Iqtisodiy fanlarni o'rganishda modellashtiruvchi amaliy o'yinlar va tadqiqot metodi - Ekologiya - Referatlar

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda modellashtiruvchi amaliy o'yinlar va tadqiqot metodi

Yuklangan vaqt:

08.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

124 KB

Ko'chirib olish

Iqtisodiy fanlarni o`rganishda modellashtiruvchi amaliy o`yinlar va tadqiqot metodi Reja: 1. Iqtisodiy fanlarni o`rganishda modellashtiruvchi amaliy o`yinlar metodining tutgan o`rni 2. Modellashtiruvchi o`yin metodini qo`llab, dars o`tishning asosiy bosqichlari 3. O`yinni tanlash va tayyorlash, o`tkazish. O`yin natijasini muhokama qilish. 4. Iqtisodiy fanlarni o`rganishda tadqiqot metodi va uning boshqa uslublardan farqi 5. Darsni tadqiqot metodi asosida tashkil etish

Tayanch so`z va iboralar: Modellashtiruvchi o`yin. Modellashtiruvchi o`yin metodining alohida ajralib turuvchi jihati. Modellashtirish metodining muhim tomonlari. O`yinning didaktik maqsadi. O`yinning tarbiyaviy maqsadi. Tadqiqot metodi. Tadqiqot ob`ekti. Tadqiqot predmeti. Ta`lim mazmuni. Ta`lim maqsadi. Iqtisodiy fanlarni o`rganishda modellashtiruvchi amaliy o`yinlar metodining tutgan o`rni Insonni shaxs sifatida kamol topishida o`yinlarning ahamiyati katta. O`yinlar inson o`zini hayotda namoyon qilishi, o`z o`rnini topishi, o`z-o`zini boshqarishning fundamental ehtiyojlariga tayanadi. O`yinlarni dars o`tish metodi tariqasida borgan sari kengroq qo`llanishiga asosiy sabablardan biri uning qadimdan insonda turli-tuman bilim, ko`nikma, mahoratni hosil bo`lishi va uning xotirasida saqlanish shakli sifatida qo`llanilib kelishidir. Modellashtiruvchi o`yin - bilim olishga qaratilgan va ma`lum bir pedagogik natijani ko`zlagan hamda turli (imitatsion, amaliy, rol ijrosiga asoslangan) o`yinlar yordamida ta`lim jarayonida muayyan maqsadni amalga oshiruvchi faoliyat. Modellashtiruvchi o`yin metodining alohida ajralib turuvchi jihati - maqsadni o`yinlar orqali amalga oshirish natijasida amaliyotga yaqinlashtirish va o`quvchi-talabalar ongiga etkazish; O`quvchi-talabalarning barchasi faol qatnashishi ta`minlanadi; Ta`lim oluvchilarning o`zlari qatnasib, qo`yilgan maqsadni amalga oshir- ganlari tufayli “o`qitish piramidasi”ga ko`ra 75 %gacha axborotni eslab qoladildr Iqtisodiy fanlarni o`rganishda modellashtirish metodi muhim o`rin tutadi. Aynan modellashtirishda talabalar iqtisodiy tushunchalarni o`rganishni eshitish, ko`rish orqaligina emas, balki o`zlari ham qatnashib o`rganadilar. Natijada, birin- chidan, eng passiv talabalarni ham darsda faol qatnashishlari ta`minlanadi.

Ikkinchidan, talabalar u yoki bu tushunchani, jarayonni o`rganishda o`zlari qatnash-ganlari tufayli u xotiralarida uzoq saqlanib, faol bilim zaxirasini tashkil etadi. Bilim va malaka o`qish, faoliyat yuritish jarayonida shakllanadi. Biror malakani egallash uchun unga oid faoliyatni ko`p marta takrorlash, mashq qilish, muntazam amalga oshirish zarur. Ana shu jarayon natijasida o`quvchi, talabalarda uquv, ko`nikma shakllanadi. O`yinlarni dars o`tish metodi tariqasida borgan sari kengroq qo`llanishiga asosiy sabablardan biri uning qadimdan insonda turli-tuman bilim, ko`nikma, mahoratni hosil bo`lishi va uning xotirasida saqlanish shakli sifatida qo`llanilib kelishidir. Modellashtiruvchi o`yin metodi aynan ana shularni hisobga olgan, o`rgani- layotgan mavzuning maqsadidan kelib chiqqan hol da tа`lim оluvchilаr tоmоnidаn h а yotiy hоlаtlаrni o`yin tariqasida qo`llash ko`zda tutilаdi Talabani o`yin jarayoniga tortilishi, o`yin jarayonida yuz beradigan vaziyat, emotsional hayajon, qayg`urish ularni ijodiy faoliyatini oshiruvchi kuchli stimulyator rolini o`ynaydi. Talabalarda predmetni o`zlashtirishga bo`lgan qiziqish ortadi. O`yinlardan foydalanib dars o`tish turli maqsadlarni amalga oshirishga qaratilgan. O`yinning didaktik maqsadi . Talabalarni bilimlarni o`rganish, tushunish, amaliyotda olgan bilim, malaka, ko`nikmalarini qo`llash, ularni rivojlantirish, mehnat ko`nikmalarini kengaytirishga qaratilgan. O`yinning tarbiyaviy maqsadi . Mustaqillikni, irodani tarbiyalash, ma`naviy, estetik dunyoqarashni shakllantirish, jamoaga kirishib keta olish kommunikabellikni tarbiyalash. O’yinning rivojlantiruvchi maqsadi . O`yin orqali voqea, hodisalarni muhokama, tahlil qilish, xulosa chiqarish, qaror qabul qilishga, unga turli nuqtai nazardan qarashga orgatadi.

Barcha talabalarni darsga qiziqib, faol qatnashishlarini ta`minlashda modellashtiruvchi o`yin metodining oldiga tushadigani yo`q. Modellashtiruvchi o`yin metodini qo`llashning asosiy bosqichlari Hozirgi paytda dars o`tishda bu metoddan nisbatan keng foydalanilmoqda. Modellashtiruvchi o`yinlar talabalarga abstrakt iqtisodiy tushunchalar, real hayotdagi iqtisodiy voqea-hodisalarni ifodalash, ularning mohiyatini tushunishga yordam beradi. Modellashtirish metodi asosiga qurilgan dars mo`ljal (orientatsiya)dan boshlanadi. O`qituvchi talabalarni amaliy o`yin, uning maqsadi va foydalaniladigan tushunchalar bilan tanishtiradi. O`qituvchi biron bir mavzu, savolni modellashtiruvchi o`yinlar yordamida o`tkazishni mo`ljallar ekan, eng avvalo, unga tayyorgarlik ko`rishi керак . Modellashtiruvchi o`yinning qanday o`tkazilishi yozma matnda ko`rsatiladi. Shuning uchun mavzular bo`yicha maxsus ish o`yinlari avvaldan ishlab chiqilishi, o`yin ssenariysi yozilishi zarur. Modellashtiruvchi o`yin o`tkazilayotganda darsning maqsadini yaxshi tushunmaslik oqibatida yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan xatolarni to`g`rilash, hamda qarama-qarshi muloqot o`rnatish imkoniyatini qoldirishni ko`zda tutishi kerak. Modellashtiruvchi o`yin asosida dars o`tishda talabalar o`yin jarayonida ham bilim oladi. Muhokama qilish jarayonida o`qituvchi tomonidan berilgan savollar talabalarga o`yin davomida bajarilgan ishlar, voqealarni umumlashtirishga, darsning asosiy mazmunini tahlil qilishga yordam berishi kerak. Talabalar to`qnashgan qiyinchiliklar, o`zi uchun ochgan yangiliklarni aniqlash, o`yinni real hayot voqealari bilan taqqoslash, o`tilayotgan darsning mazmuni bilan bog`lash asosida ko`rsatilgan asosiy iqtisodiy tushunchalarning mag`zini chaqish, anglab yetish hamda xulosa chiqarishga yordam berishi kerak.

М odellashtiruvchi o`yin boshqa o`yinlardan farq qilishini tushuntirish kerak. Masalan, kim birinchi bo`lib masalani yechadi, yoki krossvord tuzadi va hokazo. Bular, asosan, qandaydir bir musobaqani ifodalaydi. Modellashtiruvchi o`yinlarga esa, albatta, real ijtimoiy yoki iqtisodiy jarayonni soddalashtirilgan ifodasi, unda qatnashish imkonini beradigan o`quv tajribasi sifatida qarash mumkin. O`yinni tayyorlash va o`tkazishni ouyidagi bosqishlarga bo`lish mumkin Modellashtiruvchi o`yin asosida tuzilgan darsning asosiy bosqichlari 1-bosqich. Mo`ljalga olish. 2-bosqich. O`yinni o`tkazishga tayyorlanish. 3-bosqich. O`yinni o`tkazish . 4-bosqich. Muhokama qilish. Modellashtiruvchi amaliy o`yinlar talabalarga shu jarayonning o`zini yoki insonlarning xatti-harakatini, o`zlarini qanday tutishlari, ya`ni tanlov muammosini qanday hal etishlarini namoyon qilishi tufayli iqtisodiy voqea, hodisa, jarayonlarni chuqurroq tushunishga yordam beradi. Chunki shu jarayonning o`zida ular qatnashadilar, sinab ko`radilar. O`yinni tanlash va tayyorlash, o`tkazish. O`yin natijasini muhokama qilish. O`qituvchi faoliyati maqsadlari o`quvchi, talaba shaxsini rivojlantirishga qaratilgan. U o`z ichiga quyidagilarni oladi: • o`quvchi, talabalarning yangi mavzuni o`rganish loyihasini tasavvur qila olishiga yordamlashish; • o`quvchi, talabalarning dalillar, tushunchalar, qonunlar haqidagi ko`nikmalarini mustahkamlash; • o`quvchilarni o`rgangan bilimi va malakasini xilma-xil sharoitlarda mustaqil qo`llay bilishga o`rgatish, «amaliyot »da sinab ko`rish; • mavzu bo`yicha o`quvchi, talabalarning bilimi, uquvi, malakasini oshirish, mustahkamlash va nazorat qilish.

O`yin o`tkazish uchun qanday tayyorgarlik ko`rishda o`qituvchi uchun tavsiyalar, talabalar uchun ko`rsatmalar beriladi. Talabalar qanday rol o`ynashadi, o`yinning qoidalari, uni o`tkazishni qadam- baqadam ko`rsatmasi beriladi. Juda ko`p o`yinlarda talabalar hayotdagi personajlarning rolini o`ynashadi. Masalan, sotuvchi, xaridor, ishlab chiqaruvchi, xizmatchi va hokazo. O`yin o`tkazish shartlarida har bir rol bajaruvchining maqsadi va unga qanday erishish mumkinligi ko`rsatiladi. Masalan, xaridor belgilangan vaqt ichida iloji boricha arzon, ko`proq tovar sotib olishi, sotuvchi esa, aksincha, ko`proq qimmatga sotishi, ishlab chiqaruvchi ko`proq kam xarajat bilan mahsulot ishlab chiqarishi va hokazo. Modellashtiruvchi o`yin o`tkazilayotganda darsning maqsadini yaxshi tushunmaslik oqibatida yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan xatolarni to`g`rilash, hamda qarama-qarshi muloqot o`rnatish imkoniyatini qoldirishni ko`zda tutishi kerak. Modellashtiruvchi o`yin asosida dars o`tishda talabalar o`yin jarayonida ham bilim oladi. Muhokama qilish jarayonida o`qituvchi tomonidan berilgan savollar talabalarga o`yin davomida bajarilgan ishlar, voqealarni umumlashtirishga, darsning asosiy mazmunini tahlil qilishga yordam berishi kerak. Talabalar to`qnashgan qiyinchiliklar, o`zi uchun ochgan yangiliklarni aniqlash, o`yinni real hayot voqealari bilan taqqoslash, o`tilayotgan darsning mazmuni bilan bog`lash asosida ko`rsatilgan asosiy iqtisodiy tushunchalarning mag`zini chaqish, anglab yetish hamda xulosa chiqarishga yordam berishi kerak. М odellashtiruvchi o`yin boshqa o`yinlardan farq qilishini tushuntirish kerak. Masalan, kim birinchi bo`lib masalani yechadi, yoki krossvord tuzadi va hokazo. Bular, asosan, qandaydir bir musobaqani ifodalaydi. Modellashtiruvchi o`yinlarga esa, albatta, real ijtimoiy yoki iqtisodiy jarayonni soddalashtirilgan ifodasi, unda qatnashish imkonini beradigan o`quv tajribasi sifatida qarash mumkin.

Iqtisodiy fanlarni o`rganishda tadqiqot metodi va uning boshqa uslublardan farqi Iqtisodiyotni o`rganishda tadqiqot metodini qo`llash talabalarning puxta bilim olishlariga katta yordam beradi. Sababi, iqtisodiyot doimo kishilarni oldiga tanlov muammosini qo`yadi, chunki resurslar cheklangan, ularni bir maqsad-dagina ishlatish mumkin, uni ikkinchi maqsadda ishlatib bo`lmaydi. Iqtisodiy fanlarni o`rganishda qo`llaniladigan metodlar tizimida tadqiqot metodi o`ziga xos muhim o`rin tutadi. Tadqiqot nafaqat ilmiy bilishning balki bilim olishning ham alohida ahamiyatga ega metodidir. Masalan, yerga uy qurilsa, endi u yerga ekin ekib yoki yo`l qurib bo`lmaydi. D е m а k а yn а n m а n а shu уе r uch а stk а sig а ekin ekishmi, uy qurishmi yoki yo`l qurish m а qs а dg а mu во fiq? Resurslarning cheklanganligi tanlov bilan bog`liq holda ulardan samarali foyda-lanish yo`llarini qidirishga majbur qiladi. Buni biz tadqiqot orqali amalga oshi-ramiz. Tadqiqot nafaqat ilmiy bilishning balki bilim olishning ham alohida ahamiyatga ega metodidir. Tadqiqot metodi asosida dars o`tish induktiv va deduktiv mantiqqa tayanishi mumkin. Tadqiqotning deduktiv metodga asoslanishi iqtisodiyotda qator tayyor qoida, qonunlar mavjudligi, ulardan qo`yilgan muammolarni yechishda foydalansa bo`lishiga tayanadi. Bu qonun, qoidalar talabalarga zarur axborotni keraksiz ma`lumotlardan ajratishga yordam beradi. Tadqiqot jarayonida izlanishni to`g`ri yo`ldan borishiga ko`maklashadi. Induktiv metodni qo`llash yordamida talabalar ma`lumot, axborotga asoslanib, iqtisodiy hodisa va jarayonlar haqida yangi ilmiy taxmin (gipoteza)larni ilgari surishi yoki ilgari bildirilganlarini tekshirib ko`rishi mumkin. Bunda, bir muqobil qiymat ikkinchisi bilan solishtiriladi. Shuning uchun kishilarning xatti- harakati qanday bo`lishini va ma`lumotlarni sinchkovlik bilan o`rganish muhim ahamiyatga ega. Bunga tadqiqot uslubi orqali erishish mumkin. Bu uslubning boshqa metodlardan farqi, u talabalarni fikr yuritishi yuqori darajada bo`lishi, bor intellektual qobiliyatlarini ishga solishni talab qiladi. Taniqli

amerikalik mutaxassis Benjamin Blum 12 tavsiya qilgan bilishning olti bosqichining eng yuqori bosqichiga to`g`ri keladi. U baholash bo`lib, baholashni uddasidan chiqish uchun olgan bilimini yodga tushirish, qo`yilgan masalani tushuna bilish, qo`llay olish, tahlil qilish, sintez qilishni bilishi, turli variantlarni taqqoslashi, oxir- oqibat xulosa chiqara oladigan darajada bilimga ega bo`lishi kerak. Shuning uchun ham bu uslubni talabalarning tayyorgarligi, faolligini ta`minlash, bilim darajasini oshirish asosida barcha guruhlarda qo`llash mumkin bo`ladi. Buning uchun talabalarni axborot to`plash, mustaqil ravi щ da adabiyotlarni o`qib, jadval va grafiklardan foydalanishni o`rganishlarini kuzatish, aniqlash va bu ko`nikmalarni hosil qilishlari uchun yordam berish kerak. Metodni qo`llash uchun o`qituvchi puxta tayyorgarlik ko`rishi lozim: 1. Darsda talabalarni qiziqtiradigan savol yoki masala qo`yiladi. 2. O`qituvchi talabalarga biron-bir gipoteza taklif qilishi yoki talabalarning o`zlari muhokama qilayotgan masalaning yechimini mumkin bo`lgan variantlarini taklif qilishlari, tushuntirishlari mumkin. 3. Talabalar ma`lumotlar, axborotlar to`plashadi. Mustaqil ravishda adabiyotlar o`qib, jadval, grafik, videofilm va boshqalarni o`rganib, shaxsan tadqiqot o`tkazadi yoki darsda tadqiqot o`tkazishda qatnashadi. 4. Olingan ma`lumotlar asosida qo`yilgan masala bo`yicha xulosa chiqariladi. 5. Aytilgan gipoteza to`g`rimi yoki yo`qligi, aniqlanadi. Noto`g`ri bo`lsa chiqarilgan xulosa bo`yicha yangi ta`rif beriladi. Iqtisodiy masalalar, muammolarni tadqiq qili щ da deduktiv taxminlar keng qo`llaniladi. Ular masalani, muammoni yechishda odamlarning sa`y-harakati qanday bo`lishi mumkin, ular nimani tanlashlari mumkin, buning sababi nimada ekanligini tushunishga yordam beradi. Bu taxminlar odamlarning iqtisodiy fikrlash tarzini qanday kechishi mumkinligi, u nimalarga bog`liqligini anglay bilishimizga bog`liq. Tadqiqot o`tkazishda ana shu taxminlardan foydalanamiz. Ular asosida xulosa chiqaramiz.

Darsni tadqiqot metodi asosida tashkil etish Dars jarayonida o`qituvchi tadqiqot metodini turlicha qo`llashi mumkin. Darsni tadqiqot metodi asosida tashkil etish: • Tadqiqot metodini modellashtiruvchi, imitatsion o`yin orqali qo`llash; • Jadval ma`lumotlari, grafik, chizma, diagrammalar tahlili tarzida tashkil • etish • Ma`lumotlar, da lillar to`plash, hisob-kitob tahlili, xulosa chiqarishga yo`naltirilgan tadqiqot o`tkazish Tаdqiqоt mеtоdini qo`llаsh ћаm bоshqа uslublаr kаbi uni mаntiqiy kеtmа- kеtlikdа аmаlgа оshirishni tаlаb qilаdi Tadqiqot metodini afzallik tomoni shndaki, aynan shu metodni qo`llab chizma, grafik, jadvallarning tahlilini o`rganishimiz mumkin. Bu esa iqtisodiy fanlarni o`rganishda juda qo`l keladi. Masalan, pul taklifi bilan talabining muvozanatini ushbu metodni qo`llab ko`rib chiqishimiz mumkin. Quyidagi grafiklarga diqqat qiling: agar pul taklifi 200 milliard so`m desak, pul bozorida muvozanat qanday o`rnatiladi. Nima sababdan bir vaqtning o`zida pul taklifi va foiz stavkasini tartibga solib bo`lmaydi?

Maqsad: 1. Foiz stavkasining pulga talab va taklifga ta`sirini o`rganish; 2. Pul taklifi va pulga talab, foiz stavkasi o`rtasidagi bog`lanishni o`rganib, uning asosida xulosa chiqarish. Qo`yilgan masalani yechish uchun materiallar: a) pulga transaksion talab grafigi; b) foiz stavkasiga ko`ra pulga talab grafigi. Bu grafiklarni slaydga, doskaga chizish yoki tarqatiladigan material sifatida tayyorlash mumkin. Tadqiqot tafsiloti: Ma`lumki, bozor xo`jaligida ssuda kapitali vujudga keladi. Bunda pul qo`shimcha fazilat, foyda keltirishga ega bo`ladi. Bozorga chiqarilgan pulning narxi foiz bo`ladi. Bu uning ma`lum ehtiyojni qondirishda pulning xossasidan foydalanilgani uchun beriladigan xaq bo`ladi. Ssuda kapitaliga talab va taklif asosida muvozanatlashgan ssuda foizi belgilanadi. Odatda, bozor va o`rtacha foiz normasi farqlanadi. Bozor foiz normasi bozordagi ma`lum vaqt mobaynida belgilangan foiz bo`lib, bozor kon`yukturasiga bog`liq. U iqtisodiyotdagi o`zgarishga qarab, tebranib turadi. O`rtacha foiz normasi uzoq muddat davomida uning o`zgarish harakatini ifodalaydi.

Ssuda kapitaliga bo`lgan talab va taklifga quyidagi omillar ta`sir qiladi: ishlab chiqarish hajmi; jamg`arilgan pul hajmi; ishlab chiqarish sikllarining tebranishi; ishlab chiqarishning mavsumiy sharoitlari; inflyasiya sur`ati; davlat tomonidan foiz stavkasining boshqarilishi; xalqaro omillar tadqiqot o`tkazish jarayonida o`qituvchi savollar bilan murojaat qilib, pulga talab va taklifning hajmiga ta`sir qiluvchi omillarni aniqlashga ta`sir ko`rsatadi. Pulga talabga ta`sir ko`rsatuvchi omillardan foiz stavkasi bo`lib, uning o`zgarishi pulga talabni o`zgarishiga ta`sir qiladi. Talabalar ikkinchi grafik bo`yicha o`z fikrlarini bildiradilar. Grafikdan ko`rinib turibdiki, foiz stavkasi yuqori bo`lganda kreditga talab kam, aksincha, foiz stavkasi kam bo`lganda talab ko`p. Buni sababini talabalar turlicha izohlashlari mumkin. Lekin shnday xulosa chiqariladiki, bank kreditiga foiz stavkasi yuqori bo`lganda talabni kamayishiga sabab, tadbirkorlar olgan foydalaridan foiz to`laydilar. Agar olgan foydalari to`laydigan foizlarga nisbatan kam bo`lsa - o`zlariga qoladigan miqdor qoniqtirmasa kredit olishmaydi. Kredit olganda foiz stavkasi past bo`lsa, olingan foydadan qarz (foizi bilan) to`lash imkoni kengayadi. Natijada tavakkal qilib kredit olishga intilish kuchayadi. Sh bilan birga, foiz normasi ta`sir ko`rsatmaydigan holat ham mavjudligini (a) rasmdan ko`rish mumkin. Bunda pulga talab darajasiga foiz stavkasi bog`liq bo`lmaydi. Unda, asosan, tovarlar narxi, pul birligi oboroti tezligi bog`liq bo`lib, foiz stavkasi ta`sir ko`rsatmaydi. O`qituvchi «pul taklifi 200 mlrd. so`m bo`lganda muvozanat qanday bo`lishini aniqlash uchun nima qilishimiz kerak? » degan savol bilan auditoriyaga murojaat qiladi. Talabalar turlicha fikrlar aytishadi. Ular ichida eng to`g`ri fikr birinchi navbatda transaksion talab bilan foiz stavkasiga ko`ra talabni birga qo`shganda umumiy talab qancha bo`lishi mumkinligini aniqlash. Buning uchun har ikki grafikni bitta grafikda ifodalaymiz. U holda shtrixlangan Dt- pulga transaksion talab chizig`i bilan, Dr - pulga foiz stavkasiga ko`ra talab chizig`i kesishgan nuqta umumiy talabni ifodalaydi.

Biz pulga umumiy talabni aniqladik, endi muvozanat darajasini aniqlashamiz kerak. O`qituvchi talabalarga yana murojat qiladi: «Qanday qilib muvozanat o`rnatamiz? » Ikkinchi navbatda , biz umumiy pulga talabni aniqladik, endi taklif 200 milliard so`m bo`lganda muvozanat darajasini aniqlashimiz kerak. Agar pul taklifi 200 milliard so`m bo`lsa, muvozanat quyidagicha o`rnatiladi. Chunki pulga umumiy talabimiz D t bilan D r kesishgan nuqtada edi. Pul taklifi 200 milliard so`m bo`lganda muvozanatni topish uchun bu nuqtani S m taklif egri chizig`iga ko`chiramiz. Muvozanat Е nuqtada bo`ladi . Pul taklifini kamayishi bilan foiz stavkasi oshayapti yoki aksincha. Demak, biz ikkisidan birini tanlashimiz kerak. Pul-kredit siyosati yuritilayotganda mamlakatdagi sharoitga, Markaziy bankning maqsadiga ko`ra, foiz stavkasini oshirish yoki pasayishi tanlanadi. Ssuda foiz stavkasiini pasayishi investitsion

faoliyatni kuchayishiga olib keladi. Chunki kreditga talab ortadi, degan xulosa chiqariladi.

Xulosa Modellashtiruvchi o`yin - bilim olishga qaratilgan va ma`lum bir pedagogik natijani ko`zlagan hamda turli (imitatsion, amaliy, rol ijrosiga asoslangan) o`yinlar yordamida ta`lim jarayonida muayyan maqsadni amalga oshiruvchi faoliyat hisoblanadi. Modella щ tiruvchi o`yin metodi o`yin jarayonida berilgan topshiriqni bajarish, hisob kitoblarni amalga oshirish, o`yin orqali amaliyotni o`rga-nish tufayli fanni puxta o`zlashtirishga olib keladi. O`yin metodini qo`llash uchun o`qituvchi uning didaktik, tarbiyaviy maqsadlarini aniq belgilashi, o`yinning asosiy bosqichlarini, har bir bosqichning aniq vazifasini ishlab chiqishi, ayniqsa o`yinni muhokama qilishga alohida diqqat qaratilishi kerak. Talabalarni faol qatnashishishini, mavzuning yoki o`rganilayotgan muammoning mohiyatini chuqur anglash maqsadida o`rganish uni konkurs tarzida qo`llash mumkin. Bunda albatta berilgan topshiriqlarni baholash mezonlarini ishlab chiqish zarur darkor. Tadqiqot metodi - axborotlar, dalillar, ma`lumotlar asosida tadqiqot o`tkazish jarayonida qatnashish orqali dars o`tishning talabalarni axborot to`plash va uni ustida ishlash, xulosa chiqarib, baholashga o`rgatish jarayonida mavzuning mazmunini o`zlashtirishga, ilmiy izlanishni o`rganishga qaratilgan metod. Tadqiqot metodi talabalarning fikr yuritish darajasi yuqori bo`lishini, bor intellektual qobiliyatini ishga solishni talab qiladi. Shuning uchun o`qituvchi ham darsga nihoyatda puxta tayyorgarlik ko`rishi kerak. Tadqiqot metodini muhim jihatlaridan biri uni boshqa metodlar bilan va iqtisodiy ma`lumotlar, turli jadval, grafiklar, diagrammalar bilan ishlash, xulosa chiqarish imkoni kattaligidir.

Adabiyotlar: 1. “ Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида ” ги Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ -4947- сонли Фармони . 2. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори. 2017 йил 20 апрелҳ, ПҚ-2909-сон 3. 2017 — 2021 йилларда Олий таълим тизимини комплекс ривожлантириш дастури. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2011 йил 21 майдаги ПҚ-1533-сонли қарори 4. K а rim о v I . А. Yuks а k m а’ n а viyat - е ngilm а s kuch . Tоshkеnt, «Mа’nаviyat», 2009. 5. K а rim о v I . А. Yuks а k bilimli v а int е ll е kt уа l riv о jl а ng а n а vl о dni t а rbiyal а sh - m а ml а k а tni b а rq а r о r t а r а qqiy ettirish v а m о d е rniz а tsiya qilishning eng m у him sh а rti . // O ’ zb е kist о n о v о zi , 18 фе vr а l 2012 y . 6. Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. - Тошкент: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. - 488 б. 7. Мирзиёев Ш.М.Танқидий таҳлил, қатъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик - ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. - Тошкент: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. - 104 б. 8. Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. - Тошкент: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. - 56 б. 9. Мирзиёев Ш.М. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараққиёти ва халқ фаровонлигининг гарови. - Тошкент: “Ўзбекистон” НМИУ, 2017. -48 б.

O'xshashlar

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda ma`ruza

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda bilimni nazorat qilish va baholash

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda mustaqil ishlashni tashkil etish

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda munozara va aqliy hujum metodini qo`llash

Iqtisodiy fanlarni o'rganishda ijodiy fikrlashga o`rgatuvchi va boshqa metodlarni qo'llash