Тўртқутблик электр занжирлари - Energetika - Referatlar

Тўртқутблик электр занжирлари

Yuklangan vaqt:

21.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1853 KB

Ko'chirib olish

Тўртқутблик электр занжирлари Режа: 1. Пассив тўртқутблик занжир асосий тенгламаси 2. Пассив тўртқутблик занжир алмашиниш схемаси бўйича уларнинг эквивалент параметрларини аниқлаш 3. Тўртқутблик занжир параметрларини тажриба усулида аниқлаш 4. Тўртқутблик занжир узатиш функциялари. Тўртқутблик занжир дифференциаллаш ва интеграллаш хусусиятлари

Пассив тўртқутблик занжир асосий тенгламаси Иккита кириш 1-1ъ ва иккита чиқиш 2-2ъ қисмлари (қутблари) бўлган ҳар қандай мураккаб электр занжир тўртқутблик деб аталади (1-расм). Тўртқутбликнинг кириш қутблари (1-1ъ) кучланиш манбаи У1 га, чиқиш қутблари (2-2') 1-расм. эса электр энергиясининг қабул қилувчи юклама қаршилиги Зюк га уланади. Кўпқутбликлар (ёки бизнинг мисолимизда тўртқутбликлар) кўринишидаги мураккаб занжирларни ўрганишдан асосий мақсад, кўпқутбликлар (тўртқутбликлар) нинг ички тузилишларини ташкил этувчи элементларнинг иш режимларидан қатъи назар, занжирнинг кириш ва чиқиш қисмлари орасидаги функционал боғланишни аниқлашдан иборат. Бошқача қилиб айтганда (тўртқутбликлар бўлган ҳолда), бунинг маъноси манбанинг кучланиши Ú1 ва токи Ì1 маълум бўлса, истеъмолчининг кучланиши Ú2 ва токи Ì2ни аниқлашнинг қонуниятларини ва боғланишини топиш демакдир. Занжир ички параметрларининг тавсифларига кўра, тўртқутбликнинг кириш ва чиқиш қисмларини боғловчи тенглама чизиқли ёки ночизиқ бўлиши мумкин. Шунинг учун тўртқутблик биринчи ҳолда чизиқли, иккинчи ҳолда эса ночизиқ бўлади. Ички тармоқларида э.ю.к. ва ток манбаи бўлмаган тўртқутблик пассив бўлади. Тўртқутбликларнинг бу туркумига иккита симли электр узатиш ва алоқа линиялари, трансформаторлар, тўғрилагичнинг кўприк схемалари, текисловчи фильтрлар ва ҳ.к.лар киради. Агар тўртқутбликнинг ичида битта бўлса ҳам энергия манбаи бўлса, у актив бўлади. Қуйида чизиқли параметрларга эга бўлган фақат пассив тўртқутбликларни кўриб чиқамиз.

Энди қуйидаги назарий муаммони ҳал этамиз: мураккаб пассив занжир П нинг (1-расм) параметрлари ва унинг кириш қисмларидаги кучланиш У1 бўйича функционал боғланиш Ú 1 = f 1 (Ú 2 ,Ì 2 ) va Ì 1 - f 2 (Ú 2 , Ì 2 ) ларни аниқлаймиз. Бу мураккаб занжирнинг ихтиёрий тармоғида кучланиш ва токни шартли равишда тўртқутбликнинг чиқиш қисмларида қуйидаги кучланиш Ú2 ва ток Ì2 га тенг деб фараз қиламиз. Бунинг учун занжирнинг тенгламалари системасини контур токлари усулида тузамиз: бунда: Ì 1 , Ì 2 , Ì n –n-та мустақил контур бўйича уланган контур токларининг комплекслари; Зкк–―к‖-контурга кирувчи барча қаршиликларнинг йиғиндисига тенг бўлган, шу контурнинг хусусий тўла қаршилигининг комплекси; Зқс - қ ва С - контурларнинг орасида ҳосил бўлган ёндош тармоқ; (Зқс = Зсқ) барча қаршиликларнинг йиғиндисига тенг бўлган ўзаро тўла комплекс қаршилик. Занжирда Ú1 дан бошқа ҳеч қандай кучланиш манбаи бўлмаганлиги учун, (10.1) тенгламалар системасининг барча ўнг қисми (биринчисидан бошқалари) нолга тенг. Аммо юқоридаги шартга кўра, номаълум боғловчи (10.1) тенгламада система иккинчи тенгламасининг иккинчи ҳадига кирган ошкор бўлмаган кучланиш Ú 2 = Ì 2 Z yuk ҳам қатнашиши керак, чунки Z 22 Ì 2 =Z' 22 Ì 2 +Z yuk Ì 2 . Шунинг учун (10.1) системани қуйидаги кўринишда қайта ёзамиз: Бунда: Z' 22 = Z 22 - Z yuk – истеъмолчи Зюк қаршилигисиз иккинчи контур барча қаршиликларининг йиғиндисига тенг комплекс қаршилик. Z' 22

қаршилик 2-2' қисмаларга нисбатан пассив тўртқутблик П нинг ичига кирувчи иккинчи контур хусусий қаршилигининг бир қисми. (10.2) системанинг тўла аниқловчисини ва унинг Δкк ҳамда Δқс = Δсқ тарзидаги алгебраик тўлдирувчисини ҳисоблаб, контур токлари Ì va Ì ni топамиз: yoki (10.3) чунки va нисбатлар ўтказувчанлик ўлчов бирлигига эга. (10.3) тенглама тўртқутбликнинг Й- параметрлар орқали ёзилган тенгламасини ифодалайди. Бунда пассив тўртқутбликнинг параметрлари чизиқли бўлганлиги туфайли Й12=-Й21, чунки Δ12=Δ21. (10.3) муносабатни қаршилик ўлчамларини кўрсатувчи З-параметрлар орқали ҳам ифодалаш мумкин, у ҳолда (10.4) bu yerda ,

Энди тўртқутбликнинг кириш комплекс миқдорлари: Ú1 ва Ì1нинг чиқиш комплекс миқдорлари: Ú2 ва Ì2 билан боғланишини бевосита ифодаловчи иккита тенгламалар системасига ўтиш мумкин: (10.5,a) бунда тўртқутбликнинг доимий параметрлари. Булар ҳам (яъни А, Б, C ва Д) Й ва З параметрлар каби комплекс сонлардир. (10.5) тенгламадан Б параметрнинг ўлчов бирлиги Ом, C параметрнинг ўлчов бирлиги 1/Ом эканлигини, А ва Д параметрларнинг эса ўлчов бирлиги йўқлигини кўриш осон. Бу параметрлар қуйидаги тенглама воситасида ўзаро боғланган: АД - БC = 1 (10.6) Шунинг учун булардан ўзаро боғланишсиз фақат учтаси берилиши мумкин, тўртинчисини эса (10.6) тенглама ёрдамида аниқласа бўлади. (10.6) тенгламанинг тўғрилигига А, Б, C ва Д ларнинг қийматларини уларнинг аниқловчиси ва алгебраик тўлдирувчиси орқали қўйиб ишонч ҳосил қилиш мумкин: AD Агар кучланиш манбаи Ú1 тўртқутбликнинг чиқиш қисми 2-2ъ га, юклама Зюк га эса унинг кириш қисми 1-1ъ га уланган бўлса, у ҳолда, аввалги ток /1 ўрнига истеъмолчининг тескари йўналишидаги токи – (–Ì2)

оқиб ўтади. Бунда ток И2 нинг ўрнига занжирнинг аввалги чиқиш (ҳозирги кириш) тармоғи 2-2ъ га кучланиш Ú1 бераётган ток (–Ì1) маълум бўлади. Шу сабабли (10.5) тенгламанинг ўрнига қуйидаги системани оламиз: Тенгламаларнинг биргаликдаги ечими: yoki Ammo AD BC =1 bo’lgani uchun бўлади, яъни кучланиш манбаи Ú1 ни тўртқутбликнинг чиқиш қисми 2-2ъ га, юклама Зюк ни эса кириш қисми 1-1ъ га қайта уланганда (10.5) тенгламадаги А ва Д параметрлар ўрин алмашади. Агар бу параметрлар ўзаро тенг бўлса, (10.5) ифода ўз кучини сақлаб, тўртқутблик ―киришчиқиш‖ йўналишида, шунингдек, тескари йўналишда энергия узатишда ўзини бир хил тутади. Параметрлари А=Д бўлган тўртқутбликлар симметрик ҳисобланади. Пассив тўртқутблик занжир алмашиниш схемаси бўйича уларнинг эквивалент параметрларини аниқлаш Электр машиналарда, трансформаторларда, электр узатиш ва алоқа линияларида ва бошқа амалий ҳолларда учрайдиган физик жараённинг таҳлилини қулайлаштириш учун тўртқутблик тарзида кўриб чиқилаётган қурилманинг реал схемасини унга эквивалент бўлган алмаштириш схемасига келтириш мумкин. Тузилиши жиҳатидан энг оддий схема Т - шаклли (2-расм)

ва П-шаклли (3-расм) алмашиниш схемаси бўйича тузилган уч элементли тўртқутбликдир. Бу тўртқутбликларнинг ички тузилишини ташкил этувчи қаршилик ва ўтказувчанликнинг берилган қийматлари орқали аниқлаймиз. 2- расм занжир учун Кирхгофнинг қонунларига биноан тузилган қуйидаги тенгламалар системасини оламиз: Ток И нинг қийматини иккинчи тенгламадан биринчи тенгламага 2-расм. қўйсак, ҳосил бўлади. Олинган тенгламани натижавий кўринишда қайта ёзамиз: Бу ерда тегишлича: A=1+Z 1 Y 0 ; B=Z 1 +Z 2 +Z 1 Z 2 Y 0 ; C=Y 0 ; D=1+Z 3 Y 0 Шундай қилиб, тўртқутбликнинг параметрлари Т-шаклли алмашиниш схемаси бўйича бевосита пассив тўртқутблик тарзида берилган занжир ички элементлари қаршиликларининг ва ўтказувчанликларининг қийматларидан аниқлаш мумкин. Аммо кўпинча тескари масала қўйилиб, бунда ички тузилиши мураккаб бўлган пассив тўртқутбликнинг берилган А, Б, C ва Д параметрлари бўйича

унинг Т-шаклли алмашиниш схемасини тузиб (2-расм) ва унинг учун З1, З2 ва Й0 ларнинг қийматларини аниқлаш талаб этилади. Юқоридаги тенгламаларга кўра, va Y 0 = C 3-расм. Агар З1=З2 бўлса, Т-шаклли схема симметрик бўлади, чунки бу ҳолда А= D . Π-шаклли алмашиниш схемаси (3-расм) учун қуйидаги тенгламалар системасига эгамиз : и ечими (10.5) +(1+ яъни A=1+Z 0 Y 2 , B=Z 0 , C=Y 1 +Y 2 +Y 1 Y 2 Z 0 va D=1+Y 1 Z 0 Агар шу параметрлардан фойдаланиб, тўртқутбликнинг П-шаклли эквивалентини тузиш талаб этилса, у ҳолда:

П - шаклли алмашиниш схемаси бўйича тўртқутбликнинг симметрия шарти Й 1 = Й 2 дир , чунки бунда А = Д . Тўртқутблик занжир параметрларини тажриба усулида аниқлаш Пассив занжирларни, умуман олганда кўпқутбликлар, хусусий ҳолда эса тўртқутбликлар нуқтайи назаридан таҳлил қилишнинг асосий афзаллиги шуки, бу кўпқутбликлар (тўртқутбликлар)нинг ички тузилишидаги мураккаб занжир ва элементларни алоҳида таҳлил қилиш шарт эмас. Ички занжирларнинг катталиклари ўзгармас ва параметрларининг характерлари чизиқли бўлганда, (10.5) тенглама билан аниқланадиган тўртқутбликнинг кириш ва чиқишдаги катталиклар орасидаги боғланиш занжирнинг ҳар қандай иш режимида Ú1, Ì1 ва Ú2, Ì2 ларнинг миқдорий нисбатларини тавсифловчи қатъий математик қонуниятга айланади, яъни тўртқутбликнинг А, Б, C ва Д параметрлари занжирнинг ҳар қандай иш режимида, шунингдек, салт ишлашида ва қисқа туташганда ҳам (агар бу режим тўртқутбликнинг ички структурасининг ўзгаришига сабаб бўлмаса) ўзгаришсиз қолади. Салт ишлаш ва қисқа туташиш тажрибалари асосида А, Б, C ва Д параметрларни тажриба ўтказиш йўли билан аниқлаш учун ана шу вазиятдан фойдаланамиз. Салт ишлаш ҳолатида Z yuk = 0 бўлса, (10.5) система ўрнига қуйидаги ифодани оламиз: 2c 1c = C 2 c (―c‖ индекс тегишли кучланиш ва токларнинг қаршилиги Z yuk =∞ бўлиб, тўртқутбликнинг салт ишлаш режимида ўлчанганлигини билдиради). Қисқа туташиш ҳолатида занжирнинг ташқи (чиқиш) қисмларида Зюк = 0 ва У2к = 0 бўлса, (10.5) система ўрнига қуйидагини оламиз:

(―к‖ индекс тегишли ток ва кучланишларни тўртқутбликнинг қисқа туташиш режимида ўлчанганлигини билдиради). Шундай қилиб, тўртқутбликнинг параметрлари қуйидагича аниқланиши мумкин: Бу параметрлар тўртқутбликнинг кириш ва чиқишларида турғунлашган кучланиш ва токларга боғлиқ бўлмаганлиги туфайли, юқоридаги тажрибаларни кучланиш У1 ва ток И1 нинг ўлчашга қулай бўлган ҳар қандай қийматларида бажариш мумкин. Умумий ҳолда А, Б, C ва Д параметрлар қуйидаги кўринишли комплекс сонлардир: Юқорида бажарилган ўлчашлар бу миқдорларнинг а; б; c ва д модулларини аниқлашга имкон беради. ψа, ψб, ψc ва ψд аргументларни аниқлаш учун бу тажрибаларни бошқа частотада бажариб ва олинган натижаларни таққослаб, номаълум параметрларни аниқлашнинг тўла комплексига ўтиш мумкин. Умуман, А, Б, C ва Д параметрларни экспериментал аниқлаш тўртқутбликнинг иккита ихтиёрий ишчи ҳолати учун бажарилган ўлчашларни таққослашга асосланган бўлиши мумкин. Бу ҳолда, (10.5) системага биноан, қуйидагига эга бўламиз: Бу тенгламалар системасининг биргаликдаги ечими: бўлади; бунда 1 1 va 2 2 – тўртқутбликнинг кириш ва чиқишидаги биринчи ихтиёрий ҳолатда ўлчанган кучланиш ва токлар 1 1 va 2 2 – бошқа

ихтиёрий режимда 2 ёки Зюк нинг ўзгариши туфайли юзага келган катталиклар. Тўртқутблик занжир узатиш функциялари. Тўртқутблик занжир дифференциаллаш ва интеграллаш хусусиятлари Тўртқутбликнинг кириш Ú1 Ì1 ва чиқиш Ú2 Ì2 катталиклари орасидаги боғланишни ифодаловчи асосий тенгламаси бўлган (10.5) тенглама шундай ўзгартирилиши мумкинки, бунда тўртқутбликнинг берилган А, Б, C ва Д параметрларида истеъмолчининг Зюк қаршилигида унинг битта кириш ва битта чиқиш катталиклари орасидаги боғланиш бевосита ифода этилган бўлади. Ú2=Ì2З2 бўлгани туфайли, (10.5) системанинг ўрнига қуйидагини ёзамиз: (10.8) Бунда: – комплекс кўпайтувчилар; уларнинг ёрдамида берилган кириш катталигидан номаълум чиқиш катталигига ўтилади. Умуман, мураккаб зажирлар таҳлил қилинганда, занжирнинг қандайдир тармоғига берилган (маълум) ток и1(т) ёки кучланиш У1(т) таъсирида бошқа тармоқларда ҳосил бўлган ток и2(т) ни ёки кучланиш У2(т) ни аниқлаш

зарурати туғилади. Биринчи тармоқни қандайдир тўртқутбликнинг кириш ва иккинчи тармоқни эса чиқиш қисмлари деб қабул қилиб, берилган ва номаълум катталиклар орасидаги зарур боғланишни олиш учун (*) тенгламалар системасининг биронтасидан фойдаланиш мумкин. Кириш катталиклари и1(т) ва у1(т) ларни умумлашган функция х2(т) орқали, чиқиш катталиклари и2(т) ва у2(т) ни эса х(т) орқали белгилаб, бу ўзгарувчан катталиклар орасидаги боғланишни ифодаловчи ва узатувчанлик функцияси деб аталадиган Ф(т)=х2(пт):х1(пт) ни топамиз. Агар х1(т) ва х2(т) нинг ўрнига уларнинг оператор тасвири олинса, бу боғланиш оператор шаклида қуйидагича ёзилади: бунда: Ф(п) – оператор шаклидаги узатувчанлик функцияси. (10.8) ва (10.9) ифодаларни таққослаб, комплекс кўпайтирувчилар Ф1(ж ω ), Ф2(ж ω ) ва ҳоказоларнинг п=ж ω да Ф1(п), Ф2(п) ва ҳоказо узатувчанлик функциялари маъносига эга бўлишини кўрамиз. Фурье қаторини бевосита алмаштириш шаклини олиб, уни вақт т<0 да ф(т)=0 шартни қаноатлантирувчи вақт функцияси учун Лаплас алмаштириши ни таққослашдан кейин ҳам шундай хулосага келиш мумкин. (10.8) ва (10.9) ифодалардан кўринадики, тўртқутбликнинг кириш қисмларидаги кучланиш у1(т) дан унинг чиқиш қисмларидаги кучланиш у2(т) га ёки ток и1(т) дан ток и2(т) га ўтишда узатувчанлик функцияси Ф(жω)=Ф(п) нинг ўлчами нолга тенг. Агар х1(т)=и1(т) ва х2(т)=у2(т) бўлса, у ҳолда Ф(п) функция қаршилик ўлчамига эга бўлиб, тўртқутбликнинг кириш ва чиқиш қутблари орасидаги умумлашган (операторли) ўзаро қаршиликни

ифодалайди. Агар х1(т)=и1(т) ва х2(т)=у2(т) бўлса, узатувчанлик ўлчамига эга бўлиб, кўриб чиқилаётган занжирнинг қисмлари орасидаги умумлашган (операторли) ўзаро ўтказувчанликни ифодалайди. Юқорида киритилган тушунчаларнинг қаршилиги З1=З2=жωЛ ва ўтказувчанлиги Й=жωC0 бўлган Т-шаклли конкрет симметрик тўртқутбликнинг (2-расм) мисолида кўрамиз. Бу тўртқутбликнинг параметрлари: + Тўртқутбликнинг чиқиш қутбларидаги приёмникнинг қаршилигини Зюк=∞ деб ҳисоблаб (салт ишлаш режими), (10.4) системани келтирилган Зпараметрли тенглама орқали бу ҳол учун мумкин бўлган барча узатувчанлик функциясини ифодалаймиз. Тўртқутбликнинг (10.4) системаси бўйича ёзилган тенгламасининг оператор тасвири қуйидагича бўлади: бунда: Z yuk = ∞ va I2(p) = 0 бўлгани туфайли аммо (*) га биноан, бўлганда, Ф(п) билан Ф(жω) бир-бирига муносиб бўлади. Тўртқутбликнинг кириш ва чиқиш қутблари орасидаги умумлашган (операторли) ўзаро қаршилиги: бу эса (*) га биноан:

Занжирнинг умумлашган (операторли) ўзаро ўтказувчанлиги: шунингдек, (демак, занжирнинг умумлашган (операторли) ўзаро қаршилиги ва ўтказувчанлиги бир-бирига қарама-қарши катталиклар эмас). Узатувчанлик функцияси: tok I 2 (p) = 0 yoki Z yuk = ∞ bo’lganidan nolga teng. Энди тўртқутбликнинг кириш оператор қаршилиги тўгрисида тушунча киритамиз; шунга кўра, бўлган умумий ҳолда (10.8) дан қуйидагича аниқлаш мумкин: Юқорида келтирилган мисол учун (салт юриш режимида ишлаётган Т- шаклли симметрик тўртқутблик) (10.8) га биноан, қуйидагига эгамиз: ёки комплекс шаклда:

Шундай тўртқутбликлар қуриш мумкинки, уларнинг чиқиш қисмларидаги кучланишлар вақт жиҳатидан кириш қисмларидаги кучланишларнинг ҳосиласини ёки интегралини беради. Бу тўртқутбликлар алоҳида тоифани ташкил этади. Улар дифференциалловчи ва интегралловчи занжирлар деб аталади ва ўлчаш ҳамда ҳисоблаш техникасида, автоматика ва электроникада кенг қўлланилади. 4-а, б расмда Р, Л ва Р, C параметрлардан тузилган оддий (икки элементли) дифференциалловчи занжир тасвирланган. Тўртқутбликнинг чиқиш қисмларидаги қаршилик Зюк=∞ ва ток и2=0 деб олинганда (реал занжирларда и2≠0 бўлади, аммо (и2<<и1)), 10.4-а расмдаги занжирда бу нолли бошланғич шартларига биноан ва (10.8) ифодани ҳисобга олганда қуйидаги боғланиш мавжуд: a) b) 4-расм. Бу боғланиш эса ўтиш функцияси орқали амалга оширилиши мумкин: Агар Р, Л звенонинг вақт доимийси τ=Л/Р унчалик катта бўлмаса, яъни кучланиш у1(т) нинг сезиларли ўзгариши учун кетган вақт интегралидан бирмунча кам деб олинса, у ҳолда тахминан деб қабул қилиш мумкин. Демак,

Нолли бошланғич шартларда эканлигини ҳисобга олган ҳолда, қуйидагини ёзамиз: яъни тўртқутбликнинг 2-2ъ чиқишидаги кучланиш у2(т) унинг 1ъ-1 киришидаги кучланиш у1(т) нинг ҳосиласига пропорсионал (4-а расм). Худди шунга ўхшаш, 4-б расмдаги занжир учун (10.8) системага биноан ни ёзиш мумкин. Р, C звено вақт доимийси τ=РC нинг етарлича кичик қийматларида деб қабул қилиш мумкин; демак, яъни занжирнинг чиқиш қисмларидаги кучланиш у2(т) 10.4-б расмда ҳам унинг кириш қисмларидаги кучланиш у1(т) нинг ҳосиласига пропорсионал. 5-а, б расмда Р, Л ва C параметрлардан тузилган оддий (икки элементли) интегралловчи занжир тасвирланган. 5-расм. Дифференциаллашни татбиқ этиб, занжирнинг кириш ва чиқиш қисмлари орасидаги катталикларнинг боғланишини ифодаловчи тенглама тузамиз. 5-а расмдаги занжир учун (10.8) га биноан,

5-а расмдаги занжирда Р нинг кичик қийматлари учун ва аксинча, 5-б расмдаги занжирда Р нинг етарлича катта қийматлари учун биринчи ҳолда тахминан деб, иккинчи ҳолда қабул қилиш мумкин. Аммо бўлгани учун, 5-а,б расмдаги занжирда кириш кучланиши у1(т) ни интеграллаш жараёни содир бўлади. Хулоса қилиб айтиш мумкинки, кириш кучланиши у1(т) ни дифференциаллаш ва интеграллашнинг эффектига, Р, Л ва C параметрларнинг миқдорий нисбатлари бўйича қўйилган шартга кўра, кириш сигналининг анчагина сўниши натижасида эришилади. Шунинг учун аниқ шароитда фазаси бўйича ўзгартирилган кучланиш у2(т) нинг юкламага узатишдан аввал кучайтириш лозим бўлади. Параметрларини танлаш нуқтайи назаридан қўйилган шартларни қаноатлантирувчи энг яхши оптимал схема 4-а расмдаги дифференциалловчи занжир, 5-б расмдаги интегралловчи занжир ҳисобланади. 1-мисол. Агар Z 1 = 3 + j 4 Om , Z 2 = 5 + j 12 Om va Y 0 = j 0,1 1/ Om маълум бўлса, Т-шаклли пассив тўртқутбликнинг (2-расм) параметрлари аниқлансин. Ечиш: Ечимни текшириш:

2-мисол. Кучланиши Ú1 = 220 волтли мўътадил манбага пассив симметрик тўртқутблик (1-расм) уланган, унинг 2-2ъ чиқиш қутбига қаршилиги Зюк = 30эж60 Ом бўлган юклама уланган. Номинал режимда у орқали Ì2=-ж4 А ток оқиб ўтади. Юклама ажратилганда (салт ишлашда) занжирнинг чиқиш қисмларидаги кучланиш Ú2 c =180эж60  . Қуйидагилар аниқлансин: 1) тўртқутбликнинг А, Б, C ва Д параметрлари; 2) тўртқутбликнинг салт ишлаш, қисқа туташиш ва номинал режимларда унинг кириш қаршилиги; 3) тўртқутбликнинг номинал режимида унинг узатувчанлик функцияси. Ечиш: 1. А параметрини қуйидаги шартдан топамиз: Ú1c=A · Ú2c (Ì2=0) Шунинг учун =1,22e j60 =0,61+j1,05 2. Номинал режимда Ú = Z yuk Ì 2 эканлигини билган ҳолда Ú 2 =30e j60  · 4 · e -j90  =120e -j30 га эга бўламиз; демак, Ú 1 =AÚ 2 +BÌ 2 . Бу ердан: 3. Тўртқутбликнинг симметриклиги (А=Д) ҳисобга олинган ҳолда боғланиш тенгламаси АД-Б C =1 дан қуйидагига эга бўламиз: a) Тўртқутбликнинг кириш қаршилиги: b) салт ишлаш режимида:

c) қисқа туташиш режимида: в) номинал режимда: a) 4. Тўртқутбликнинг номинал режимдаги узатувчанлик коэффициенти: b) кучланиш бўйича : ёки оператор шаклида: c) tok бўйича: ёки оператор шаклида: в) умумлашган ўзаро қаршилиги: yoki г) умумлашган ўзаро ўтказувчанлиги: yoki

Адабиётлар : 1. А. Каримов. Назарий электротехника. И қисм. – Тошкент, 2003. 2. Л.Р.Нейман, К.С.Демирчян. Теоретические основы электротехники. – Москва, 2006. 3. Г.И.Атабеков. Теоретические основы электротехники. 4. Москва, 1998. 5. Г.В.Зевеке, О.А.Ионкин, А.В.Нетушил, С.В.Страхов. Основи теории цепей. – Москва, 2003. 6. П.А.Ионкин и др. Теоретические основы электротехники. –Москва, 2006. 7. Б.А.Прянишников. Теоретические основы электротехники (курс лекций). – Санкт-Петербург, 2004. 7. М.Р.Шебес, М.В.Каблукова. Задачник по теории линейных электрических цепей. – Москва, 2003. 8. М.Ибадуллаэв. Назарий электротехника асослари (масала ва машқлар тўплами). – Тошкент: ―Озбекистон‖ нашрёти, 2015. 9. C .Ф.Амиров, М. C .Ёқубов, Н.Ф.Жабборов Электротехниканинг назарий асослари. И-ИИИ қисм. – Тошкент. ―Озбекистон‖ нашрёти, 2007. 10. Г.Н.Арсенев, И.И.Градов. Основы теории цепей. Учебное пособие. – М., 2007.

O'xshashlar

Электр занжирлари графи.

Электр занжирлари ва улар элементларининг классификацияси.

Электр занжирлари ва уларнинг элементларининг аҳамияти.

Электр занжирлари назариясида қўлланиладиган электромагнит майдон тушунчаси ва интеграл катталиклар.

Чизиқли электр занжирлар назарияси. Бир фазали синусоидал ўзгарувчан ток занжирлари