Magnit maydoni va moddaning magnit xossalari - Fizika - Referatlar

Magnit maydoni va moddaning magnit xossalari

Yuklangan vaqt:

01.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

126.5224609375 KB

Ko'chirib olish

Magnit maydoni va moddaning magnit xossalari Reja: 1. Toroid va solenoidlar. 2. Molekulyar toklar. 3. Magnitlanish. Magnit qabul qiluvchanlik va singdiruvchanlik. 4. Paramagnetiklar va ferromagnetiklar.

Solenoidning magnit maydoni. Solenoid-markazlari umuumiy o’qda yotuvchi bir-biri bilan ketma - ket ulangan aylanma toklar yig’indisidir. Shu solenoid ichidagi magnit maydoni induksiyasi B ni hisoblash kerak bo’lsin. B ning yo’nalishi ung vint qoidasi asosida topiladi. B ning qiymati esa l uzunlikdagi n dona o’ramdan iborat bo’lgan abcda berk kontur bo’yicha sirkulyasiyasidan topiladi (1-rasm), ya’ni: 1 - rasm 2-rasm∮ Bidl = μ0nI (15. 1) Bu yrda I-solenoiddan o’tayotgan tok kuchi. Berk konturning ab va cd qismlarida B 1= 0 chunki, ab va cd lar B ning chiziqlariga tik yo’nalgan. Demak Shu mulohazalardan quyidagini yozish mumkin: B = μοnοI (15. 2) Bu yrda no = n/l -solenoidning birlik uzunlikdagi o’ramlar soni, n0l ko’paytma esa Ampert - o’ramlar soni deb ataladi. Bularni hisobga olsak, (15.2) quydagi ko’rinishni oladi: B = μ ο nI (15. 3) Shunday qilib aytish mumkin ekanki, cheksiz uzun solynoidning ichida magnit maydon bir jinsli bo’lar ekan. Toroidning magnit maydoni. Agar solynoidni egib aylana xalqa shakliga olib kylinsa hosil bo’lgan g’altakni taroid dyb aytiladi. Tarroidning magnit maydon induksiyasi quyidagi formula orqali hisoblanadi:

B = μ0nI l = μ0nI 2 πr (15. 4) Bu yrda r -xalqa markazi bilan o’ramlar markazigacha bo’lgan masofa, l = 2πr taroidning uzunligi (2-rasm). Solynoid va taroidlar elektrotyxnika va radiotyxnikada turli xil induktivlikka ega bo’lgan Amper o’ramli g’altaklar sifatida juda kyng foydalaniladi. Molekul а l а r, а toml а r v а elektronl а rning m а gnit momentl а ri. Muxitning m а gnit xususiyatini bilish v а uni m а gnit induktsiyasig а t а ’sirini а niql а shd а m а gnit m а ydonni modd а ning а tom v а molekul а l а rig а t а ’sirini o’rg а nish ker а k. T а jrib а l а r ko’rs а t а diki, m а gnit m а ydong а joyl а shtirilg а n b а ’zi modd а l а r m а gnitl а nib qolish xususiyatig а eg а bo’l а di. M а s а l а n, solenoid ichig а temir o’z а k kiritilg а nd а , uning m а gnitl а nib qolishini А mper g’oyasig а ko’r а tushinish mumkin. M а gnitl а nm а g а n temird а а yl а nm а “ molekulyar tokl а r ” f а zod а t а rtibsiz o’rn а shg а n h а r xil tekislikl а rd а а yl а n а di (3-r а sm. а qismi). Temir o’z а k g’ а lt а k ichig а kiritilg а nd а а yl а nm а molekulyar tokl а rning tekisligi g’ а lt а k o’r а ml а rig а p а r а llel bo’lib qol а di (3-r а sm. b qism). Bu а yl а nm а tokl а rning m а gnit m а ydonl а ri v а solenoid m а gnit m а ydonig а qo’shil а di. Shuning uchun temirni m а gnitl а nishi umumiy m а ydon kuchl а ng а nligini ortir а di. I a) б) 3-r а sm

А mper g’oyasig а ko’r а modd а l а rd а gi mikroskopik tokl а r modd а d а gi molekul а v а а toml а r, elektronl а rining h а r а k а ti tuf а yli xosil bo’l а di. Sif а t jix а td а n bu j а r а yonni quyid а gich а tushintirish mumkin: Di а m а gnit v а p а r а m а gnitl а r. Ferrom а gnitl а r. P а r а m а gnit (m а gnit sindiruvch а nligi -  > 1 bo’lg а n, m а s а l а n, а zot, kislorod, а lyuminiy, volfr а m v а x.z.) modd а l а rd а m а ’lum mex а nik v а m а gnit momentl а r bil а n bog’liq bo’lg а n molekulyar tokl а r m а vjudligini 1915 yild а Eynshteyn bil а n De-G аа z t а jrib а yo’li bil а n t а sdiql а dil а r. P а r а m а gnit modd а ni t а shqi m а gnit m а ydonig а kiritib m а gnitl а g а nimizd а modd а molekul а l а rining m а gnit momentl а ri burilib m а ydon bo’yl а b joyl а sh а di. N а tij а d а ul а rning mex а nik momentl а rining (P) yo’n а lishi h а m o’zg а r а di, sterjen tesk а ri tomong а yo’n а lg а n h а r а k а t miqdor momenti olishi, yaoni а yl а n а boshl а shi ker а k. T а jrib а d а temir sterjen А vertik а l turg а n solenoid (P) ning o’qi bo’yl а b ingichk а simg а osib qo’yilg а n (4-r а sm). Soleniod P d а gi tokning yo’n а lishini o’zg а rtirib А q а yt а m а gnitl а ng а n v а uning burilishi K - ko’zgud а n q а ytg а n nurg а q а r а b а niql а ng а n. А ning burilish yo’n а lishi elektronni m а nfiy yo’n а lishig а mos kelg а n. P а r а m а gnit modd а ichid а mex а nik v а m а gnit momentl а r bil а n bog’liq bo’lg а n molekulyar tokl а r bo’lishini А .F. Ioffe v а K а pits а (1917 y.) l а r o’z t а jrib а l а rid а t а sdiql а g а nl а r. Modd а l а rning ko’pchiligi di а m а gnitl а rg а kir а di. Di а m а gnitl а rg а , m а s а l а n, fosfor, oltingurgut, surm а , uglerod sing а ri elementl а r, ko’pchilik met а ll а r (vismut, simob, oltin, kumush, mis v а boshq а l а r), ko’pchilik kimiyaviy birikm а l а r (juml а d а n, suv v а b а rch а org а nik birikm а l а r) kir а di. Di а m а gnit modd а l а r m а gnit Э S К А Р I 4–r а sm _ + 5-r а sm

oqimini k а m а ytir а di, chunki molekulyar tokl а rning yo’n а lishi solenoidd а gi tok yo’n а lishig а q а r а m а -q а rshi yo’n а lg а n bo’l а di (5-r а sm). Kuchli m а gnitl а nish xususiyatig а eg а bo’lg а n modd а l а rg а ferrom а gnitl а r deyil а di. Ferrom а gnitl а rg а temir, nikel, kob а lt, g а doliniy v а ul а rning qotishm а l а ri kir а di. Ferrom а gnitl а rni m а gnit singdiruvch а nligi (  ) m а gnitlovchi m а ydonning kuchl а ng а nligig а bog’l а nib o’zg а rishini 1872 yild а Stoletov а niql а ng а n. Gr а fikd а n ko’rin а diki, ferrom а gnit modd а ni m а gnit- lovchi m а ydon kuchl а ng а nligi H ortishi bil а n (6-r а sm)  tez suro а t bil а n ortib o’zining m а ksimum qiym а tig а erish а di. So’ngr а H ortishi bil а n  k а m а yib, k а tt а H li m а ydonl а rd а  ning qiym а tl а ri nolg а intil а di. Ferrom а gnit modd а ni m а gnitl а sh uchun, shu modd а d а n yas а lg а n sterjen g’ а lt а k ichig а kiritilib, g’ а lt а kd а n m а ’lum tok o’tk а zil а di. G’ а lt а kd а gi tok kuchi ortg а nd а m а gnit m а ydon kuchl а ng а nligi H g а bog’l а nib sterjend а gi m а gnit induktsiyasi V h а m ort а bor а di v а А nuqt а d а B to’yinish hol а tig а et а di. (7-r а sm). G’ а lt а kd а gi tok k а m а yg а nd а H k а m а yib sterjend а gi B k а tt а ligi h а m k а m а yadi. Lekin sterjenni m а gnitsizl а nishi m а gnitl а nish yo’n а lishid а n em а s, b а lki А C egri chiziq bo’yich а bo’l а di. Bund а , sterjenni m а gnitsizl а nishi g’ а lt а kd а gi m а gnit m а ydon kuchl а ng а nlikl а rining k а m а yishid а n orq а d а qol а di. Bund а y hodis а g а gisterezis xodis а si deyil а di. Gr а fikd а n ko’rin а diki, H=0 d а h а m sterjend а B nolg а teng bo’lm а y b а lki, OC kesm а bil а n ifod а l а ng а n qoldiq m а gnit induktsiyasi m а vjud bo’l а di. 0 Д     Н С А В Н  6-r а sm 7-r а sm

Adabiyotlar: 1. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darsligi, Toshkent.: Aloqachi 2013 y. 2. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darslik, Toshkent, “O’quv ta’lim metodikasi” 2015 y. 3. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 1 4. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 2 5. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 3 6. Савельев И. В. Сборник вопросов и задач по общей физик е . М.: АСТ. Астрель. 2005. С.320. 7. К.П.Абдурахманов, Ў.Эгамов “ Физика курси” дарслиги, Тошкент, 2010 й. 8. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.496 (1том) 9. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.416 (2том) 10. Трофимова Т.И. Курс физики.М.Высшая щкола 1999.С.543 Интернет сайтлар: 1. www.ziyonet.uz ; 2. www.estudy.uz ; 3. www.fizika.uz ; 4. www.elearning.uz ; 5. www.bilim.uz ; 6. www.edx.uz ; 7. www.my.estudy.uz ; 8. www.conrsera.org.uz ;

O'xshashlar

Magnit maydoni va moddaning magnit xossalari

Magnit maydoni

Moddalardagi magnit maydoni

To’la tok qonuni. Solenoid va toroidning magnit maydoni induksiyasini bisoblash

Gisterezis va domenlar nazariyasi. Magnit singdiruvchanlik