Tabiatni muhofaza qilishning tashkiliy va huquqiy asoslari - Ekologiya - Referatlar

Tabiatni muhofaza qilishning tashkiliy va huquqiy asoslari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

41 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Tabiatni muhofaza qilishda huquqiy bazaning yaratilishi. 2. Tabiatni muhofaza qilishning tashkiliy asoslari. 3. Davlat tomonidan tabiatni muhofaza qilish borasida qabul qilingan qaror va tadbirlar.

www.arxiv.uz 1. Tabiatni muhofaza qilishda huquqiy bazaning yaratilishi. Tabiatni muhofaza qilish tadbirlari qonuniy aktlar (farmonlar, ko'rsatmalar, qarorlar) ilmiy tavsiyalar, ishlanmalar, tabiatni muhofaza qilish ta'limi asosida, nazorat boshqaruv organlari faoliyati natijasida amalga oshiriladi. Tabiatni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanishni ta'minlash, ushbu faoliyatning tashkil qilinishi, amalga oshirilishi va qonuniy ta'minlashnishiga ko'p jihatdan bog'liqdir. Tabiatni muhofaza qilishning tashkil qilinishi, amalga oshirilishi va qonuniy ta'minlashiga ko'p jihatdan bog'liqdir. Tabiatni muhofaza qilishning tashkil qilinishi turli davlatlarda farqlanadi. Har bir davlatning rivojlanish darajasi, mulkchilik shakllari o'ziga xos boshqaruv tizimining vujudga kelishiga sabab bo'ladi. Alohida davlatlarda tabiatni muhofaza qilish sohasida qonunlar, farmon va bo'yruqlar qabul qilinadi. Maxsus davlat tashkilotlari tabiatni muhofaza qilish sohasidagi boshqaruv va nazoratni amalga oshiradi. Bundan tashqari tabiatni muhofaza qilish va ekologik ta'lim-tarbiya bilan shug'ullanuvchi jamoat tashkilotlari faoliyat ko'rsatadi. Ushbu yo'nalishda maxsus ilmiy tadqiqot ishlari olib boriladi. Har bir davlatning qonunlarida ekologik jinoyatlar uchun ma'muriy va jinoiy javobgarlik normlari belgilanadi. Alohida davlatlarda atrof muhit holatini kuzatish, nazorat qilish va boshqarish tizimi – monitoring faoliyat ko'rsatadi. Monitoring tizimini keng qamrovligi ko'p jihatdan atrof muhit holatini ishonchli baholash imkonini beradi. 2. Tabiatni muhofaza qilishning tashkiliy asoslari . Mustaqiliikdan oldin tabiatni muhofaza qilishning tashkil qilinishi talabga to'la javob bermaganligini ta'kidlash lozim. Tabiiy resurslar, ishlab chiqarish tashkilotlariga davlat mulkchiligi sharoitida xo'jaalikni ko'p yilga belgilangan qat'iy reja asosida yuritish, mahalliy sharoitlarni to'la hisobga olmaslik natijasida atrof muhitning ifloslanishi, resurslardan isrofgarchilik bilan foydalanish salbiy oqibatlarga olib kelgan. Ushbu sohada uzoq vaqtgacha maxsus takomillashgan davlat boshqaruvi tizimi bo'magan. Ekologik xuquqbuzarliklar uchun javobgarlik masalalari talabga to'la javob bermagan. Hozirgi vaqtda mustaqil hamdo'stlik mamlakatlarida tabiatni muhofaza qilish o'ziga xos tashkiliy va xuquqiy asoslariga egadir.

www.arxiv.uz Tabiatni muhofaza qilishning tashkiliy va huquqiy asoslari O'zbekiston Respublikasining konstitusiyasida o'z aksini topgan. Konstitusiyaning 50, 54, 55 va 100-moddalari da fuqarolarning ushbu sohasidagi xuquq va majburiyatlari, atrof-muhitga munosabat va boshqaruv tizimi bo'g'inlarining faoliyati belgilangan. Jumladan 50-moddada “ Fuqarolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo'lishga majburdirlar ” deyiladi. 100-moddada atrof muhitni muhofaza qilish mahalliy hokimiyat organlari vazifasiga kirishi ta'kidlangan. O'zbekistonda tabiiy sharoitlarni saqlash, tabiiy resurslardan oqilona foydalanishning huquqiy, iqtisodiy va tashkiliy asoslarini 1992 yil 9 dekabrda qabul qilingan “Tabiatni muhofaza qilish to'g'risida”gi qonun belgilab beradi. Qonunga muvofiq O'zbekistonda tabiatni muhofaza qilishga taaluqli huquqiy munosabatlarni tartibga solish Oliy majlisning mutlaq vakolati doirasiga kiradi. Bularga tabiatni muhofaza qilish sahasidagi davlat siyosatini belgilash, davlat ekologiya dasturlarini tasdiqlash; ushbu sohadagi respublika qonun xujjatlarini ishlab chiqish va qabul qilish; tabiatni muhofaza qilishga taaluqli qonunlar ijrosini muvofiqlashtirib borish va boshqalar kiradi. Tabiatni muhofaza qilish ishlariga umumiy rahbarlik O'zbekiston Respublikasi vazirlar mahkamasiga yuklatilgan. Qonunning 8 – moddasida «Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishning davlat boshqaruvi tizimi» quyidagicha belgilangan: Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan foydalanishning davlat boshqaruvini O'zbekiston Respublikasining qonunlari va boshqa normativ xujjatlariga muvofiq O'zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi, O'zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo'mitasi, davlat boshqaruvi mahalliy idoralari amalga oshiradilar». Tabiatni muhofaza qilish davlat qo'mitasi Oliy majlisga bo'ysunadi hamda ushbu sohadagi davlat nazoratini amalga oshiradi. Qo'mitaning o'z vakolatlari doirasida qabul qilingan qarorlari davlat idoralari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va fuqarolar uchun majburiydir. O'zbekiston Respublikasining «Tabiatni muhofaza qilish to'g'risida» gi qonunida ushbu sohadagi aholining xuquq va majburiyatlari, atrof muhit sifatini normativlar bilan tartibga solish, ekologik nazorat, ekologik xuquqbuzarliklar uchun javobgarlik va

www.arxiv.uz boshqalar belgilab berilgan. Qonunda atrof tabiiy muhit monitoringi Davlat atrof tabiiy muhit holatini kuzatib borish xizmatiga yuklatiladi. 3. Davlat tomonidan tabiatni muhofaza qilish borasida qabul qilingan qaror va tadbirlar. O'zbekiston Respublikasi Oliy majlisining 1991 yil 20 noyabrdagi, 1993 yil 7 maydagi, 1994 yilning 6 may va 23 sentyabrdagi kengashlarda o'zlashtirishlar kiritilgan. Ushbu qonunlar erdan oqilona foydalanish va erni muhofaza qilish, tuproq hosildorligini qayta tiklash, tabiiy muhitni saqlash va yaxshilashga qaratilgan. O'zbekiston Respublikasining “Suv haqidagi va suvdan foydalanish” to'g'risidagi qonuni 1993 yil 6 mayda qabul qilindi. Uning vazifasi suvdan foydalanishni tartibga solish, aholi va halq xo'jaligi ehtiyojlari uchun suvdan oqilona foydalanish, suvning ifloslanishi, kamayishi, iflos suvning zararli ta'siri haqida ogohlantirish va ularni zararsizlantirish, suv havzalarining holatini yaxshilash, tashkilotlar, korxonalar, dehqon xo'jaliklari va fuqarolarning suvga bo'lgan xuquqlarini muhofaza qilishdan iborat. 1994 yil 22 sentyabrda O'zbekiston Respublikasining “Qazilma boyliklar haqida” qonuni qabul qilindi. Bu qonun ma'danlarni muhofaza qilish va foydalanishni tartibga solishga qaratilgan. 1996 yil 27 dekabrda “Atmosfera havosini muhofaza qilish haqida”gi qonun qabul qilindi. Unda atmosfera havosining tabiiy tarkibini saqlash, uni zararli moddalar bilan ifloslanishini oldini olish, davlat organlari, korxonalar va fuqarolarning havoni muhofaza qilishdagi xuquqiy vazifalarini tartibga solish va boshqalar qayd etilgan. Hozirda o'rmonlar, hayvonot olamini muhofaza qilish va foydalanish to'g'risida qonun loyixalari ishlab chiqilmoqda. Yo'qolib borayotgan qimmatli va dorivor o'simliklar va noyob hayvonlarga nisbatan munosabatlarini tartibga solish va foydalanishni yaxshilash bo'yicha Vazirlar Mahkamasining Qarorlari mavjud. O'zida ovchilik va baliq tutish tartiblari yuqorida ko'rsatilgan qonunlar, shuningdek, O'zbekiston Respublikasi xududida ovchilik va baliqchilik xo'jaliklarini boshqarish to'g'risida nizom, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qarorlari asosida amalga oshiriladi. Bu borada O'zbekiston

www.arxiv.uz Respublikasi Tabiatni Muhofaza qilish davlat qumitasining maxsus buyruqlari ham yuridik huquqlarga ega. Yuqorida ko'rsatib o'tilgan atrof-muhit muhofazasi to'g'risidagi qonunlar, qarorlar, nizomlar va boshqa yo'l-yo'riqlar tabiatdan foydalanishning yuridik jabhalarini asoslaydi. Vazifa ulardan to'lig'i bilan foydalangan holda atrof-muhit muhofazasiga samarali xizmat qilishga butun e'tiborni qaratishdan iborat. Tabiiy muhitni ifloslanayotgan uning boyliklaridan me'yoridan ortiqcha foydalanayotgan, ekologik vaziyatlarni jiddiylashtirayotgan, aholi sog'lig'iga salbiy ta'sir ko'rsatayotgan davlat, xususiy, shirkat, jamoa xo'jaliklari, fuqarolar va boshqalarga nisbatan qonun asosida tegishli tabiatni muhofaza qilish qonunchiligini buzuvchilari bilan shug'ullanuvchi muassasalar va shaxslar amalga oshiradilar.

www.arxiv.uz Adabiyotlar ro'yxati: 1. Karimov I.A. O'zbekiston XXI asr bo'sag'asida: xafsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraaqqiyot kafolatlari. -T.: O'zbekiston, 2. Baratov P. Tabiatni muhofaza qilish. -T.: O'qituvchi, 1991. 3. Novikov Yu.I. Oxrana okrujayuey sredi. –M.: Vishaya shkola, 19987. 4. Egamberdiev R. Ekologiya. –T.: O'zbekiston, 1993. 5. Tursunov X.T. Ekoloiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish. –T.: Saodat RIA, 1997. 6. Ergashev A., Ergashev T. Ekologiya, biosfera va tabiatni muhofaza qilish. – T.: Yangi asr avlodi, 2005. 7. To'xtaev A., Xamidov A. Ekologiya, biosfera va tabiatni muhofaza qilish. – T.: O'qituvchi, 1995. 8. Otaboev Sh., Nabiev M. Inson va biosfera.-T.: O'qituvchi, 1995. 9. Tilovov T. Ekologiyaning dolzarb muammolari. –Qarshi: Nasaf, 10. To'xtaev A. Ekologiya.-T.: O'qituvchi, 1998. 11. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Tabiatni muhofaza qilishning jihatlari. Tabiatni muxofaza qilishning nazariy asoslari va jihatlari

O`rmonlardan foydalanish va muhofaza qilishning huquqiy holati

O`simlik dunyosidan foydalanish va muhofaza qilishning huquqiy holati

Atrof muhitni muhofaza qilishning xuquqiy asoslari va halqaro ekologik hamkorliklar

O’zbekistonda tabiatni muhofaza qilish tadbirlari, qo’riqxonalar va boshqa muhofaza qilinadigan hududlar