Do'l xosil bo'ladigan asosiy sinoptik jarayonlar - Geografiya - Referatlar

Do'l xosil bo'ladigan asosiy sinoptik jarayonlar

Yuklangan vaqt:

15.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

199.2529296875 KB

Ko'chirib olish

Do`l xosil bo`ladigan asosiy sinoptik jarayonlar O`rta Osiyo xududida sinoptik jarayonlarning 17 turi mavjud bo`lib, ulardan quyidagi 6 ta jarayonlar asosan do`l xosil bo`lishiga olib keladi: Sovuq havoning shimoli-g`arbdan kelishi; Sovuq frontdagi to`lqinli faoliyat; Kichik gradiyentli yuqori bosimli maydon; Kichik gradiyentli past bosimli maydon; Yuqori siklon; G`arbiy havoning kelishi. O`zbekiston xududida keyingi besh yil (2003-2007 yillar) ichida bu asosiy do`lli jarayonlarning yil ichida boshqa jarayonlarga nisbatan foizlarda keltirilgan qiymatlari 1 - jadvalda keltirilgan: 1 - jadval № Синоптик жараёнлар 2003 2004 2005 2006 2007 1 С ову қ ҳ авонинг ш имоли - ғарб дан келиши 16,2 7 0 0 5,6 2 Сову қ фронтдаги т ў л қ инли ф аоли ят 16,2 18,6 26,4 10 0 3 Кичик гр адиентли юқори босимли м айдон 2,7 2,3 9,4 0 5,6 4 Кичик гр адиентли паст босимли м айдо н 35,2 41,9 35,9 20 11,1 5 Ю қ ори циклон 21,6 4,7 11,3 10 16,7 6 Ғ арбий ҳа вонинг келиши 5,4 9,3 9,4 30 33,3 Keltirilgan jadval ma`lumotlari asosida do`lli jarayonlarning taqsimlanishini quyida grafik ko`rinishida ifodaladik:

Дўл ҳосил қилувчи жараёнларнинг қаралаётган давр ичида тақсимланиши (% ) 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 2003 2004 2005 2006 2007 % сов ук ҳ ав онинг шимоли- ғаррбдан келиши сов уқ фронт даги т ўлқинли фаолият кичик градиент ли юқори босимли майдон кичик градиент ли паст босимли майдон юқори циклон ғарбий ҳав онинг келишиO`rta Osiyoga sovuq havoning shimoli-g`arbdan kirib kelishi bilan bog`liq do`lli jarayonlar o`tgan 5 yil mobaynida o`zining maksimal qiymatiga, 2003 yilda, ya`ni, 16 % ga ko`tarilgan bo`lsa, 2005-2006 yillarda esa umuman kuzatilmagan. Sovuq frontdagi to`lqinli faoliyat jarayoni 2005- yilda eng yuqori- 26,4 % qiymatiga yetgan bo`lsada, keyingi yillarda keskin kamayib, 2007 yilda esa umuman kuzatilmagan. Kichik gradiyentli yuqori bosimli maydon jarayonining do`l xosil bo`lishidagi ulushi keyingi besh yil ichida juda kamni tashkil etib, 2006 yili esa do`l xosil bo`lish sharoitlarini yuzaga keltirmagan. Kichik gradiyentli past bosimli maydonda qaralayotgan davrda do`l xosil bo`lish jarayonlari ko`p miqdorda kuzatilgan. Bunga misol qilib 2003-2005- yillarda uning ulushi 30 % dan yuqori bo`lganini keltirishimiz mumkin. Yuqori siklonning do`lli sharoitlarni yuzaga keltirishdagi ta`sirini optimal deb baholash mumkin. Faqatgina 2004- yilda eng kichik- 4,7 % dagi qiymatini ko`rsatadi. Keyingi 5 yil mobaynida havoning g`arbdan kelishi bir muncha ko`p miqdorda kuzatildi. 2006-2007- yillarda uning ulushi 30% dan oshganini e`tirof etish joiz. Yuqorida keltirilgan grafikdan ko`rinib turibdiki, qaralayotgan davrning birinchi yarmida (2003-2005 yillar) kichik gradiyentli past bosimli maydon va sovuq frontdagi to`lqinli faoliyat jarayonlarining hissasi ko`p. Shu bilan birgalikda havoning g`arbdan kelishi, yuqori siklon va sovuq havoning shimoli-g`arbdan kelishi kabi jarayonlar qaralayotgan davrning ikkinchi yarmida ortib borayotganliklari kuzatildi.

Xulosa o`rnida shuni aytish mumkinki, O`rta Osiyo xududida kuzatiladigan 17 ta sinoptik jarayonlarning qaysi biri biz tahlil qilayotgan sinoptik jarayonlardan oldin ko`proq takrorlanishini bilish ob-havoni, jumladan, do`l xosil bo`ladigan sharoitni prognoz qilish uchun muhimdir. Yuqorida ta`kidlaganimizdek xalq xo`jaligiga, hususan, qishloq xo`jaligiga taqdim etiladigan aniq prognozlar shiddatli atmosfera yog`inlari, jumladan, do`lga ta`sir etib qishloq xo`jaligi ekinlarini zarar ko`rinishini oldini olishi mumkin. Bu ishlarni amalga oshirishda do`l sharoitini prognoz qilishda olingan natijalarni inobatga olish maqsadga muvofiq bo`ladi.

O'xshashlar

2007-2008 yilda sovuq kelgan qishning sinoptik jarayonlar tahlili

Tabiiy geografik jarayonlar

Geografik jarayonlar. Aholi migratsiyasi va globalizatsiya

Gidrologik prognozlar va ularni tasniflash masalalari

Geosiyosiy jarayonlar borasidagi mumtoz ilmiy yo`nalishlar