинали манжит ўрнатилган, кернолгич қувурлар тўлганда ёки керн тиқилиб қолганда сигнализатор вазифасини бажаради. 18-чи кернолгич қувурларда кернни ўзи қувурга тиқилиб қолганда кириб келиши ҳаракати тўхтайди. Бунда 16-чи ташқи колонкали қувур эса пастга қараб ҳаракатланади. 1-чи релитли узатманинг ён томони 5-чи стопорларга ўқли зўриқишни узатишини белгилайди ва бу зўриқишни 7-чи подшипник тугуни корпуси орқали 9-чи валга узатади.

Бундай зўриқиш таъсирида 11-чи резинали ҳалқа қисилишни бошлайди ва ташқи диаметр бўйича кенгаяди, ювувчи суюқликни қудуқ тубига кириш йўлини бекитади. Талаб қилинган шароитда узайтирилган колонкали тўпламларда фойдаланиш мумкин. Бунда 16-чи ташқи ва 18-чи ички колонкали қувурлар жуфтлаб бириктирилади. Ташқи колонкали қувурлар марказлагич ёрдамида бириктирилади, кернолувчи қувурлар эса – узайтиргичлар ёрдамида бириктирилади. Керн билан тўлган ажратувчи керн олгични қудуқдан кўтариб олиш учун ҳамда уни туширишда (қудуқ қуруқ бўлганда) овершот хизмат қилади (9.1-расм, б). Овершот 10-чи корпусдан иборат бўлиб 13-чи ўқига 15-чи қистиргичга маҳкамланган, 8-чи тяга, 6-чи юк қувури ва 4-чи арқонли қулфлар корпусга маҳкамланади. Уларнинг учи 12-чи пружина билан очилади. Бир жуфт 15-чи қистиргичларни 13-чи ўқи атрофида айланма бурилиши 14-чи штифт ёрдамида чегараланади. 10-чи корпусда бўйлама ариқча қўйилган бўлиб, ювувчи суюқликлар ўтади, ички ва пастки қисмида цилиндрик чуқурча бўлиб унга 15-чи қистиргич билан ушланган кернолгичнинг каллаги киради. Корпуснинг юқори қисмига 8-чи тяга бураб киргизилган, қайсики у орқали 6-чи қувурни жойидан силжитилади, унда 2-чи юқори ва 9-чи пастки тиқинлар мавжуд. Пастдаги тиқин юк қувурини тяга бўйлаб юқорига силжишини 7-чи гайка ёрдамида чегаралайди. 2-чи юқори тиқинга 4-чи қулф, 1-чи арқон ва 3-чи бронзали тавон маҳкамланган. 4-чи арқонли қулфнинг мавжудлиги овершотни қудуққа тушириш ва кўтаришда бўралиб кетишини олдини олади. 4-чи арқон 3-чи тавонга бўраб киргизилгандир. Овершотнинг жамланмасида 5-чи оғирлаштиргич ўрнатилган бўлиб, овершотни қудуққа туширишни тезлаштиради, қудуқнинг лойли аралашмали эритма бурғилашда ҳамда қия бурғилашда қўлланилади.

Қуруқ қудуққа овершот кернолгични туширишда 10-чи корпуснинг юқори қисмига 11-чи ажратувчи втулка кийдирилади, қайсики коннусимон винт билан қайдланади (меъёрланади). Жинс парчаловчи асбоблар. Ажралувчи керн олгичларнинг жиҳозлари учун махсус олмосли коронкалар ишлаб чиқарилган. Улар ички трапецсиясимон резьбали ва махсус конуссимон йўнилмага эга бўлиб, кернларни узиб олишда керн олгич қувурларнинг керн узгичининг корпусига тирқалади. ССК ва КССК ларнинг жамланмалари учун олмосли коронканинг характерли хусусияти – ён профилининг мураккаблигидир: поғонали, тишли, конуссимон ва ҳакозо. Коронка одатда бир қатламлидир. Кўпинча ҳажмий коронкалар сифатида XV ва XXXV гуруҳлардаги олмослар қўлланилади, кескич сифатида XV-XXXIV гуруҳдаги олмослар қўлланилади. ССК-59 ва ССК-76 учун коронкаларнинг тури №1-жадвалда келтирилган. КССК-76 мажмуасида бурғилаш қуйидаги турдаги олмосли коронкалар ёрдамида амалга оширилади: VII- VIII категорияли бурғиланувчан кам абразив ўртача ёриқли жинсларни бурғилаш учун - 17А4 – поғонали – тишли айланма пилотли, IX-Х категорияли бурғиланувчан зичланмали ва кучсиз ёриқланган ўртача абразив тоғ жинсларини бурғилаш учун – К-16 поғонали айланма пилотли олмосли коронкалар; V-VII категорияли бурғиланувчан кам абразив, алмашиниб келувчи қаттиқ тоғ жинсларини бурғилаш тишли айланма пилотли К-30; IX- XI категорияли бурғиланувчан абразив, зичланма, кам ёриқланган ва қаттиқлиги бўйича алмашиниб келувчи жинсларни бурғилаш учун ўркачли К-44 қўлланилади. Ажралувчи жиҳозли керн олгичнинг ажралмайдиган қисмларига калибровкали олмосли кенгайтиргичлар киради. Одатда

кенгайтиргичларнинг штабикли тури сифатида қуйидагилар қўлланилади: Р-01-6 штабикли ССС-59 учун; Р-02-08 штабикли ССК-76; Р-02-76-10 штабикли КССК-76 учун. Бундай кенгайтиргичлар ХХХIV гуруҳидаги донадорлиги 20-30 шт/кар бўлган олмослар билан арматураланади.

Асосий коронкаларнинг тури жадвалЖ иҳ оз Коронк а-нинг шартли индекси Олмосларн и донадорлиги, шт/кар Олмослар ни умумий массаси, кар Коронканинг матрицаси геометриясининг хусусияти Тоғ жинсини категорияси Жинснинг қисқача тавсифи 1 2 3 4 5 6 7 8 ССК-59 К-01 30- 20 30- 20 15,0 Бир қатламли, 3-поғонали, 4 секторли бурмали олмослар VIII-X Зичлама ва кучсиз ёриқланган К-01-1 50- 30 30- 20 Бир қатламли, 4-поғонали, 4 секторли IX -Х Зичлама ва ўртача ёриқланган К-01-2 60- 40 50- 30 Бир қатламли, 5-поғонали, 4 секторли IX -Х Зичлама ва ўртача ёриқланган К-02 20- 12 (12- 8) 400- 150 20- 12 18,0 Тишли, 16-секторли буртмали олмосли ва импергирланган қатламли VI- VIII Зичлама ва кам ёриқли, кам абразив ва абразив К-08 30- 20 400- 30- 20 16,5 Мураккаб: 4-поғонали импергир-ланган пилотли, 4 секторли IX -Х I Зичлама ва камёриқли

150ССК-76 К-10-1 50- 30 30- 20 Конусли IX -Х Зичламали (яхлит, қўйилувчи) К-10-2 60- 40 50- 30 Конусли Х Зичламали (яхлит, қўйилувчи) К-03 30- 20 30- 20 21 Конус пилотли VIII -Х Зичламали (яхлит, қўйилувчи) К-04 30- 20 30- 20 18 4-поғонали, 4-секторли буртма олмосли VIII -Х Зичламали ўртача ёриқли К-05 12-8 400- 150 20- 12 19,5 Тишли, 16-секторли буртма олмосли VI - VIII Зичламали ўртача ёриқли К-80 5-2 20- 12 Шт ы рли V - VI Зичламали ўртача ёриқли

Бурғилаш қувурлари. ССК жамланмалари билан бурғилашда махсус бурғилаш қувурларидан фойдаланилади ва таснифлари қуйидагича: 1) ташқи ва ички диаметрлари бўйича силлиқ стволли, қўлланилиб кирувчи ювувчи суюқлик оқимини гидравлик қаршилигини камайтириш ва бурғилаш тизмасини ичидан ажралувчи керн олгичларни эркин силжишини таъминлайди; 2) бурғилаш тизмаси ташқи диаметрининг катталигини жинс парчаловчи асбобнинг диаметрининг катталиги максимал яқинлашуви; 3) ажралувчи керн олгичнинг эркин ўтиши учун ички кесим юзасини катталашуви; 4) махсус резьба, тизманинг ҳамма элементлари учун унификациялаштирилган (бир хилликка келтирилган). Бурғилаш қувурларининг ўлчамлари (9.2-расм) қуйида келтирилган бўлиб, деворнинг қалинлиги 4,8 мм, киргизмали эмас. Қувурнинг бир учида ташқи резьба йўнилади, бошқа учида эса ички конусли трапецияли резьба қирқилади: қадами S=8 мм; t=3 мм; h=0,9 мм; α/2=15,5 0 ; γ=75 0 ; конуслик 1:32. Бурғилаш қувури бирикмаларининг резьбаси 4,8 мм-ли қалинликка йўнилганлиги учун, етарли мустаҳкамликка эга, уни буриб бирикмага тортганда учта сирт билан контакт ҳосил қилади: ташқи ва ички тиргак (таянч) лар ҳамда ниппел ва муфтали қисмларнинг конуссимон резьбаларининг юзалари билан. Бурғилаш қувурлари юқори аниқликда ва тоза ишлов бериб тайёрланади. Қувурнинг ҳар қандай жойида эгрилиги 1 метр учун 0,2 мм катта эмас, оваллик ва ҳар хил қисилганлик 0,16 мм-дан, ташқи ва ички диаметрлари бўйича чегаравий оғишга рухсат этилиши ± 0,1 мм-дан юқори эмас. Бурғилаш қувурларининг учлари ва силлиқ қисмларининг емирилиш даражаси учта категорияга ажратилади. 1-чи - < 0,5 мм (< 1,5 мм) дан;

2-чи - 0,5 ÷ 1 мм (1,5 – 2 мм) дан; 3-чи - > 1 мм (2,5 мм) гача. Қувурлар сортларга ажратилгандан сўнг, ташувчи техникаларга категориялари бўйича жойлаштирилади. Бурғилаш қувурларини емирилиши катталиги рухсат этилган емирилиш қиймати чегарасидан юқори бўлганда улардан қайтадан фойдаланишга рухсат берилмайди: а) ниппелда ейилиш < 0,3 мм; б) муфтанинг ён қисмида < 0,5 мм; в) қувурни диаметри бўйича > 2,5 мм – дан катта. Ҳар бир қудуқда бурғилаш ишлари тугаллангандан кейин бурғилаш тизмасини ажратиб олишда қувурларнинг резьбаларини ва резьба таянчларни чуқур назоратдан ўтказиш талаб қилинади. Қудуқларни бурғилаш чуқурлиги ҳар 1000 метрдан ошгандан кейин эгрилиги текширилади ва қувурлар қайтадан шаблонланади. КССК-76 нинг бурғилаш тизмасига махсус бурғилаш қувурлари, муфталари ва бурғилаш қулфлари киради. расм. Бурғилаш трубаларининг резьбали уланиши. Туширувчи ва кўтарувчи жиҳозлар. Тушириш-кўтариш жараёнларини механизациялаш учун жамланма воситалар ишлаб чиқарилган бўлиб, уларнинг таркибига М3-50-80 элеваторлар билан ярим автоматик ишлайдиган каллаклар, тавон ости, свеча учун панжара, оралиқ масофадан гидравлик бошқариш учун ричаг туридаги

қувур ушлагич киради. Тавон таглик свечалар ўрнатишга мўлжалланган бўлиб, бурғилаш қувурининг ташқи резьбасини тиргак томонини пачоқланишини олдини олади ва свеча таглиги панжараси томонга енгил ҳаракатланишини енгиллаштиради. Тушириш-кўтариш жамланмасини механизациялашни (ТКЖМ) қўлланилиши тепа қисмида ишчиларни бўлмаслигини таъминлайди ва бурғилаш бригадасини ишини енгиллаштиради. ТКЖМ ва бурғилаш қувурлари жамланмаларининг таркибига ЭК-20 ҳалқали элеваторлар, вертлюг-тиқин, тагкликка ва етакчи вилкалар киради. ЭК-20 элеватори бурғилаш қувурларини муфтанинг қулфдаги ҳалқали ариқчасидан ушлаб туради. Вертлюг – тиқин муфта қулфга бураб бириктирилади ва ишлаётган вақтда чиқариб (қувурни горизонтал ҳолатдан вертикал ва аксинча) олишда қўлланилади. Ажратувчи кернолгични овершот билан кўтариш учун бурғилаш тизмаси орқали махсус чиғириқ ЛГ-2000 конструкцияси қўлланилади. ЛГ-2000 чиғириғи фрикцион турида бўлиб, унинг колодкали тормозни бўлиб, ССК ва КССК мажмуалари учун икки кўринишда ишлаб чиқарилади. Чиғириққа узатма 11 квт электродвигатель ёрдамида берилади. Чиғириқни барабанига диаметри 4,8 ёки 5,1 мм бўлган пўлат арқон ўралган. Барабандаги арқонларнинг умумий узунлиги 2100 метрга тенг. Чиғириқ бурғилаш мосламаси мустаҳкам асосга ва бурғичага яхши куринадиган қудуқ устига монтаж қилинади. Ёрдамчи ва авария асбоблари. Колонка тўпламларини йиғиш ва ажратиш учун, бурғилаш тизмаси элементларини бўраб маҳкамлаш ва ажратиб олишда ёрдамчи асбобларнинг мос келувчи ўлчамлари қўлланилади: колонкали тўпламларни монтаж қилиш учун тиргаклар, силлиқ, тутқичли шарнирли калитлар КГ туридаги КБ туридаги калитлар.

Авария ҳолатида қўлланиладиган (қувур тутқич, қувур кескичлар, матрица секторларини тутқич, фрезерлар ва бошқалар) конструкциялар одатдаги олмосли бурғилашдаги кабидир. Бурғилаш технологиясининг хусусиятлари. Ажралувчи жиҳозли кернолгичлар билан ишлаганда олмосли бурғилаш учун қўлланиладиган стандарт бурғилаш жиҳозларидан фойдаланилади: гидравлик узатиш дастгоҳи, НБ-туридаги плунжерли насослар, бурғилаш миноралари ва мачталари. ССК билан ишлаганда бурғилаш қувурларининг свечасини максимал узунлиги 15 метрдан, КССК-76 билан эса 18 метрдан ошмаслиги керак. Свечаларни қабул қилувчи қурилмаларни узунлиги уни мустаҳкамлигини таъминлаши учун ярмидан узун бўлиши керак. Бурғилаш қувурларини резьбаларини шикастланмаслигини таъминлаш учун свечанинг тагига эластик жиҳозларидан тўшалма ўрнатилади. Қудуқнинг оптимал конструкцияси бурғилаш тизмаси билан қудуқ деворининг оралиғида минимал оралиқ масофа таъминлаши керак. Номустаҳкам ва дарз кетган тоғ жинсларининг қатлам оралиқлари мустаҳкамлаш қувурлари ёрдамида маҳкамланади. ССК-59 да бурғиланганда қудуқнинг мустаҳкамланган қисмидаги қувурнинг диаметри 73 мм-ни, КССК-76 да бурғиланганда мустаҳкамлаш қувурининг диаметри 89 мм бўлиши керак. Қудуқларни бурғилаш ишлари серияли ишлаб чиқариладиган шарошкали бурғиларда, қаттиқ қотишмали ёки одатдаги бурғилаш қувурлари билан олмосли коронкаларда олиб борилади. Бундай мақсадда ССК ва КССК-лар учун мўлжалланган бурғилаш қувурларидан фойдаланиш тавсия қилинмайди. Ажратиладиган жиҳозли кернолгичлар билан бурғилашни бошлашдан олдин кернузгичнинг ён томони киргизиладиган конусли коронка

оралиғидаги керакли масофани қолганлигига эришилгандан сўнг колонканинг тўплами йиғилади. Стабилизаторнинг ейилиши кернолгич қувур билан стабилизатор оралиғидаги масофанинг катталигига қараб текширилади. Агарда бу оралиқдаги тирқиш масофа 1 мм-дан катта бўлса, стабилизатор янгисига алмаштирилади. Оралиқ масофасининг катта бўлиши керн олгични пастки қисмини тебранишга олиб келади ва керннинг чиқишини камайтиради. Овершот илгакининг иши овершотга ажраладиган кернолгични замбуруғсимон каллагини кийдириб текширилади. Бунда илгак каллакни стерженидан қаттиқ қисиб олиши керак. Колонкали тўпламни қудуққа тушириш ажраладиган кернолгичсиз амалга оширилади, чунки қудуқни ичида қолган қуйқумлар ювувчи каналларни ифлослантириши мумкин. Бурғилаш қувурларининг резьбали бирикмаларини қудуққа туширишдан ва бурашдан олдин герметиклигини ҳамда узоқ муддат хизмат қилишини ошириш учун консистентли сўрков билан мойланади. Бурғилаш тизмасини тушириш қудуқ тубидан 30-50 см масофа қолдирилганда тўхтатилади ва ажратгичли кернолгич ташланади. Колонкали тўпламнинг таянч ҳалқасига кернолгични ўрнатиш (ўтказиш) вақтида унча катта бўлмаган чуқурликда бурғилаш тизмасидаги қисилишнинг тафсилоти аниқланади. Чуқурлиги 200 метрда катта бўлган қудуқларни бурғилашда кернолгични ювувчи суюқлик оқими билан юборишда етакчи қувур бириктирилади ва насос ишга туширилади (60-100 л/дақ). Бундай ҳолатда кернолгич ўтқазиш даври насоснинг манометридаги босимни кўтарилишига қараб қайд қилинади, чуқур қудуқларда босимни сакраши катта бўлмаслиги мумкин, шунинг учун манометрнинг кўрсаткичларини диққат билан кузатиш, бундай пайтни ўтказиб юбормаслик керак.

Агар қудуқдаги суюқлик сатҳи 30 метрдан паст ёки қуруқ бўлса, ажратувчи кернолгичга 11-чи ажратувчи втулкани кийдириб овершотда тушириш керак бўлади (расм). Кернолгични ишчи ҳолатга етиб борганлиги арқонни салқиланиши эвазига қайд қилинади. Ундан кейин арқон озроқ тортилади ва яна салқинлантирилади. Бунда 6-чи юк қувури 10-чи овершот корпусининг томонларига зарба беради, 15-чи қисқични керн олгич каллагининг пасти конусига мажбуран силжитади. Қисқичнинг юқори учи мос келади, 11-чи втулка пастга силжиб, уларни бундай ҳолатини қайд қилади. Кернолгичдан ажралган овершот қудуқдан чиқариб олинади. Жиҳоз қудуқ тубига қўйилади ва олмос коронка ишлаб бўлгунча бурғилаш паст режимда бошланади (бурғилаш оралиғи 30 -30 см); ўқли юкланма 3-4 кН- гача; айланиш частотаси 200-300 ай/дақ; ювувчи суюқлик сарфи 20-30 л/дақ. Ҳар бир циклнинг бошида керн узгичга кернни нормал киришини таъминлаш учун биринчи 3-5 см оралиғи паст ўқли юкланма таъсирида бурғиланади (25-30% эга). Ундан кейин эса оптимал бурғилаш режимига ўтилади, яъни максимал механик бурғилаш тезлиги ва олмосларни минимал сарфида юқори рейсдан чуқурлаштириш таъминланади. ССК-59 билан бурғилашда тавсия қилинадиган ўқли юкланма қуйидагича: тишли – 4 – 12 кН; поғонали ва аралаш режимларда 5-+15 кН. Ўқли юкланмани ошириш механик бурғилаш тезлигини сезиларли даражада ошгунча давом эттирилади. Агарда ўқли юкланма юқори даражагача оширилса, механик бурғилаш тезлигининг ортмаси камаяди. Бундай ҳолат коронкаларни қўйқумлашган шароитда ишлаётганлиги ҳақида маълумот беради. Шундай қилиб, олдинги юкланма режимига қайтилади, режим оптимал бўлади. ССК ва КССК жиҳозлари билан бурғилашда айланиш частотасини максимал бўлиши учун узатманинг қуввати, тизманинг мустаҳкамлигини, тебраниш ва кернларни чиқиши ҳисобга олиниши керак.

Шуни ҳисобга олиш керакки, айланиш частотаси юқори бўлганда қаттиқ кварцларни, темирлашган, кучли ёриқланган, ҳар хил жинсли ковакли ва кучсиз мустаҳкам бўлган тоғ жинсларини бурғилаш самарасиз бўлади. Ювувчи суюқликлар сифатида сув, эмульсия ва қаттиқ фазаси кам бўлган полимерли эритмалардан фойдаланилиш самаралидир. Суюқликнинг сарфи қўйқумланиш даражаси кернни чиқиш талабидан келиб чиқиб аниқланади. Механик бурғилаш тезлиги ўсганда суюқлик сарфини катталигини ошириш талаб қилинади, чунки қўйқум пайдо бўлиши жадаллашади ҳамда юмшоқ тоғ жинсларни ва ёриқли жадаллашган зоналарни бурғилашда юқори самарадорликка эришилади. Агарда манометрни кўрсаткичи бўйича ювувчи суюқликнинг босими нолга тенг ёки тезкор кучайса, бурғилашни тўхтатиш керак. Босимни тезкор тушиб кетиши бурғилаш қувурини узилганлиги сабабли, тезкор ошиши эса – кернни тиқилиб қолиши ёки кернолгич қувурларни керн билан тўлиб қолганлигидан дарак беради. Одатда босим аста-секин ошса кернни қуйқумланишини бошланганлигидан дарак беради. Бунда ўқли босим пасайса, юкланма 2 – 3 кН гача пасайтирилади, агарда манометрда босим тушса, юкланма қайтадан олдинги қийматигача кўчайтирилади. Агарда босим яна кўтарилса ажраладиган кернолгични олиб чиқариш керак. Тиқилиб ёпишиб қолишни бартараф қилишда ўқли юкланмани ошириш тақиқланади, чунки бунда кернолгич қувурни шикастлаши ёки коронкани кўйдириб қўйиш мумкин. Кернни узиб олиш айлантирмасдан амалга оширилади, тизмалар секинлик билан дастгоҳнинг гидравликасида 30-40 см-га кўтарилади. Мустаҳкам тоғ жинсларида кернни узиш даври дастгоҳнинг индикатор тарози орқали ўрнатилади. Керн узиб олингандан кейин жиҳозлар кўтарилади, бурғилаш қувурлари етакчи қувурлар билан бириктирилади, етакчи қувур ажратилади ва бурғилаш қурилмаси қудуқ устидан бошқа томонга олинади. Текширилган овершот тизмага қўшилади ва арқонда чиғириқ барабаннинг эркин юришида

қудуққа туширилади. Сув билан тўлдирилган қудуққа овершотни тушириш тезлиги 1,3 м/с дан лойли эритмада эса 1/1 м/с ошмаслиги керак. Бурғиловчи тушириш тезлигини учирилган двигателни барабанини тормози ёрдамида бошқариб тура ди. Овершотни тушириш чуқурлиги ҳисоблагич бўйича ёки арқонда ўрнатилган белги бўйича назорат қилинади. Овершот ажратувчи кернолгичга яқинлашганда ҳаракати секинлаштирилади ва ушлаб олиш пайти ўрнатилади. Чиғириқ двигатели қўшилади секин-аста бир текисда керн олгич кўтарилади. Кўтаришдан олдин чиғириқнинг ватметрини кўрсатгичи бўйича овершотни тўлиқ қисиб олганлигига ишонч ҳосил қилинади. Овершотни ажратувчи керн олгич билан қудуқ устига яқинлашиш пайти чиғириқ арқонниннг белгиси бўйича аниқланади. Керн икки усулда олинади: 1) овершотни осилган кернолгичдан; бунинг учун кернолгич полга 20 см масофа қолгунча туширилади, махсус калит ёрдамида кернузгич ечилади ва кернолгич қувур ёғоч болғача билан секин ўрилади ва керн олинади; 2) таянчга ётқизиб қўйилган кернолгичдан кернни олиш учун қия ҳолатда қўйилади ва юқорида кўрсатилган усул бўйича чиқариб олинади. Биринчи усул битта ажратувчи кернолгичдан фойдаланилган, иккинчисида эса – иккитаси билан ишлаганда қўлланилади. Кернолгич чиқариб олингандан кейин кернолгичда қувурда қолмаганлигига ишонч ҳосил қилинади.

O'xshashlar

Олмосли коронкалар билан бурғилаш

Бурғилаш қудуқлари ва уларнинг элементлари. Бурғилаш қудуқлари классификацияси

Бурғилаш ускуналари ва механизмлари

Қаттиқ қотишмали коронкалар билан бурғилаш технологияси

Бурғилаш қувурлари бирикмаси