Маънавият ва миллий кадриятлар уйгунлиги - Falsafa - Referatlar

Маънавият ва миллий кадриятлар уйгунлиги

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

44.5 KB

Ko'chirib olish

М аънавият ва миллий қадриятлар уйғунлиги Ҳар бир миллат, халқ ўз келажагининг порлоқ бўлими, келгуси авлодларни юксак маънавиятли, илмли ва энг асосийси бахтли бўлишлари учун курашади. Яқинда «Ўзбекистон» нашриётида «Эркин ва фаровон ҳаётни юксак маънавиятсиз қуриб бўлмайди» деб номланган китоб чиқди. Бу нашр этилган китобнинг номи бўлса-да, аслида бу жума исбот талаб қилмайдиган ҳақиқат – аксиомадир. Бизнинг ҳам пировард мақсадимиз ҳуқуқий демократик давлат қуриш, эркин ва фаровон ҳаёт кечириш экан, маънавиятимизни юксалтиришимиз, бу тушунчага нисбатан келажагимизни ҳал этувчи омил сифатида қарашимиз лозим. Бунинг учун, маънавиятимизнинг асоси бўлмиш миллий қадриятларимизни юксалтиришимиз, авайлашимиз шарт. Қайсики миллат ўз миллий қадриятларини сақлаб қололмаса, бу миллат улкан инқирозга юз тутади. Халқимиз ҳам миллат сифатида бошидан оғир синовларни ўтказди ва бу оғир синовлардан муваффақиятли ўтиб миллий қадриятларини сақлаб қолди. Бугунги кунда ҳукуматимиз томонидан олиб борилаётган чуқур ислоҳотлар туфайли юксак маънавиятли авлодни тарбиялаш мақсадида миллий қадриятларимизни ривожлантиришга катта эътибор берилмоқда. Айнан шу қадриятларимизда маънавиятимиз илдизлари, сарчашмалари мавжуд. Бой тарихимиз, қадимий илдизларимизни, бизнинг қандай буюк мерос соҳиблари эканимизни чуқур ўрганиш миллий ўзлигимизни англашга хизмат қилади. Ўзлигини англаган халқни эса ҳеч қандай куч енга олмайди ва бундай халқ ўз олдига қўйган эзгу мақсадларга эришиш муқаррар 1 . «Шуни унутмаслигимиз керакки, дунёда глобаллашув жараёни бормоқда. Мамлакатлар иттифоқи ягона пул бирлиги, ягона ҳимоя тармоғи. Мувофиқлашган иқтисод, Фан ютуқларини ҳаётга тадбиқ этишнинг уюшган дастури. «Етти иқлим»ни боғлаб турувчи интернет тизими… 2 1 Халқ сўзи, 2006 йил 3 ноябрь. 2 Хошимов Ў. Халқ сўзи.

«Буюк бобомиз Абу Райҳон Беруний минг йил аввал яратган «Ҳиндистон» асарида ёзган: «Бирон халқнинг у ёки бу удумларига баҳо беришда униси менга ёқади, буниси менга ёқмайди дейишса ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ, негаки, ҳар бир халқ удумлари, анъаналари минг йиллар давомида шаклланган ва ўша миллатнинг ҳаёт тарзига айланган. Шу мантиқдан келиб чиқадиган бўлсак, ўз қадриятларимизни улуғлаб, бошқаларникини камситиш тўғри бўлмайди. Ҳар бир миллатнинг ўзига хос гўзал удумлари бор 3 . Айрим чет эл оммавий ахборот воситалари учун одатий ҳисобланган шундай нарсалар борки, улар бизнинг газетхон ёки телетомошабинларимиз учун қадриятларимизни оёқости қиладиган, маънавиятимизни ҳақорат- лайдиган тушунчалар бўлиши мумкин. Бунга ўнлаб мисоллар келтирса бўлади. Айни вақтда оммавий ахборот воситалари орқали миллий қадриятларимизни улуғловчи, уларга нисбатан инсонларда ҳурмат ҳиссини кучайтирувчи кўрсатувлар тайёрланиши ва мақолалар чоп этилиши лозим. Президентимиз маънавий салоҳиятимиз юқори даражада эканлигидан далолат берувчи миллий қадриятларимиздан бўлмиш Хоразм Маъмун академиясининг 1000 йиллик юбилейида сўзлаган нутқида: «Хоразм Маъмун академияси олимлари Шарқ ва Ғарб ўртасида ўзига хос маънавий-маданий кўприк, умуминсоний қадрият ва маданиятлар силсиласида узвий бир халқа вазифасини адо этган, десак, ҳеч қандай ҳато бўлмайди» 4 , деганларида мутлақо ҳақ эдилар. Ҳукуматимиз Президенти Ислом Каримов бошчилигида давлатимиз- нинг маданий-маънавий мустақиллигини таъминлашда ёшларни шарқона одоб-ахлоқ, миллий қадриятлар, урф-одат ва анъаналаримиз асосида тарбиялаш мақсадида улкан ишларни амалга оширмоқда. Бу тадбир ва ислоҳотлар замирида қадриятларимизга салбий таъсир этувчи ёт удумларга қарши маънавий иммунитетни шакллантириш мақсади ётади. 3 Хошимов Ў. Халқ сўзи. 4 Халқ сўзи, 2006 йил 3 ноябрь.

Бизда миллий қадриятларимизни қайта тиклаш ва юксалтириш орқали маънавий иммунитетни шакллантиришимиз учун жуда катта асосга эгамиз. Бу ҳақда Президент Ислом Каримов Қарши шаҳрининг 2700 йиллиги муносабати билан ўтказилган тантанада сўзлаган нутқида: «Айниқса, бу табаррук масканда шаклланган юксак маданият, илмий-маънавий муҳит туфайли бу ердан Насафий тахаллуси билан ном қозонган юзлаб фозил одамлар етишиб чиққан ва улар ўз она юртини бутун дунёга тараннум этган. Ана шундай бетакрор сиймолар қаторида ҳадис илмининг билимдонларидан Абул Аббос Ал-Мустаъфирий, Абу Туроб Нахшабий, етук шоир ва олимлар Зиёвуддин Нахшбанд, Муйиқиддин Насафий, Сайидо Насафий, ҳуқуқшунос аллома Нажмиддин Насафий, калом илмининг намояндаси Абул Муъин Насафий, файласуф Азизиддин Насафий, моҳир меъморлар Али Насафий, Олим Насафий ва бошқа кўплаб улуғ зотларнинг мўътабар номларини ҳурмат ва эҳтиром билан тилга оламиз. Уларнинг бой илмий ва ижодий фаолияти, қолдирган меросини чуқур ўрганиш, бу бебаҳо бойликни келгуси авлодларимизга етказиш ҳар биримиз учун ҳам қарз, ҳам фарздир 5 . Президентимиз томонидан келтирилган ушбу мисолдан билишимиз мумкинки, ўзбек миллати улкан маънавий меросга эга. Аммо бу маънавий меросни йўқотиш мақсадида унга тарихда жуда кўп зуғум қилинган. «Таассуфки, юртимизда истилочи ва мустабид тузумлар, қадриятларимизни йўқ қилишга қаратилган зўравон мафкура ҳукмронлик қилган йилларда бизни ана шундай буюк маданий мерос маънавий бойликлардан, ўзлигимиз, дину-диёнатимиздан жудо қилиш, халқимизнинг миллий ғурурини синдириш мақсадида Қарши шаҳридаги кўплаб қадимий ва бетакрор обидалар бузиб ташланди. Абдулазиз ва Қиличбек мадрасалари Одина масжиди каби омон қолган айрим меъморий обидалар эса қамоқхоналарга айлантирилди. Аллақандай «Ардом» «Домзак» деган мудҳиш номлар билан аталди. 5 Халқ сўзи, 2006 йил 3 ноябрь.

Мана шунинг учун буюк тарихимизни ҳар томонлама чуқур ўрга-ниш, ундан зарур сабоқ чиқарган ҳолда йўл тутиш, бошқача айтганда, мо-зийга қайтиб иш кўриш хайрлидир. Бугунги дориламон кунларда эркин ва озод нафас олиб яшар эканмиз, яқин ўтмишимизда юз берган ана шундай машъум кунларни, уларнинг сабоқларини ҳеч қачон унутмаслигимизни истардим. Ўзининг узоқ ва бой ўтмиши давомида гоҳо Никмапа, гоҳо Нахшаб, кейинчалик Насаф деб номланган кўҳна Қарши шаҳри тарих ва башарият учун аввало бетакрор цивилизация ва маданият бешиги сифатида, кўп-кўп улуғ сиймолар, буюк зотлар, азиз-авлиёларнинг ватани сифатида қадрли ва мукаррамдир 6 . Ҳукуматимиз томонидан миллий қадриятларимизга эътибор берилаётганлиги бежиз эмас, албатта. Зеро, қадриятларсиз маънавиятни шакллантириб бўлмайди. Президентимиз таъкидлаб ўтганларидек: «Ҳеч шубҳасиз, буюк аж- додларимиз меросига таянган ҳолда, ҳозирги замон ва тараққиётнинг янги ва юксак чўққиларини эгаллашга интилишимиз, ўзимизнинг нималарга, қандай улкан ишларга қодир эканимизни амалда намоён этишимиз, барча-миз, аввало, навқирон авлодимиз учун ҳам қарз, ҳам фарз бўлиши шарт». 6 Халқ сўзи, 2006 йил 28 октябрь.

O'xshashlar

Миллий ва умуминсоний кадриятлар цивилизация тараккиёт омили

Баден мактабининг кадриятлар фалсафаси

Миллий ва минтиқавий қадриятлар

Маънавият, маданият, кадрият, сиёсат ва хукук фалсафаси

Санъатнинг маънавият тизимидаги ўрни