Truba dеvorining g’adir-budirligi. Nikuradzе va mo’rin grafiklari. - Energetika - Referatlar

Truba dеvorining g’adir-budirligi. Nikuradzе va mo’rin grafiklari.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1360.5 KB

Ko'chirib olish

Truba dеvorining g’adir-budirligi. Nikuradzе va mo’rin grafiklari. Reja: 1. Truba devorining g’adir-budirligi. Absolyut va nisbiy g’adir- budirlik. 2. Nikuradze va Murin grafiklari. 3. Gidravlik silliq va g’adir-budir trubalar.

1. Truba devorining g’adir-budirligi. Absolyut va nisbiy g’adir-budirlik Trubalar, kanallar va novlarning devorlari ma‘lum darajada g’adir- budirligiga ega bo’ladi. Bu g’adir-budirlikni trubalardagi turli xil pastlik- do’ngliklar bilan harakterlash mumkin. G’adir-budirlikni tasvirlash uchun truba sirtidagi do’ngliklarning o’rtacha balandligi qabul qilingan bo’lib, u absolyut g’adir-budirlik deyiladi va Δ bilan belgilanadi (1-rasm). Agar absolyut g’adir- budirlik laminar chegaraviy qavatning qarshiligi S dan kichik bo’lsa, bu truba gidravlik silliq truba deyiladi (1-rasm, a). Boridiyu, Δ laminar qavat qalinligi  dan katta bo’lsa, bu trubalar gidravlik g’adir-budir trubalar deyiladi (1-rasm, b). Absolyut g’adir-budirlikning truba dimetriga nisbati nisbiy g’adir-budirlik deyiladi va quyidagicha ifodalanadi. D    (1) Nisbiy g’adir-budirlikdan foydalanish trubalardagi ishqalanish qarshiligini hisoblashda ancha kulaylik tugdiradi. 2. Nikuradze va Murin grafiklari Ishqalanish qarshiligi koeffisienti λ ning Reynolds soniga bog’liqligini juda ko’p olimlar (Blazius, Prandtl, Karman, Konakov va boshqalar) tekshirib, empirik formulalar chiqardi. Bu koeffisientning xususiyatlari haqida eng to’liq ma‘lumot

olishga va uning g’adir-budirlikka bog’liqligini aniqlashga I. Nikuradze tajribalari imkoniyat berdi. U tajribalar natijasida gidravlik yo’qotishni, so’ngra Darsi formulasidan foydalanib, ishqalanish koeffisientini aniqlashga muvaffaq bo’ldi. Nikuradze o’z tajribalarining natijasini maxsus grafik ko’rinishida ifodaladi. Bu grafikda koordinata o’qlari bo’yicha lg (100 λ ) va lg Re miqdorlarni qo’yib, keltirilgan turli nisbiy g’adir-budirliklar uchun tajriba natijalaridan 11.2-rasmda keltirilgan egri chiziqlarni oldi. Bu grafikdan ko’rinib turibdiki, λ va Re bog’lanishi soxasida uchta zona mavjud: Birinchi zona laminar tartib zonasi bo’lib , tajriba nuqtalari (8.12) formula asosida chizilgan 1 to’g’ri chiziq ustiga tushadi va g’adir-budirlikning turli qiymatlari uchun barcha tajriba nuqtalari shu to’g’ri chiziqda yotadi. Bu natijada laminar zonada ishqalanish koeffisienti g’adir-budirlikka bog’liq emasligini ko’rsatadi. Bu zona uchun quyidagi xulosalarni chiqarish mumkin: а) Reynolds soni Re nisbatan kichik bo’lib, 1000 dan 2300 gacha o’zgaradi.

b) bosimning pasayishi H l g’adir-budirlikka bog’liq emas. в) He tezlikka to’g’ri proporsional bo’lib, Puazeyl formulasi tajribalarini yaxshi ifodalaydi. г ) λ ni (8.12) formula bilan hisoblash mumkin. Ikkinchi zona turbulent tartibga to’g’ri keladi va tajriba nuqtalari Blazius formulasi (10.5) bo’yicha chizilgan 2 to’g’ri chiziq ustiga tushadi va g’adir- budirlikka bog’liq emas. Bu zonada turbulent tartib qat‘iy bo’lmagani uchun uni noqat‘iy yoki o’ tkinchi zona deyiladi. Bu zonada: a) Reynolds soni 2300 dan taxminan 10000 gacha o’zgaradi; b) suyuqliklar trubada harakat qilganda ayrim qismlarda turbulent tartib paydo bo’ladi va rivojlanib borib yo’q bo’ladi va yana paydo bo’ladi; v) λ trubaning g’adir-budirligiga bog’liq emas. Uchinchi zona-turbulent tartibga tegishli bo’lib, barqarorlashgan turbulentlik mavjud bo’ladi. Bu zonada ishqalanish koeffisienti Reynolds soni Re ga xam, g’adir-budirlik ε ga ham bog’liqdir. 1938 yilda A.P. Zejda Nikuradze tomonidan kashf qilingan qonuniyatlar kanallar uchun ham to’g’ri ekanligini isbotladi. 1948 yilda G.A. Murin sanoatdagi pulat trubalarning gidravlik qarshiligini aniqlash bo’yicha o’tkazgan tajribalarini yakunladi. Murin tajribalari (11.3-rasm) tabiiy trubalar uchun Nikuradze kashf qilgan qonuniyatlarni to’g’ri ekanligini tasdiqlash bilan bir qatorda, yangi qonuniyatni, ya‘ni tabiiy g’adir-budir trubalarda ishqalanish koeffisenti λ o’tkinchi zonada barqarorlashgan turbulentlik zonasiga qaraganda kattaroq qiymatga ega ekanligini ko’rsatdi (Nikuradze tajribalari buning aksini ko’rsatadi). Bundan xulosa shuki, sun‘iy g’adir-budir trubalarda λ Reynolds soni ortib o’tkinchi zonada barqarorlashgan turbulentlik zonasiga qaraganda kam bo’lsa λ tabiiy g’adir-budir trubalarda R e ning ortishi bilan kamayib boradi.

3. Gidravlik silliq va g’adir-budir trubalar Darsi va Puazeyl formulalarida gidravlik qarshilik tezlikning ikkinchi va birinchi darajalar bilan ifodalanganligidan uni umumiy holda quyidagi formula bilan ifodalash mumkin: m e B H   (2) Laminar harakat uchun chiziqli qarshilik qonuni o’rinli bo’lib , (2) da m=1 bo’ladi, ya‘ni 1B H e . Turbulent harakatda qarshilik qonuni butunlay boshqacha bo’lib, gidravlik silliq va g’adir-budir trubalar uchun turlichadir. Silliq trubalar uchun m=1,75 va

75,1 2 B H e, g’adir-budir trubalar uchun esa m=2 va 2 3 B H e ( gidravlik qarshilikning kvadratik qonuni deyiladi). Бу qонунларнинг qo’лланилишига qараб Никурадзе графигидаги учинчи зона quyidagi sohalarga ajraladi. Birinchi soha «gidravlik silliq trubalar soxasi» bo’lib, bu sohada Reynolds soni 100000 dan kichik bo’lganda λ II to’g’ri chiziq bilan ifodalanadi, R e >100000 da egri chiziq bilan ifodalanib, II to’g’ri chiziqning davomi sifatida ko’rinadi. Murin grafigida bu egri chiziq eng pastki chiziqqa to’g’ri keladi. Birinchi sohada: а) R e ning 100000 gacha qiymatlarida tezlik  ning 1,75 (m=1,75) darajasiga proporsional; б) H e barcha chiziqlar bitta to’g’ri chiziq bilan birlashib ketgani uchun g’adir-budirlikka bog’liq emas (ya‘ni truba devoridagi do’ngliklar laminar qavat ichida qoladi). в) H e shuning, λ Blazius yoki Prandtl formulasidagi kabi faqat Reynolds soniga bog’liq, ya‘ni λ = f (R e ). Ikkinchi soxa g’adir-budir trubalarning gidravlik qarshiliklari uchun kvadratgacha qarshilik sоhasi deyiladi. II to’g’ri chiziqdan ajralib chiqa boshlagan chegarada m=1,75 bo’lib, punktr chiziqdan o’ngda m=2 bo’ladi. Bu oraliqdagi chiziqning 1,75 va 2 orasidagi qiymatlariga mos kelib, bir tekis g’adir- budirlikka ega bo’lgan trubalar uchun maksimumga ega bo’lishi mumkin. Tabiiy trubalar uchun esa m ning qiymati, yuqorida aytilgan oraliqda, m=1,75 dan m=2 ga tekis o’zgarib boradi. SHuning uchun ikkinchi sohada λ Reynolds soniga ham, nisbiy g’adir- budirlikka ham bog’liq bo’ladi: λ = f (R e , ε ). (3)

Uchinchi soha g’adir-budir trubalarning kvadratik qarshilik sohasi bo’lib, u punktr chiziqdan o’ng tomonida joylashadi, turli g’adir-budirliklar uchun tuzilgan tajriba chiziqlarining barchasi lg R e parallel joylashadi. Bu sohada: а) bosimning pasayishi tezlik kvadratiga proporsional; б) λ koeffisient Reynolds soniga bog’liq emas; в) Н e va λ faqat nisbiy g’adir-budirlikka bog’liq.

ADABIY O TLAR 1. K. Sh. Latipov «Gidravlika, gidromashinalar, gidroyuritmalar» T.: «O’qituvchi» 1992 y 2. M. Ye. Deychi i dr. «Gidrogazodinamika» M.: Energoa tomizdat. 1984 g 3. I. L. Povx. «Texnicheskaya gidromexanika» L.: Mashinostroeniya 1986 g. 4. B. T. Yemtsev. «Texnicheskaya gidromexAniqa» L.: Mashinostroeniya 1986 g. 5. I. O. Protodyakonov i dr. «Gidrodinamicheskiy osnov protsessov v ximicheskoy texnologii» L.: Ximiya 1987 . 6. O. M. Todes i dr. «Apparat s kipyashim zernistm sloyam» L.: Ximiya 1981 g. 7. Б. Некрасов “Гидравлика и ее применение на летательн ы х аппаратах ” М.: «Машиностроение» 1967 г.

O'xshashlar

Trubalarda bosimning pasayishi. darsi formulasi.

Suyuqliklarning turbulеnt harakatida tеzlik va bosim pulsasiyalari. urinma zo’riqish

Suyuqliklarning laminar harakati. puazеyl formulasi.

Mahalliy va gidravlik qarshiliklar. Bord tеorеmasi

Suyuqliklarning bеqaror harakati