O`zbekiston Respublikasining geostrategiyasida Xitoy va Tinch okeani mintaqasi omili - Geografiya - Referatlar

O`zbekiston Respublikasining geostrategiyasida Xitoy va Tinch okeani mintaqasi omili

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

56 KB

Ko'chirib olish

O`zbekiston Respublikasining geostrategiyasida Xitoy va Tinch okeani mintaqasi omili Reja: 1. O`zbekiston – Xitoy munosabatlari 2. O`zbekiston Yaponiya munosabatlari 3. O`zbekistonning Tinch okeani mintaqasining boshqa davlatlari bilan munosabatlari

O`zbekiston tashqi siyosatida Xitoy bilan o`zaro munosabat alohida o`rin tutadi. Xitoy bilan hamkorlik qilish iqtisodiy rivojlanishda, milliy va mintakaviy xavfsizlikni mustahkamlashda, globallashuv jarayoni chuqurlashayotgan va turli siyosiy o`zgarishlar davri bo`lgan hozirgi sharoitda xalqaro siyosat maydonidan munosib o`rin egallashda katta ahamiyat kasb etadi. Xitoy xalqaro muammolarni yechishda tobora faol qatnashayotgan, dunyoda e`tirof etilgan «Xitoy modeli» tufayli yalpi ichki mahsuloti bir necha yildan buyon 78 foiz miqdorda barqaror o`sib kelayotgan yetakchi mamlakatlar qatorida turadi. O`zbekiston Xitoy bilan hamkorlikni yuksak qadrlaydi. Zero tashqi dunyo bilan aloqalarni keng ko`lamda rivojlantirish yo`lidan borayotgan mamlakatimiz o`z mintaqasida xavfsizlikning asosiy tayanchi vazifasini o`tayotgani, uning siyosiy nufuzi va iqtisodiy salohiyati xalqaro miqyosda e`tirof etilmoqda. Xalqlarimiz qadimdan Buyuk Ipak yo`li orqali bir-biri bilan aloqa qilib, fan va madaniyatini boyitib, tajriba almashib kelgan. Xitoyliklar ayrim qishloq xo`jalik mahsulotlari, xususan, uzum va beda yetishtirishni O`rta Osiyo xalqlaridan o`rgangan. Bu yerda esa Chin yurtining ipakchiligi va eritish texnikasi o`zlashtirilgan. O`zbekiston-Xitoy munosabatlarini rivojlantirish Buyuk Ipak yo`li orqali o`rnatilgan va ravnaq topgan tarixiy aloqalarni tiklash va hozirgi zamonaviy hamkorlikni kengaytirish nuqtai nazaridan ham dolzarbdir. Ikki mamlakat davlat rahbarlari o`rtasidagi o`zaro hurmat va ishonch, munosabatlarimizning huquqiy poydevori mustahkamligi buning uchun qulay zamin yaratadi. Shiddat bilan o`zgarayotgan bugunga siyosiy, ijtimoiy iqtisodiy vaziyat nafaqat O`zbekiston va Xitoy kabi yaqin qo`shni davlatlar, balki butun dunyo mamlakatlarining hamjihatlikda ish olti borishini taqozo etmoqda. Globallashuv jarayoni ijtimoiy-iqtisodiy hamkorlikni hamda transport va kommunikatsiya aloqalarini rivojlantirishni, terrorchilik, ekstremizm, transmilliy uyushgan jinoyatchilik, narkotik moddalar va qurol-yarog` kontrabandasining, ommaviy qirg`in qurollari tarqalishining oldini olishni, siyosiy aloqalarini yanada rivojlantirishni talab qilmokda. Mana shu masalalarning o`ziyoq O`zbekiston-Xitoy munosabatlarida hamkorlik uchun keng faoliyat maydoni mavjudligini ko`rsatadi. Eng muhimi, aloqalarni rivojlantirishdan, bir- birini qo`llab-quvvatlashdan ikki mamlakat ham birdek manfaatdordir. Xalqaro munosabatlarning ushbu shakli davlatimiz tashqi siyosatining muhim yo`nalishi hisoblanadi. U uchinchi tomonning ishtirokisiz, ikki tomonlama teng xuquqli va o`zaro foydali aloqalarni o`rnatish, saqlash, chuqurlashtirish hamda rivojlantirish imkonini beradi. O`zbekiston va Xitoy o`rtasidagi o`zaro aloqalar tarixi va rivoji o`zaro hamkorlikka yetarli darajada poydevor qo`yilganidan guvohlik beradi. Buni quyidagi omillar misolida ko`rib chiqish mumkin. Xitoyning xalqaro va mintakaviy muammolarini hal etishdagi ta`siri kuchayib

bormoqda. Bu ayniqsa Markaziy va Janubiy Osiyo mintakasida tinchlik va barqarorlikni saqlash masalalarida yaqqol ko`zga tashlanmoqda. Xitoy Xalq Respublikasining O`zbekiston Respublikasi bilan, shuningdek, Markaziy va Janubiy Osiyo davlatlari bilan jug`rofiy yaqinligini qisobga olgan xolda, Xitoy bilan qamkorlik diniy ekstremizm, terrorizm, uyushgan jinoyatchilik, narkobiznes va noqonuniy qurol-yarog` savdosi muammolarini hal etishda katta ahamiyatga ega. Bularni bartaraf qilishda dadil qadamlar tashlash va birgalikda konsepsiyalar yaratish ikki davlat hamkorligini yanada yaqinlashtiradi. Ko`p davlatlar qatori Xitoy ham O`zbekiston rahbariyatining Markaziy Osiyoda yadro qurolidan holi zonani barpo etish haqidagi siyosiy tashabbusini qo`llab-quvvatlamoqda. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov ta`kidlaganidek: «Markaziy Osiyoda yadro qurolidan xoli zonani barpo etish g`oyasi mintaqaviy xavfsizlikni ta`minlash bo`yicha amalga oshirilayotgan tadbirlarga to`la mos keladi. Bunday zonani tashkil etish va bu masalada yadro quroliga ega bo`lgan qo`shni Xitoy bilan hamkorlikda rejalarni amalga oshirish va rivojlantirish mintaqada o`zaro ishonch va barqarorlikka asoslangan tinchlikni ta`minlashga xizmat qiladi. Afg`oniston muammosi – unga chegaradosh bo`lgan O`zbekiston va Xitoyni bezovta qiluvchi masala. Bunday vaziyat ikki davlatga ham tahdid tug`dirmoqda. Muammoni «6+2» guruhi doirasida hal etishga chaqiruvchi O`zbekistonning siyosiy tashabbusi, Pokiston bilan an`anaviy aloqalarga ega bo`lgan XXR tomonidan qo`llab-quvvatlanishi e`tiborga molik. Xususan, Xitoyning bu muammoni ijobiy hal etishga faolroq yondashishi uning yechimini tezlashtirgan bo`lar edi. Ma`lumki BMT xavfsizlik Kengashining doimiy a`zolari tarkibiga kiruvchi Xitoy Xalq Respublikasi va boshqa davlatlar, o`zlarining atroflarida joylashgan hududlarning barqarorligi uchun mas`uldirlar. Ushbu davlatlar elchixonalari Toshkentda ham joylashg`an. Shu tufayli, ular orqali O`zbekiston rahbariyati dunyoda tinchlikni saqlovchi asosiy mexanizm bo`lgan Xavfsizlik kengashiga jahonda ro`y berayotgan turli xil siyosiy, harbiy, iqtisodiy va boshqa voqealarga o`zining munosabatini o`z vaqtida bildirib turadi. Keyingi yillarda dunyo siyosatida Xitoy Xalq Respublikasining faolligi oshib bormoqda. Xitoy jahondagi geostrategik mavqeini mustahkamlashi natijasida aksariyat davlatlar Xitoy bilan o`zaro manfaatli aloqalarni rivojlantira boshlashdi. Xitoy tobora yetakchi davlatlarning tashqi siyosatida ustuvor o`rin egallab kelmoqda. O`zbekistonning Xitoy bilan diplomatik aloqa o`rnatganligi o`z natijalarini ijobiy tomondan ko`rsatmoqda. O`zaro aloqalar hukumatlararo muzokaralarning izchilligi orqali davlatlar rahbarlarining rasmiy tashriflari, rasmiy delegatsiyalar va jamoat tashkilotlarining uchrashuvlari ruknida davom etmoqda.

O`zbekiston va Xitoy Xalq Respublikasi o`rtasidagi munosabatlar quyidagi mezonlar asosida amalga oshirilmoqda: milliy davlatlar manfaatlarining ustuvorligi, ya`ni o`zaro manfaatdorlikni inobatga olish; o`zaro teng foyda ko`rish; bir-birining ichki siyosatiga aralashmaslik; umuminsoniy qadriyatlarga e`tibor, tinchlik va barqarorlikni saqlash; xalqaro huquq normalariga rioya qilish va uning davlat ichki huquq normalaridan ko`ra ustuvorligi. O`zbekiston va Xitoy o`rtasidagi ikki tomonlama aloqalar ham rivojlanib bormoqda. Bizningcha, O`zbekiston Xitoy bilan munosabatlarida uzoq muddatli aloqa qilish strategiyasi va bu aloqalarni do`stona hamkorlik ruhida rivojlantirib borishlari maqsadga muvofiqsir. O`zbekiston Respublikasi va Xitoy Xalq Respublikasida olib borilayotgan islohotlarni farqi va ba`zi sohalarda o`xshashligi davlatlararo aloqalarni rivojlantirishga hech qanday to`sqinlik qilmaydi. Xitoyning rivojlangan davlatlar, ya`ni AQSH, Yaponiya, Osiyo, Uzoq Sharq davlatlari va Yevropa Ittifoqi bilan aloqa qilishdagi tajribasi shundan dalolat beradiki, ijtimoiy-siyosiy tizimdagi farqlar o`zaro manfaatli va keng miqyosdagi hamkorlikka hech ham to`sqinlik qilmas ekan. Xitoy erishgan tajriba ayrim hollarda nafaqat O`zbekiston, balki Markaziy Osiyo davlatlari uchun foydali bo`lishi mumkin. XXR tomonidan sarmoyalarni jalb etish bo`yicha malakalarni o`rganish dunyoda sarmoyalarni qo`yish bo`yicha yo`nalishlarni, ularni jalb qilish uslub va yo`llarini hamda oqibatda yuzaga keladigan muammolarni yana ham yaxshiroq bilishimizga kafolat bera oladi. O`zbekiston bilan XXR aloqalarini istiqbolli yo`nalishlaridan yana biri, mintaqa davlatlarining o`z hududi va uni qurshab turgan mamlakatlarda barqarorlikni saqlab turishidir. O`zaro aloqalarning ko`p qirrali bo`lishi Markaziy Osiyoda xavfsizlikni mustahkamlash; xalqaro tashkilotlar tomonidan tinchlikni saqlash uchun olib borilayotgan tadbirlarda ishtirok etish va bu sohada hamkorlikni chuqurlashtirish; ijtimoiy-iqtisodiy, energetika va atom energiyasi sohasida hamkorlikni yo`lga qo`yish, ekologiya va tabiatni muhofaza qilish, o`zaro istiqbolli hisoblangan transport loyihalarini amalga oshirish; telekommunikatsiya, turizm, fan, texnika va madaniyat sohasida ayirboshlash bo`yicha hamkorlikni rivojlantirish va Shanxay Xamkorlik Tashkiloti orqali Markaziy Osiyoda xavfsizlik va barqarrrlikni ta`minlash masalalarida ishonchli tizimni yaratishdan iborat bo`ladi. O`zbekiston davlat mustaqilligini qo`lga kiritgan dastlabki paytlardayoq O`zbekiston va Xitoy o`rtasida diplomatik munosabatlar o`rnatildi. 1992 yil 2-3 yanvar kunlari XXR tashqi iqtisodiy aloqa va tashqi savdo vaziri Li Lanzin Toshkentda bo`ldi, shu kunlari ikki mamlakat o`rtasida diplomatik munosabatlar o`rnatildi, elchixonalar ochishga qaror qilindi.

1992 yil 12-14 mart kunlari O`zbekiston Prezidenti I.Karimov XXRga rasmiy tashrifi ikki davlat o`rtasidagi hamkorlikka asos soldi. Dastlabki tashrif chog`ida hamkorlikning turli sohalari bo`yicha 20 ga yaqin hujjatlar imzolangan bo`lsa, 1994 yil 18-20 aprel kunlari XXR Davlat Kengashining raisi Li Penning O`zbekistonga davlat tashrifi paytida O`zbekiston bilan Xitoy o`rtasida kredit, xalqaro - iqtisodiy hamkorlik, havo transporti aloqalarini yo`lga qo`yish bo`yicha hukumatlararo bitimlar imzolandi. Unga ko`ra, Xitoy O`zbekistonda tayyorlanayotgan IL-76 va IL-114 samolyotlarini xarid qilishga qaror qildi. 1994 yil 24-25 oktabr kunlari O`zbekiston Prezidenti Xitoyga ikkinchi marta safar qildi va muhim ahamiyatga molik bo`lgan hujjat – "O`zbekiston Respublikasi bilan Xitoy Xalq Respublikasi o`rtasidagi o`zaro munosabatlarning asosiy tamoyillari, o`zaro manfaatli hamkorlikni rivojlantirish to`g`risida bayonnoma", shuningdek, ikki davlat o`rtasida konsullik shartnomasi imzolandi. 2. O`zbekiston-Yaponiya munosabatlari O`zbekiston Sharqning eng rivojlangan mamlakati bo`lgan Yaponiya bilan ham hamkorlik aloqalarini rivojlantirmoqda. 1994 yil 16-19 may kunlari O`zbekiston davlat delegatsiyasi rasmiy tashrif bilan Yaponiyada bo`ldi. Safar paytida O`zbekiston bilan Yaponiya o`rtasida munosabatlarning asosiy tamoyillari haqida qo`shma bayonot, tashqi ishlar bo`yicha munosabatlar haqida hujjat imzolandi. O`zbekiston delegatsiyasi mashhur Panasonik konsernida bo`ldi va uning rahbariyati bilan O`zbekistonda sho`ba ochishga kelishildi. Respublikamiz shaharlarida Panasonik mahsulotlarini sotish yo`lga qo`yildi. O`zbekistonda Yaponiyaning dunyoga mashhur "Mitsui va KO LTD", "Mitsubisi korporeyshn", "Sumitoto korporeyshn", "Tomen korporeyshn", "Chori" kabi kompaniyalarining doimiy vakolatxonalari faoliyat ko`rsatmoqda. Ular bilan O`zbekiston tashqi iqtisodiy vazirligi o`rtasida hamkorlik to`g`risida bitimlar imzolangan. Yaponiya hukumati Ko`kdumaloq neft-gaz kondensati konini o`zlashtirishda, Buxoroda neftni qayta ishlash zavodini qurishda, Farg`onada neftni qayta ishlash zavodini ta`mirlashda, telealoqa tarmoqlarini ta`mirlashda o`z sarmoyalari bilan qatnashmoqda. Faqat 1994 yilda 40 nafardan ortiq yoshlar Yaponiyada malaka oshirib qaytdilar. O`zbekiston - Yaponiya hamkorligining moliyaviy-iqtisodiy tomoni respublika iqtisodini isloh qilishda muhim rol o`ynaydi. O`z navbatida Yaponiya tomoni O`zbekistonga Markaziy Osiyoda asosiy geosiyosiy holatga hamda Yaponiya uchun katta ahamiyatga ega bo`lgan mamlakat sifatida qaramoqda. 2002 yilning iyul oyida Prezident Islom Karimovning Yaponiyaga qilgan tashrifi ikki davlat o`rtasidagi munosabatlarning yuqori darajada ekanligini namoyish etdi.

Tashrif natijasida o`zbek-yapon munosabatlari sifat jihatdan yangi darajaga ko`tarilib, O`zbekistonning Yaponiya bilan munosabatlariga strategik sheriklik maqomi berilgan edi. Bunday maqom O`zbekistonning xorijiy mamlakatlar bilan munosabatlarining muhimlik darajasiga ko`ra eng yuqoridir. Shunday qilib, o`tgan davr mobaynida, asosan iqtisodiy va madaniy aloqalarni rivojlantirishdan iborat bo`lgan O`zbekiston – Yaponiya hamkorligi shaklan yangalana boshladi. O`zbekiston – Yaponiya ikkitomonlama munosabatlarida ularning siyosiy tarkibini to`ldirish bo`yicha aniq tendensiya paydo bo`ldi. O`zbekiston – Yaponiya ikki tomonlama munosabatlarida iqtisodiy og`ish siyosiy hamkorlik tomonga yo`naltirila boshlandi. Ushbu burilish O`zbekiston Prezidenti Islom Karimov va Yaponiya Bosh vaziri Dzyunichiro Koidzumi tomonidan imzolangan Yaponiya va O`zbekiston Respublikasi o`rtasida do`stlik, strategik sheriklik va hamkorlik to`g`risidagi qo`shma Bayonotda o`z tasdig`ini topdi. Tashrif davomida ikki mamlakat o`rtasida me`yoriy-huquqiy bazani mustahkamlashga ko`maklashuvchi bir qator hujjatlar (jami 14 ta) imzolandi. Yuqorida ta`kidlangan hujjatlardan tashqari «O`zbekiston Respublikasi va Yaponiya iqtisodiy hamkorligini yanada rivojlantirish va O`zbekistondagi iqtisodiy islohotlarga ko`maklashish to`g`risida qo`shma bayonot»ni ko`rsatib o`tish mumkin. Ikkala tomon ham xalqaro antiterroristik koalitsiya faoliyatidagi bir-birining faol ishtirokini yuqori baholaydi. O`zbekiston Yaponiyaning Osiyodagi kabi, butun dunyoda xavfsizlikni ta`minlashda yanada faolroq rol o`ynashga intilishini, o`z navbatida Yaponiya tomoni ham O`zbekistonni Markaziy Osiyodagi muqim sherigi deb hisoblaydi va mintaqada yadro qurolidan xoli hudud yaratishga va xalqaro terrorizmga qarshi kurashishga oid O`zbekiston tashabbusini har tomonlama qo`llab-quvvatlaydi. O`zbekiston va Yaponiya BMT va boshqa xalqaro tashkilotlar doirasidagi hamkorlikni faol rivojlantirmoqda. Bizning mamlakatimiz Yaponiyani BMTning Xavfsizlik Kengashiga doimiy a`zo sifatida qabul qilish tashabbusini ilgari surgan va shu pozitsiyani qattiq himoya qiladi. O`zbekiston Afg`onistonni iqtisodiy qayta tiklashga masalalariga bag`ishlangan Tokio anjumani ishida faol ishtirok etdi. Afg`onistonda iqtisodiy va gumanitar loyihalarni birgalikda amalga oshirish uchun O`zbekiston infratuzilmasi va resurs salohiyatidan foydalanishga Yaponiya tomonidan qiziqish bildirildi. Yaponiya hukumati O`zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar jarayoniga va O`zbekistonning iqtisodiy rivojlanishiga o`zining moliyaviy yordam hajmini kengaytirmoqda. Yaponiya bilan hamkorlikni rivojlantirish uchun Bosh vazir Dj.Koidzumining 2002 yil aprel oyida Boaoda (XXR) o`tkazilgan Osiyo Forumida ilgari surgan Sharqiy Osiyodagi iqtisodiy hamkorlik jarayonlariga Markaziy Osiyo mintaqasini jalb qilish to`g`risidagi tashabbusi muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Uni amalga oshirish va energetika sohasidagi hamkorlik istiqbollarini o`rganish uchun 2002 yilning iyul oyida Yaponiya hukumati O`zbekistonga va Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlariga «Ipak yo`li energetik missiyasini» yubordi. Mazkur tashabbusning aksenti energetika sohasidagi hamkorlikka qaratiladi. Iqtisodiyotdan tashqari, Yaponiya O`zbekiston bilan madaniy aloqalarni mustahkamlashdan ham manfaatdordir. 2006 yilning kuzida Yaponiya Bosh vaziri Dj. Koidzumining O`zbekistonga tashrifi bu mamlakatning Markaziy Osiyo mintaqasiga, jumladan, O`zbekistonga bo`lgan qiziqishini yana bir bor ifodalab berdi. Yaponiya O`zbekistonga 10dan ortiq turli dasturlar doirasiga ko`mak bermoqda. Jumladan, Toshg`uzor-Boysun-Qumqo`rg`on temir yo`lining qurilishida Yaponiya 150 million AQSH dollari miqdorida kredit ajratgan holda amaliy yordam ko`rsatmoqda. O`zbekiston - Yaponiya munosabatlarining geosiyosiy jihatlari borasida shuni alohida ta`kidlash kerakki, O`zbekiston Yaponiyaning BMT Xavfsizlik Kengashining doimiy a`zoligiga nomzod sifatida ilgari surdi va doimo qo`llab-quvvatlab kelmoqda. Yaponiya esa o`z navbatida O`zbekiston rahbariyati, hukumati va milliy davlatchiligiga yuksak darajada hurmat ko`rsatgan davlatlardan biri hisoblanadi. 2005 yil Andijon voqealaridan keyin O`zbekistonga qarshi boshlangan axborot xuruji davrida O`zbekistonga qarshi amalga oshirilgan bo`htonlarga qo`shilmadi. Aksincha, Yaponiya BMTning 3 Qo`mitasiga raislik qilgan 2005 yilda, Qo`mitaning navbatdagi majlislaridan biriga aynan O`zbekiston masalasini kun tartibiga qo`yishdan bosh tortdi va O`zbekistonda ro`y bergan 13 may voqealarida mamlakat hukumatining aybi yo`qligini, bu voqea tashqaridan ataylab uyushtirilgan xuruj ekanligini chuqur anglab yetganligini namoyon etdi. Bugungi kunda O`zbekiston - Yaponiya munosabatlari yangi bosqichga ko`tarilayotganligini ta`kidlash mumkin. 2007 yil aprel oyining so`nggi kunlarida Yaponiyaning iqtisodiyot, savdo va sanoat vaziri Akira Amarini boshchiligidagi yirik sanoatchi va tijoratchilardan iborat delegatsiyaning O`zbekistonda bo`lishi ikki mamlakat o`rtasida amaliy ishlar rivoj topayotganligidan dalolat beradi. Yaponiyaning Markaziy Osiyoda geosiyosiy manfaatlari mavjud. Ammo kunchiqar mamlakatning manfaatlari mintaqada tinchlik va hamkorlikning buzilishiga yo`naltirilmagan. Yaponiya bu mintaqadagi barcha respublikalarning milliy davlatchilik an`analari, davlatchilik tuzumini qo`llab-quvvatlaydi. Shu nuqti-nazardan Yaponiyaning Markaziy Osiyodagi geosiyosiy manfaatlari iqtisodiy mazmunda ekanligi ma`lum bo`ladi. O`zbekistonga yaxshi ma`lumki, Qozog`iston Yaponiyaning Markaziy Osiyodagi asosiy iqtisodiy sherigi hisoblanadi. O`zbekiston ham Yapon sarmoyasini o`z iqtisodiyotiga jalb etishdan juda manfaatdor. Shu nuqtai-nazardan Akira Amarini boshchiligidagi delegatsiyaning O`zbekistonga tashrifi iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi.

3. O`zbekistonning Tinch okeani mintaqasidagi boshqa davlatlar bilan munosabatlari O`zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining asosiy yo`nalishlaridan biri - Tinch okeani havzasi mamlakatlari bilan hamkorlik aloqalari o`rnatish va rivojlantirishga qaratilgan. Bu mamlakatlar o`rtasida ayniqsa Koreya Respublikasi bilan aloqa o`rnatish alohida ahamiyatga ega. 1992 yil mart oyida O`zbekiston va Janubiy Ko reya o`rtasida diplomatik aloqa o`rnatildi. 1992 yil 19 iyunda O`zbekiston Prezidenti Islom Karimov Janubiy Koreya Respublikasiga davlat tashrifi bilan bordi. Mazkur deklaratsiya ikki mamlakat o`rtasidagi iqtisodiy, savdo, madaniy-texnikaviy aloqalarga asos soldi. Tashrif chog`idaO`zbekiston bilan Janubiy Koreya o`rtasidagi davlatlararo munosabatlar va hamkorlik asoslari to`g`risida Deklaratsiya imzolangan bo`lib, savdo-iqtisodiy ayirboshlash haqida, O`zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishga mablag` sarflaydigan Janubiy Koreya ishbilarmonlariga beriladigan kafolatlar haqida bitimlar tuzildi. Madaniyat, maorif, ommaviy axborot, sayohat, sport sohalarida bahamjihat hamkorlik qilishning uzoq muddatga mo`ljallangan rejalari belgilab olindi. Janubiy Koreyadagi DEU Korporatsiyasi rahbariyati bilan Asakada avtomobil zavodi qurishga kelishildi. 1992-1996 yillarda «O`zDEUavto» O`zbekiston-Janubiy Koreya qo`shma avtomobil zavodini loyihalashtirish va qurish ishlari amalga oshirildi. Zavod 1996 yil 25 mart kuni avtomobillar ishlab chiqarishni boshlab yubordi. Koreya Respublikasi prezidenti No Mu Xyonning taklifiga binoan 2006 yilning 28-30- mart kunlari O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.Karimov Koreya Respublikasiga davlat tashrifini amalga oshirdi. Mazkur tashrif O`zbekistonning geosiyosiy imkoniyatlarini oshirish bilan bir qatorda, mamlakatimizga bevosita sarmoya jalb qilish nuqtai-nazaridan ham ahamiyatlidir. Aynan ana shu tashrif mobaynida ikki mamlakat rahbarlari turli yo`nalishlarda hamkorlikni rivojlantirish borasidagi 15 hujjatga imzo chekdilar. Kelishuvlar asosida Koreya Respublikasidan O`zbekistonga 1 milliard 800 million AQSH dollari miqdorida sarmoya jalb etilishi ko`zda tutilgan. Bu raqamlar O`zbekiston Respublikasining tashqi iqtisodiy siyosatida Koreya Respublikasi beqiyos o`rin tutganligidan dalolat beradi. Ma`lumki, O`zbekiston ham Koreya Respublikasining mehnat bozorida o`z o`rniga ega bo`lib, bu O`zbekiston Respublikasining Koreya mehnat bozoridagi sarmoyasini sifat jihatdan yuksaltirish, mamlakatga tayyor mahsulot eksport qilish imkoniyatlarini kengaytirishni ko`zda tutadi. O`zbekistonning Tinch okeani havzasi mamlakatlaridan Malayziya va Indoneziya bilan o`zaro aloqalari o`rnatildi. Bu borada O`zbekiston Prezidenti I.Karimov boshliq davlat delegatsiyasining 1992 yil iyun oyidagi Malayziya va Indoneziyaga safari muhim ahamiyatga

egadir. Safar kunlarida O`zbekiston va Malayziya o`rtasida iqtisodiy va texnikaviy hamkorlik to`g`risida bitimlar imzolandi. Shuningdek, O`zbekiston va Indoneziya o`rtasida diplomatik aloqalar o`rnatish bo`yicha qo`shma axborot, ikki tomonlama munosabatlar bo`yicha qo`shma bayonot, iqtisodiy va texnikaviy hamkorlik to`g`risida bitim imzolandi. 1995 yil 8-10 aprel kunlari Indoneziya Respublikasi Prezidenti Suxarto rasmiy tashrifi bilan O`zbekistonda bo`ldi. Muzokaralar nihoyasida O`zbekiston Prezidenti I.Karimov va Indoneziya Prezidenti Suxarto O`zbekiston Respublikasi bilan Indoneziya Respublikasi o`rtasidagi munosabatlar va hamkorlik tamoyillari to`g`risidagi qo`shma bayonnomani imzoladilar. Ikki mamlakat hukumatlari o`rtasida sayyohlik sohasidagi hamkorlik haqidagi memorandum hamda ikki mamlakat poytaxtlari oralig`ida samolyotlar qatnovini yo`lga qo`yish to`g`risidagi hukumatlararo bitim imzolandi. Shuningdek, O`zbekistonning Osiyo va Okeaniya mintaqasidagi Vyetnam Sotsialistik Respublikasi, Tailand, Avstra liya va boshqa mamlakatlar bilan siyosiy-diplomatik aloqalari yo`lga qo`yildi, ular o`rtasida iqtisodiy va madaniy hamkorlik rivojlanib bormoqda. O`zbekiston Respublikasining Singapur Respublikasi bilan hamkorlik aloqalarini yo`lga qo`yganiga ham 10 yildan oshdi. Garchi bu mamlakat bilan O`zbekiston o`rtasidagi munosabatlar qandaydir aniq shakllangan geosiyosiy mazmunga ega bo`lmasa-da, Singapurning Janubi-Sharqiy Osiyodagi iqtisodiy mavqei va o`zi kichik hududga ega bo`lishiga qaramasdan so`nggi 20 yil ichida erishgan yutuqlari nuqtai-nazaridan qaraganda bu mamlakat bilan aloqalarni rivojlantirish maqsadga muvofiq ekanligini namoyon etadi. 2007 yilning 27 yanvarida O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Singapur Prezidenti Sellapan Ram Natanning taklifiga binoan mazkur mamlakatga davlat tashrifini amalga oshirdi. O`zbekiston tomonidan Singapurning iqtisodiy imkoniyatlari yuqori baholandi va Prezidentning bu mamlakatga tashrifi aynan ana shunday amaliy hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan. Shuni alohida ta`kidlash kerakki, 2006 yil ma`lumotlariga ko`ra ikki mamlakat o`rtasidagi mahsulot ayriboshlash hajmi 110 million AQSH dollariga yetgan. 2007 yilga kelib O`zbekistonda Singapur sarmoyasi bilan ishlayotgan qo`shma korxonalar soni 12 taga yetgan. Bu hamkorlik yildan-yilga mustahkamlanib borishi har ikki mamlakat manfaatlariga to`la mos keladi. Mamlakatimiz rahbarining bu mamlakatga qilgan tashrifi munosabatlarning yanada rivojlantirishga, bu mamlakat sarmoyasining O`zbekistonga kirib kelishini kuchaytirishga qaratilgan.

Adabiyotlar: 1. Tursunov B.E. Kitay na poroge XXI veka: filosofskaya i sotsialno-politicheskaya misl kak faktor obshestvennogo razvitiya. Avtoref. dis... kand. filosof. nauk. T, 2002 2. Xodjayev A. Kitayskiy faktor v Sentralnoy Azii. - T,Fan, 2004. - 257 s. 3. Sabitov Sh.A. Vneshnyaya politika Kitaya v godi reform (1978- 1998 gg.) i perspektivi sotrudnichestva s Respublikoy Uzbekistan. Avtoref. dis... kand. polit. nauk. T, 2004 4. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Tinch okeani hayoti

O`zbekiston xavfsizlik siyosatida Afg`oniston, Janubiy Osiyo va Yaqin Sharq omili

O`zbekiston tuproqlari

O`zbekiston iqlimi va iqlim resurslari

Atlantika okeani Shimoliy muz okeani iqlimi va suvlari