Neft mahsuotlarini sifatini yaxshilash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

110.5 KB

Ko'chirib olish

Neft mahsuotlarini sifatini yaxshilash Reja: 1. Yonilgi va surkov moylarini tozalash jarayonining maksadi; 2. Neft yonilgilarining asosiy turlari va sifati; 3. Neft moylari, turlari, neft fraksiyalaridan moylar olish usullari, sxemasi, moy fraksiyalarini tozalash usullari; 4. Moy fraksiyalarini va koldik kismini tanlab oluvchi erituvchilan bilan tozalash.

$Neftni birlamchi kayta ishlash va olingan maxsulotlarni kayta ishlash natijasida olingan maxsulotlarni yonilgi, surkov moyi yoki kimyo sanoatida xom ashyo sifatida tugridan tugri ishlatish mumkin emas. Ulardan sifatli maxsulot olish uchun kushimcha ravishda keraksiz, tayyor maxsulotni sifatiga salbiy ta’sir kursatuvchi moddalardan tozalash kerak. Buning uchun kerak bulmagan moddalarni ba’zi bir reagentlar bilan kimyoviy birikmalar shaklida chikazib tashlanadi / masalan kislotalar, ishkorlar va boshkalar { yordamida/. Ba’zan neft maxsulotlarini fizikaviy usul bilan uglevodorod tarkibini uzgartirmagan xolda ma’lum kismlarga ajratiladi / tanlab ta’sir etuvchi erituvchilar, adsorbentlar yordamida, deparafinlash va boshkalar/. Neft yonilgilarining asosiy turlari va sifati Neft maxsulotlaridan olinadigan yonilgilardan foydalanish nisbatan kulay bulgani uchun ular xalk xujaligida keng foydalaniladi. Neft yonilgilarini kuyidagi turlari bor: 1/ Porshenli dvigatellarda ishlatiladigan, tashkaridan ta’sir k^'rsatib ut oldiriladigan / avtomobil va aviatsiya benzinlari/. 2/ Porshenli dvigatellarda ishlatiladigan, sikilish natijasida alanga oladigan /dizel yonilgilari/. 3/ Reaktiv dvigatellar uchun. 4/ Gaz-turbinalari dvigatellar va ustanovkalar uchun. { 5/ Bug kozonlari uchun. Benzinlar uchun ularning detoganatsiyaga chidamliligi asosiy kursatgichlardan xisoblanadi. Dvigatel silindlarida benzin buglari va xavo aralashmasi tashkaridan ut berilmaguncha oksidlanishga chidamli bulishi zarur. Dizel dvigatellarida esa yonilgi sikilgan xavoni kizishi xisobiga alanga oladi. Bu yonilgilar kiska vaktda alanga olishi kerak, Kiyinlik bilan oksidlanadi yonilgi ishlatilsa alangalanish davri chuzilib ketadi, natijada yonish kameralarida kup$

mikdordagi yonilgi alanga olib kamerada bosim kutarilib ketadi va dvigatellarni ish kobiliyati yomonlashadi. Gaz — turbinali dvigatellar, bug kozonlarida ishlatiladigan yonilgilarga aloxida kuyiladigan talablar yuk. Reaktiv dvigatellarda ishlatiladigan yonilgilar ma’lum talablarga javob berishi zarur. Yonish davrda forsunkalarda koldik kolishi man etiladi. koldik borgan sari kupayib, forsunkaga tikilib kolishi mumkin. Yonish kameralarida kurum xosil bulishi ma’n etiladi. Shu asosida reaktiv yonilgilarda aromatik . uglevodorodlar 14%dan ortmasligi, smolani mikdori 5-6 mg/100 ml, oltingugurtning mikdori 0,1-0,25% mass.dan /shu jumladan merkaptanlarni mikdori 0,005% maye/dan oshmasligi lozim. Termodestruktiv usullar bilan olingan maxsulotlarda tuyinmagan uglevodorolar kup mikdorda bulib, ular xdvodagi kislorod ta’sirida oksidlanadi, polimerlanadi va smolasomon moddalar xosil kilib maxsulotning sifatmini pasaytiradi. Azot birikmalari esa, dvigatellarda kurumlar xosil kiladi. Katalizatorlarni zararl antiradi. Oltingugurt birikmalari yonilgilarni ishlatilgan jarayonida oksid birikmalarini xosil kilib, badbuy xid chikaradi, atrof muxitni ifloslaydi. Dvigatellarni va uskunalarni korroziyaga uchratadi, katalizatorlarni aktiv markazlarini zararlaydi. Shu sabablarga binoan, birlamchi va termodestruktiv jarayonlarda olingan maxsulotlarni tozalash lozim buladi. Neft fraksiyalaridan moylar olish usullari Ma’lumki neftning uglevodorod tarkibi parafinlardan, naftenlardan va aromatik uglevodorodlardan iboratdir. Bular bilan birga xar xil chikindi birikmalar, smolasimon moddalar bor. Neftdan olinadigan moy fraksiyalarini tarkibi xam keltirilgan birikmalardan tashkil topgan.

Neft moylari xar xil sharoyitda ishlaydi. Moylarning sifatiga kuyiladigan talablardan biri — moylar issik va sovuk sharoyitlarda uzlarining kovushkokliklarini kam uzgarishlari kerak. Parafin uglevodorodlari issik sharoyitda uzlarining kovushkokdikini pasaytiradilar, sovuk sharoyitda esa kristallga tushadilar. Aromatik uglevodorodlar xam past xaroratda amorf xolatga utadilar. Bular moylarning sifatini yomonlashishiga olib keladi. Naften uglevodorodlari esa uz kovushkokliklarini kam uzgartiradilar. Shu sababli, neft fraksiyalaridan sifatli moylar olish uchun, fraksiyalarning tarkibidagi yukori molekulali- kattik aromatik va parafin uglevodorodlaridan tozalanadi. Surkov moylarining kimyoviy tarkibi asosan naftenlardan. kisman parafindan va aromatik uglevodorodlardan iboratdir. Neft fraksiyalaridan moylar olish sxemasi N eft fraksiyasi Tanlaberituvchi yordam ida tozalash D enparafinlash Q o'shim cha tozalash erituvchi fenol erituvchi toluol DEPARAFINLANGAN MOY RAFINAT MOY KOMPONENTI Aromatik ekstrakt Qattiq parafinlar

Yoqilgi fraksiyalarini tozalash Dastlab kerosinni sulfat kislotasi va ipshor bilan tozalab uning tutashini kamaytirilgan. Kreking benzindagi tuyinmagan birikmalarni x,am shu usul bilan tozalashgan. Benzinni tarkibidagi merkaptandan /juda past kislota xossasiga ega/ ishkrr yordamida tozalash mumkin, yoki xidi aytarli sezilmas disulfidlarga aylantirish mumkin / meroks jarayoni/. Keyinchalik benzin va dizel yokilgilarini tozalashda gidroochistka jarayonlari keng kullanilmokda. Nef tmoylari Neft fraksiyalardan bir necha xil moylar olinib, ular xalk xujaligining xamma soxalarida ishlatiladi. Neft moylari asosan surkov moylari sifatida ishlatiladi. Bundan tashkari gidravlika sistemasida ishchi organ sifatida, transformator va kondensatorlarda izolyatsiya xizmatini bajaradi, prisadkalar tayyorlashda va boshka soxalarda keng ishlatiladi. Neft moylarining turlari Olinish texnologiyasi buyicha: distillat moylari, krldik moylari. Ularni aralashtirilib kerakli surkov moylari olinadi. Moylarga polimer birikmalar Kushib kuyuk surkov moyi olinadi. Istemol kilish buyicha: surkov, konservatsiya, elektroizolyatsiya, gidravlika, texnologik, vakuum, meditsina va parfyumeriya /ok/ moylariga bulinadi. Moy fraksiyalarni tozalash usullari Neft moylarini olish bundan 100 yil ilgari D.I.Mendeleyev rahbarligida amalga oshiriladi. Neft distillyatorini sulfat kislotasi bilan ishlaganda, uning tarkibidan smola va yonboshida katta parafin zanjiri bо‘lgan aromatik uglevodorodlar chiqib ketadi. Keyin ishqor yeritmasi yoki mhsus tuproqlar yordamida ishlov beriladi.

1930-yillardan boshlab, moy olish tehnologiyasi takomillasha boshladi. Moy fraksiyalari va qoldiq qismini tanlab erituvchilar bilan tozalash Neft moylar olish uchun uning fraksiyalarini moyla rning sifatini pasaytiruvchi birikmalardan^erituvchilar bilan t anlab tozalash zar ur^ Bu jarayon uchun kup erituvchilar sinab kurilgan. Ularni orasida eng yaxshisi fenol va furfurollardir. Ularning yordamida fraksiyalardan tuyinmagan, oltingugurt va azot birikmalari, kupxalkali aromatik uglevodorodlari, yonida kiska zanjidi bulgan naften-aromatik birikmalar va smolasimon moddalar eritib olinadi. Buning natijasida olingan moylarni sifati yaxshilanadi: oksidlanishiga karshi turgunligi kutariladi, xaroratNEFT M OYLARI konservatsiya elektroizolyatsion VAKUM G idravlik Tehnologik M editsina va parfumeriya SURKOV Industrial Transm issiya Trubinalar uchun K om pressorlar uchun G az trubinalar uchun Priborlar uchun M otor

kutarilishi bilan uning kovuishokdigi kam uzgaradi. Zichligi kamayadi, koks xosil kilish mikdori xam kamayadi, kotish xarorati kutariladi, rangi yaxshilanadi. Furfuroldan kura fenol bilan tanlab eritilganda kerakmas birikmalar kuprok chikib ketadi, ammo pastrok xaroratda kaynovchi moy distillyatlarini va aromatik birikmalari kup bulgan fraksiyalarni furfurol bilan tozalash maksadga muvofikdir. Furfurol bilan tozalanayotganda jarayonning xarorati 93 ga, fenol bilan tozalanayotganda 65 ga tengdir. / sxema/. Sxemaning izohi Xom ashyo-moy fraksiyasi 1-kolonnada erituvchi /fenol/ bilan aralashib ikkita katlamga ajraladi. Kolonna tepa kismidan rafinat uzi bilan kisman erituvchini olib chikib ketadi va 2-pechda isitilib 3-kolonnaga keladi. Bu yerda suvsiz erituvchi kolonnaning tepa kismidan chikib ketadi. Aralashma 4-kolonnaga /pastki kismiga utadi/. 4-kolonnadan erituvchi bilan suv aralashmasi xaydaladi va 8-kolonnaga boradi. Rafinat esa kolonnaning pastki kismidan olinadi. Ekstrakt eritma 1- kolonnaning ostki kismidan chikib 5-pechda isitilib 6 va 7 kolonnalarda ekstraktdan erituvchi xaydab olinadi. Chikindilar 7 -kolonnaning pastki kismidan olinadi. Erituvchi esa, yana jarayonga kaytadi. 4- va 7- kolonnalardan erituvchi bilan suv aralashmasi 8-kolonnaga keladi, bu yerda erituvchidan suv ajraladi. Erituvchi jarayonga kaytadi. Sanoatimizda rotor-diskali ekstraktorlar ishlatiladi. Olingan rafinatni deparafminlash kurilmalariga beriladi. kattik parafin uglevodorodlar ajratib olingandan keyin fraksiyalarni gidroochistka kurilmalariga beriladi. Bu yerda yumshok sharoitda katalizatorlar yordamida fraksiyalar kupshmcha ravishda tozalanadilar. Shundan keyin ular moy komponentlari sifatida ishlatiladi. Chikindi ekstraktlar kokslash jarayoniga beriladi.

uning tarkibidan smola va yonboshida kalta parafin zanjiri bulgan aromatik uglevodorodlar chikib ketadi. Keyin inshor eritmasi yoki maxsus turpoklar yordami ishdov beriladi. Erituvchi /suvsiz/ Erituvchi kolonna; 2 va 5-pech; 3 va 4 /ustama-ust/ - rafinatdan erituvchini xaydash kolonnasi; 6 va 7- chikindlar eritmasidan erituvchilarni xaydash kolonnasi; 8- suvdan erituvchini xaydash kolonnasi; 9- erituvchini yiguvchiRafinat Ouvsizlantirjlgan erituvchi

O'xshashlar

Neft turlari

Neft qoldiqlarini kokslash

Neft qoldiqlarini deasfaltlash

Neft moylarini deparafinlash

Neft mahsulotlarini moysizlantirish