logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Fizika
  4. Kvant nazariya

Kvant nazariya

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

44.5 KB
Ko'chirib olish
Kvant nazariya Reja: 1. Issiqlik nurlanishning kvant naziriyasi. 2. Kvant parametrlari. 3. Issi qlik dan nurlanish yutilish qobiliyati 4 . Issi q lik nurla ri ni ng oqimi 0 ю û ù 3.1 -rasm . 1. Issiqlik nurlanishning kvant naziriyasi. Yorug’likning tabiati haqidagi masala fiziklar oldida turgan eng katta muammolardan biri edi. Bu muammo, ayniqsa, issiqlikda nurlanishni o’rganish jarayonida yaqqol namoyon bo’ldi. Uni yechish yo’lida dadil g’oyani ilgari surgan nemis fizigi M.Plank 1900 – yilda “energiya faqat kichkina portsiyalar, ya’ni kvantlar ko’rinishida chiqariladi va yutiladi”, degan fikrni bildirdi. 1905-yilda A.Eynshteyn fotoffekt hodisasi uchun o’z formulasini yozib, Plank gipotezasini yanada rivojlantirdi. Yorug’likning har ikkala tabiatini ham tasdiqlovchi hoddisalarning mavjudligi, u har ikkala xususiyatga ham ega emasmikan, degan fikrning tug’ilishiga sabab bo’ldi. Bu – yorug’likning korpuskular to’lqin dualizimining paydo bo’lishiga olib keladi. 2. Kvant parametrlari. Plank gipotezasi yorug’lik kvanti haqidagi tuhsunchaning paydo bo’lishiga olib keladi va u foton deb nom oldi. Foton quyidagi xarakteristikalarga ega. Fotonning energiyasi:  hs hv E   massasi c h c hv c E m    2 2 , impulsi  h c hv mc p    2 Yuqoridagi ifodalarda  c v ekanligi e’tiborga olingan. c = 3 · 10 8 m/s – yorug’likning bo’shliqdagi tezligi. Foton yorug’lik tezligiga teng bo’lgan tezlik bilan harakatlanadi. Uni sekinlashtirib ham, tezlatib ham bo’lmaydi. Shuning uchun fotonning tinchlikdagi massasi to’g’risida gapirish ma’noga ega emas. 3 . Issi qlik dan nurlanish yutilish qobiliyati .     Nur yutish qobiliyati h amma to&#39;lqin uzunliklar uchun bir xil va birdan kichik bo&#39;lgan jism kulrang jism deb ataladi. а l,Т = а т =CоnSt   < 1.   Odatda o&#39;zining xususiyatlari bilan absolyut qora jismdan kam farq qiladigan Maykelson 3.2 -rasm . taklif etgan modeldan foydalaniladi. Bu model - da nur qaytarish va nur yutish qobiliyat - laridan tashqari T temperaturadagi jismning birlik sirtidan birlik vaqtda nurlanayotgan elektromagnit to&#39;lqinlarning energiyasini ifodalaydigan kattalik - T tempe - raturadagi jismning nur chiqarish qobiliyati yoki energetik yorqinligi (et orqali belgilanadi va Vt/m 2 (J/m 2 s) bilan o&#39;lchanadi) degan tushuncha kiritiladi. Bundan tashqari l   to&#39;lqin uzunlikli, T teperaturadagi jism nur chiqarish qobiliyati е lт dan foydalaniladi. Absolyut qora jism nur chiqarish qobiliyati Е lт bilan belgilanadi.                                   Issiqlik nurlanishi boshqa turdagi nurlanishlardan bir xususiyati bilan farq qiladi. T temperaturadagi jism issiqlik o&#39;tkazmaydigan qobiq bilan o&#39;ralgan deb faraz qilaylik . Jism chiqargan nurlanish qobiqqa tushib undan bir yoki bir necha marta qaytadi va yana jismga tushadi. Jism bu nurlanishni qisman yoki to&#39;la yutadi. Qisman yutsa, qolgan qismini qaytaradi. Shuning uchun jism vaqt birligi ichida qancha energiya chiqarsa, shuncha energiya yutadi va jismning temperaturasi o&#39;zgarmaydi. Bu holatni muvozanatli holat deyiladi. 4 . Issiklik nurla rining oqimi . Nurlanish oqimi F biror plastinkaga tushayotgan bo&#39;lsin . Bu oqim qisman qaytadi (F q ) qisman jismda yutiladi (F yu ), qolgani jismdan o&#39;tadi (F o&#39; ), ya&#39;ni F q + F yu + F o&#39; = F F q /F= r - jismning nur qaytarish qobiliyati; F yu /F=a - jismning nur yutish qobiliyati; F o&#39; /F=D - jismning nur o&#39;tkazish qobilyati; r + а + D = 1 Nisbatan qalinroq bo&#39;lgan jismlar uchun D=0 va r + а = 1, Tajribalarning ko&#39;rsatishicha     va a, l   va T larning funksiyasidir r l, Т + а l, Т = 1                 Umuman   r l , Т va а l , Т larning qiymatlari 0 dan 1 gacha o&#39;zgaradi.   1) r l,Т =1   а l,Т = 0 nur to&#39;la qaytariladi (absolyut oq jism); 2) r l,Т =0   а l,Т = 1   nur to&#39;la yutiladi (absolyut qora jism).                   Tabiatda absolyut oq jism ham, absolyut qora jism ham bo&#39;lmaydi. Har qanday jism tushayotgan nurlanishning bir qismini yutsa, qolgan qismini qaytaradi. Farqi shundaki, ba&#39;zi jismlar ko&#39;proq qismini   yutib ozrog’ini qaytarsa, boshqa jismlar ko&#39;prog’ini qaytarib ozrog’ini yutadi. Masalan, qorakuya uchun   l = 0,40, 0,75 mkm sohada а l,Т =0,99. Adabiyotlar: 1. I.V.Savelyev. &#34;Umumiy fizika kursi.&#34; I-qism. Toshkent: O’qituvchi,1973 y. 2. I.V.Savelyev. &#34;Umumiy fizika kursi.&#34; II-qism. Toshkent: O’qituvchi,1973 y. 3. I.V.Savelyev. &#34;Umumiy fizika kursi.&#34; III-qism. Toshkent: O’qituvchi,1973 y. 4. S.X. Astanov, M.Z. Sharipov, N.N. Dalmuradova, M.Sh.Ivayev &#34;Fizik kattaliklar va ularning o&#39;lchov biriliklari&#34; elektron o&#39;qitish kursi EHM uchun yaratilgan dastur. O&#39;zbekiston Respublikasi davlat patent idorasi GUVOHNOMA № DGU 00975 Toshkent, 12 iyul 2005 y. 5. A.G.G’aniev, A.K.Avliyoqulov, G.A.Almardonova “Fizika” I qism Toshkent 2007 y. 6. S.X.Astanov, M.Z.Sharipov, N.N.Dalmuradova, R.V.Metanidze “Umumiy fizika kursining elektr bo’limidan” elektron darslik.

O'xshashlar

Kvant fizikasi
Atomning kvant nazariyasi
Kvant fizikasining asoslari
Kvant elektronikasi elementlari
Kvant statistikasi elementlari