Havo transporti - Geografiya - Referatlar

Havo transporti

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

88.5 KB

Ko'chirib olish

Havo transporti Reja: 1. Havo transporti 2. Havo transporti 3. Horijiy yevropaning xo’jaligi. 4. Buyuk britaniya va shimoliy I rlandiya birlashgan qirolligi.

Aviasiya-transportning eng yosh, eng tez, eng qimmat va joy relefiga bog’liq bo’lmagan turidir.Dastlabki “samolyotni” 1885 yil rus dengiz ofiseri A.F.Mojayskiy ixtiro qildi.U bug’ dvigatelli 1-samolyot bo’lib, podsho tomonidan qo’llab-quvvatlanmadi.2-samolyotni 1903 yil 17.X11. amerikalik aka-uka Raytlar yaratdi (kerosin bilan ishlaydigan).mazkur samolyot 32m ga uchdi.”Avis” so’zi lotincha “qush” demakdir. Mashxur aviakonstruktorlar: E.N.Jukovskiy, A.N.Tupalyov (AN, TU marka), S.V.Ilyushin (Il), A.I.Mikoyan (Mich), A.S.Yakovlev (Yak).(TU). Il-76-40t.yukm bilan 850km tezlikda ucha oladi.MIG-qiruvchi samolyoti 2400km.soat tezlikda ucha oladi. Havo transportining ahamiyati yil sayin ortib bormoqda.Masalan: 1948 yil havo transportida 20mln yo’lovchi tashilgan bo’lsa, 1990 yil 1,2mlrd yo’lovchi tashildi. Dastlabki samolyot bug’ dvigatelli bo’lsa, hozirda turbovintli va reaktiv samolyotlar qatnamoqda. Havo yo’llarining umumiy uzunligi 8mln km ga cho’zilgan bo’lib, ularni 25000 tayyoragoh tutashtiradi.Havo transportini qays regionlarda va qay darajada rivojlanganligi jahondagi eng yirik 19 ta aeroportni joylashgan hududiga qarab ham bilsa bo’ladi. Jahondagi eng yirik mazkur 19 aeroportni 8 tasi AQSHda, 5 tasi Xorijiy Yevropada, 1 tasi Rossiyada, 1 tasi Kanadada, 1 tasi Kubada, 1 tasi Singapurda, 1 tasi YAponiyada, 1 tasi Avstraliyada joylashgan.Dunyodagi eng katta tayyoragoh Londondagi Xitrou tayyoragohi bo’lib, 1sutkada 100000 yo’lovchi va 700 samolyotni qabul qiladi va uchirib yuboradi. AQSHdagi eng yirik xalqaro aeroport CHikago shahridagi O 1 Xayr aeroportidir. MDHda esa 1-o’rinda Domodedovo (Moskva) 2-Toshkent aeroporti turadi.Toshkent MDHning janub va Sharq darvozasi bo’lib, 30dan ortiq Osiyo mamlakatlariga samolyot orqali bog’langan. Qit’alararo yo’lovchi tashishda havo yo’llari dengiz transportini siqib chiqardi va 1-o’rinni egalladi. Aviasiya-qishloq xo’jaligida, dengizda baliq ovlashda, o’rmon yong’inlarini o’chirishda, meterologiyada va tez yordamda katta o’rin tutadi.

Havo transporti eng rivojlangan mamlakatlar: AQSH, MDH, Yaponiya, Buyuk Britaniya, Fransiya, Kanada, Germaniya. Zamonaviy trubovintli samolyotlar: “Boing 747” (AQSH 500 yo’lovchi), Il-86, A-310 (GFR,-Fransiya,-Buyuk Britaniya) tovushdan tez uchadigan “Konkard” ( Fransiya,-Buyuk Britaniya), Embraer.O’zbekistonda Il-114. Jahon havo transportining 50%i AQSH ga (Boing) to’g’ri keladi.Jami tashiladigan yukning AQSHda 0,3%i,Fransiyada 0,8%i,Yaponiyada 0,7%i, jami yo’lovchining Rossiyada 18,6%i,AQSHda 11,3%i, Fransiyada 6,8%i,Yaponiyada 8,7%i havo transportiga to’g’ri keladi (2006 y).

Havo transporti Horijiy Yevropa maydoni 51mln.km 2 , aholisi 500mln.Bu yerda tarixiy taqdiri umumiy, siyosiy, iqtisodiy, madaniy munosabatlari bir xil bo’lgan 43ta suveren davlat joylashgan. Yevropa-jahon sivilizasiya markazlaridan biri,buyuk geografik kashfiyotlar, sanoat inqiloblari, shahar aglomerasiyalari, madaniy va siyosiy revolyusiyalar, xalqaro iqtisodiy integrasiya ro’y bergan qit’a. Maydoni shimoldan janubga 5000 km ga, g’arbdan sharqqa 3000 km ga cho’zilgan.Horijiy Yevropa mamlakatlarining maydoni asosan o’rta va mayda bo’lib,eng kattasi Fransiya (maydoni 551000km 2 ), kichigi Vatikan (44gektar). Iqtisodiy geografik o’rnining qulayligi: -mamlakatlarning bir-biriga nisbatan yaqin qo’shni ekanligi; -hududining kichikligi va chegaralarining yaqinligi; -transportning yaxshi yo’lga qo’yilganligi; -aksariyat mamlakatlarning dengiz bo’yida joylashganligi; -hamma rivojlangan davlatlarning bir joyga to’planganligi,ayniqsa ettilikka kiruvchi davlatlarning 4tasini shu joyda joylashganligi. Horijiy Yevropaning siyosiy xaritasi qadimdan juda ko’p o’zgarib kelgan.Birgina XX asrning o’zida regionning siyosiy xaritasi 3marta o’zgardi (1-2- jahon urushidan so’ng va 90 yillarda).90 yillardagi siyosiy o’zgarishlardan so’ng Horijiy Yevropa siyosiy xaritasida 8ta suveren davlat paydo bo’ldi.(MDH bundan mustasno). Horijiy Yevropada davlat tuzumiga ko’ra respublikalar ham (Polsha,Fransiya,Gresiya), monarxiyalar ham (Buyuk Britaniya,Belgiya,Daniya), federativ (Avstriya,Shveysariya) davlatlar ham bor. Horijiy Yevropada sanoatning rivojlanishiga imkon beruvchi tabiiy sharoit va resurslar ko’p jihatdan foydali qazilmalar bilan bog’liq.Yirik foydali qazilmalar quyidagi havzalarda to’plangan: toshko’mir RUR (GFR) va Yuqori Sileziyada

(Polьsha), neft-gaz Shimoliy dengiz havzasida, temir Lotaringiya (Fransiya) va Karuna (Shvesiya)da. Foydali qazilma turlarining ayrim mamlakatlarda to’la emasligi hududning tektonik tuzilishi bilan bog’liq. Horijiy Yevropaning gidroenergetika resurslari asosan Alp, Dinara va Skandinaviya tog’lari joylashgan hududlarga to’g’ri keladi.Masalan: Norvegiya. Horijiy Yevropada bir qator harbiy,siyosiy-iqtisodiy blok va tashkilotlar mavjud: NATO -Shimoliy Atlantika Harbiy Tashkiloti.1949 yil tuzilgan harbiy-siyosiy blok.Shtab kvartirasi Bryusselda, 15 mamlakat a’zo.19ta. Varshava shartnomasi-harbiy-siyosiy tashkilot.1955 yil 14 mayda tuzilgan.7mamlakat a’zo.1990 yil tarqatib yuborildi. Yevropa Iqtisodiy Hamkorligi yoki “Umumiy bozor” siyosiy-iqtisodiy tashkilot.1957 yil 27 martda Rimda tuzilgan.EIHga dastlab 6 mamlakat a’zo bo’lgan.Hozirda ularning soni 27ta.1972 yil Buyuk Britaniya, Irlandiya. 1982-86 yil, 1990 yil 11ta, 1994-96 yil 15ta, 2004 yil 25ta, 2006 yil Ruminiya,Bolgariya, 27ta. O’IYOK (SEV)-siyosiy-iqtisodiy tashkilot.1949 yil sobiq sosialistik davlatlar tomonidan tuzilgan.10ta davlat a’zo.1990 yil siyosiy va iqtisodiy sabablarga ko’ra tarqatib yuborildi. Aholisi.Keyingi vaqtlarda Horijiy Yevropa aholisi juda sekin o’smoqda.Bunga asosiy sabab regiondagi demografik vaziyat murakkabdir.Aholining yosh tarkibida keksalar salmog’i ortiq bormoqda.Aholi soni chet ellardan ko’chib keluvchilar hisobiga stabillashib turibdi. Horijiy Yevropa dunyoning aholi eng zich joylashgan regionlaridan biri.Aholi zichligi 1km 2 ga 104 kishiga to’g’ri keladi (Yevropada 64 kishi).Urbanizasiya darajasi eng katta hududdir.Shaharlarda o’rta hisobda jami aholining 75%dan ortig’i, ayrim mamlakatlarda 90%dan ortig’i yashaydi. Shahar aglomerasiyalari ham eng yuqori bo’lgan hudud jahonda Horijiy Yevropadir.Eng yirik aglomerasiyalar-London, Parij, Reyn-Rur kabilardir.

Horijiy Yevropa mamlakatlarida boshqa regionlarga nisbatan migrasiya kuchli kuzatiladi.XX asrning 2-yarmidan boshlab ayniqsa Irlandiya((4mln kishi yashaydi) chet ellarda Irlandiyadan ko’p, irlandlar yashaydi), Buyuk Britaniya, Portugaliya, Ispaniya, Italiya va Gresiyada emmigrasiya juda ortib ketdi.Emmigrantlar asosan AQSH, Kanada, Germaniya, Fransiyadan, Avstraliya va Lotin Amerikasi mamlakatlariga ketmoqda. Horijiy Yevropadagi asosiy emmigrasiya o’chog’i Portugaliya, immigrasiya o’chog’i esa Germaniyadir. Horijiy Yevropaning xo’jaligi . Horijiy Yevropa sanoat va qishloq xo’jalik mahsulotlarini miqdori (32,5%) va hajmi, oltin va valyuta zaxiralari, xizmat ko’rsatish va xalqaro turizmning rivojlanishi jihatidan jahon xo’jaligida 1-o’rinda turadi. Horijiy Yevropaning iqtisodiy qudratini “ettilik”ka kiruvchi 4mamlakat ularning ichida esa Germaniya belgilaydi.Boshqa mamlakatlardan Ispaniya, Gollandiya, Shveysariya, Belgiya va Svesiya ham katta iqtisodiy mavqega ega, lekin ularning iqtisodiyoti “ettilik”ka kiruvchilardan dunyoda tan olingan ayrim tarmoqlarga ixtisoslashganligi bilan ajralib turadi. Horijiy Yevropa iqtisodiyotida Sarqiy Yevropa davlatlari alohida ajralib turadi.Ularda iqtisodiyotni sobiq sosialistik tizimdagi markazdan planlashtirishdan, bozor iqtisodiyoti tamoillariga asoslangan tizimga o’tilmoqda. Horijiy Yevropa sanoatidagi yetakchi tarmoqlar Quyidagilar: 1.Mashinasozlik. Horijiy Yevropa-mashinasozlik vatanidir.Region jami sanoat mahsulotining 1/3qismi va eksportining 2/3qismi mashinasozlikka to’g’ri keladi.Avtomobil sanoati ayniqsa yaxshi rivojlangan.”Reno” (Fransiya), Folksvagen, Mersedes (GFR), “Fiat” (Italiya), “Volvo” (Svesiya), Tatra (Cexiya), “Ikarus” (Vengriya) avtomobillar dunyoga mashhur.Mashinasozlikni mazkur regionda yuksak darajaga etishi uchun bu erda malakali mehnat resurslari, kuchli ilmiy-texnik baza, infrastruktura mavjud.Mashinasozlik kuchli rivojlangan

rayonlar (London, Glazgo, Birmingem, Budapesht, Reyn-Rur) bilan bir qatorda mashinasozlik tarqoq joylashgan hududlar ham (Ispaniya, Islandiya, Albaniya) mavjud. 2.Mashinasozlikdan so’ng ximiya sanoati turadi.Bu sohada Horijiy Yevropadagina emas balki butun dunyoda GFR ajralib turadi.Ximiya sanoati dastlab (2-jahon urushiga qadar) ko’mir, kaliy va osh tuzlariga asoslanibbunday qazilmalar joylashgan rayonlarda tashkil topgan bo’lsa, SN xom-ashyosiga asoslana boshlanishi bilan u endi neft va gaz konlari yaqinlarida va neft-gaz quvurlari (trassa) bo’ylarida tarkib topa boshladi.Neft-gazga asoslangan ximiya sanoati tarmoqlari Horijiy Yevropaning g’arbiy qismida asosan dengiz va daryo bo’ylarida (port shaharlarda), sharqiy qismida esa xalqaro neft va gaz quvurlari trassalari o’tgan joylarda to’plangan.Bunday holatlarga asosiy sabab Horijiy Yevropa davlatlarining chet el neft va gaziga qaramligidir.Masalan: Chexiya, Slovakiya, Polsha, Vengriyaning asosiy neftь-kimyo korxonalari “Do’stlik” quvuri atroflarida, Bolgariya neft-kimyo sanoati korxonalari esa Qora dengiz bo’ylarida joylashgan. Horijiy Yevropa yoqilg’i-energetika majmuasida, ayniqsa qo’ng’ir ko’mir (Polsha, Chexiya, Germaniyada) etakchi o’rin tutadi.Elektr energiyaning asosiy qismini IESlar beradi.Elektr energiyasini tejash maqsadida GAESlar (akkumulyasiya) qurilmoqda.Dunyodagi 1-geoGES Italiyada XX-asr boshlarida qurilgan. Horijiy Yevropaning metallurgiya sanoati asosan metallurgiya yoqilg’isi va xom-ashyosi bor mamlakatlarda rivojlangan.Qora metallurgiya sanoati Germaniya, Buyuk Britaniya, Fransiya, Lyuksemburg, Polьsha, Chexiyada. Alyuminiy eritish Fransiya, Vengriya, Ruminiyada; elektr energiyasiga boy davlatlar Norvegiya, Shveysariyada; mis sanoati Germaniya, Fransiya, Polsha, Yugoslaviyada eng rivojlangan.Shvesiya va Finlyandiya Horijiy Yevropaning asosiy “o’rmon sexi”ga aylangan. To’qimachilik sanoati qadimdan Buyuk Britaniya, Fransiya, Italiya, Belgiya (ayniqsa gilam), Polsha kabi davlatlarda rivojlangan.Hozirda esa Portugaliya

alohida ajralib turadi.Poyafzal ishlab chiqarish bo’yicha esa Italiya ajralib turadi.”Kibo”. Horijiy Yevropa qishloq xo’jaligida mahsulotlarni asosiy turlarini yetishtirishda o’z ehtiyojlarini qondiribgina qolmay chet ellarga sotish harakterlidir. Tabiiy va tarixiy sharoitlari ta’sirida regionning qishloq xo’jaligi 3tipga bo’lingan: 1.Shimoliy Yevropa tipi uchun intensiv sut chorvachiligi va em-hashak ekinlari etishtirish harakterli.(Buyuk Britaniya,Finlyandiya,Skandinaviya davlatlari). 2.O’rta Yevropa tipi uchun sut va sut-go’sht chorvachiligi, cho’chqachilik, parrandachilik ustun turadi.Daniya-butun Yevropaning “sut firmasi” hisoblanadi. 3.Janubiy Yevropa tipi uchun chorvachilikka nisbatan ziroatchilik ustun turadi.Xalqaro ixtisoslashgan tarmog’i meva-cheva, sitrus ekinlari, uzum (Fransiya, Italiya, Vengriya), zaytun (Italiya), yong’oq (Grechskiy), tamaki, efir moylar etishtirish bilan belgilanadi. O’rta dengiz sohillari-butun “Yevropaning bosh bog’i”dir.Baliq tutish- Norvegiya, Daniya va Islandiya uchun qadimdan xalqaro ixtisoslashgan tarmoq hisoblanadi. Transporti. Horijiy Yevropa yuk tashuvchi yo’llarning uzunligi jihatidan u AQSH va Rossiyadan orqada, lekin transport shahobchalari bilan ta’minlanganlik darajasiga ko’ra dunyoda 1-o’rinda.Transport turlari ichida avtomobil transporti etakchi o’rin tutadi.Temir yo’l shahobchalarini qurish deyarli to’xtagan, hatto temir yo’llar qisqarmoqda.Transport yo’llari asosan kenglik (parallel) va meridional yo’nalishda joylashgan. Daryolar ichida Reyn muhim o’rin tutadi, undan tashqari Reyn-Mayn-Dunay suv yo’li muhimdir.Turli transport yo’llarining (avto,temir,havo,suv,quvur) o’zaro kesishgan joylarida yirik transport tugunlari vujudga keladi.Bunday tugunlar ayniqsa Horijiy Yevropa uchun xosdir. Horijiy Yevropa-xalqaro turizmning bosh rayonidir.Masalan: turizm bo’yicha rekorsmen mamlakat Ispaniyaga har yili 50mln turist kelib ketadi.Eng mashhur

turistik davlatlar qatoriga Fransiya, Italiya, Shveysariya (Jeneva bo’yi), Avstriya, Buyuk Britaniya, Gresiya. Turistik rekreasion rayonlarning 2tipi-dengiz bo’yi va tog’ tipi keng tarqalgan. Dengiz bo’yi tipi uchun Liguriya dengizi bo’yi mashhur bo’lsa, tog’ tipi uchun Alp tog’ining quyi, o’rta va yuqori mintaqasi mashhurdir. Parij, Rim, Madrid-turistlarni o’ziga eng ko’p jalb qiluvchi shaharlardir. Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya Birlashgan Qirolligi. Buyuk Britaniya Britaniya orollarida (Yevropadagi eng yirik orol) joylashgan.Birlashgan Qirollik tarkibida Angliya, Shotlandiya, Uels va Shimoliy Irlandiya kiradi. Buyuk Britaniya eng katta orolning nomi, Angliya davlatining asosiy tarixiy nomi.Mamlakatning xalqaro dengiz vahavo yo’llari tugunida joylashganligi muhim ahamiyatga ega.Maydoni 244ming km 2 . Aholisi 58,8mln (1996y.), 59,2mln (2001y.), 60,5mln kishi (2006y.). Buyuk Britaniyada kapitalizm Yevropadagi boshqa mamlakatlarga nisbatan ertaroq rivojlandi.Shu tufayli u dengizga xukmronlik qilishga katta va boy mustamlakalarni qo’lga kiritishga muvaffaq bo’lgan.2-jahon urushi arafasida Britaniya imperiyasining maydoni 34,6mln km 2 (142marta ko’p), aholisi esa 700mln kishidan (12,5marta ko’p) ortiq edi.2-jahon urushidan keyin bu imperiya tez parchalandi.1990 yillari Buyuk Britaniya nazorati ostida asosan orollardagi 12ta mustamlaka va qaram territoriyalar bor edi.Masalan: Bermud, Kayman orollari, Gonkong, Avliy Elena, Gibraltar, Angilya, Folklend orollari. Buyuk Britaniya Hamdo’stlik markazi, u hozirgi vaqtda 49 mustaqil davlat kiradigan siyosiy va iqtisodiy birlashmadir. Siyosiy adminstrativ bo’linishi: 47 graflik, 6 metropoliten grafligi, Katta London, 12 oblast, 6 okrug, Men va Normand orollaridan iborat.Yirik shaharlari: London 7mln, Birmingem 961000, Glazgo 716000, Lids, Liverpul, Edinburg, Manchester.

Buyuk Britaniyani urushdan keyin iqtisodiy mavqei va siyosiy nufuzi biroz bo’shashib qolgan bo’lishiga qaramay, u hamon jahonda kuchli iqtisodiy, moliyaviy va harbiy-siyosiy mavqeini saqlab kelmoqda. Buyuk Britaniya NATOning faol a’zosi.1973 yildan buyon EIHga a’zo. Aholisi.XX asrning 2-yarmiga qadar aholining okean ortiga ommaviy ravishda ko’chib ketishiga qaramay mamlakat aholisi tez o’sdi.Lekin keyingi paytlarda aholi tabiiy o’sishining sezilarli pasayishi natijada ingliz millatining “qarishi” sezilmoqda. Buyuk Britaniyada tug’ilish koeffisenti 11% 0 , o’lim 10% 0 . 1ayolga 1,6 bola to’g’ri keladi.15 yoshgacha bo’lganlar salmog’i 19%, 64 yoshdan yuqori bo’lganlar 16%.O’rtacha umr 75-80 yosh.YAMD 24340 dollar (2001y). Buyuk Britaniya urbanizasiya darajasining juda yuqoriligi bilan ajralib turadi, aholisining 92%i shaharlarda yashaydi.Masalan: London aglomerasiyasida 13mln kishi yashaydi, zichligi 1km 2 ga 750 kishi.Mamlakatda 1km 2 246 kishi.Aholisining 80%i inglizlar, qolganini shotlandlar, uelsliklar (valliylar), irlandlar tashkil etadi. Davlat tuzumi-konstitusion monarxiya.Asosiy siyosiy partiyalari: 1. Buyuk Britaniya Konservatorlar partiyasi (1867y.). 2. Buyuk Britaniya Leyboristlar partiyasi (1900y.). 3. Buyuk Britaniya sosial demokratik partiyasi (1981y.). 4. Buyuk Britaniya kommunistik partiyasi (1920y.). Buyuk Britaniya sanoati ichki yalpi mahsulotning 50%ini eksportning qariyb 90%ini beradi.Dunyoda sanoat ishlab chiqarishning yalpi hajmi jihatidan 1986 yil 5-o’rinni egallaydi. Buyuk Britaniya neft qazib olishda Shimoliy Dengiz hisobiga G’arbiy Evropada 2-o’rinda turadi (yiliga 115mln t. 2006y.) 1-o’rinda Norvegiya.Energiya balansida GESlarning roli past asosan IESlar energiya beradi.Keyingi paytlarda AESlarning salmog’i ortib bormoqda.Elektr energiya jahonda 9-o’rinda (2,5% 370mln.kVt.soat). Buyuk Britaniya yuqori kalloriyali kokslanuvchi ko’mirning katta zapaslariga ega.Yuqori sifatli temir rudasini Shvesiya, Liberiya, Kanada kabi davlatlardan

keltirilganligi sababli asosiy qora metallurgiya korxonalari dengiz bo’ylarida va ko’mir qazib olinadigan rayonlarda joylashgan. Rangli metallurgiya korxonalari ham asosan dengiz bo’ylarida joylashgan. Mashinasozlik Buyuk Britaniya sanoat tarmoqlari orasida 1-o’rinni egallaydi.Ko’p mahsuloti eksportga mo’ljallangan sanoat tarmoqlari: stanoksozlik, elektrotexnika, asbob-uskunalar, jihozlar,avtomobillar, traktorlar ishlab chiqarish ayniqsa ajralib turadi.Mamlakatda chiqariladigan stanoklarning 20%i AQSH firmalari ishlab chiqaradi. Ximiya sanoatida neftni qayta ishlash bazasida neft mahsulotlari va sintetik tola ishlab chiqarish ayniqsa tez rivojlanmoqda. Qishloq xo’jaligi. Buyuk Britaniya tabiiy sharoiti dehqonchilikdan ko’ra chorvachilik uchun qulay.Mamlakat hududining 47%i yaylovlar, ekin maydonining 2/3qismi em-hashak va ildiz mevali o’simliklar bilan band.Tabiiy o’tloqlarga o’g’it solinib turiladi. Asosiy donli ekinlari: bug’doy, arpa, suli. Asosiy texnik ekinlari: qand lavlagi. Yalpi don hosili 25mln t., qoramol tuyog’i-12,5mln, qo’ylar-37mln, cho’chqalar-8mln, parrandalar-131mln. Mamlakat ichkarisidagi yuk oborotining katta qismi avtomobil transportiga to’g’ri keladi.Avtotransport raqobati natijasida juda zich temir yo’llarning bir qismi olib tashlanmoqda.Temir yo’llarning umumiy uzunligi 16,8ming km (elektrlashtirilgani 3,7ming km) bo’lib, katta avtoyo’llarning uzunligi 347ming km. Buyuk Britaniya qudratli dengiz savdo va passajir flotiga ega.Havo transporti yaxshi rivojlangan. Buyuk Britaniya hududi iqtisodiy geografik jihatidan 5 qismga ajratiladi: 1.Janubiy qism-London atrofi. 2.Janubi-Sharq (Yashil Angliya). 3.Markaziy qism. 4.Shotlandiya.

5.Olster (Shimoliy Irlandiya). Asosiy eksport mahsulotlari: mashina va uskunalar, samolyotlar, traktorlar, kemalar, qurol-yaroq, jun, sintetik gazlama, po’lat va h.k. Importi: paxta, oltingugurt, temir rudasi. Pul birligi- funt sterling.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. Karimov I.A. “O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida, xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” Toshkent. 1997 y. 2. Atlas “Ekonomicheskaya i sosialnaya geografiya mira” M. 2006 “Drafa” 3. Atlas “Ekonomicheskaya i sosialnaya geografiya mira” M. 2005 “Ast- Press shkola” 4. Atlas “Ekonomicheskaya i sosialnaya geografiya mira” M. 2000“Ast- Press” 5. “Atlas mira” Stran ы mira v kartax i sifrax. M. “Ast-Press” 2000 g. 6. Ahmedov B. Lotin Amerikasi. T.O’z dav nashr. 1963. 7. Arab mamlakatlari. Spr. O’zb. T. 1965. 8. V.V.Volskiy va b. Ekonimicheskaya geografiya kapitalisticheskix i razvivayushixsya stran. 2-chiqar. M. MGU. 1986-y. 9. “Geografiya: stran ы i narod ы ” Rossiya. g. Smolensk: “Rusich” 2000 g. 10. Internet ma’lumotlari “Osnovn ы ye demograficheskiye pokozateli po vsem stranom mira v 2007 godu” Razdel I - II 11. Jahon mamlakatlari. Spravochnik. T.O’zbekiston. 1990 y. 82 ta avtor. 12. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Suv transporti

Markaziy Osiyo transporti

Jahon quruqlik transporti

Quvur va elektron transporti

Qashqadaryo viloyat transporti va iqtisodiy aloqalari