logo

Fazoviy kuchlar sistemasi tasiridagi qattiq jismlarning muvozanatlik shartlari. Qo`shma konstruktsiyalarning muvozanatlik shartlari.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

334 KB
Fazoviy kuchlar sistemasi tasiridagi qattiq jismlarning muvozanatlik shartlari. Qo`shma konstruktsiyalarning muvozanatlik shartlari. Reja: 1. Fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasining muvozanatlik sharti. 2. Qo`shma konstruktsiyalarning muvozanatlik tenglamalari.  Fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasining muvozanatlik sharti. Fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasining muvozanati uchun, shu kuchlar sistemasining bosh vektori va bosh moment vektori bir vaqtni o`zida nolga teng bo`lishlari shart, yani  Q   0 0 ва M О (1) yuqorida nuqtani ixtiyoriy ravishda tanlab, o`zimiz uni O nuqta deb belgilagan edik, shunga ko`ra masalalar echganimizda istalgan nuqtaga nisbatan momentlarning yig`indisini nolga tenglasak bo`laveradi. Muvozanat tenglamalar sistemasining ko`rinishi: Malumki, agar jismga qo`yilgan kuchlar sistemasi fazoda ixtiyoriy yo`nalgan bo`lsalar, ular jismni o`zaro perpendikulyar bo`lgan uchta o`q bo`ylab (masalan Ox, Ou, Oz o`qlar bo`ylab) ilgarilama, hamda shu o`qlar atrofida (masalan Ox, Ou, Oz o`qlar atrofida) aylanma harakat qildirishlari mumkin, shunga ko`ra muvozanat tenglamalar sistemasining ko`rinishi quyidagicha bo`ladi,yani Q Q Q m F m F m F x y z k k k                   0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ; ; ; ва M M M ёки F F F Оx Оy Оz kx ky kz Оx Оy Оz ; ; ; ; ; ; ( ) ; ( ) ; ( ) ; (2) ko`rinishlarda tuziladi, va fazoviy kuchlar sistemasi muvozanatiga doir masalalar ushbu tenglamalar sistemasi orqali echiladi. Bu erda shuni takidlab o`tish lozimki, fazoviy kuchlar sistemasi uchun 6 - ta muvozanat tenglamalar sistemasi, tuzilganligi sababli, undan 6 - ta nomalumlarni aniqlash mumkin xolos, undan ortiq nomalumlar ishtirok etgan mexanik sistema statik noaniq sistema hisoblanadi. Masala. 1 shaklda A va V podshipniklar orqali gorizontal holatda val o`rnatilgan. Ushbu valga radiuslari tegishlicha r 1 h 20 sm., r 2 h15 sm., bo`lgan ikkita shkiv mahkamlangan. Ikkinchi shkivga arqon o`ralgan bo`lib, uning yordamida og`irligi Rh180 kN yuk yuqoriga ko`tarilmoqda. Valning og`irligini hisobga olmagan holda A va V podshipniklardagi tayanch reaktsiyalarini hamda remenning tortilish kuchi T 1 ni aniqlansin. Valning o`lchovlari ah40 sm., bh60 sm.,  h30 o ga teng. Remenning tortilish kuchlari T 1 hT 2 ga teng deb qabul qilinsin. 1shakl. Echish: Ushbu masalani fazoviy kuchlar sistemasining muvozanat tenglamalari orqali echiladi. Bog`lanishlar aksiomasiga asosan valga aktiv va reaktsyai kuchlarini vektor shaklida qo`yib, A va V tayanchlarni tashlab yuboramiz va valni erkin jism deb faraz qilib, unga qo`yilga kuchlar tasirida muvozanat holatini saqlab turmoqda deb qabul qilamiz. SHakldan ko`rinib turgandek barcha kuchlar yOz tekisligida yotishibdi, demak ularni Ox o`qiga proektsiyalari yo`q ekan. Tenglamalar sistemasini tuzayotganimizda adashmaslik uchun, valga qo`yilgan barcha kuchlarning proektsiyalari va ularning koordinata o`qlariga nisbatan momentalrini jadvalga tushiramiz. Fk F T1 T2 R A R B Fky Fcos  T1 T2 Y A Y B Fkz  F sin  0 0 ZA Z B m F x k ( )  F r2 T r 1 1   T r 2 1 0 0 m F y k ( ) F b cos  0 0 0    Z a b B ( ) m F z k ( ) F b cos    T a 1   T a 2 0 Y a b B  ( )R h F ekanligini etiborga olib, quyidagi muvozanat tenglamalar sistemasini yozamiz , F T T Y Y A B       cos  1 2 0 (a)      F Z Z A B sin  0 (b)        r F r T r T 1 1 1 2 0 (c) F b a b ZB       sin ( )  0 (d) F b a T a T a b YB           cos ( )  1 2 0 (e) Ushbu tenglamalar sistemasida 5 ta nomalumlar bor bo`lib, ularni quyidagicha aniqlaymiz. T 1 h2  T 2 ekanligini etiborga olib, (s) tenglamadan, T r F r 2 2 1 135    kH (d) tenglamadan Z b F a b B     sin  54 kH (e) tenglamadan Y a T b F a b B        3 69 2 cos  kH Aniqlangan qiymatlarni qolgan tenglamalarga qo`yib, nomalumlarni aniqlashni davom etdiramiz, (a) tenglamadan, Y F T Y A B       cos  3 630 2 kH(b) tenglamadan, Z F Z A B     sin  36 kH Shunday qilib, barcha nomalumlar aniqlandi, yani T1 270 kH , YA630 kH , ZA36 kH , YB69 kH , ZB54 kH . Agarda A va V nuqtalardagi reaktsiya kuchlarning to`la qiymatini aniqlash zarur bo`lsa, Pifagor teoremasidan foydalanib ularni aniqlaymiz, R Y Z A A A       2 2 2 2 630 36 631 ( ) ( ) kH R Y Z B B B      2 2 2 2 69) 54) 87 6 ( ( , kH Qo`shma konstruktsiyalarning muvozanatlik tenglamalari. Ko`p hollarda, jism yakka holda emas balki bir birlari bilan bog`langan konstruktsiya holatlarda uchraydilar (masalan ko`priklar, mashinalar, imoratlar va hokazolar), ularni mexanik sistemalar deb ataladi. Agar shunday jismlarning muvozanat holatlarini aniqlash zarur bo`lsa, ular uchun qanday tenglamalar sistemalari tuzish zarurligi haqida so`z yuritamiz. Masala. 7.2 shaklda, AVS balka S nuqtada sharnir orqali CD balka bilan mahkamlangan bo`lib, VE sterjen orqali potolokka osib qo`yilgan, A nuqtada qo`zg`almas tayanch o`rnatilgan, CD balkaning D uchi vertikal devorga suyanib turibdi. Balkalarning og`irligini hisobga olmagan holda, unga qo`yilgan ikkita aktiv R 1 h100 kN va R 2 h40 kN kuchlardan qo`shma konstruktsiyaning A, V, S va D nuqtalarida hosil bo`lgan tayanch reaktsiyalar aniqlansin. 2 shakl Ushbu masalada 4 - ta tayanch reaktsiyalari bor bo`lib, ular quyidagilardan iboratdir: A nuqtada ikkita reaktsiya kuchi bor, yani R AX va R AY , V nuqtada R V , D nuqtada N D normal reaktsiya kuchlari tasir etmoqda. Hamma kuchlar bir tekislikda joylashganliklari sababli bunday kuchlar sistemasi, yassi kuchlar sistemasiga kiradi. Bog`lanishlar aksiomasiga asosan jismga tasir etayotgan barcha kuchlarni reaktsiya kuchlarini vektor shaklida ifodalab, bog`lanishlarni tashlab yuboramiz, va jismni shu kuchlar sistemasi tasirida muvozanat holda turibdi deb qabul qilamiz, yani 3 shakl YAssi kuchlar sistemasining muvozanat tenglamalar sistemasi 3 -ta tenglamadan iborat bo`lganligi uchun, faqat 3 -ta nomalumni aniqlash mumkin xolos. Konstruktsiyani S nuqtada ikkita qismga ajratib, har bir qismi uchun alohida alohida muvozanat tenglamalar sistemasini yozamiz.  a) 4 shakl. Endi konstruktsiyaning a) qismi, yani AVS balka uchun muvozanat tenglamalar sistemasini tuzamiz,P P R kx o Cx      0 45 0 1 -R + A x cos (3) P P R ky o B       0 45 0 1 R - R A y Cy sin (4) m P P R R A k o B CY ( ) sin , ,           0 2 45 35 55 0 1 (5) Xuddi shunday tenglamalar sistemasini konstruktsiyaning b) qismi, yani CD balka uchun muvozanat tenglamalarini tuzaylik, 5 shakl P N kx Cx D     0 0 R ' (6) P P ky    0 0 2 R + Сy' (7) m P P N ctg C k D o ( )        0 1 2 60 0 2 (8) Ikkala shaklda jami bo`lib 8 ta nomalum bor, tuzilgan tenglamalar soni 6 tani tashkil etadi, shu sababli yana qo`shimcha tenglamalar tuzish lozim. Buning uchun S nuqtadagi sharnirning muvozanat tenglamasini yozamiz. S nuqta muvozanatda bo`lishi uchun quyidagi ikkita tenglamalar sistemasi o`rinli bo`lishi shart, yani R R R R Cx Cx Cy Cy   ' ' (9) SHunday qilib 8-ta nomalumli 8-ta tenglamalar sistemasini tuzdik, ularni echib tegishli nomalumlarni aniqlaymiz. () tenglamadan R R P kH Cy Cy    ' 2 40 . (9) tenglamadan R R N kH Cx Cx D    ' , 34 6 . (8) tenglamadan N P ctg P tg kH D o o       2 2 2 60 2 60 20 3 34 6, . (7) tenglamadan R P kH Cy' .   2 40 (6) tenglamadan R N kH Cx D ' , .  34 6 (5) tenglamadan R P R kH B o Cy       2 45 55 35 102 85 1 sin , , , . (4) tenglamadan R P R R kH Ay o B Cy      1 45 715 sin , . (3) tenglamadan R R P kH Ax Cx o        1 45 34 6 100 07 35 4 cos , , , . Yuqoridagi bazi qiymatlar manfiy ishorali bo`lib qoldi, buning sababi, biz reaktsiya kuchini teskari tomonga yo`naltirgan ekanmiz. Demak ushbu qiymatlarning asli yo`nalishi, shaklda ko`rsatilgan yo`nalishga teskari tomonga yo`nalgan ekan, lekin ularning son qiymatlari saqlanganicha qolaveradi. Agar konstruktsiya uchta, to`rtta va undan ko`p qismlardan tashkil topsa ,xuddi shu kabi, xar birini qattiq jismlardan iborat alohida alohida qismlarga ajratib olib, so`ngra har bir qism uchun muvozanat tenglamalar sistemasini tuzib olamiz va sistema shaklida echib tegishli nomalumlarni aniqlaymiz. Tayanch so`z va iboralar: Fazoviy kuchlar sistemasining geometri muvozanati, Fazoviy kuchlar sistemasining analitik muvozanati, Muvozanat tenglamalar sistemasi, Qo`shma konstruktsiyalar, qo`shma konstruktsiyalarning muvozanat tenglamalari. А D А BIYOTL А R: 1. S а v е lg’ е v I.V. Kurs о bo’ е y fiziki. T.1,2, “N а uk а ”. 1998 g. 2. D е tl а f А . А ., YAv о rskiy B.M. Kurs fiziki. M., “Vqssh а ya shk о l а ”, 1989 g. 3. Tr о fim о v а T.I. Kurs fiziki. M. “Vqssh а ya shk о l а ”. 1989 g. 4. Ах m а dj о n о v О . Fizik а kursi. 2 k.T. “O’qituvchi”. 1988 y. 5. Grib о v L. А ., Pr о k о fg’ е v а N.I. « О sn о vq fiziki», «G а rd а rik а ». M.,1998 6. О.Ах m а dj о n о v . Fizik а kursi , I - t о m . Tоshkеnt, “O’qituvchi”. 1991 1-5 bоblаr. 7. Sаvеlg’еv. Kurs оbo’еy fiziki. T.1,M., Nаukа,1989-1992 g. 8. А.А.Dyatlаf, B.M.YAvоrskiy. Kurs fiziki. M., “Vqsshаya shkоlа”.1989. 9. T.I.Trоfimоvа Kurs fiziki, M., «Vqsshаya shkоlа». 1985 g, 31-33. 10. G.А.Zismаn, О.M.Gоdеss. Kurs оbo’еy fiziki. M, izd. “Vqsshаya shkоlа”, 1991 g 11. D.V.Sivuхin «Оbo’iy kurs fiziki». Tоm 1. M.Nаukа.1977-90 g