Chirchiq va Angren vodiysi shaharlari O‘rta asrlarda Toshkent urbanizatsiyasi - Geografiya - Referatlar

Chirchiq va Angren vodiysi shaharlari O‘rta asrlarda Toshkent urbanizatsiyasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

45.5 KB

Ko'chirib olish

Chirchiq va Angren vodiysi shaharlari O‘rta asrlarda Toshkent urbanizatsiyasi Reja: 1. Chirchiq va Angren vodiysi shaharlarining siyosiy tarixi. 2. Chirchiq va Angren vodiysi shaharlarining o’rganilish tarixi 3. O‘rta asrlarda Toshkent shahrining taraqqiyoti

Chirchiq va Angren vodiysi shaharlarining siyosiy tarixi. Manbalarning guvoxlik berishicha Sirdaryo buyida joylashgan qadimiy Choch va Ilok viloyatlari 5 asrda eftalitlar davlati tarkibiga kirgan. 6 asrda eftalitlarning turklar bilan tuknashganlarida Sirdaryo buyi viloyatlari bu ikki rakib O‘rtasidagi urush va janglar saxnasiga aylanadilar. 6 asrning O‘rtalarida Xokon Sanjibu davrida turklar Choch, Fargona va Sugdiyonani bosib oladilar. Buning natijasida, Choch, Parak, Samarqand va Sugdiyona tushkunlikka yo’z tutadi va bir necha yillar davomida bu viloyatlarning ta'siri kamayadi. Aynan shu davrda yirik oltin va kumush ma'danlariga ega bulgan Ilok Choch tarkibidan ajralib chikadi, deb taxmin kilish mumkin. Turk xokonligining ikkiga bulinishidan sung Choch va Ilok garbiy Turk xokonligi tarkibiga kiradilar. 605 yildagi Xokon xokimiyatiga karshi kutarilgan ko’zgolondan sung bu yerda xokimiyat tepasiga turk xokimlari- tudunlar keladilar. Xitoy sayyoxatchisi Syuan Szyan bu yerdagi ko’plab shaxarlar mavjudligi va bu shaxarlarning ayrim-ayrim feodallar tomonidan boshkarilganligini ta'kidlab utadi. Bu feodallar nomigagina Garbiy Turk xokoniga buysunganlar. 7 asrning oxiri -8 asrning boshlarida arab boskini xavfi tugilganida Choch va Ilok xam Turk xokonligi boshchiligidagi Movarounnaxr viloyatlari ittifokiga kushildilar. Ittifok tarkibida Choch arablarga karshi kurashda faol katnashadi. 712 yilda kamal kilingan Samarqandga yordam yuboradi. Bunga javoban 713 va 714 yillarda arablar Chochga karshi bir necha boskinchilik yurishlari uyushtiradilar. Arablarga karshi kurashish davrida Chochning shimoliy chul xududlari bilan birlashish jarayoni ayniqsa kuchayadi. 723-724 yillarda birlashgan kuchlar arablarni Sirdaryo buyida maglubiyatga uchratishga muvaffak buldilar. Fakatgina 8 asrning O‘rtalariga kelib, arablar Turk xokonligiga kakshatkich zarba berib, Chochni kamal kilishga muvaffak buldilar. Chochning zaiflashib kolishidan Xitoy foydalanmokchi buladi. Ular xattoki Chochning poytaxtini bosib olib uni vayron etishga muvaffak buldilar. Ammo, xitoyliklar 751 yilda Talasda arablar tomonidan maglubiyatga uchraydilar. Shu davrdan boshlab Choch arab xalifaligi tarkibiga kiritiladi.

Choch viloyati axolisi Movarounnaxr xalkining arablarga karshi olib borgan kurashida faol katnashadi. Aynan shu yerda Mukanna ko’zgoloning tarafdorlari va safdoshlari kup bulgan.Shunday kilib, ilk O‘rta asrlardagi Choch va Ilok tarixini 2 davrga bulish mumkin: 1. 5 asr- 6 asrning 1-yarmi- ikkala viloyat eftalitlar davlati tarkibiga kirgan.2. 6 asrning 2-yarmi- 8 asr- Choch va Ilok Turk xokonligi tarkibida. Birinchi davrga oid Minguryuk shaxri arablarning «Choch madinasi» va xitoy xronikalaridagi «Shu viloyatining poytaxti»ga tugri keladi. Shaxar devorlarining o’zunligi 10 liga teng bulgan. Shaxarning umumiy maydoni 35 gektarga teng bulgan. Shaxar kuxandiz va Shaxristondan iboratdir. Shuni xam ta'kidlab utish kerakki, kuxandizning umumiy maydoni 0,5 gektar bo‘lib, bu shaxarning umumiy maydonining 1/70 kismiga tengdir. Shaxarni suv bilan Salar bulogi ta'minlab turgan. Salardan shaxarga suv olib keladigan maxsus kanal kazib chikarilgan. Kuxandiz va shaxar devorlari Minguryukning mudofaa tizimini tashkil etgan. Shuningdek shaxarcha xududida xukmdorning kasri xam mavjud bulgan. Bu kasr Choch xududidagi bu davrga oid eng yirik kasr majmuasi sanaladi. U bir necha xonalardan iborat bo‘lib, koridorlar orkali birlashtirilgan. Minguryuk kasri 8 asrning boshlariga kelib, mexmonxona, yashash xonalari, bosh kism, din bilan boglik xonalar va xujalik xonalaridan iborat bulgan. Kasr butunlay xom gisht va paxsadan kurilgan. «Choch madinasi»da axolii ayniqsa xunarmandchilik bilan kup shugullangan. Xunarmandlar metallni kayta ishlash, ulardan kurol-aslaxa, mexnat va xujalik buyumlarini yasash bilan shugullanganlar. Shuningdek ular chullardan keltirilgan xayvon terilarini kayta ishlash va ipakdan turli matolar tukish bilan xam shugullanganlar. Shaxar yirik savdo markazi bulgan. Bu yerda arxeologik qazishma ishlari olib borilganida, garbda Vizantiyadan tortib sharkda Xitoygacha bulgan ko’plab o’zok va yakin davlatlarning tangalari topilgan. Choch poytaxtining o’zida xam mustakil tanga zarbi mavjud bulgan. Shuningdek, bu davrda Chochda madaniyat xam ancha yuksalgan.

Turk xokonligi ta'sirida bulishiga karamay Choch o’z tili va madaniyatini saklab kolishga muvaffak bulgan. Chochda davlat tili sugd tilining laxjalaridan biri bulgan. Davlat xujjatlari, tangalardagi yozuvlar va boshka yozishmalar sugd yozuvida olib borilgan. Diniy jixatdan Choch va Ilokda dexkonchilik bilan boglik bulgan xosildorlik kultlari, otashparastlik va ajdodlar ruxiga siginish kabi din shakllari mavjud bulgan. Chochda mavjud bulgan yana bir yirik shaxarlardan biri Chirchik daryosi buyidagi Xanabadtepe shaxarchasi bulgan. M.ye. Massonning fikriga kura, bu shaxarcha 10 asrda manbalarda tilga olingan Nudjket poytaxtidan 2 farsax o’zoklikda joylashgan shaxar xisoblanadi. Yozma manbalarning guvoxlik berishicha bu yerda asosan kayikchilar yashaganlar. Ular Parak (Chirchik) va Xashart (Sirdaryo) daryolaridan utishga kayiklar bilan odamlarga yordam berganlar va shu orkali kun kechirganlar. Xanabadtepe shaxarchasi milodiy 6 asrning boshlarida shakllangan. 7 asrga kelib bu shaxar mudofaa devorlari bilan uralib, uning shark tomonida kuxandiz kurilgan. Shaxarning umumiy maydoni 34 gektarga teng bulgan, kuxandiz maydoni 1 gektar bulgan. Shaxar Chochning muxim xarbiy va savdo-sotik markazi bulgan. Chochning maydon jixatidan uchinchi yirik shaxari Kugaittepe sanaladi. Bu shaxar Salar daryosi vodiysida joylashgan bo‘lib, xozirdan undan fakatgina bir kism inshootlar saklanib kolgan. Shaxarning umumiy maydoni 11 gektarga teng bulgan. Kugaittepada kuxandiz xam mavjud bo‘lib, u ancha mustaxkam kurilgan. Shaxar shaxristoni ko’plab uylardan va xujalik inshootlaridan iborat bulgan. Shaxar tashkarisida ossuariylar saklangan nekropol-kabriston mavjud bulgan. Ilk O‘rta asrlarda Choch va Ilok utrok axolisining asosiy mashguloti dexkonchilik va bogdorchilikdan iborat bulgan. 7-8 asrlarga oid shaxar va kishlok xarobalari xududida arxeologik qazishma ishlari natijasida ko’plab don ekinlarining koldiklari va bogdorchilik ekinlari topilgan. Ekinlarni sugorishda xam ko’plab o’zgarishlar sodir buladi. Chigir yordamida ekinlarni sugorish keng tarkaladi. Xunarmandchilikda tog ishi va metallurgiya katta axamiyatga ega bulgan. Choch va Ilokning asosiy ruda markazlari Janubiy Chotkol va Kuramin toglarida joylashgan edi.

Ilokda tog ishining asosiy tarmogi kumush rudasini yetishtirish edi. Shuningdek, Ilok 7 asrning boshlariga kelib O‘rta Osiyoda oltin ishlab chikarilishi jixatidan 2-urinda edi. Shu davr ichida metallurgiyada muxim o’zgarishlar sodir buladi. Agar, 4-5 asrlarda metallni kayta ishlash ustaxonalari asosan metallurgiya konlari yakinida joylashgan bulsa, 6-8 asrlarga kelib axvol o’zgaradi. Endilikda, metallni kayta ishlash ustaxonalari asosan shaxardagi ma'lum go’zarlarda joylashadigan buldi. Bunday ustaxonalar arxeologlar tomonidan Ilok poytaxti Tunkentda, shuningdek, Kulota, Seviltepa, Nomsiz, Kokrel, Toshbulok, Kuyluktepa kabi shaxar xarobalari xududida topib urganilgan. Metallarga ishlov berish bilan boglik kosiblar ustaxonalari Kandiktepa, Shamatepa, Seviltepa, Kurgontepa va Tunket shaxar xarobalari xududlarida topib urganilgan. Toshkentning tarixi va bugungi taraqqiyoti Region.o’z -- Mamlakatimiz va xalqimiz hayotida, jahon sivilizatsiyasi rivoji va hozirgi zamon taraqqiyotida Toshkentning o‘rni beqiyosdir. Poytaxtimizda ish boshlagan “O‘zbekiston poytaxti Toshkent 2200 yoshda” mavzuidagi xalqaro ilmiy konferensiya azim shahrimizning ko‘p asrlik shonli tarixi, mamlakatimizning mustaqillik yillarida erishgan yutuqlariga qo‘shgan salmoqli hissasiga bag‘ishlandi. Mazkur anjuman O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008 yil 2 aprelda qabul qilingan “Toshkent shahrining 2200 yilligini nishonlashga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish to‘g‘risida”gi qarori ijrosini ta'minlash doirasida O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi, Toshkent shahar hokimligi va YuNeSKO ishlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi milliy komissiyasi tomonidan tashkil etildi. Unda respublikamizning va qator xorijiy mamlakatlarning yetakchi olimlari – tarixchilar, arxeologlar, sharqshunoslar, mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan diplomatik korpus va xalqaro tashkilotlar vakillari ishtirok etmoqda. O‘zbekiston Fanlar akademiyasi prezidenti Sh.Solihov konferensiyani ochar ekan, o‘zbek xalqi butun dunyoda e'tirof etilgan boy tarixiy va madaniy merosga ega ekanini ta'kidladi. Noyob me'moriy yodgorliklarga ega Buxoro, Samarqand, Xiva, Shahrisabz kabi qadimiy shaharlarimiz YuNeSKOning Butunjahon madaniy merosi ro‘yxatiga kiritilgan.

YuNeSKO Bosh konferensiyasining 2007 yil 2 noyabrda bo‘lib o‘tgan 34- sessiyasida Toshkent shahrining 2200 yilligini nishonlash to‘g‘risida qaror qabul qilingan edi. Bu jahon hamjamiyati O‘zbekiston poytaxtining inson sivilizatsiyasini rivojlantirish va zamonaviy halqaro hamkorlikni mustahkamlash borasida tutgan o‘rni va ahamiyatiga bergan yuksak bahosidan dalolatdir. Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar natijasida bugungi kunda Toshkent mamlakatimizda ro‘yobga chiqarilayotgan barcha ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy o‘zgarishlarni o‘zida yorqin namoyon etayotgan yirik megapolisga aylandi.Konferensiyada qadimiy va hamisha navqiron Toshkentning haqli ravishda «Sharq darvozasi» deb atalishi alohida ta'kidlandi. Eramizdan avvalgi VI asrdayoq yunonistonlik va rimlik tarixchilar ushbu hududda aholi yashaydigan ajoyib voha mavjudligi haqida yozgan edilar. Toshkent hududi – O‘rta Osiyodagi qadimiy dehqonchilik va shahar madaniyati beshiklaridan biri hisoblanadi. Aynan shu yerda turli asrlarda poytaxt sifatida Choch yoki Shosh, Binkat, keyinchalik Toshkent nomi bilan dong taratgan shahar paydo bo‘ldi. Davrlar, sivilizatsiya va hukmdorlar o‘zgarganiga qaramay, bu shaharning gullab-yashnashida uning boy tabiati rang-barang hayvonot va nabotot olami, qulay iqlim sharoti va mavjud suv resurslari muhim omil bo‘ldi.Aynan shu yerdan G‘arb va Sharqni ming yillar davomida o‘zaro bog‘lagan, bilim, texnologiyalar va madaniyat almashinuvini ta'minlagan transmintaqaviy Buyuk ipak yo‘lining o‘tgani ham katta ahamiyat kasb etdi. Bugungi Toshkent hududida arxeologlar tomonidan topilgan dastlabki shahar tipidagi qishloqlar eramizdan avvalgi II asrga mansub bo‘lib, yo’z yillardan so‘ng uning o‘rnida mudofaa devorlari va qo‘rg‘onga ega, Chochning poytaxti bo‘lgan shahar vujudga kelgan. Olimlarning fikricha, Toshkent o‘z nomiga, garchi toshdan qurilmagan bo‘lsada, Choch aholisining ozodligiga tahdid solgan dushmanlarga qarshi kurashda ko‘rsatgan mardligi va jasorati tufayli ega bo‘lgan. Ayni paytda shahar nomida Chotqol-Qurama tog‘ tizmalarida joylashgan muhim boylik – qimmatbaho firo’za toshi ham o‘z ifodasini topgan. Zero, “chech” so‘zi turkiyda aynan firo’za ma'nosini anglatadi.

Rangli va qimmatbaho metallar zaxirasiga boy konlarni jadal o‘zlashtirish shahar iqtisodiyotini yuksaltirishga xizmat qilgan. Bundan tashqari, bu yerda ko‘plab hunarmandchilik, jumladan kulolchilikkulolchilikgilamdo‘zlik, mato, qurol-aslaha tayyorlash, savdo va madaniyat rivojlangan, muhtasham saroylar, machit va madrasalar barpo etilgan. X asr oxirida Abu Rayhon Beruniy asarlarida shahar Toshkand nomi bilan atalgan. O‘sha paytda Toshkand turli-tuman mahsulotlarga boy bo‘lgan bozorlari, mehmondo‘st karvonsaroylari, shuningdek, bag‘rikengligi, boshqa xalqlar urf-odati va dinini hurmat qilishi bilan dong taratgan. Ushbu ezgu an'ana ming yillar osha davom etib kelmoqda va bugungi kunda yangi ma'no-mazmun bilan boyimoqda. Amir Temur va temuriylar hukmronligi davrida shahar tom ma'noda ilm-fan, ta'lim va islom madaniyatining markaziga aylangan. O‘sha paytlarda noyob me'moriy inshootlar – o‘nlab betakror madrasalar, machitlar, maqbaralar qad rostlagan. Bu yerda taniqli olimlar, faylasuflar, shoirlar yashab, ijod qilgan. Shahar keyingi yo’z yilliklarda ham rivojlanib bordi. XX asr boshida Toshkent O‘rta Osiyoning yirik savdo, sanoat va madaniy markaziga aylandi. Ulkan ma'rifat ishlarini amalga oshirgan, maktablar ochib, darsliklar, gazetalar chop etgan jadidlar harakati ham aynan shu shaharda faoliyat yuritgan. 1918 yilda Toshkentda Markaziy Osiyo mintaqasidagi ilk universitet – bugungi Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti tashkil etildi. Fanlar akademiyasi, o‘nlab ilmiy muassasalar va oliy o‘quv yurtlari paydo bo‘ldi. Yirik sanoat korxonalari, teatrlar, tibbiyot muassasalari faoliyat yuritdi.Anjumanda O‘zbekistonning mustaqillikka erishishi Vatanimiz poytaxti tarixida yangi davrni boshlab bergani qayd etildi. 1991 yildan buyon o‘tgan vaqt mobaynida Toshkentning qiyofasi tanib bo‘lmas darajada o‘zgardi va bu Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida amalga oshirilgan keng ko‘lamli ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy islohotlar samarasidir. Bugungi kunda Toshkent nafaqat yirik iqtisodiy, ilmiy va madaniy markaz, balki, birinchi navbatda, O‘zbekistoning xalqaro maydonda kun sayin yuksalib borayotgan obro‘-e'tibori va nufo’zining ramzi, o‘nlab xorijiy davlatlar elchixonalari, ko‘plab xalqaro tashkilotlar vakolatxonalari

joylashgan, davlat rahbarlari sammitlari, yirik xalqaro simpoziumlar, konferensiyalar o‘tkazilayotgan zamonaviy shahardir. Anjumanning ochilishida O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Tarix instituti direktori D.Alimova, Arxeologiya instituti bo‘lim mudiri U.Islomov, Tarix institutining yetakchi ilmiy xodimi M.Filanovich, Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti professori Yu.Buryakov, Parijdagi “Kollej de Frans” instituti professori, Markaziy Osiyo tadqiqotlari instituti (Fransiya) ilmiy xodimi J.Fussman va boshqa ishtirokchilar o‘z ma'ro’zalarida ana shular haqda gapirdi. YuNeSKOning O‘zbekistondagi vakolatxonasi rahbari Xorxe Espinal O‘zbekiston va boshqa davlatlar olimlari hamkorligida keyingi yillarda o‘tkazilgan arxeologik tadqiqotlar ming yillar davomida Buyuk ipak yo‘li bilan bir vaqtda shakllangan Toshkent o‘zining bugungi rivojlanishiga xizmat qilayotgan qadimiy va boy tarixga ega ekanini yana bir bor tasdiqlaganini qayd etdi.Turli asr va davrlarda sayohatchilar va shoirlar Toshkentning binolari hamda bog‘larining betakror go‘zalligi, aholisining olihimmatligi va mehmondo‘stligini maroq bilan madh etgan. Bugungi kunda ham O‘zbekiston poytaxti madaniyatlararo muloqot va xalqaro hamkorlikni kengaytirishga beqiyos hissa qo‘shmoqda. Prezidentimiz Islom Karimovning barqaror taraqqiyotni ta'minlashga, jumladan, ilm-fan, madaniyat, ta'limni rivojlantirishga qaratilgan siyosati jahon hamjamiyatining ushbu yo‘nalishdagi strategiyasiga to‘liq mos keladi. Joriy yilning aprel oyida YuNeSKOning Parijdagi bosh qarorgohida Toshkentning 2200 yilligi keng nishonlangani ham buning yorqin dalilidir. Poytaxtimiz xalqaro transport markazi hamdir. Toshkent aeroportidan “O‘zbekiston havo yo‘llari” milliy aviakompaniyasi samolyotlari sayyoramizning barcha mintaqalariga parvoz qilmoqda. yevropa va Osiyoni bog‘lab turgan yangi transport yo‘laklari bo‘yicha temir yo‘l va avtotransport qatnovi faol yo‘lga qo‘yilgan. Shu tariqa, O‘zbekistonning sa'y-harakatlari tufayli Buyuk ipak yo‘li qayta tiklandi. Bu esa, o‘z navbatida, mamlakatimizning butun dunyo bilan o‘zaro manfaatli tashqi iqtisodiy va madaniy aloqalarini kengaytirishga xizmat qilmoqda.

Anjumanda Yurtboshimiz tashabbusi bilan Toshkentda keng ko‘lamli bunyodkorlik ishlari amalga oshirilgani alohida ta'kidlandi. Mustaqillik maydoni, Amir Temur ko‘chasidagi Xalqaro savdo-ko‘rgazma majmui, “O‘zbekiston” sport majmui, O‘zbekiston Davlat konservatoriyasi binosi, Temuriylar tarixi davlat mo’zeyi, alohida loyihalar bo‘yicha bunyod etilgan o‘nlab ma'muriy va turar-joy binolari, madaniyat saroylari, mehmonxonlar va poytaxtimiz ko‘rkiga ko‘rk qo‘shib turgan boshqa ko‘plab obektlar haqli ravishda zamonaviy shaharsozlikning eng yaxshi namunalari hisoblanadi. Zamonaviy va keng ko‘chalar, ikki qavatli avtomobil o‘tish yo‘llari, Markaziy Osiyoda yagona bo‘lgan metropolitenning yangi yo‘nalishlari bunyod etildi, deb xabar beradi O‘zA O‘zbekistonning iqtisodiy yutuqlari, Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan ishlab chiqilgan o‘z taraqqiyot modelimiz asosida islohotlarning muvaffaqiyatli amalga oshirilayotgani poytaxtimizni ijtimoiy jihatdan yanada rivojlantirish uchun mustahkam asos bo‘lib xizmat qilmoqda. Toshkentda nafaqat mamlakatamizda, balki Markaziy Osiyo mintaqasida yirik hisoblangan ilm-fan, ta'lim, tibbiyot, madaniyat muassasalari, sport majmualari joylashgan bo‘lib, ular samarali faoliyat ko‘rsatmoqda. Xalqimizning ulkan madaniy-tarixiy merosini asrab-avaylash va rivojlantirishga katta e'tibor berilmoqda. An'anaviy san'atimiz qayta tiklanib, shaharning tarixiy yodgorliklari restavratsiya qilinmoqda. Ta'lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha islom tashkiloti (ICESSO) tomonidan Toshkent 2007 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e'lon qilindi. Bu mamlakatimizda ma'naviy qadriyatlarni qayta tiklash va asrab-avaylash borasida izchillik bilan amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli ishlarning xalqaro miqyosdagi yana bir e'tirofi bo‘ldi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008 yil 2 aprelda qabul qilingan qaroriga muvofiq Toshkentning bo‘lajak yubileyi munosabati bilan shaharda keng ko‘lamli qurilish, rekonstruksiya, bunyodkorlik va obodonlashtirish ishlari amalga oshirilmoqda. Anjumanda ta'kidlanganidek, poytaxtimiz o‘zining 2200 yillik to‘yini yanada go‘zal va yangicha qiyofada kutib oladi.

Zero, uning timsolida qadimiy an'analar va zamonaviylikni o‘zida ifoda etgan, Sharqning haqiqiy gavhari, kelajakka intilgan mamlakat – O‘zbekistonning bosh kenti nomiga munosib shahar namoyon bo‘ladi. Anjuman o‘z ishini seksiya majlislarida davom ettirdi. Ularda olimlar Toshkentning tarixi va hozirgi taraqqiyotining barcha jihatlarini, ushbu yo‘nalishlarda ilmiy tadqiqotlarni kengaytirish va chuqurlashtirish imkoniyatlarini yanada batafsil muhokama etmoqdalar. Xalqaro ilmiy konferensiyaning ochilishida O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari R.Qosimov, Toshkent shahar xokimi A.To‘xtaev ishtirok etdi.

Adabiyotlar : 1. Gulomov Ya.G. «Xorazmning sugorilish tarixi» T., 1959 y. 3. Istoriya O’zbekistana v istochnikax. To’zuvchi B. V. Lunin. T., 1984 y. 4. Jabborov I.M. «O’zbek xalki etnografiyasi». T., 1994 y. 5. Sa'dullaev A.S. «Kultura yuga Sredney Azii 7-4 vv. do n.e.» T., 1987 y. 6. Kabirov J., Sa'dullaev A. «O‘rta Osiyo arxeologiyasi» T., 1990 y. 7. O’zbekiston tarixi. Mualliflar jamoasi. 1997 y.

O'xshashlar

O’rta asrlarda Toshkent urbanizatsiyasi

Samarqand O‘rta Zarafshon shaharlari urbanizatsiyasi

Xorazmning Qadimgi va O‘rta asr shaharlari urbanizatsiyasi

Farg‘ona Yettisuv va Janubiy Qozog‘iston O‘rta asr shaharlari urbanizatsiyasi

Buxoro vohasi shaharlari urbanizatsiyasi