Iqtisodiy fanlarni o'qitishda ko'rgazmali qurollar, tarqatma materiallar va texnik vositalardan foydalanish - Ekologiya - Referatlar

Iqtisodiy fanlarni o'qitishda ko'rgazmali qurollar, tarqatma materiallar va texnik vositalardan foydalanish

Yuklangan vaqt:

08.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

139.5 KB

Ko'chirib olish

Iqtisodiy fanlarni o`qitishda ko`rgazmali qurollar, tarqatma materiallar va texnik vositalar dan foydalanish Reja: 1. Iqtisodiy fanlarni o`rganishda ko`rgazmalilikni ta`minlash zaruriyati va uning asosiy turlari. 2. Tarqatiladigan materiallar va ularni tayyorlash, dars jarayonida qo`llash. 3. Fanlarni o`qitishda texnik vositalarning tutgan o`rni, turlari, qo`llash usullari. 4. Dars jarayonida axborot texnologiyalaridan foydalanish

Tayanch so`z va iboralar: Vizual metodlar. Ko`rgazmali qurollar. Grafikli oo`rganayzerlar (tashkil etuvchilar). Namoyish qilish. Ekskursiya. Tarqatma materiallar. Axborot beruvchi tarqatma material (AVTM). Topshiriq beruvchi tarqatma material (TBTM). Tа`lim vositalari. Axborot texnologiyalari. Multimedia. Tаqdimоt mеtоdi Iqtisodiy fanlarni o`rganishda ko`rgazmalilikni ta`minlash zaruriyati va uning asosiy turlari. Metodlarni qo`llashning turli-tuman modifikatsiyalari mavjud bo`lib, ular dars o`tish shakllari va vositalari bilan ko`shilib ketadi. O`qish, o`rganish idrok kilish, xayolan qayta jonlashtirish bilan chambarchas bog`liq. Hayot tajribasi ko`rsatadiki, inson o`zi ko`rib, tasavvur qilgan narsani to`liq o`zlashtiradi. Avtomobil yoki traktor haqida qancha o`qigan, og`zaki eshitgan bo`lmang, o`zini ko`rib, mashq qilmay o`rganib bo`lmaydi. Inson tabiatan shunday yaratilgan ekanki, u biron narsani o`rganishi uchun uni tasavvurida jonlantira bilishi kerak ekan. Shuning uchun ham iloji boricha o`rganilayotgan predmetni turli vositalar, tasvir, maket, rasm, chizma va boshqalardan foydalaniladi, ya`ni ta`limning ko`rgazmaliligi ta`minlanadi. Ta`limning ko`rgazmaliligini ta`minlashni shartli ravishda ikki katta guruhga: ko`rgazmali va namoyish qilish usullariga bo`lish mumkin. Ko`rgazmalilik o`quvchi-talabalarga turli qo`llanmalar, jumladan, xarita, plakat, chizma va rasmlar, suratlar va boshqalarni ko`rsatishni ko`zda tutadi. Namoyish qilish esa, odatda, qurilma, asboblar, tajribalar, turli tipdagi apparatlarni namoyish qilish bilan bog`liq. Ta`limning ko`rgazmali uslublarining o`ziga xos xususiyati shundaki, ular og`zaki ifodalash uslubi bilan u yoki bu darajada uyg`unlashib ketadi. So`z va ko`rgazmalilikning chambarchas bog`liqligi shundaki, ob`ektiv borliqdagi qonuniyatlar amaliyotda birgalikda qo`llashni taqozo etadi. Demak, so`z va ko`rgazmalilik aloqasining xilma-xil shakllari mavjud. Ta`lim vazifasining o`ziga xos xususiyati, mavzuning mazmuni, mavjud ko`rgazmali vositalarning xarakteri,

o`quvchi-talabalar tayyorgarligi darajasidan kelib chiqib, oqilona uyg`unlashtiriladi. Ko`rgazmali qurollar yordamida bir vaqtning o`zida muhokama qilinayotgan savolni, axborotni ham eshitish, ham ko`rish orqali qabul qilish shubhasiz talabalarni puxta bilim olishlariga yordam beradi. Ko`rgazmali qurollar - axborot olishni ko`rish (sezgisi) orqali, tasvirni idrok qilish, xotirada jonlantirishga qaratilgan vosita Taraqqiyotning o`zi bir tomondan fanni chuqur o`zlashtirishni zarur qilib qo`ysa, ikkinchi tomondan turli - tuman yangi metodlar, ko`rgazmali-likni oshirish, texnik vositalardan foydalanish, ularni qo`llashni takomillashtirish orqali bilim olishni osonlashtirish, qiziqarli jarayonga aylantirishga yordam beradi. Dars jarayonida so`z bilan o`qituvchi tomonidan yodga tushirish, talabalarning xayolida gavdalantirish mumkin bo`lgan ichki, xayoliy ko`rgazmali qurollar: adabiyot, san`at asarlari, badiiy film, badiiy asar qaxramonlari hayotda yuz beradigan turli voqea, vaziyatlardan odatda keng foydalaniladi Ko`rgazmalilikning muhim ahanmyati shundaki, axborotlarni, m а `lumotlarni tizimlashtirish va tarkibiy guruhlashtirish orqali o`rganilayotgan tushuncha (hodisa, voqea va shu kabi) lar o`rtasidagi aloqa va aloqadorlikni hamda ylarni o`rnatish yo`li va vositalahini tushunishni osonlashtiradi, yangi variantlarini topishga yo`haltiradi. Sh ах siy k о mput е r i х tir о qiling а ch, o`quv j а r а yonid а t ех nik v о sit а l а rd а n k е ng f о yd а l а nilishi tuf а yli grafikli organayzerlar tushunch а si h а m k е ng qo`ll а nil а dig а n bo`ldi. Grafikli organayzerlar (tashkil etuvchilar) – axborotlar, na`lumotlar, bildirilgan fikrlar, jarayonlarni ko`rgazmali taqdim etish vositasidir. Hozirgi paytda ular yordamida qator metodlar: jadvalarga, diagrammalarga, turli ko`rinishdagi chizmalar yordamida qo`llaniladigan topshiriqlar bajariladi. Ko`rg а zm а li qur о ll а r а s о sid а d а rs o`tishni ko`rg а zm а li m е t о dl а r d е b h а m а t а l а di. Bu m е t о dl а rg а o`quv m а t е ri а lini o`zl а shtirish o`quv j а r а yonid а ko`rg а zm а -

lilikni t а `minl а sh bil а n b о g`liq m е t о dl а r kir а di. Ul а r о g`z а ki v а а m а liy m е t о dl а r bil а n birg а likd а qo`ll а nil а di. Ta`limning ko`rgazmali uslublarining o`ziga xos xususiyati shundaki, ular og`zaki ifodalash uslubi bilan u yoki bu darajada uyg`unlashib ketadi. So`z va ko`rgazmalilikning chambarchas bog`liqligi shundaki, ob`ektiv borliqdagi qonu- niyatlar amaliyotda birgalikda qo`llashni taqozo etadi. An`anaviy ko`rgazmali qurollar bu sxema va plakatlar bo`lib, odatda sxemalar standart vatman sathiga qora yoki boshqa ranglarda zarur matn yozilgan yoki jadval, chizma, diagramma, boshqalar chizilgan bo`ladi. Plakatlar esa nashr qilingan ko`rgazmali qurol hisoblanib o`tiladigan mavzular bo`yicha tanlab olinadi. Sxema, plakatlarni tayyorlash moddiy jihatdan qimmat hamda ko`p vaqtni oladi. Xato qilinsa, o`zgartirish qiyin. Shuning uchun hozirgi paytda vatmanga chizilgan yoki plakat holida nashr etilgan ko`rgazmali qurollar o`rniga yangi, tayyorlash va foydalanish qulay zamonaviy turlari, ayniqsa, dars jarayonida slaydlardan foydalanish keng yoyildi. Slaydlar ta`lim beruvchi uchun eng yuqori darajadagi taqdimot imkoniyatini beradi. Zamonaviy o`quv jarayonini bularsiz tasavvur qilish qiyin. Asosiy qulaylik shundaki, ulardan istagan paytda foydalanish, ish o`rni o`zgarganda oson ko`chirish mumkin. Jadval, sxema, grafik, diagrammalardan foydalanish universal: - avvaldan slayd plyonkalarga chizib, texnik vositalar yordamida ko`rsatilishi; - vatman kog`ozga chizib, texnik vositalardan foydalanish uchun sharoiti yo`q auditoriyada foydalanish; - kserokopiyadan chiqarib, tarqatma material sifatida foydalanish; - fl е shg а , diskk а kiritib, kompyuter orqali ko`rish, tahlil qilish mumkin. Ko`rgazmali qurollarning afzalligi shundaki, uni dars o`tishning barcha shakllari, uslublarida qo`llash mumkin. Ayrim mavzularni esa umuman namoyish qilinadigan materiallarsiz, ko`rgazmali qurollarsiz o`tib bo`lmaydi. Darsni tashkil etishda ko`rgazmali qurollar muhim o`rin tutadi. Didaktikaning asosiy prinsiplaridan biri darsning ko`rgazmaliligini ta`minlash. Ayniqsa, iqtisodiy

fanlarni o`qitishda ko`rgazmali qurollardan foydalanish talabalarga iqtisodiy kategoriyalarni, muammolarni o`rganishda katta yordam beradi. Tarqatiladigan materiallar va ularni tayyorlash, dars jarayonida qo`llash. O`tilayotgan darsda talabalarga axborot yetkazish, ularni darsni puxta o`zlashtirishlari va faol qatnashishlarini ta`minlashda tarqatma materiallarning ahamiyati katta. Darslarda tarqatma materiallardan foydalanish tobora keng qo`llanilmoqda. Tarqatiladigan materialning muhim ijobiy tomoni shundaki, u bevosita talabaning qo`lida bo`lib, uzoqdan ko`rsatiladigan ko`rgazmali qurollarga xos kamchiliklardan holi. Tarqatma materiallar - ta`lim oluvchilar uchun o`rganilayotgan mavzuga oid asosiy ma`lumotlarni o`z ichiga olgan, hajmi uncha katta bo`lmagan (1-3 varaq) yozma o`quv materiali hisoblanadi. Tarqatma materiallarni maqsadi, mazmuni jihatdan shartli ravishda : a) axborot beruvchi (AVTM) , b) topshiriq beruvchi ( TBTM ), v) bilimni nazorat qiluvchi (BNQTM) guruhlarga ajratish mumkin. Tarqatma material – bu o `rganilayotgan mavzuga tegishli uni puxta o`zlashtirish uchun xizmat qiluvchi, alohida diqqat qaratish lozim bo`lgan axborot va ma`lumotlarni o`z ichiga olgan matn. Axborot ko`lami katta bo`lgani sababli qisqa vaqt ichida barcha axborotni talabalarga to`liq yetkazib berish qiyin. Bunday paytda axborotni tarqatma material sifatida yetkazib berish muhim rol o`ynaydi. Bunda gaplar qisqacha yozilgan matnlar bo`lib, darsga tayyorgarlik ko`rishda, dars davomida yoki bilimlarni mustahkamlashda foydalanish uchun ta`lim oluvchilarga taqdim etiladi. Tarqatma materiallardan ko`rgazmali qurol sifatida ham foydalanish mumkin. Ayniqsa, iqtisodiy fanlarni o`rganishda turli jadval, grafik, chizmalardan juda ko`p foydalaniladi. Ularni plakat sifatida tayyorlash talabalar uchun anchagina noqulay. Undan tashqari: - Talabalarga raqamlarda ifodalangan ma`lumotlarni og`zaki yetkazish ularni

chalkashtirib yuborishi bilan birga, eslab qolishlariga ham imkon bermaydi. - Miqdor jihatdan ko`p malumotlarni doskaga yozib, tushuntirish uchun ko`p vaqt talab qilinadi. Doskaga yozish paytida o`qituvchi bilan ta`lim oluvchilar o`rtasida aloqa uziladi. - Bu jihatdan ko`rgazmali quroldan namoyish qilinuvchi hamda tarqatma material sifatida foydalanish qator afzalliklarga ega. O`qituvchi raqamlarda, grafik, formulalarda ifodalangan axborotni namoyish qilinayotgan materialga qarab tushuntiradi. Talabalar esa ham namoyish qilinayotgan materialga ham, qo`llaridagi tarqatma materialga qarashadi. Ma`lumotlar talabalar qo`lida bo`lishi, ularni ko`rib turishi, tushunishi, anglashini osonlashtiradi. Fanlarni o`qitishda texnik vositalarning tutgan o`rni, turlari, qo`llash usullari. Iqtisodiy fanlarni o`qitishda texnik vositalardan foydalanish alohida o`rin tutadi. O`qitish vositalarining mukammallashib borishi natijasida dars o`tish jarayonini maqsadga muvofiq ravishda tashkil etish imkoni ortib bormoqda. Tа`lim vositalari – o`quv mazmunini ko`rgazmali taqdim etish va shu bilan birga o`qitish samaradorligini oshiririsga xizmat qiluvchi chop etilgan o`quv materiallari yord а mchi m а t е ri а ll а r, real va texnik vositalarni o`z ichiga ol а di. Texnik vositalardan foydalanish usuliga ko`ra universal va maxsus texnik vositalarga bo`linadi. Universal vositalarga doska, diaskop, kodoskop, proektor, magnitofon, videomagnitofon, kompyuter, televizor kirishi mumkin. Maxsus vositalar, ma`lum bir masalani, mavzuni yoritishga qaratilgan maket, videofilm, kasseta, disk, disket kabilarni o`z ichiga oladi. Axborotni uzatish, tasvirlash nuqtai nazaridan texnik vositalarni tasvirlovchi (kodoskop, proektor, diaprotsessor), tovushli (magnitofon, radio, audio kabilar), audio-video kompleksi, videomagnitofon, kompyuter kabilarga bo`lish mumkin.

Ta`lim jarayonini amalga oshirishda yordam beruvchi vositalar ta`lim vositalari deb ataladi. Ta`lim vositalari real va texnik vositalar, hamda chop etilgan o`quv materiallarini o`z ichiga oladi Real ta`lim vositalari odatda, iqtisodiy yo`nalish bo`yicha ta`lim olish jarayonida kam ishlatiladi, lekin texnik va chop etilgan o`quv materiallari juda keng qo`llaniladi. Tа`limning texnik vositalari (TTV) – o`quv materialini ko`gazmali namoyish etishga, uni tizimli yetkazib berishga yordam beradi; talabalarga o`quv materialini tushunishlariga va yaxshi eslab qolishlariga imkoniyat yaratadi. O`quv-uslubiy materiallar (O`UM) - o`quv materiallari, o`zlashtirilgan o`quv materiallarini mustahkamlash uchun zarur yordamchi materiallar, mashqlar va hokazo. Ular talabalarni mustaqil ishlarini bajarishga, o`z ustiida muntazam ishlashlarini faollashtirishga yordam beradi. O`UM turlаri vа ulаrdаn fоydаlаnishning хususiyatlаri Ta`lim vositalari bir-birini to`ldiradi va dars jarayonida uyg`unlashadi. Ta`lim vositalari talabalarning darsni tushunishi, mustaqil ishlashi, o`quv jarayoniga faol qatnashishiga ko`maklashadi. Dars jarayonida axborot texnologiyalaridan foydalanish Hozirgi paytda o`quv materiallari, axborotlarni ekranda ko`rsatish imkoni vujudga kelishi va rivojlanishi bilan o`quv jarayonida erishilgan yutuqdan

foydalanish keng yoyilib bormoqda. Zamonaviy axborot texnologiyasi kompyuter texnikasi va aloqa vositalari sohasidagi yutuqlarga tayanadi. Ularning gurkirab rivojlanishi turli axborotlardan samarali foydalanishga qaratilgan jamiyatning rivojlanishiga turtki bo`ldi. Mаsаlаn, mаmlаkаtimizdа sоliq to`lоvchi subuеktlаr sоni kаttа miqdоrni tаshkil etаdi. Bu o`z nаvbаtidа sоliq gаzоrаtini аmаlgа оshirish uchun nihоyatdа kаttа miqdоrdаgi tеkshirish, hisоb-kitоb ishlаrini bаjаrishni tаlаb qilаdi. Uni bеlgilаngаn muddаt vа tаlаb qilingаn dаrаjаdаgi sifаtini tа`mindаshning yagоnа yo`li ахbоrоt tехnоlоgiyalаridаn fоydаlаnishdir. Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov Vazirlar Maxkamasining 2007 yil 13 fevraldagi majlisidagi ma`ruzasida ta`kidlab o`tilganidek, “Bugungi kunda zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish, ularni har bir mutaxassislik va soxalar bo`yicha qo`llash imkoniyatlarini izlash, mazkur texnologiyalarni yanada takomillashtirish jarayonlarida ishtirok etish eng avvalo bu boradagi bilimlarni beruvchi, targ`ib etuvchi pedagogik kadr va mutaxassislarni taqozo etadi”. Hоzirgi zаmоn ахbоrоtlаshgаn jаmiyatining o`zigа хоs хususiyati shundаki, «tsivilizаtsiya tаriхidа birinchi mаrtа bilimlаrgа erishish vа ishlаb chiqа-rishgа sаrflаnаdigаn kuch enеrgiya, хоm-аshyo, mаtеriаllаr vа mоddiy istе`mоl buyumlаrigа sаrflаnаdigаn хаrаjаtlаrdаn оrtiq bo`ldi, ya`ni ахbоrоt tехnоlоgiyalаri bаrchа mаvjud tехnоlоgiyalаr vа хususаn, yangi tехnоlоgiyalаr оrаsidа еtаkchi o`rin egаllаmоqdа. Axborot texnologiyalari – bu odamlarning bilimlarini rivojlantiradigan, ularning texnik va ijtimoiy jarayonlarni boshqarish bo`yicha imkoniyatlarini kengaytiradigan ma`lumotlarni tashkil etish, saqlash, ishlab chiqish, tiklash, uzatish usullari va texnik vositalaridir. Yana shuningdek, axborot texnologiyalari deganda, ma`lum bir maqsadga erishish uchun amalga oshiriladigan jarayonlar zanjiridan iborat yaratuvchi faoliyat tushuniladi. Axborot texnologiyalari, birinchidan, axborotning sirkulyasiyasi va ishlov berish majmui, ikkinchidan, bu jarayonlarning tasviridir.

Zamonaviy axborot texnologiyalarni o`quv jarayoniga tatbiq etilishi, iqtisodiy samara berish bilan birga ta`limda yangicha o`quv metodlarini keng ravishda qo`llashga imkoniyat yaratib beradi. Maxsus ixtisoslashtirilgan auditoriyalar, chunonchi, kompyuter, televizor, videomagnitofon bilan ta`minlangan auditoriyalarda dars o`tish borgan sari ommalashib bormoqda. Hatto uni alohida videometod sifatida talqin etilmoqda. Ayniqsa, o`quv jarayoniga kompyuterning kirib kelishi barcha didaktik funksiyalarni muvafaqqiyatli bajarish imkoniga ega videometodni keng qo`llash imkonini beradi. Buning natijasida uni kompleks didaktik texnologiya deb ham atalmoqda. U: * o`quvchi talabalarga o`rganayotgan mavzusi, hodisa, jarayon, faoliyat bo`yicha to`liq, ishonchli axborot berish; * o`quv jarayonida ko`rgazmalilikning rolini oshirish; * talaba, o`quvchilarni xohish, talab, ehtiyojlari, qiziqishlarini qondirish; * o`qituvchining o`quvchi, talabalarning bilimini, ko`nikmalarini sinash bilan bog`liq texnik ishlardan ozod qilish, samarali aloqa o`rnatish; * talaba-o`quvchilarni o`zlashtirishi bo`yicha ob`ektiv hisobot, to`la va uzluksiz nazoratni tashkil etish imkonini beradi. XX аsrning 70-yillаridа аmеrikаlik Stiv Jоbs vа Stiv Uоznik tоmоnidаn shахsiy kоmtyutеrning yarаtilishi, mikrоprоtsеssоr tехnоlоgiya-sining kаshf etilishi vа ulаrni hаyotimizgа kirib kеlishi, yangi ахbоrоt inqilоbini vujudgа kеltirdi. Bu inqilоb o`z nаvbаtidа bаrchа sоhаdа kаttа o`zgаrishlаrgа оlib kеldi. Tехnоlоgiyalаrning hаyotimizning turli jаbhаlаrigа kirib bоrishi ахbоrоtlаshgаn jаmiyatni shаkllаntirishgа zаmin yarаtdi. «Elеktrоn tа`lim», «Elеktrоn bоshqаruv», «Mаsоfаviy tа`lim», «Оchiq tа`lim», «Ахbоrоtlаshgаn iqtisоd» kаbi tushunchаlаr hаyotimizgа kеng kirib kеldi. Jаhоn tаjribаsi shuni ko`rsаtmоqdаki, tехnоlоgiyalаr jumlаdаn, ахbоrоt tехnоlоgiyalаri, Intеrnеtning tа`lim sоhаsigа kirib kеlishi tа`lim хizmаtlаrini glоbаllаshish jаrаyonlаrigа kаttа yo`l оchib bеrdi. Rivоjlаngаn dаvlаtlаr tа`lim sоhаsidа bo`lаyotgаn bundаy ijоbiy jihаtlаrni e`tibоrgа оlgаn hоldа, tа`lim sifаtini yuksаltirish uchun tехnоlоgiyalаrdаn оmmаviy rаvishdа fоydаlаnish dаvr tаlаbigа аylаnmоqdа.

Buni hisоbgа оlgаn hоldа O`zbekiston Respublikasining «Axborotlashtirish to`g`risida»gi Qonunini qаbul qilindi. Uni bajarish maqsadida Xalq ta`limi, Oliy va o`rta maxsus ta`limi vazirliklari tomonidan qator me`yoriy xujjatlar va dasturlar ishlab chiqilib, qabul qilindi. Shuningdek axborot tarmog`ini shakllantirish, axbo- rot resurslarini yaratish va Aхbоrоt-kоmmunikаtiv tехnоlоgiyalаrni ta`lim jarayo- nida qo`llash bo`yicha chora-tadbirlar amalga oshirildi vа оshirilmоqdа. Zаmоnаviy ахbоrоt tехnоlоgiyasi kоmpyutеr tехnikаsi vа аlоqа vоsitаlаri sоhаsidаgi yutuqlаrgа tаyanаdi. Hоzirdа kоmpyutеr tехnikаsi vа ахbоrоt tехnоlоgiyalаrining gurkirаb rivоjlаnishi turli хil ахbоrоtdаn sаmаrаli fоydаlаnishgа qаrаtilgаn ахbоrоt jаmiyatining rivоjlаnishigа turtki bo`ldi. Hоzirgi zаmоndа o`qitishni multimеdiа tехnоlоgiyasisiz tаsаvvur qilish qiyin. Dars jarayonida axborot texnologiyadaridan foydalanishda asosiy o`rinda multimedia turadi. Multimedia komponentlaridan foydalanishni ta`minlovchi dasturiy vosi- talarni yaratilishi kompyuter texnologiyalarining muhim yutuqlaridan biri bo`ldi. Multimedianing vujudga kelishi amaliyotning talabi, nazariyaning rivojlanishi bilan yuz bergan bo`lsada, keyingi o`n yillikdagi keskin ravishda oldinga ketish eng avvalo texnikaning va tizimli vositalarning rivojlanitshi bilan bog`liq. Bu shaxsiy EHMlarning rivojlanishi; xotira hajmini keskin ortishi; tezlik va grafik imkoniyatlarning nihoyatda kengayishi; videotexnika, lazer disk, CD-ROM kabilarda erishilgan yutuqlar, hamda ularni keng ommaviy ravishda tatbiq etilishi natijasidir. Ayniqsa, ma`lumotlarni tez va samarali kichraytirish (qisish) metodlarini ishlab chiqish nihoyatda katta rol o`ynadi. Zamonaviy multimedia-shaxsiy kompyuter to`la «qurollangan» holda displey- televizor bilan birlashtirilgan stereofonik Hi-Fi uy kompleksini eslatadi. Multimedia tasvirli ma`lumotlar bilan ishlashga qodir bo`lgan vosita hisoblanadi. «Multimеdiа» so`zi lоtinchа “multum – ko`p, «mеdiа» - mа`lumоt tаshuvchi - so`zidаn оlingаn bo`lib, «ko`p mа`lumоt tаshuvchi vоsitа» dеgаn mа`nоni аnglаtаdi Multimedia informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio, video, matn, grafika, animatsiya (ob`ektlarning fazodagi, ekrandagi harakati)

jadvallari asosida оvоz (tоvush) effеkti оrqаli o`quv materiallarini o`quvchi, talabalarga yetkazib berishning mujassamlashgan holdagi ko`rinishidir. Uni quyidаgichа ifоdаlаsh mumkin: -rаsm. Multimеliаning tаrkibi Kоmpyutеr yordаmidа o`quv vа didаktik mаtеriаllаr dеyarli prоfеssiоnаl dаrаjаdа ishlаb chiqilishi mumkin. Bu jаrаyondа POWER POINT dаsturi аlоhidа o`rin tutаdi. Microsoft Power Point – univеrsаl, imkоniyatlаri kеng bulgаn, ko`rgаzmаli grаfikа аmаliy dаsturlаri guruhigа kirаdi. U mаtn, rаsm, chizmа, grаfiklаr, аnimа-tsiya effеktlаri, оvоz vа bоshkаlаrdаn tаshkil tоpgаn slаydlаrni yarаtish imkоnini bеrаdi. Bu dastur multimedia tayyorlashda juda katta imkoniyatlarga ega. Ulardan foydalanib, turli mavzularda multemidia tayyorlash va dars jarayonida qo`llash keng yoyilib bormoqda. Natijada keyingi paytda alohida videometod sifatida pedagoglar tomonidan ajratib ko`rsatilmoqda

Xulosa Dars jarayonida ko`rgazmali qurollar va tarqatma materialardan foydalanish muhim ahamiyatga ega. Buning uchug ularni tayyorlashni ham o`rganish zarur. Ko`rgazmali qurol va tarqatma materiallarni tayyorlayotganda ularni nima maqsadda tayyorlanayotgani, qanday shakl va mazmunda yetkazish ma`qul ekanini hamda ularni tayyorlash qoidalariga rioya qilishni yoddan chiqarmaslik kerak. O`quv jarayonini tashkil etishda texnik vositalar muhim o`rin tutadi. O`quv jarayonida eng ko`p qo`llaniladigan va eng kam chiqim talab qilinadigan vosita bu doska bo`lib, ishlatish va o`zgartirishlar kiritish osonligi va boshqa jihatlari bilan ajralib turadi. Bu jihatdan unga teng keladigani yo`q. Shuning uchun xam doskadan hozirgi paytda ham keng foydalaniladi. Keyingi paytlarda uni ma`lum darajada zamonaviy turlari doska-stend, doska-bloknot va boshqalar ham qo`llanilmoqda. Keng qo`llanilayotgan texnik vositalardan proektor hisoblanadi. Uning turli modifikatsiyalari mavjud bo`lib, pedagoglar ularning tuzilishi, ishlash prinsiplari va didaktik imkoniyatlarini bilishi va ularni hisobga olgan holda dars o`tish jarayonida qo`llashi zarur. Hozirgi paytda multimedia va o`quv, ilmiy-hujjatli filmlarni kompyuter va boshqa texnik qo`rilmalar yordamida namoyish qilish real hayotga yaqinlashtirilgan iqtisodiy o`yinlar orqali darsni tashkil etish tobora ommalashib bormoqda. POWER POINT dasturi multimedia tayyorlashda juda katta imkoniyatlarga ega. Lekin bizda iqtisodiyotni o`rganadigan, qo`llangan chora- tadbirlarning natijasini qanday bo`lishi mumkinligini taxmin qilish imkonini beradigan o`yinlar dasturlarining yo`qligi imkoniyatlarni cheklaydi.

Adabiyotlar: 1. “ Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида ” ги Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ -4947- сонли Фармони . 2. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори. 2017 йил 20 апрелҳ, ПҚ-2909-сон 3. 2017 — 2021 йилларда Олий таълим тизимини комплекс ривожлантириш дастури. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2011 йил 21 майдаги ПҚ-1533-сонли қарори 4. K а rim о v I . А. Yuks а k m а’ n а viyat - е ngilm а s kuch . Tоshkеnt, «Mа’nаviyat», 2009. 5. K а rim о v I . А. Yuks а k bilimli v а int е ll е kt уа l riv о jl а ng а n а vl о dni t а rbiyal а sh - m а ml а k а tni b а rq а r о r t а r а qqiy ettirish v а m о d е rniz а tsiya qilishning eng m у him sh а rti . // O ’ zb е kist о n о v о zi , 18 фе vr а l 2012 y . 6. Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. - Тошкент: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. - 488 б. 7. Мирзиёев Ш.М.Танқидий таҳлил, қатъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик - ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. - Тошкент: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. - 104 б. 8. Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. - Тошкент: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. - 56 б. 9. Мирзиёев Ш.М. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараққиёти ва халқ фаровонлигининг гарови. - Тошкент: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. -48 б.

O'xshashlar

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda ma`ruza

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda bilimni nazorat qilish va baholash

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda modellashtiruvchi amaliy o'yinlar va tadqiqot metodi

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda mustaqil ishlashni tashkil etish

Iqtisodiy fanlarni o'qitish metodikasi fanining predmeti va ilmiy-amaliy asoslari