Suyuqliklarni kichik teshikdan va quvurchalardan oqib o’tishi - Fizika - Referatlar

Suyuqliklarni kichik teshikdan va quvurchalardan oqib o’tishi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

351 KB

Ko'chirib olish

Suyuqliklarni kichik teshikdan va quvurchalardan oqib o’tishi Reja: 1. Siqilmaydigan suyuqliklarni yupqa devordagi kichik teshikdan oqib chiqishi. 2. Suyuqlikni kichik quvurchadan oqib chiqishi. 3. Suyuqlikni o’zgaruvchan sathi, vaqtida oqib chiqishi. Idishning bo’shash vaqti.

Texnikada juda ko`p hollarda suyuqliklarning tor va kalta naychalardan ham da teshiklardan oqish hollarini uchratish mumkin. Bu holning o`ziga hos hu su si yati shundan iboratki, biror katta idishdagi suyuqliklarning potensal energiyasi teshikdan chiqishda oqimchaning kinetik energiyasiga aylanadi. Albatta bu holda energiyaning bir qismi qarshiliklarni yengishga sarf bo`ladi. Bunday voqeani gid - ro uzatmalarda moylarning gidrosilindrlardan bosim ostida oqib chiqishi, yoqilg`i - ning yonish kamerasiga oqib o`tish va hokazolarda uchratish mumkin. Odatda bu masalalarni yechishda oqim fizikasiga bog`liq shartlar kiritiladi. Suyuqlikning yupqa devordagi teshikdan o`zgarmas bosimda oqishi Biror katta idishda suyuqlik p 1 bosim ostida saqlanayotgan bo`lib, u ozod sir ti dan H a masofadagi kichik teshikdan oqayotgan bo`lsin (8.1-rasm, a). Diametri idish o`lchamlariga qaraganda juda kichik bo`lgan teshik kichik teshik deb ataladi. Yupqa devor deb oqayotgan suyuqlik teshikning faqat ichki qirrasiga tegib, uning yon sirtiga tegmagan holga aytiladi. Bunday hol devor qalinligi teshik di amet ri dan bir necha barobar kichik bo`lsa yoki teshik kesimining ichki qirrasidan tashqariga kengayib borsagina (8.1-rasm, b) o`rinli bo`ladi. Bu holda suyuqlik zarrachalari teshik atrofidagi hajmdan tashqariga qarab ha rakat qiladi va teshikka yaqinlashgan sari tezlashib boradi. Shu bilan birga su - yuq likning oqayotgan zarrachalarning barchasi uchun bir xil sharoit bo`lib, ular silliq trayektoriya bo`yicha harakat qiladi va teshik qirrasida idish devoridan ajraladi. Bundan keyingi oqish davomida oqimchaning kesimi bir oz torayadi va silindrik shakl qabul qiladi. Ko`rilayotgan holda asosiy masala teshikdan iborat. Suyuq likka to`ldirilgan idishda (8.1-rasm, a) yuzasi S 1 bo`lgan 1-1 (erkin sirt) va S 2 bo`l gan 2-2 oqayotgan suyuqlik oqimchasining teshik oldidagi kesimlari uchun Bernulli tenglamasini yozamiz: . 2 2 2 2 2 2 22 1 1 21 g v z p g v z p g v          Bundan teshik uchun mahalliy qarshilik koeffisienti nolga teng bo`lgan holda z 1 - z 2 = H va v 1 S 1 = v 2 S 2 ekanligini hisobga olsak, ushbu tenglamani olamiz:

, 2 1 1 2 22 1 2 H p p g v S S                bu tenglamadan oqimchaning nazariy hisoblangan tezligi uchun quyidagi munosabat kelib chiqadi: . 1 2 2 1 2 1 2 2          S S H p p g v vn  Agar idishning kesimi S 1 ga qaraganda teshikning kesmi S 2 juda kichik bo`lsa, u hol da          H p p g v vn  1 2 2 2 Idishdagi suyuqlik sirtida ham, teshik tashqarisida ham atmosfera bosimi bo`lsa yoki p 1 = p 2 bo`lsa, u holda . 2 2 gH v vn   Bu formula Torishelli formulasi deb ataladi, u suyuqlikning tor teshikdan oqishi tezlikni hisoblash uchun nazariy formuladir. Suyuqlikning teshiklaridan oqib ketishiga doir chizma Suyuqlikning teshikdan oqish tezligi ma'lum bo`lgan holda sarfni hisoblash qiyin emas .2S v Q n n Lekin amalda oqimcha teshikdan chiqayotganda uning kesimining torayishi sababli ko`rilayotgan masala biz ko`rgandagiga qaraganda murakkabroq. Shuning

uchun biz chiqargan tezlik formulalari tezlik va sarfni nazariy tekshirish uchun qo`l lanib, amalda esa ularga ma'lum tuzatishlar kiritiladi. Siqilish, tezlik va sarf koeffisiyentlari Biz yuqorida suyuqlikning teshikdan oqishini ko`rganimizda oqimchaning teshikdagi kesimini olganimiz uchun oqimchaning va teshikning kesimini bir xil deb qaradik. Aslida esa suyuqlik teshikka uning atrofidagi hajmdan har tomonlama oqib kelgani uchun uning tezligi oshib boradi.Suyuqlik oqimi teshikka yaqinlash - gan sari torayib boradi va bu jarayon suyuqlik teshikdan o`tgandan keyin ham iner - siya kuchi ta'sirida ma'lum masofagacha davom etadi. So`ngra esa torayish to`xtab, oqim o`zgarmas S c kesimli oqimcha ko`rinishida harakat qiladi. Oqimchaning to - ray ishi taxminan teshik diametriga teng masofada to`xtaydi. Torayishni hisoblash uchun, odatda siqilish koeffisiyenti  kiritiladi 2S Se  Bu koeffisiyent yuqorida aytilganlarga asosan biridan kichik va tajribalarda aniqla ni shi cha  = 0,61  0,64 atrofida bo`ladi. Biz teshikdan oqayotgan suyuqlik tezligi uchun formula chiqarishda  = 0 deb qabul qilgan edik. Amaldagi tezlikni hisoblash uchun esa (8.1) dagi mahalliy qar shilik koeffisienti  ni hisobga olgan holda quyidagi formulani olamiz . 1 2 2 1 2 1 2                 S S H p p g va   Tor teshiklar uchun esa 1 1 2 S S bo`lganda sababli 0 2 1 2        S S deb hisoblab, quyidagini olamiz: . 1 2 1 2             H p p g va Yuqorida ko`rganimizdek, p 1 = p 2 hol uchun . 2 1 1 gH va  

Bu formulani (8.3) bilan solishtirsak, amaliy va nazariy tezliklar o`rtasida quyi - da gi munosabatni olamiz . 1 1 n a v v   Bundan ko`rinadiki, amaliy tezlik nazariy tezlikdan kichik ekan. Odatda, amaliy tezl ikning nazariy tezlikka nisbatini tezlik koeffisienti deb ataladi va  bilan bel gi - la nadi: n a v v   (8.8) ni (8.7) bilan solishtirish natijasida tezlik koeffisientini hisoblash uchun ush bu formulaga ega bo`lamiz:     1 1 . Ko`rinib turibdiki,  < 1. Ideal suyuqliklar oqqanda esa  = 0,  = 1 bo`lib, oqish tez ligi uchun nazariy formulani olamiz. Tajribalarning ko`rsatishicha suv uchun   0,06,   0,97  0,98 bo`ladi. Teshikdan oqayotgan suyuqlikning amaliy sarfi quyidagicha hisoblanadi: .e a a S v Q  (8.5) dan S с =  S 2 bo`lgani uchun (8.8) ni hisobga olib, oxirgi tenglikdan ushbu munosabatni olamiz: .2 2 S v S v Q n n a      Bu so`nggi formulani (8.4) bilan solishtirib, nazariy va amaliy sarflar uchun quyi dagi bog`lanishni olamiz: .2S mv Q Q n n a   (8.10) dagi  ko`paytmani m bilan belgilaymiz va sarf koeffisiyenti deb ataymiz  m Bunday xulosa qilib, sarf koeffisiyenti amaliy sarfning nazariy sarfga nisbatiga teng ekanligini ko`ramiz: n a Q Q m 

Yuqorida  va  uchun keltirilgan tajriba miqdorlaridan m  0,60  0,63 ekanligi ma'lum.  ,  , m larning keltirilgan qiymatlari Reynolds sonining katta miqdorlari uchun to`g`ri. Aslini olganda bu koeffisiyentlar Re ning funksiyasidir. Suyuqlikning silindrik naychadan oqishi Idish devoridagi teshikka o`rnatilgan kalta trubalar naychalar deb ataladi. Odat da, naychalardan sarfini ko`paytirish yoki ixcham oqimchalar olish uchun foydalaniladi. Ko`p hollarda idish devori qalin bo`lib, u parma bilan teshilganda naycha shaklida teshik paydo bo`ladi. Nayshalardan oqadigan suyuqlikni hisoblashda yuqorida keltirilgan tezlik va sarf formulalardan foydalanamiz, lekin  ,  , m koeffisiyentlarning qiymatlari bosh qacha bo`ladi. Silindrik naychalardan suyuqlik oqayotganda kirishda u devordan ajraladi va torayadi. Bu hodisa xuddi yupqa devordagi teshikdan oqish holidagi kabi bo`ladi. Lekin bu torayish to`xtab, toraygan oqimcha bilan naycha devori orasida uyurmali harakat vujudga kelganligi sababli kengayish boshlanadi va oqim naychaning butun kesimini egallab olguncha davom etadi. Natijada oqimcha naychaning ko`ndalnag kesimiga teng kesimda chiqib ketadi. Bu hodisa naychaning uzunligi l uning diametridan 3  4 marta katta bo`lganda to`liq amalga oshadi (8.2-rasm, a). Bu holda oqimcha diametri naycha diametriga teng bo`lgani uchun siqilish koeffisiyenti  = 1, binobarin, m =  bo`ladi. Agar naycha l n = (3  4)D n dan kalta bo`lsa, bu holda toraygan oqimcha naycha kesimigacha kengayib ulgurmaydi va oqim teshikdan oqayotgan suyuqlik kabi bo` - la di (8.2-rasm, b). Naycha uzunligining uning diametriga nisbati n n D l va Reynolds soni tezlik hamda sarf koeffisiyentlariga ta'sir ko`rsatadi. Bu ta'sirni tajribalarda ko`p tekshirilgan bo`lib,  , m va  larning o`rtacha qiymatlari silindrik naychalar uchun quydagicha bo`ladi:

Naychadan oqish. Ichki silindrik naycha.80,0 m  55,0   Yupqa devordagi teshikdan oqish holi bilan solishtirish natijasi shuni ko`rsa - tadi ki, silindrik naychalardan oqishda oqimchaning siqilishi bo`lmagani uchun sarf ortadi, lekin qarshilik katta bo`lgani uchun tezlik kamroq bo`ladi. Ba'zi hollarda ichki silindrik naychalar qo`llanilib, ular idish devoridagi teshikka ichkari to mo ni - dan kavsharlangan juda kichik truba ko`rinishida bo`ladi. Bunday naychalarda oqim cha kirishdagi torayishdan keyin l н  2,5D н ga teng uzunlikda to`liq kengayadi (8.3-rasm). Bu holda ham  = 1 bo`lib, m =  = 0,70 bo`ladi l н  1,5 D da esa oqim to`liq kengayishiga ulgurmaydi, natijada sarf kamayib ketadi. Turli xil naychalar Silindrik naychalarning kamchiliklari shulardan iboratki, ularning uzunligi yetarli bo`lib, oqimcha to`liq kengayishga ulgursa (8.3-rasm a), u holda qarshilik ortib ketadi. Agar u kaltaroq bo`lsa, oqimcha to`liq kengaymasligi (8.3-rasm, b) natijasida sarf koeffisiyenti kamayib ketadi. Shuning uchun, odatda, boshqa xildagi nay chalar ham qo`llaniladi. Ular konussimon kengayuvchi (8.4-rasm, a), ko nus si - mon torayuvchi (8.4-rasm, b) va konoidal (8.4-rasm, v) naychalardir. Konussimon kengayuvchi naychalarda (diffuzorlarda) kirishda oqimcha juda ko`p torayadi, so`ngra esa tez kengaya boshlaydi va naychani butunlay to`ldiradi. Shu ning uchun siqilish koeffisiyenti  = 1. Konuslik burchagi Θ  8 0 bo`lganda esa oqimcha to`liq kengaya olmaydi va natijada naycha devorlariga teg - may oqadi. Bu holda oqish yupqa devordagi teshikdan oqish holidan farq qilmaydi.

Kengayuvchi naychalarda tezlik, siqilish va sarf koeffisiyentlari ( Θ ≤8 0 da) konussimon kengayish burchagiga bog`liq bo`lib, ularning qiymatlari o`rtacha m = = 0,45 bo`ladi. Bunday naychalarda tezlik kamayib ketadi. Bunga sabab naychada oqimcha torayishi va so`ngra tez kengayishi natijasida qarshilik ko`payib ketishi dir. Shunga qaramay suyuqlik sarfi ancha ko`payadi. Albatta, sarf koeffisiy - ent idan buning aksi ko`rinadi, lekin bu koeffisiyent kengaygan chiqish kesimiga tegishli ekanini hisobga olsak, sarfning ko`payishi tushunarli bo`ladi. Konussimon kenga yuv shi naychalarda oqimcha toraygan yerda vakuum paydo bo`ladi va u so`rish ef fek tini vujudga keltiradi. Bu effekt silindrik naychalarda ham bo`ladi, lekin ken ga yuv chi naychalarda kuchli. Bunday naychalar past bosimlarda yaxshi natija beradi. Konussimon torayuvchi naychalar da ham  , m,  koeffisiyentlar konuslik burchagi Θ ga bog`liq. Bunday naychalarda kirishda oqimcha torayadi (bu hodisa silindrik naychalardagiga qaraganda kamroq bo`ladi) va so`ng kengayadi. Nay cha dan chiqishda esa, uning kesimi torayishda davom etgani uchun, oqimcha uchun ik kinchi (tashqi) torayish yuz beradi. Bu naychalarda ichki torayish kam bo`lgani uchun unga sarf bo`lgan energiya qam kam bo`ladi. Tajribadan ma'lumki torayuv chi naychalarda tezlik koeffisiyenti konuslik burchagi ortishi bilan ortib boradi: sarf koeffisiyenti esa avval ortib borib, Θ = 13° da eng katta qiymatga ( m = 0,946) erishadi, so`ngra esa kamayadi. Shuni aytish keraki sarf koeffisiyenti ortganiga qara may torayuvchi naychalarda sarf kamayadi, chunki barcha koeffisiyentlar chi qish qismiga nisbatan olingan. Bu naychalarda chiqish kesimi kirish kesmiga nis batan toraygani uchun katta tezliklar olish mumkin. Konoidal naychalar ning shakli yupqa devordagi teshikdan oqayotgan suyu - q lik oqimi shakliga o`hshash bo`ladi. Shuning uchun ularda ichki torayish boshqa nay cha lar ga qaraganda juda kichik bo`lib, qarshilik ham kam bo`ladi. Demak tezlik sarf va siqilish koeffisiyentlari eng katta bo`ladi. Tajribalarning ko`rsatishicha bu holda m =  = 0,97,  = 1 bo`ladi naycha devorlari juda silliqlanganda esa m =  = 0,995 gacha yetadi. Konoidal naychalar eng katta

tezlik va sarf beradi, lekin ularni yasash qiyin bo`lgani uchun amalda juda kam qo`laniladi. Turli naychalarda suv uchun oqish koeffisientlarining qiymatlari 7- jadvalda keltirilgan. Turli naychalar aktiv turbinalarning soplolarida gidravlik turbinalarning so`ruvchi trubalarida, fontanlarning soplolarida, brandspoyt, gidromonitorlarda turli suyuqlikni so`ruvchi va sochuvchi va boshqa turli qurilmalarda ishlatiladi. Naychalar katta idish devoriga emas, balki trubaning uchiga o`rnatilgan bo`lsa, (8.8) va (8.10) fromulalarda kirishdagi tezlik v 1 ni hisobga olish kerak bo`ladi. Bu holda sarf formulasi quyidagicha yoziladi: , 1 2 4 2 2        T n n D D gH D m Q  a - konussimon kengayuvchi naycha, b - konussimon torayuvchi naycha, v - ko-noidal naycha

Har xil shakildagi naychalar va dumaloq teshik uchun siqilish, tezlik va sarf koeffisiyentlari. Т № Nay c halar turi va teshiklar Ras mlar Ε φ m ζ 1 Yupqa devordagi do`maloq teshik 8.1 0,64 0, 97 0, 62 0, 06 2 Tash q i silindrik nay c ha 8.2 1 0, 82 0, 82 0, 5 3 I c hki silindrik nay c ha 8.3 1 0, 71 0, 71 1 , 0 4 Konussimon kengayuvchi naycha Θ = 7 0 bo`lganda 8.4 - а 1 0, 45 0, 45 3 ÷4 5 Konussimon torayuvchi naycha Θ = 13 0 24 `` bolganda 8.4 -b 0,98 2 0, 963 0, 946 0, 09 6 Konoidal naycha 8.4 -v 1 0, 97 0, 97 0, 04 bu yerda D n va D t - naycha va truba diametirlari. Ba'zi hollarda katta sarf yoki tezlik olish uchun ikki xil naychani ketma- ket qo`yiladi. Masalan, brandspoytlarda trubaning uchiga oxiri silindrik naycha bilan tugaydigan konussimon torayuvchi naycha qo`yiladi. Suyuqliklarning teshikdan o`zgaruvchan bosimda oqishi O`zgaruvchan bosimda oqish yoki idishlarning teshikdan yoki naychadan oqish hisobiga bo`shashi masalasini ko`ramiz. Idishning tubida teshik yoki naycha bo`lib, undan suyuqlikning oqish hisobiga bosim kamayib boradi. Natijada oqish tezligi ham kamayib boradi. Shuning uchun bu masala beqaror harakatga misol bo` ladi. Lekin bosim ham, tezlik ham vaqt davomida sekin o`zgargani uchun hara - ka tni qisqa vaqt oraliqlarda barqaror harakatdek ko`rish mumkin. Bu holda masalani yechish uchun Bernulli tenglamasidan foydalansak bo`ladi. Idishdagi suyuqlikning o`zgaruvchan balandligini H , shu balandlikdagi su yuq lik kesimi yuzini S , teshikning yuzini S 0 bilan belglaymiz (8.5-rasm). Kichik vaqt oralig`i dt davomida idishdagi suvning sathi (teshikdan oqish hisobiga) dH ga

o`zgaradi. Bu vaqt ichida oqib ketgan suyuqlik miqdori idishdagi suyuqlikning ka - may ishi Qdt ga teng, ya'ni Qdt SdH   Bu yerda manfiy ishora idishdagi suyuqlikning kamayganini bildiradi. Ko`rila - yot gan vaqt oraliqida (yuqorida aytilganidek) Bernulli tenglamasidan foydalanish mumkin bo`lgani uchun sarf (8.10) formula bilan hisoblanadi. U holda (8.13) quyi - da gicha yoziladi dt gH mS SdH 2 0   . oxirgi tenglikdan ko`rinadiki, . 2 0 gH mS Sdh dt   Agar sarf koeffisiyenti m ni idish bo`shashi davomida o`zgarmaydi desak, u holda idishning bo`shash vaqti quyidagicha hisoblanadi    0 0 . 2 1 H H dH S g mS t Vaqt davomida suyuqlik sirti yoki idish kesimi yuzi S ning sathi H ning o`zga - rishi ga qarab qanday o`zgarishi S =  (H) ma'lum bo`lsa, u holda (8.15) tenglikning o`ng tomonidan integralini hisoblash mumkin. Prizmatik idishlar uchun S = sonst ekanligini nazarda tutib idishning ixtiyoriy sathi suyuqlikdan bo`shash vaqtini hisoblaymiz    0 0 . 2 H H dH S g mS S t Yoki . 2 2 2 2 0 0 gH mS SH H g mS S t   Idishdagi suyuqlikning dastlabki sathini H d desak , dastlabki hajm V d = SH d bo ` ladi . U holda idishning dastlabki sathi H d suyuqlikdan bo ` shash vaqti bilan quyidagicha bog ` lanadi . 2 Q V t ä  Bu formuladan ko ` rinadiki , o ` zgaruvchan bosimda idishning bo ` shash vaqti shu bo ` shagancha hajmli suyuqlikning o ` zgarmas H d bosimda oqib ketishi uchun ketgan vaqtga qaraganda ikki baravar ko ` p ekan . Bunday masalalar benzin

baklarning bo`shab borishini hisoblashda kerak bo`ladi. Masalan, (8.15) tenglama - dan suyuqlik sathining H 1 dan H 2 gacha o`zgarishi uchun ketgan vaqtni quyidagi - cha hisoblash mumkin  . 2 2 2 1 0 H H g mS s t   Idishning suyuqlikdan bo`shashiga doir chizma Shuningdek, o`hshash yopiq idishlarning kichik diametrli teshiklardan oqishi hiso bi ga bo`shashi masalasini ham ko`rish mumkin. Suyuqlikning bosimi ko`p idish dan bosimi ko`p idishdan bosimi kam idishga o`tishi masalasini ham xuddi shunday ko`rish mumkin. Oqimcha texnikasi haqida tushuncha Yuqorida aytib o`tilgandek, oqimchali harakatlar (xususan suyuqliklarning te - shik va naychalardan oqishi) texnikaning turli sohalarida qo`llaniladi. Bularga mi - sol sifatida forsunkalar, bosimni boshqaruvchi apparatlar, tashqi zarbani susay ti - ruv chi qurilmalar, soplolar va boshqalarni ko`rish mumkin. Ulardan ba'zilari haqi - da qisqacha to`xtalib o`tamiz. Forsunkalar suyuqlikni changitish, ya'ni suyuqlik atmosferaga (yoki yuqori bosimli gaz bilan to`la fazoga) oqib chiqishi bilan uning oqimchasining mayda zar - racha larga parchalanib ketishini vujudga keltirish uchun ishlatiladigan maxsus nay chalardir. Bunday forsunkalar yonish kameralariga yoqilg`ini yuqorida ayti l gan usul bilan yetkazib berib, u yerda uning yonishiga yordam beradi. Ularning ishlash prinsipi quyidagicha avval suyuqlikning uyurma harakati vujudga keltiriladi, so`ngra esa hosil bo`lgan oqim toraytiriladi (8.6-rasm).

Forsunka kesimining Forsunka uyurmali sxemasi. oqimchaning hosil bo`lish sxemasi. Suyuqlik forsunka ichiga urinma bo`yicha kiritilishi natijasida uning harakat miq dori momenti deyarli o`zgarmaydi, ammo oqimning torayishi natijasida aylan - ma tezlik ortib borib, markazdan qochma kuchning ortishiga sabab bo`ladi. Bu kuch suyuqlikni chiqishida devorga shunday siqadiki, natijada uning yupqa qavati vu judga kelib, forsunkadan chiqishda mayda tomchilarga aylanib ketadi. Bu hara - kat vaqtida forsunkaning o`qi bo`yicha sirtdagi bosim bir atmosferaga teng havo (gaz) uyurmasi vujudga keladi (8.7-rasm,a). Bu uyurma idishlarning bo`shashida gi uyurma varonkasi (8.7-rasm,b) ga o`xshaydi, lekin forsunkada tezkorroq bo`la di. Forsunkada suyuqlik sarfi formulasi (8.10) quyidagicha yoziladi: p g mS Q 2 0  bu yerda p - forsunka ichida suyuqlikning bosimi m - sarf koeffisiyenti , u maxsus for mula bilan topiladi . S 0 forsunkadan chiqishdagi kesim yuzi . Prof . G . N . Abramo vich yaratgan nazariya bo ` yicha sarf koeffisiyenti m forsunkaning o ` lchamlari va shakliga bog ` liq bo ` lib , quyidagicha hisoblanadi :        1 1 2 2A m Bu yerda 01 0 rS R S A  S 1 - forsunkaga kirishdagi kesim yuzi R - kirishdagi oqimning aylanish radiusi r 0 - chiqishdagi kesim radiusi .

Oqim с haning siqilish  va tezlik koeffisiyentlari  u с hun quyidagi formulalari с hiqarilgan 20 2 1 r y r          1 1 1 2 2A bu yerda r y - havo uyurmasining tashqi radiusi. Drossellarni tu с hun tirishga oid с hizma. Shunday qilib, prof, G.N. Abromovich nazariyasi bo`yi с ha sarf Q va for sun - ka dan с hiqishdagi o`q bo`yi с ha tezlik v quyidagi с ha hisoblanadi . 2 1 1 2 2 0 gH A S Q       gH A v 2 1 1 1 2 2      . Suyuqlik reaktiv dvigatellaridagi forsunkalardan uyurma harakat suyuqlikni urinma bo`yi с ha keltirish o`rniga, vintli uyurma hosil qiluv с hi qurilma yordamida vu ju dga keltiriladi. Drossellar va klapanlar (gidrouzatmalarda) bosim ma'lum с hegaradan ortib ket ganda uni kamaytirish u с hun ishlatiladi. Bularning turlari juda ko`p bo`lib, ular to`g`risida maxsus bo`limlarda to`xtalib o`tiladi. Biz quyidagi drosselni soddalash ti rilgan shaklda keltiramiz (8.8-rasm). Bu holda bosimlari p 1 va p 2 bo`lgan bo` lim lar teshik (yoki jikler deb ataluv с hi tor bo`g`iz с ha) orqali tutashtirilgan bo`lib, birin с hi bo`lmada bosim oshib ketganida suyuqlik ikkin с hi bo`lmaga oqib o`tadi. Bu prosess ikkala bo`lmada bosim tenglashgun с ha davom etadi. Bunday quril ma lar da suyuqlik tezligi va sarfi quyidagi с ha hisoblanadi: ) ( 2 / 2 2 1 H H g p g v       

2 1 / 2 H H mS p g mS Q T T      bu yerda  p = p 1 - p 2 ; S т - teshikning kesim yuzi; H 1 , H 2 – birin с hi va ikkin с hi kameralardagi bosimlar. Birin с hi bo`lmadan ikkin с hi bo`lmaga suyuqlikning oqib o`tish vaqti quyidagi с ha hisoblanishi mumkin:   21 21 2121 21 21 )(2 )(2 HH SSmS SSpp SSmS SS t TT           bu yerda S 1 , S 2 - birin с hi va ikkin с hi bo`lmalarning ko`ndalang yuzi; S 1 va S 2 teng bo`lganda S 1 = S 2 = S deb belgilab, (8.24) ni ushbu ko`rinishga keltirish mumkin:  .2 1 H H mS S t T   (8.22), (8.23) va (8.24) formulalar gidravlikaga doir adabiyotlarda idishdagi suyuqlikning с ho ` ktirilgan teshik ( zatoplennoe otverstie ) orqali oqib o ` tish masalasi sifatida keltiriladi .

Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati : 1. E.A. Tursunova, A.A. Mukolyans “Suyuqlik va gaz mexanikasi” O’quv qullanma. ToshDTU.; 2014. 2. A.A. Karimov, A.A. Shokirov, A.A. Mukolyans “Gidravlika asoslari, naoslar va kompressorlar” O’quv qullanma. NOSHIR.; T. 2013. 3. A.A. SHokirov, A.A. Karimov. “Ixcham gidravlika” O’quv qullanma. T. ; 2010. 4. Q.SH. Latipov . “ Gidravlika, gidromashinalar va gidropnevmoyurit - gichlar ” . Darslik. T. ; 1994. 5. Q.SH. Latipov. “Gidravlika va gidroyuritmalar”. D arslik. - T., 1992 . 6. A.YU. Umarov . Gidravlika. Darslik. « O’ zbekiston». T. ; 2002.

O'xshashlar

Gamma nurlarning muhitdan o’tishi

Suyuqliklarning techik va naychalardan oqishi

Kichik polyaronning Xolstein modeli

Oqim termodinamikasi

Suyuqliklarning xossalari